buitenom
SBS6 is het brutaalste jongetje van de klas
R U D E N
R I E M E N S
Vechtzender
zaterdag 24 april 2004
FOTO
GRAFIE
SBS6 is het brutaalste jon
getje uit de Nederlandse
televisieklas. De zender leeft
van sensatie. Alles wordt een
beetje hoger, groter, breder en
vooral erger gemaakt dan het
in werkelijkheid is. Met suc
ces, want SBS 6 wordt goed be
keken. Toch zit er ook een
keerzijde aan dat tv-geweld.
Een weggelopen poes is voldoende
om de bewoners van een hele
straat in diepe rouw te dompelen, het
verslag van een simpele inbraak
wordt afgesloten met de constatering
'inbrekers worden steeds brutaler en
gewetenlozer'.
U kijkt naar SBS6, het brutaalste jon
getje van de Nederlandse televisie.
Met programma's als Wegmisbrui
kers!, Hart van Nederland, Breek
ijzer, De Smaakpolitie en Actie
nieuws jaagt de zender de Nedèrland-
se televisiekijker avond aan avond de
stuipen op het lijf.
Voorbeelden genoeg. Op maandag 5
april begint het programma Actie
nieuws met de mededeling: Levensbe
dreigende infectieziekte bedreigt Ne
derland. De commentaarstem meldt:
'Anderhalf miljoen mensen zullen de
komende zomer worden gebeten.'
Waar gaat het uiteindelijk allemaal
om: De teek, het beestje dat nu een
maal in bossen voorkomt.
De volgende dag kijkt presentatrice
Gallyon van Vessem met een serieuze
blik in de camera. Bij een schietpar
tij in een overvolle metro in Schie
dam is een 19-jarige man zwaarge
wond geraakt aan been en buik. Echt
waar? Ja, maar het valt wel mee. De
metro was niet overvol en de jongen
niet zwaargewond. Een schietinci
dent, daar houden de andere media
het op. De uitzending besluit die
avond met 'Dit was Actienieuws, de
dag waarop een jongen in een over
volle metro werd neergeschoten. Nog
een prettige avond.'
Ook in de andere programma's weet
SBS6 feilloos het hijgerige, wat opge
wonden toontje vast te houden. De
uitzending van Rijk en Beroemd be
gint met 'Het is de enige familie in
Nederland die geen belasting betaalt.
De Oranjes zijn gek op geld.' De bezit
tingen van de koninklijke familie blij
ken vervolgens 'peperduur'. Als de
koninklijke trein even niet wordt ge
bruikt, staat hij volgens SBS6 'weg
te roesten in een hangar.' Van Hart
van Nederland is inmiddels wel be
kend dat klein leed voorzien wordt
van sappig commentaar. Een schoon
heidswedstrijd voor lelijke hondjes
en een gewond hertje in een weiland
in Anna Paulowna worden moeite
loos tot wereldnieuws uitgeroepen.
Waarom toch dat opgewonden toon
tje? „Wij staan voor brutale en alerte
televisie. We hebben de vinger in de
maatschappij en springen in op ge
voelens die daar leven", zegt SBS-di-
recteur Eric van Stade. Programma
maker Pieter Storms: „Het is een
vechtzender en bedient een belang
rijk deel van de markt: de onderkant.
Het zijn mensen die graag een herken
bare plek willen hebben en zich met
de zender willen identificeren."
Sausje
Het officiële bedrijfsprofiel van de
zender: 'SBS 6 maakt verrassende in
formatieve (nieuws)programma's
met een sterk emotionele lading. Ge
durfd amusement en ontspanning,
spetterende speelfilms en sport, met
name voetbal en darts.' Dat allemaal
voorzien van het 'SBS6-sausje' met
veel bijvoeglijke naamwoorden als
'erg', 'enorm' en 'verschrikkelijk'.
Die woorden worden zeer bewust toe
gevoegd aan de teksten, vertelt een
programmamaker die bij een produc
tiebedrijf werkt dat veel doet voor
SBS6. „Het programma is van ons.
De teksten van SBS6. Daar zit een
eindredacteur en die zorgt er voor
dat alles wat spannender klinkt."
Directeur Van Stade: „Wij passen de
teksten in zoverre aan dat we de kij
ker met je en jij aanspreken. Verder
zijn er geen algemene afspraken. Dat
is ook praktisch onmogelijk omdat
de programma's van veel verschillen
de producenten komen." Al irkent
hij dat 'we lettend op ons profiel de
programma's wel willen laten aan
sluiten op de belevingswereld van on
ze kijkers'.
Programmamaker Pieter Storms:
„Voor mij geen extreme muziekjes of
voice-overs. Ik maak geheel onafhan
kelijk mijn programma. Ik werk niet
zijn zeer duidelijk oververtegenwoor
digd onder de kijkers. Wat opvalt, is
dat SBS6 een beetje een 'oude men
sen-zender' is. Mensen jonger dan 25
jaar kijken amper tot niet en bijna de
helft van de kijkers is vijftig jaar en
ouder. Maar ook in de voor adverteer
ders zo belangrijke doelgroep van
mensen tussen de 25 en 49 jaar doet
de zender het met een gemiddeld
marktaandeel van 14 procent niet
slecht.
