Tirana krijgt er weer zin in
PZC
W17
Reis in 5 clicks
Langkous
Er zit muziek in Duitsland
zaterdag 17 april 2004
J, oogt Tirana vanuit
de draaiende bar in
de Skytower.
foto's CARO BONINK
Mooi uitzicht
Albanië vtfastange tijd nauwelijks toegankelijk,
maar dat verandert de laatste jaren langzaam.
[Hetplatteland is nog steeds armoedig, de hoofdstad Ti
rana lijkt bezig met een inhaalslag. Tirana werd tijdens
fcTweede Wereldoorlog zwaar gebombardeerd en
reeft nog maar weinig historische gebouwen. De mees-
leoude huizen en bomen staan langs de bekendste
winkelstraat, de Rruga Bajram Curri. Het (zakelijk) cen-
Tdmvan de stad is Skanderberg Square.
'Axxeen mooi uitzicht over de stad ga je naar de in
2002 geopende Sky Club in de Skytower, waar je op de
aentiende verdieping vanuit een hoog kantoorge-
souwin een draaiende bar Tirana gedurende 45 minu-
van alle kanten voorbij ziet komen. Drankjes zijn er
iwr, het zijn vooral zakenlieden en rijke Albanezen die
tomen. In de Skytower is ook het 'Europese' winkel-
taitrum gehuisvest
plekke is vervoer per gele taxi het
gemakkelijkst. Spreek van tevoren een
pnjsaf, want meters kennen ze met.
Eenstadsrit kost gemiddeld 200 lek, dat
isongeveer 2 euro.
DeAlbanezen spreken hun moeilijk ver
telbare taal Shqipi, maar met name
in Tirana neemt het gebruik van Engels
toe. Het betaalmiddel is de lek, ook met Amerikaanse
Wars, Zwitserse franken, euro's en traveller cheques
bnmen terecht. Om er te kom is voor EU-inwoners
w paspoort voldoende Diverse maatschappijen vlie
gen vanaf Amsterdam naar Tirana, zoals KLM (circa 490
sura), Malev (455 euro) en Austrian Airlines (576 euro).
De luchthaven Rinas ligt op 20 kilometer van de stad.
De flamboyante burgemeester laat de grauwe kolossen
uit het communistische regime verven, in alle kleuren
van de regenboog. Er verschijnen cafés, restaurants, en
clubs die niet onderdoen voor de onze. De Albanese
hoofd naar de voeten en niet an
dersom,' is zijn verweer. 'Dus
eerst het centrum opschonen,
de parken herstellen, het groen
terugbrengen en de boulevard
kleurrijk maken, en dan de
rest.'
hoofdstad Tirana leeft. En hoe. Beetje Parijs
Door EMILIE ESCHER
en CARO BONINK
En waar eet je dan? Het
was de meest gestelde
vraag na terugkeer uit
Tirana. En alle vragen
stellers keken op hun neus van
het antwoord: 'Gewoon, in een
restaurant, meestal Italiaans.' Ti
rana, de hoofdstad van Albanië,
staat nu niet bekend als een
stad waar het aangenaam ver
toeven is. Veel kan het niet zijn,
is de veronderstelling. De hoofd
stad van een land van paarden
en wagens. Van arme boeren.
Het beeld klopt niet. Tirana is
nog wel arm, maar niet meer
straatarm. De stad is druk bezig
een nieuw, beter leven na het
communisme op te bouwen.
Drijvende kracht erachter is de
burgemeester van Tirana, Edi
Rama, een boomlange veertigja
rige, flamboyante kunstenaar,
die eind vorig jaar voor de twee
de keer als burgemeester werd
gekozen. Hij is populair en om
streden door zijn onconventio
nele aanpak. Niet alleen rapt hij
mee met de hit Tirona van de
rapband West Side Family. Hij is
ook de man achter het opval
lendste aanzicht van de stad: de
gekleurde gebouwen. Weet je
wat, we kleuren ze gewoon, die
saaie kolossen, moet hij ge
dacht hebben, en gaf er als een
echte kunstenaar zijn persoon
lijk signatuur aan. Niet één
kleur per flat, nee, van alles
door elkaar. Flatgebouwen in
geel en roze, als reuzenspek-
kies, felrode balkons, blauwgele
muren, groene raamkozijnen.
Alle tinten van de regenboog.
Vrolijk is het zeker, maar niet al
le inwoners zijn er even blij
mee, want toestemming vragen
doet Edi Rama niet. Het verhaal
gaat dat een weduwe naar het
stadhuis belde met de vraag:
'Wil de burgemeester mij nu al
in een kist hebben?' Ze had een
zwart balkon gekregen. We lo
pen de burgemeester bij toeval
tegen het lijf in het chique hotel
Tirana, een wolkenkrabber mid
den op het
Skanderbeg-
plein, hart t
van de stad.
