Definitief afscheid van de boot
PZC
En toch heeft Brusselmans nekpijn
Achter schermen en luiken
in Lutherse kerk Groede
5E
Modieuze en comfortschoenen
vindt ze in Zaamslag
Splash opentCuItureel Gekleurd
lezers schrijven
Imago
Betonning
kunst
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op de iiit
schenen redactionele berichten, artikelen of commentaren. OeraT
tijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekentni/'
de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrift
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen vJnL
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorderr
redactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Ove
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Naar aanleiding van het artikel
over vrachtwagenreclame Zee
land (PZC. 5-4) het volgende.
We leven in een democratie en
we accepteren dat mensen ver
schillend over zaken denken.
Vervelend is evenwel als de over
heid gemeenschapsgeldenaan
wendt om haar zin door te drij
ven. De paginagrote advertentie
van RWS in de Faam was hier
een goed voorbeeld van. Geluk
kig weten veel Walchenaren de
advertentie op zijn juiste waar
de te schatten. De provincie Zee
land is recent de campagne 'Wel
kom in Zeeland' gestart. En van
daag lees ik dat deze campagne
ook middels het medium 'vracht
wagen' wordt uitgedragen.
Dertigers en veertigers hebben
een beeld van de provincie dat
volgens gedeputeerde Kok niet
in overeenstemming is met de
werkelijkheid. Verder in het arti
kel: 'ook moeten we voorkomen
dat jonge en creatieve onderne
mers vertrekken'. Mij is in ieder
geval wel duidelijk dat er hele
maal geen sprake is van een
plan of van een gerichte aan
pak. Er wordt maar wat gedaan.
Ondertussen rijden er elke dag
meer containervrachtwagens
door Walcheren en dat aantal
zal alleen maar toenemen. Daar
door neemt de veiligheid en de
leefbaarheid af.
Ook dertigers en veertigers ko
men naar Zeeland voor datgene
wat Zeeland wel echt biedt:
ruimte en rust. Gewoon door
gaan politieke 'binken' op de in
geslagen weg. Ben benieuwd
hoe jullie kinderen over jullie
denken als ze zien wat er door
jullie is aangericht onder het
motto 'economie'. En, de slogan
zou moeten worden gewijzigd in
'Welkom dóór Zeeland'.
Joep Vergroesen
Vrouwenpolderseweg 55a
Serooskerke
door
eng
<(ro
as
In de PZC van 8 april lees4,
Rijkswaterstaat ruim delg
van de betonning van vaam
gen wil schrappen. Volgend»
zal Rijkswaterstaat nog
meer markeringen laten ven?
len. W'
In Nederland zijn ongeveer: 7
derd organisaties bezig met'*;.
tersportbelangen. In Zeelri 81
zijn dat er in elk geval meei""":C'"
tien. Al die organisaties wL
bereiken dat de waters*
wordt gestimuleerd.
In die belangenbeharM"
wordt veel tijd en geld in gr ES'
ken. De waterrecreatie is r 2"
toeristische sector met ecos>
misch belang, zeker in Zeekr fs
Een schipper die het water
gaat moet daar natuurlM
zijn weg zien te vinden Q
doet hij/zij aan de hand var,
betonning, anders loopt het m
En wat doet Rijkswaters;^
dan?
Zonder enige afstemming m;;
de sector wordt met één pej W
nenstreek een streep gehaai
door de bevaarbaarheid van's;
Zeeuwse water en het \vate:&
ders in Nederland.
De watersporter moet zelf ns
zien hoe hij zijn weg vindt,,,
dus Rijkswaterstaat. „Het sdrj
op strand is (voortaan) een ha-
ken in zee." j
Stel nu eens dat er wordt besi:- ai
ten dat alle (u kent ze sc a
rood/witte) fietspad-wegwijz
worden geschrapt? Scheelt
hoop geld. Alle fietsers kun
toch een wegenkaart aansdai-
fen?
Watersporters zijn geen pressie- -
groep, dus protesteren help:
meestal niet. Maar zou dit vos:
fietspaden worden ingevow
dan zou Nederland op zijn ktj
staan!
J.B. de Mees»
Voorzitter W\'Aw.
Bmi a
Middelk;,
door Anita Tournois
GROEDE - Veertien dames van
Goeree-Overflakkee exposeren
hun werk in Achter schermen
en luiken, een bijzondere quilt
tentoonstelling in de Lutherse
kerk in Groede. De maaksters
van de drieluiken en kamer
schermen blijken ware kleuren
experts en tovenaressen met lap
jes. Vogels zijn een terugkerend
onderwerp. Toepasselijk in een
kerk waar vanuit de nesten on
der de dakpannen duidelijk het
getjilp hoorbaar is van echte vo
gels.
Vanaf eind april is de kerk weer
het domein van gierzwaluwen.