De kijkers worden graag recht voor
hun raap aangesproken. Van Royen:
„De kijkers van SBS6 zijn gewend
aan harde prikkels. Maak ik het iets
softer, dan haken er mensen af. Als
ik het voor RTL4 zou maken dan zou
mijn programma voor 80 of 90 pro
cent hetzelfde zijn, de nuances zou ik
alleen anders leggen. Dat gaat dan
om de teksten en de muziekjes. Die
doe ik puur op mijn gevoel. Ik hou na
melijk zelf van dramamuziek en snel
le montage. Dat ik dat doe bij SBS6
sluit mooi aan." Er zit ook een keer
zijde aan dat 'gewaagde' profiel van
SBS6. Journalist Maarten Huygen
van NRC Handelsblad wijdde er on
langs een column aan in het tv-pro-
gramma De leugen regeert. Hij ver
foeit het hijgerige toontje van SBS6,
vertelt hij in een toelichting. „De tele
visie is je omgeving. Zo'n 3,5 uur per
dag staat dat ding aan en vormt ie
ders wereldbeeld. Ook op nuchtere
mensen, dus ook op jou en mij heeft
televisie invloed."
Huygen richt zijn pijlen vooral op Ac
tienieuws. „Het is een Amerikaanse
formule en het vergroot de angst in
de maatschappij. De mensen worden
bang in de huiskamer. Er worden ten
onrechte conclusies getrokken en het
geeft een onterecht beeld van de wer
kelijkheid. Actienieuws is geen
nieuws, het is entertainment met ge
weld en het heeft effect op kijkers. Je
kunt net zo goed fictie uitzenden."
Huygen vreest voor bange Nederlan
ders. De Amerikaanse documentaire
maker Michael Moore heeft laten
zien hoe dan komt. Hij vergeleek de
Amerikaanse en Canadese televisie.
De Canadese televisie is rustig van
toon en onderwerpkeuze. Het lijkt op
wat de publieke omroep doet met No
va en het NOS Journaal. In Amerika
daarentegen zou Actienieuws van
SBS6 aardig meekunnen. Het nieuws
bestaat daar louter uit misdrijven'
met grote overdrijving worden ge
bracht.
In Canada durven de mensen
's avonds op straat en laten ze hun
huis onbewaakt achter. Inde Versa
de Staten regeert de angst. Veel mi
sen voelen zich onveilig. Zelfsinhu
eigen huis. Toch zijn de misdaadcij
fers in Canada en de VS vergelijk
baar. Voor Moore is de conclusiehe
der: de televisie maakt het verschil
In Amerika worden de mensen ge
woon bang gemaakt door program
ma's die lijken op Actienieuws.
Rechttoe rechtaan
Van Stade gaat dat een stap te ver,
„Het is absoluut waar dat jeeenita
op vele wijzen in beeld kan brengffl
Zo kan je een All you need is Lo
ve-item brengen met harde rockrnj
ziek en een schreeuwende voice ove
waarop de romantiek ook uit het
item verdwijnt, maar wij zuilenhal
niet zo doen. In Actienieuws probe
ren wij de aandacht van de kijkerte
trekken en vast te houden met hel
nieuwsaanbod van die dag. En de
vorm is des SBS6: niets verhullend
en rechttoe rechtaan."
Ook Van Royen zoekt graag de gren
op. Hij interviewt mensen met extre
me 'hobby's'. Weten de mensendiei
zijn programma's hun ziel en zalig
heid bloot leggen wel waar ze aanb
ginnen? Van Royen: „Alsof die men
sen niet na kunnen denken. Tussen
de opnames en de uitzending zit
meestal drie maanden. Bij ons mag
iedereen de montage van tevoren
zien. Volgens mij zijn wedaareen
van de weinigen in. De hoofdperso
nen van de uitzending krijgen drie
weken voor uitzending de band te
zien. Als ze het ergens niet mee een
zijn kunnen ze dat aangeven en dan
wordt dat eventueel veranderd,
Heeft iemand daarna toch spijt,
houdt het voor ons op. Dan moetje
maar een grote jongen zijn hoor.
„Onderschat die mensen niet, zijne
ben ook belang bij een uitzending;
Zij kunnen de wereld vertellen over
hun ervaringen zodat ze er vanat
zijn. Ik heb natuurlijk belang bije»
spraakmakende uitzending, ja §e" i
de belangen dus."
Roy Timmenna
Programmamaker Ton van Royen: „Ik hou zelf van sensatie."
vanuit SBS6, maar vanuit mezelf. Ik
laat me door niemand iets vertellen."
Collega Ton van Royen: „Ik ben niet
iemand die teksten voor de kijker
schrijft. Ik schrijf ze vanuit mezelf en
ik hou zelf van sensatie en de mensen
blijkbaar ook want die kijken er
naar. Ik voel mezelf onderdeel van
het volk. Programma's als Actie
nieuws zijn eenduidend, daar zitten
eindredacteuren die teksten aanpas
sen.
Ja, soms worden dingen uitvergroot,
dat doet het medium televisie wel va
ker. Ga maar eens een week Netwerk
kijken, daar doen ze het net zo hard.
Effectbejag zit bij iedere programma
maker."
Een SBS6-programma zie je dan ook
van verre. Daar is de laatste jaren
hard aan gewerkt. Want met elf
tv-zenders die zich op de volwassen
Nederlanders richten, is een duide
lijk profiel onmisbaar. Zoals Neder
land 1 er toch vooral is voor de oude
ren, Nederland 2 en RTL 4 voor de ge
zinnen, Nederland 3 voor de intellec
tuelen en Yorin voor de jongeren, zo
wil SBS6 er zijn voor 'de arbeider'.
Dat kan door brutaal te zijn.
Van Stade: „Het zal duidelijk zijn
dat ons huidig zenderprofiel een be
wuste keuze is. Wij hebben voor dit
profiel gekozen omdat we van me
ning waren en zijn dat er een gat be
stond tussen het toenmalige tv-aan-
bod en de behoeftes van kijkers."
De kijkers hebben dat door, wijzen
de cijfers uit. De afgelopen 2,5 jaar
groeit het aantal kijkers naar SBS6
gestaag. Lager opgeleiden mensen
foto Roland de Briiin/GPD
