Tuinieren op het dak is niet ongebruikelijk
Ventileren
goed voor
gezondheid
Onveilig
Verf
Janneke
Gereedschap
Tuingids
zaterdag 17 april 2004 W3
Tuinieren op het dak is niet
zo ongebruikelijk als je zou
denken. De wetenschappelijke
naam Iris tectorum betekent
'iris van het dak' en ook de La
tijnse naam van huislook, Sem-
pervivum tectorum, geeft aan
dat die plant op daken groeit.
Huislook zien we wel eens op
het dak, in Nederland' vooral op
daken van oude boerderijen
waarvan de bewoners dachten -
en misschien nog steeds wel den
ken - dat een pol huislook op
het dak tegen blikseminslag be
schermt. Iris tectorum, de dak
iris, komt uit China waar hij
vooral op rieten daken groeit'
die iris zien we in Europa zel
den, maar wie door Normandië
reist, die ziet daar grote pollen
irissen groeien op de brede nok-
vorsten van boerderijen. Van
dichtbij heb ik deze iris nooit be
keken, maar uit de verte lijkt hij
sprekend op Iris germanica, de
gewone baardiris die vroeger in
iedere tuin stond.
De komst van de bliksemaflei
der heeft het planten van huis
look op het dak overbodig ge
maakt, maar tegenwoordig
neemt de belangstelling voor
dakbeplanting toch weer toe.
Dat heeft te maken met de
eco-beweging. Als iemand zijn
platte dak met graszoden belegt
dan verklaart men hem al gauw
voor gek, maar noem je zo'n dak
een eco-dak, dan is dat een heel
andere zaak. Ook op licht hellen
de daken wordt steeds vaker ge
tuinierd. Wie geduld heeft zal
zijn dakbeplanting zelf zaaien
of planten, maar wie de gro-
te-stappen-gauw-thuis-metho-
de aanhangt koopt een eco-rol -
een mat waarin plantenzaad is
verwerkt' je hoeft hem alleen
maar uit te rollen om in korte
tijd een mooi groen dak te ver
krijgen.
Voor dergelijke matten worden
vooral planten gebruikt die wei
nig grond onder hun voeten no
dig hebben. Dat zijn bijvoor
beeld de sedums, vetplanten als
tripmadam en muurpeper, die
ook in de natuur onder barre om
standigheden groeien, zoals bo
venop muurtjes, in het grind
lang spoorrails, of op vluchtheu
vels.
Voor wie zonder kunstgrepen
planten op zijn dak aan de groei
wil krijgen, is de ouderwetse
keramische dakpan ideaal.
Maar hoe steiler het dak, hoe
moeilijker. Indien een dak meer
dan vijfenveertig graden helt,
dan wordt het lastig. Ooit leek
het mij aardig om op zo'n tame
lijk steil hellend dak een pol
huislook te planten. Eerst prop
te ik gewoon een rozet tussen de
dakpannen. Die droogde uit, en
viel naar beneden. Daarna
maakte ik een smeersel van
koeienpoep en klei, smeerde dat
op de dakpannen en lijmde de
huislookrozet daarmee vast.
Dat leek te lukken' één rozet
Dakbeplanting.
groeide uit tot een bescheiden
polletje, totdat een vogel alle ro
zetten lostrok om ze in zijn
nest-in-aanbouw te verwerken.
Daarna heb ik het opgegeven,
maar ik ben dan ook zwak van
karakter. Een echte volhouder
zou met verdubbelde inspan
ning met het project zijn doorge
gaan. Hoe het moet - het beplan
ten van een dak - en hoe u uw
huis door middel van begroeiing
kunt isoleren, kunt u onder het
motto 'rotsplanten, ze kunnen
het dak op' leren op het Nationa
le Rotsplantenweekend in de Bo
Samen met Hartman brengt Jan
neke Brinkman-Salentijn de
JBS Garden Collection op de
markt. De collectie bestaat voor
lopig alleen uit tuinkussens. Het
uiterlijk daarvan sluit nauw aan
bij de JBS Home Collection. Bei
de zijn gedecoreerd met fruit en
bloemen.