Wie nu daadwerkelijk vogels
wil zien, kan bijvoorbeeld te
recht bij 'Varen, vliegen, spelen'
van Janny Vermaat, 'Koperwie
ken' van Anneke Sybesma of
'Tangram in vogelvucht' (in
V-vorm) van Marina Blaauboer.
Hoewel het niet de vogels waren
maar het Chinese tangram, een
legpuzzel van zeven figuren met
talloze mogelijkheden, dat het
uitgangspunt vormde voor de op
dracht tot het maken van een ka
merscherm of drieluik van 1.80
meter bij 1.80 meter. Hetgeen re
sulteerde in fraaie quilts, veelal
geheel met de hand vervaar
digd, met soms wel twintig ver
schillende soorten stofjes, door
stikt met borduurzijde in zowel
rechte, schuine als ronde lijnen
en vormen. Na de prachtige ex
positie vorig jaar met de kimo
no's. is het de dames ook deze
Quilt 'Pegels' van Marleen van de Veer. foto Camile Schelstraete
keer weer gelukt niet alleen
staaltjes van ambachtelijke per
fectie maar tevens artistieke
hoogstandjes af te leveren. Zo
als het drieluik 'Pegels' van Mar
leen van de Veer. Deze naald
kunstenares laat zien dat schil
deren met lapjes mogelijk is. In
blauwe en witte contrasten lij
ken de figuren met het langwer
pig patroon inderdaad net ijspe
gels. Schilderingen en kleding
uit het oude Egypte inspireer
den Joke van Bekkum voor de
Piramide-Kattenquilt, een werk
(Advertentie)
Plein 9,4543 BH Zaamslag tel. 0115-43 63 00
in diepe warme zuidelijke tin
ten. Toos Roberts speelt met
'Donker licht', waarvoor een fo
to met zeehondjes model stond.
Het cijfer zeven stond centraal
in werken van Astrid Bouwman,
'7x 7x 7x 7x en van Kok de
Jager in '30 x 7 Tangram' en
'Tangram'. Cobi van Ent's 'Tof
fee quilt no. 1', is gemaakt vol
gens de traditionele Wyoming
Valley in vrolijke nuances van
rood, geel en blauw. Andere ex
posanten zijn Nelly Witvliet,
Gerda Helmsing, Suuske Melis
sant, Anke van de Giessen en
Wil Bouwman. Fotoalbums ter
plekke tonen aan dat hun quilts
zo bijzonder zijn dat deze behal
ve in Nederland ook in Frank
rijk en Oostenrijk tentoonge
steld worden.
'Wie voor of na dit schouwspel
meer wil weten over de exposi
tieruimte kan deelnemen aan
een anderhalf uur durende drie-
kerkenwandeling, getiteld
'Langs holle drempels en sleetse
vloeren', waarbij de drie kerken
van Groede worden bezocht.
Herman Bakker zal op humoris
tische wijze vertellen over
boeiende feiten uit heden en ver
leden.
Tentoonstelling t/m 28 april in de
Lutherse kerk. Molenstraat, Groe
de Open di. t/m za van 13-17 uur
Driekerkenwandeling: za. 10 april,
ma. 12 april en za. 17 april om 14
uur.
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - De Kaapverdiaanse
groep Splash opent vrijdag 23
april (21.30 uur) in 't Beest in
Goes de vijftiende editie van het
Festival Cultureel Gekleurd.
Het festival duurt tot en met 5
mei. Dan zorgt de groep Yeleen
uit Burkina Faso tijdens het Be-
vrijdinsgfestival in Vlissingen
voor de officiële afsluiting.
Er staan concerten, lezingen,
dans- en theatervoorstellingen,
films en exposities op het pro
gramma in alle Zeeuwse regio's.
Het festival maakt onderdeel uit
van de Zeeuwse Maand van de
Vrijheid.
De Piek in Vlissingen doet tij
dens het openingsweekeinde
een flinke duit in het zakje. Vrij
dag 23 april (21.30 uur) treedt
daar Bagga Brownz op met een
mix van hiphop, R&B, rock en'
reggae. Een dag later volgt de
Belgische reggaeband Jaman
(22 uur).
Woensdag 28 april is in de
Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg (20 uur) een avond met
voordrachten en muziek georga
niseerd rond de Spaanse dichter
Frederico Garcia Lorca
(1898-1936). In Colours in Goes
treedt op 1 mei het het Duo Tzi
gane op (21 uur). Verder zijn er
op de Bevelanden en Walcheren
verschillende presentaties van
culturele organisaties.
In het Zierikzeese Brogum vindt
zaterdag 24 april een optreden
plaats van de latino-band Siem-
pre Moreno (21.30 uur). De daar
opvolgende woensdagmiddag
staat de kindervoorstelling 'Met
liedjes de wereld rond' gepland,
waaraan dirigente Majel Lutsen-
houwer van Kinderen voor Kin
deren deelneemt.