Die reus met
Hij heeft het goed aangepakt.
Talloze armoedige kioskjes in
het Rinia Park en langs de Lana
rivier zijn gesloopt, zodat er een
boulevard ontstaat en het park
ook echt weer park wordt. Nu
de rest nog, de gaten in de stra
ten, het vuilnis op straat. En de
elektriciteitsvoorziening. Vorig
jaar had je nog twee tot acht uur
per dag geen elektriciteit. Nu is
dat grotendeels verholpen, voor
al in het centrum. Het contrast
tussen het centrum en daarbui
ten is nog wel steeds schrijnend.
De armoede komt er direct op je
af. De gaten
in de straten
zijn nog gro
ter, en de
mensen gaan
burgemeester zijn. We compli
menteren hem met zijn schil
der-acties en confronteren hem
direct met het zonder toestem
ming verven van de huizenblok
ken. Daar is hij stellig over. Dat
schilderen, daar had hij geen
toestemming voor nodig. Het
moest gewoon gebeuren. Punt
uit. Het was ook een psychologi
sche kwestie. 'Mensen moesten
gewoon wakker geschud wor
den uit die lange, grijze winter
slaap waarin ze jaren verkeer
den. Het waren voor mij ook sig
nalen van hoop en verandering,
na lange jaren van verlaten
heid,' vertelt hij. De kritiek dat
hij weinig doet aan armoedebe
strijding, legt hij naast zich
neer. Douchen doe je van het
hij smadelijk lachen. 'Denk je
dat ik ooit Julia Roberts zou kun
nen worden? Ik kan je vertellen
dat Tirana als Parijs of London
kan worden als jij me vertelt
hoe ik in Julia Roberts veran
der.' Een Parijs zal Tirana dus
wel nooit worden, maar dat de
Franse stad een voorbeeld is,
blijkt wel uit de vorige maand
geopende Buddhabar. Een goed
bedoelde kopie van het origi
neel in Parijs, nagemaakt aan de
hand van internetfoto's. Ze
draaien er ook precies dezelfde
muziek. Tirana doet hard haar
best als wereldstad mee te tel
len. Er is een luxe shoppingcen-
trum gekomen met Europese
prijzen in euro's, in de Skyto
wer, een van de hoogste gebou
wen van de stad. Het is het eni
ge winkelcentrum waar ze mer
ken als Adidas, Nike, Benetton,
Wrangler, Samsonite en Illy ver
kopen.
Ierse pub
Net als elke grote stad heeft Tira
na ook een Ierse pub, waar
schijnlijk de enige in Europa
zonder Ierse bediening. Murp
hy's en Guinness worden uit Ne
derland geïmporteerd. Er zijn in
ternetcafés, twee bioscopen
met de nieuwste Amerikaanse
films, cappuccino-bars en een Ja
pans restaurant, net geopend.
Een McDonald's is er opvallend
genoeg niet; het Amerikaanse
bedrijf heeft geen interesse. De
stad is daarom maar zelf een
nep-McDonald's begonnen: Mac-
Mariott, met een logo dat pre
cies op dat van McDonald's lijkt.
De hamburgers vertonen min
der overeenkomsten. MacMa-
riott en de nieuwe restaurantjes
zijn gevestigd in the Block, dat
zich ontpopt als de hippe wijk
van de stad. Twaalf jaar geleden
was het nog een afgesloten
woonwijk voor de communisti
sche elite; een gesloten bolwerk
waaraan veel Albanezen met
angst terugdenken. Auron (28),
jurist bij een internationaal be
drijf: 'Het was een symbool van
macht en onwaarschijnlijkheid.
Er waren altijd bewapende sol
daten. Geen winkels en nacht
clubs, maar villa's voor de partij
bonzen. Het MacMariott staat in
de oude tuin van het woonhuis
van voormalige dictator Hoxha.'
Auron beziet de veranderingen
in zijn stad met kritische blik.
Het is wel leuk, al die mogelijk
heden, maar toch, hij spreekt
van 'chaotisch kapitalisme'. Het
beste voorbeeld, zijn de talloze
Mercedessen. Albanië heeft de
grootste Mercedes-dichtheid
van heel Europa, wordt gezegd.
Het is een wagen die status en
macht uitstraalt. En misschien
nog belangrijker: het is de
meest schokbestendige auto ter
wereld. Want dat is nog steeds
nodig in Tirana.