Gelijktijdig wordt de Home Col
lection uitgebreid met glaswerk
en serviesgoed. Beide collecties
zijn verkrijgbaar bij Blokker.
Informatie: www.jannekebrink-
mansalentijn.nl
tanische Tuinen bij Fort Hoofd-
ijk, bij Utrecht, waar een uitge
strekte rotstuin op het dak van
een fort is aangelegd.
Tijdens dit weekeinde kunt u
verschillende systemen zien om
daken met vegetatie te bekle
den' daarnaast kunt u informa
tie krijgen over het aanleggen
van daktuinen en over leveran
ciers en bedrijven die zich daar
mee bezighouden. Is uw dak te
steil, of ziet u zichzelf al bezig
om naar beneden gegleden plan
ten weer uit de dakgoot te vis
sen, dan kunt u zich altijd nog
vermaken op de grote verkoop-
markt van de Nederlandse Rots-
planten Vereniging, met een
ruim aanbod van rotsplanten
van deelnemers uit binnen- en
buitenland.
Romke van de Kaa
Rotsplanten, ze kunnen het dak
op. Nationaal Rotsplantenweek
end. Botanische Tuinen, Fort
Hoofddijk, Utrecht. 24 en 25
april. Alle info op: www.botani-
schetuinen.uu.nl
Het is de ultieme wens
van de doe-het-zelver:
kieren en gaten dichtkitten
in de woningen. Geen ener
gieverlies, dus goed voor
het milieu, nietwaar? Wie
niet ventileert, roept ernsti
ge gezondheidsproblemen
over zich af. Naar schatting
sterven jaarlijks 800 Neder
landers aan een ongezonde
huisomgeving.
Er lijkt een droom uit te ko
men als Willem en Roelina
Otter en hun twee kinderen in
het najaar van 1996 hun nieuw
bouwwoning betrekken. Maar
al snel komt daar verandering
in. Oorzaak: zoontje Daniël
krijgt ernstige bronchitusklach-
ten. Niet veel later ontwikkelt
ook dochter Lisanne dezelfde
klachten.
„Het werd zo erg dat we de kin
deren de ene na de andere anti-
bioticakuur moesten geven",
zegt Roelina Otter. Ook zijzelf
en haar man blijven niet gevrij
waard van klachten. „Op een ge
geven moment waren we alle
vier aan de inhalator. We begre
pen het niet, want in onze vori
ge woning waren we nooit ziek.
Ook onze kinderen waren kern
gezond." Als Roelina een curus
volgt bij het Groene Kruis over
ventilatie gaat haar een licht op.
„Vooral als ik beneden was,
kreeg ik hoofdpijn. Boven, waar
ik de ramen altijd open had,
voelde ik me goed." Ze pakt er
de bouwtekeningen eens bij en
komt tot een bizarre ontdek
king. Op de tekening zijn wel
ventilatieroosters getekend,
maar in de woning is er niet één
te bekennen. „We hebben de
aannemer daarmee geconfron
teerd, maar die schoof de schuld
van zich af. Na het nodige ge
touwtrek zijn ze toch geïnstal
leerd, hoewel we zelf ook nog
flink hebben moeten betalen."
Begin 2000 worden de ventilatie
roosters in de woning aange
bracht. Roelina Otter is maar
wat blij dat ze het heeft gedaan.
„Geen van ons vieren heeft nog
bronchitusklachten. Ik had
nooit gedacht dat je zo ziek
kunt worden van onvoldoende
ventilatie."
Onderhoud
Voor zelfstandig adviseur Frans
de Haas van het Platform Bin
nenmilieu staat het verhaal van
de familie Otter niet op zichzelf.
Hij schetst het beeld van talloze
Nederlanders die er lekker bij
zitten in hun goèdverwarmde en
uitstekend geïsoleerde wonin
gen. „Vergis je niet, het is prima
dat we daar in de jaren zeventig
in hebben geïnvesteerd. Dat
heeft het energieverlies dras
tisch teruggebracht. Als je je rea
liseert dat een gebruiker in de
jaren zeventig 3000 kuub gas
verbruikte tegenover nu nog
geen duizend, zijn we wel wat
opgeschoten natuurlijk. De an
dere kant van het verhaal is dat
je wel moet ventileren. Er zijn
zes miljoen woningen in Neder
land en daarvan zijn er heel wat
die nauwelijks geventileerd kun
nen worden. Als de ventilatie
wel geregeld is, dan moet je na
tuurlijk oog hebben voor onder
houd. Wie de filters van een ven-
tilatierooster niet regelmatig
schoonmaakt, ontwikkelt een
ongezond binnenmilieu in zijn
huis." Dat leidt tot gezondheids
risico's zoals huisstofmijt en
vocht in huis. Dat laatste lijkt
niet ernstig maar vocht veroor
zaakt giftige schimmels die op
hun beurt de luchtwegen aantas
ten. Het meest verontrustend
zijn echter de enkele honderden
overlijdensgevallen per jaar die
worden veroorzaakt door het
edelgas radon dat in alle wonin
gen voorkomt.
De Haas: „Radon is een radioac
Gas- en elektriciteitsleidingen
zijn in nogal wat huurwoningen
onveilig. Dat blijkt uit een on
derzoek van energiebedrijf Co-
gas in Oost-Nederland. Voor het
onderzoek zijn tweeduizend wo
ningen bekeken. Tien procent
daarvan vertoont mankemen
ten. Met name zelf aangelegde
elektriciteitsleidingen voldoen
niet aan de eisen. Volgens Cogas
zijn huurders van een corpora
tie beter af dan die van een par
ticuliere verhuurder. De belan
genorganisatie voor huurders
Woonbond vindt de cijfers 'veel
te hoog'. Volgens de Woonbond
is de verhuurder verantwoorde
lijk voor het onderhoud van de
gas- en elektriciteitsleidingen,
tenzij anders is afgesproken.
Schoolborden- en betonverf zijn
maar in een beperkt aantal kleu
ren verkrijgbaar. Althans, tot
voor kort. Histor komt met een
basisverf voor schoolbordenverf
en betonverf voor de mengma
chine. Daardoor kan de consu
ment kiezen uit 1250 verschillen
de kleuren. Welke kleuren? Het
complete assortiment is te vin
den op website www.histor.nl.
Informatie: 0800-44 78 67 83 73
(0800-historverf).
Ouderwets 'luchten' door het raam open te zetten.
Wanneer is een huis nu goed geventileerd en wanneer
moet je echt actie ondernemen? Wie daar benieuwd naar
is, kan aan de hand van een zogenaamde Toetslijst Venti
latie zijn woning doorlopen (www.gezondbinnen.nl). Met
de toetslijst in de hand, worden ook tips verstrekt om de
situatie binnen het huis te verbeteren. „We hebben het
niet over dure aanpassingen", zegt Frans de Haas van het
Platform Binnenmilieu. „Denk aan het dichten van de
vloer en het ventileren van kruipen woonruimte." Niet al
leen het Platform Binnenmilieu maakt zich zorgen over
wat er allemaal mis zou kunnen gaan in huis. Ook Green
peace luidt de de alarmbel over gevaarlijke stoffen. Pro
jectleider Bart van Opzeeland: „Er zijn veel stoffen in
huis waar je iedere dag mee in aanraking komt. Denk aan
computers, mobieltjes, vloerbedekking en cosmetica. Uit
wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat daaruit gifti
ge. chemische stoffen weglekken en in het milieu terecht
komen. Die stoffen verspreiden zich via de voedselketen."
Giftige stoffen zijn aangetroffen in walvissen en ijsberen
en men vindt ze van de Alpen tot op de Noordpool. Uitein
delijk komt dat gif ook weer bij de mensen terecht."Van
Opzeeland noemt de situatie 'schandalig'.