Duitse Oranjeroute
stukje langer
De Oranjeroute die zowel in Nederland als
Duitsland afgelegd kan worden is een groot
succes. Duizenden menesn volgen elk jaar de
reisroute langs het rijke en bewogen verle
den van het huis van Oranje-Nassau. De in to
taal 2200 kilometer lange tocht voert groten
deels door Duitsland en wordt nog dikwijls
uitgebreid. Zo is recent het Duitse stadje Lin-
gen toegevoegd. Het behoorde tussen 1592 en
1702 toe aan het grondgebied van het huis
van Oranje, en stadhouder-koning Willem III
opende er in 1697 een universiteit. Ook het
stadje Hitzacker aan de Elbe, geboorteplaats
van prins Claus, is aan de route toevoegd. Er
is een nieuwe Nederlandstalige folder van de
Oranjeroute verschenen, die gratis aange
vraagd kan worden bij het Duits Verkeersbu
reau, Postbus 12051,1100 AB Amsterdam,
tel. 0900-109 10 29,
www.duitsverkeersbureau.nl.
Thalys rechtstreeks
naar Zuid-Frankrijk
Deze zomer rijdt de snelle Thalys weer recht
streeks naar Zuid-Frankrijk. Van 3 juli tot en
met 21 augustus vertrekt de Thalys elke zater
dag uit Am
sterdam,
Schiphol,
Den Haag en
Rotterdam
naar Valence,
Avignon en
Marseille. Na
Rotterdam
stopt de trein
alleen nog maar in Antwerpen en Brussel.
Vanuit Rotterdam bedraagt de reistijd naar
het zuiden dan slechts 6,5 uur. Treinreizigers
die ter plekke over een huurauto willen be
schikken krijgen korting.
Meer informatie: tel. 0900 - 9296,
www.thalys.com en www.nsinternationaal.nl.
Met de auto
Europa door
Praktische (verkeers)informatie over liefst 47
Europese landen staat vemeld in het ANWB
Handboek Europa. Benodigde reisdocumen
ten, douane-
regels, een
verkeers ka
lender, vaar-
tijden van
veerboten en
veel meer
komt aan bod
in deze handi
ge gids.
ANWB-leden kunnen een gratis exemplaar af
halen bij ANWB-verkooppunten, bestellen
kan ook via www.anwb.nl
Nieuwe website
over Lissabon
De Portugese hoofdstad Lissabon staat de ko
mende zomer volop in de belangstelling. Ui
teraard vanwege het Europees kampioen
schap voetbal, maar ook vanwege de extra
toestroom toeristen die wordt verwacht. Het
verkeersbureau van Lissabon en de regio
heeft daarom de website geheel vernieuwd
en uitgebreid met onder meer een platte
grond: www.askmelisboa.com
Alleen op reis
Uit een recent onderzoek is gebleken dat
vrouwelijke singles op vakantie juist niet
graag daten, terwijl mannelijke vrijgezellen
dit wel willen. Maar hoe vind je de vakantie
die bij jou past, want het meeste aanbod is
toch voor twee personen. Reisaanbieders lij
ken de alleengaanden steeds meer te vinden,
en er is nu ook een tijdschrift dat zich richt
op solo-reizigers. Verder ontmoeten reisgeno
ten elkaar op internet:
www.e-matchinq.nl/sinqles;
www.sinqlebreak.nl;
www.dvnamicholland.nl;
www.cirkel.nl en
www.u4u.nl/xlab/reizen.
Een oom of tante in Canada. Bij na
vraag in de kennissen- en vrien
denkring blijkt bijna iedereen er
wel een te hebben. Die van mij
heet tante Bep. In de naoorlogse jaren,
'oen het hier geen vetpot was, heeft ze
haar spullen in een koffertje gepropt. Sa-
men met haar Harry, die weg zat te kwij
nen op een stoffig kantoor, nam ze de
hoot naar het land waar alles anders en
heter zou worden.
De durf om zo'n grote stap te zetten gaf
haar bij de in Nederland achtergebleven
broers en zussen een heldenstatus. Al
spoedig zongen er op verjaardagen aller
lei verhalen rond over Beps onbevreesde
karakter. Niet dat Harry veel voor haar
onderdeed, maar ja, aangetrouwd wordt
'och nooit eigen.
Die verhalen hadden wel de neiging om
iedere keer een beetje mooier te wor
den. Hing Bep uit een dakraam terwijl
Go away!' riep tegen een konijn dat
jo haar moestuin aan een kropje sla
knabbelde, dan heette het al spoedig dat
^met blote handen een beer te lijf was
Begaan die het waagde zich op haar land
[e begeven.
n Hany floreerden in Canada. Ja-
Door DIRK MULDER
ren van hard werken wierpen hun vruch
ten af. Op zekere dag hadden ze genoeg
gespaard voor een lot aan de leek. Dat
'lot' was een stuk land en 'de leek' was
een meer. De grond hadden ze, nu het
huis nog. Dus schafte Bep een boek aan
over bouwen, kocht vrachtwagenladin
gen hout, cement, bakstenen en dakpan
nen, en zette eigenhandig een complete
bungalow neer. Goed, Harry had natuur
lijk ook meegeholpen, maar binnen de
familiekring werd de glansrol toch aan
Bep toebedeeld.