„Juist omdat er alternatieven zijn voor die chemische stof
fen. Maar we vinden ook dat er geen chemische stoffen ge
bruikt mogen worden waarvan we niet weten wat er pre
cies in zit en wat de gezondheidsrisico's er van zijn. We
hopen dat Nederland straks als EU-voorzitter de regelge
ving kan aanscherpen."
tief gas dat vooral afkomstig is
van bouwmaterialen. Beton, ce
ment en baksteen kunnen veel
radon afgeven. Vooral in zware
constructies, zoals flatgebou
wen, komt veel radon voor. Als
je dan niet goed ventileert, loop
je risico's. Want radon is de
tweede oorzaak van longkan
ker, na het roken van sigaretten.
Als je roken en radon tegen el
kaar afzet, zorgt roken voor
achtduizend doden per jaar en
radon achthonderd. Sta daar
eens bij stil: achthonderd doden
per jaar. Dat is erg veel hoor."
State Of Garden is de naam van
een nieuwe gereedschapset, die
speciaal ontwikkeld is voor
vrouwelijke tuinliefhebbers. Vol
gens producent DeWit in Kom-
horn slaat de vormgeving van
de tuinproducten vooral aan bij
vrouwen. Naast de vormgeving
zijn de handgemaakte produc
ten gemakkelijk in gebruik. Het
zogeheten 'plantgraafje' (24,90
euro) is bedoeld om gaten voor
planten te maken. Door het
scherpe blad snijdt het volgens
DeWit ook met gemak door een
taaie ondergrond. Met de 'paar
debloem trekker' (24,95 euro)
wordt onkruid verwijderd. De
'plant chirurgie set' (45,95 euro)
bevat vier gereedschappen voor
de kweekkas.
Informatie: www.stateofgar-
den.nl of tel. 0594 - 65 90 16.
Zoeken naar tuinen wordt een
stuk gemakkelijker met de Tui-
nengids 2004, een uitgave van
tuintijdschrift De Tuin Exlusief
en de Nederlandse Tuinenstich-
ting. De gids bevat een over
zicht van tuinen die geopend
zijn voor het publiek. Daarnaast
staan er adressen van onder an
dere kwekers, hoveniers, bloe
misten en tuinwinkels in. De
adressen zijn gerangschikt per
provincie. Aardig is dat alle
Commissarissen van de Konin
gin hun eigen provincie inlei
den. De Tuingids is in de boek
handel verkrijgbaar voor 13,50
euro.
foto GPD
Hoe gevaarlijk ook, toch zijn er
simpele maatregelen te nemen
om het radongehalte in de eigen
woning te verminderen, zegt De
Haas. „Huizen met veel naden
en kieren tussen kozijnen en ra
men raken al veel radon kwijt.
Ook ramen en deuren open
helpt flink, net als het openzet
ten van deuren in je woning om
flink door te luchten."
Er is de overheid veel aan gele
gen om de gebruiker van wonin
gen, maar ook van kantoorge
bouwen en scholen, bewust te
maken hoe belangrijk het bin
nenmilieu is en welke gezond
heidsrisico's er zijn bij een
slecht binnenmilieu. De Haas is
dan ook blij dat het Platform
Binnenmilieu - waarin onder
meer de ministeries van Vrom
en VWS, het Astma Fonds, de
Nederlandse Woonbond en de
GGD zijn vertegenwoordigd -
het jaar 2004 tot het jaar van
het binnenmilieu heeft uitgeroe
pen.
„Het heeft toch allemaal te ma
ken met bewustwording, maar
niet alleen bij huisbezitters en
huurders. Het geldt natuurlijk
ook voor kantoren, kinderdag
verblijven, scholen en ziekenhui
zen. De hele doelgroep, van ge
bruikers tot bouwers en beheer
ders, moet weten dat er een rela
tie bestaat tussen gezondheid en
je woonsituatie en wat je daar
aan kunt verbeteren. Als we die
doelstelling halen, ben ik al erg
tevreden', zegt De Haas.
Taco van der Mark
Door ventilatieroosters boven de ramen kan vervuilde lucht naar buiten.
foto GPD
GRILL
^STAURANT