Toen ik jaren later Canada bezocht, wil
de ik deze legendarische tante en oom
zelf eens ontmoeten. Ik belde en bleek
van harte welkom. Vier uur rijden later
arriveerde ik bij hun huis aan het meer.
Tante, een tenger vrouwtje, wachtte me
op bij het hek. Het scheelde veertig jaar
en twee staartjes, of ze had Beppi Lang
kous kunnen heten. Oom Harry bood
me een stoel aan op het terras, goot een
bloemenvaas vol zelfgemaakte rode
wijn en nam er zelf ook een. De wijn
was zoet want dan proefje het beter, vol
gens oom. Het smaakte alsof het alcohol
percentage tegen de veertig liep. Na een
kwart glas van deze 'industrial strength'
traktatie had je geen schommelstoel
meer nodig.
Het was een gezellig bezoek maar na het
eten, tegen een uur of zeven, wilde ik
toch weer eens verder. We namen af
scheid en tante zwaaide me uit. Ik stap
te in, startte, gaf gas en kwam niet voor
uit. Ik had de auto wat onhandig gepar
keerd op een zanderige ondergrond. De
aangedreven voorwielen slipten en groe
ven zich in. Terwijl ze rustig door bleef
wuiven pakte tante Bep met haar ande
re hand de bumper beet, tilde de auto
op en zette hem op het verharde weg
dek.
Een bronzen Bach prijkt voor de Thomaskerk in
Leipzig. Foto LEIPZIG TOURIST SERVICE
Duitsland als vakantiebestemming
heeft als groot voordeel, dat het dichtbij
is en gemakkelijk op eigen houtje ont
dekt kan worden. De wegen zijn goed,
er zijn betaalbare en goede accommoda
ties en de meeste mensen kunnen zich
enigszins redden met de taal. Het Duits
Verkeersbureau heeft het boekje 'Klein
geprijsd op reis' uitgegeven. In deze
bijna tweehonderd pagina's tellende
gids staan honderden ovemachtings-
adressen in het hele land, vaak niet
duurder dan 40 euro per persoon inclu
sief ontbijt. Het gaat telkens om kamers
met eigen sanitair. Pictogrammen ma
ken duidelijk welke faciliteiten ver
wacht kunnen worden.
'Heerlijk genieten in nabij Duitsland'
staat vol minitrips in het teken van na
tuur, cultuur en lekkernijen. In dit tach
tig pagina's tellende boekje, eveneens
gratis, ook veel accommodaties en arran
gementen.
'Muziekland Duitsland' is vooral een fo
tobrochure, maar de los bijgeleverde
agenda biedt meer houvast. Hierop
staan de grootste en belangrijkste mu
ziekevenementen voor het komende
jaar vermeld. Het jaar 2004 wordt aange
prezen als Muziekland Duitsland. Denk
daabij niet alleen aan klassiek (Bach,
Beethoven) of hoempapa, ook het Hip
Hop Open in Stuttgart, de Love Parade
in Berlijn en de Jazz Nights van Ba
den-Baden behoren tot het programma.
Leipzig gaat er prat op de meest muzika
le stad van Duitsland te zijn. Waar of
niet waar, feit is dat Johann Sebastian
Bach er tientallen jaren werkte, Robert
Schumann er zijn Frühlingssymfonie
schreef, Richard Wagner er geboren
werd, en Felix Mendelsohn Bartholdy er
het Gewandhausorkest leidde. De muzi
kale hoogtepunten in Leipzig beginnen
dit jaar op 30 april met het A capella Fes
tival of vocal music (tot 9 mei), waarna
van 14-23 mei het Leipzig Bach Festival
plaatsheeft. Via de Leipzig Tourist Servi
ce zijn speciale arrangementen moge
lijk vanaf 59 euro per persoon.
De genoemde boekjes en brochures zijn gra
tis verkrijgbaar bij het Duits Verkeersbureau,
Postbus 12051, 1100 AB Amsterdam, tel.
0900 -109 10 29. Er wordt een vrijwillige bij
drage in de verzendkosten gevraagd Zie te
vens www.duitsverkeersbureau.nl
Meer informatie over Leipzig: tel. 0049-34
17 10 42 60. www.musikstadt-leipziq.de