In het Scheldetheater in Terneu-
zen brengt bandoneonspeler
Gustavo Toker op Koninginne
dag een ode aan Astor Piazolla
en de Argentijnse tango (20
uur). In het Stadhuis en bij het
instituut Toonbeeld zijn vanaf
23 april foto's te zien van Angè-
le Etoundi Essembla uit Kame
roen. De Amsterdamse foto
graaf Roel Burgier presenteert
tegelijkertijd beelden over de
handboogsport in Bhutan en
Zeeland in het Temeuzense ver
pleeghuis Ter Schorre.
Films
Het Schuttershoftheater in Mid
delburg, 't Beest in Goes en het
Filmtheater Zierikzee vertonen
films uit of over andere c
ren. Op het programma staz j
Uzak uit Turkije ('t Beest 21e
25 april, 20.30 uur, Schutterai j
1 mei 19.30 uur en 4 mei 207
uur) de Iraanse film Liedm
uit het land van mijn moeder ft
zi, 24 april 20.30 uur, 't E
27 en 28 april 20.30 uur, Schut
tershof 29 april - met inleidt-
van schrijver Ibrahim Selraac-
2 mei 20 uur), de jeugdfilm Ta-
laika uit Curasao (25 en 28 ap
in 't Beest en Schuttershof 3,1
en 5 mei, 14 uur), Together b\
China (Schuttershof 30
19.30 uur en 3 mei 20 uur), Mon
soon Wedding uit India, Schut
tershof zelfde avond en 1 ma
22 uur, 5 mei om 20 uur).
door Ernst Jan Rozendaal
SLUIS - Het hotel De Dikke van Dale in
Sluis heeft de eerste twee van zijn vieren
zestig kamers vernoemd naar schrijvers.
Gistermiddag kwam de Belgische auteur
Herman Brusselmans de naar hem ge
noemde kamer 133 inwijden. Daarna pre
senteerde hij zijn nieuwe roman Ik ben
rijk en beroemd en ik heb nekpijn. Wet
houder Leen Wille van Sluis opende de
Godfried Bomans-kamer.
Zijn uitgever Mai Spijkers noemde Brus
selmans gisteren een fenomeen in de mo
derne letterkunde van Nederland en Bel
gië. Dat werd onderstreept door de vele -
overwegend Vlaamse - cameraploegen
en fotografen die vastlegden hoe de au
teur een kleed wegtrok voor de deur van
zijn kamer - geheel naar zijn wens gele
gen op een hoek en met een nummer
waarvan de som der cijfers op zeven uit
komt - waarna hij even een stoel uitpro
beerde en op bed ging liggen. De kamer
draagt niet alleen zijn naam op de deur,
aan de wand hangen een ingelijste bio
grafie en foto.
Op tafel en de twee nachtkastjes lagen
zijn romans Uitgeverij Guggenheimer,
Mank, Pitface, De droogte, De kus in de
nacht en zijn nieuwe boek. „Voor zolang
het duurt, aldus Griet Daneels van het
hoofdkantoor van Dema Hotels Interna
tional in Antwerpen. „Die zullen de gas
ten wel meenemen."
Op zijn gemakje stond Brusselmans de
pers te woord. De titel van zijn nieuwe
boek? U moest eens weten hoeveel hij op
zijn bankrekening heeft staan. En be
roemd? Kijk om u heen naar al die foto
grafen en cameralui. „Toch heb ik ook
nekpijn. Daarmee relativeer ik mijzelf.
Het leven is geen lolletje, wil ik maar zeg
gen." De Herman Brusselmans-kamer
ligt in het nieuwe gedeelte van het hotel.
Elke levende schrijver die daar een ka
mer krijgt mag een dode schrijver noe
men wiens naam verbonden wordt aan
Herman Brusselmans met zijn hondje Woody in de naar hem vernoemde kamer in hotel De Dikke van Dale. foto Peter Nicotèi
een kamer in het oude deel. Op sterke
aandrang van het hotelmanagement had
Brusselmans Godfried Bomans aangedra
gen. „De waardering van critici en letter
kundigen is omgekeerd evenredig aan de
populariteit, dat is een overeenkomst tus
sen Bomans en Brusselmans", zei Wille.
Volgens Daneels betekende de inwijding
van beide kamers het 'startsignaal voor
een taai-epicentrum der Lage Landen' in
hotel De Dikke van Dale. Bedoeling is
uiteindelijk alle kamers te vernoemen
naar Nederlandstalige schrijvers. „Elke
keer koppelen we daar iets anders aan.
We hebben contacten met het Elsschotge-
nootschap en het Carmiggeltgenoot-
schap. Wie weet kunnen ze hier hun jaar
dag houden en dan de kamer dopen. We
denken erover de zaal naar Hendrik Con
science te noemen. Van Dale heeft de
mensen de woorden gegeven, van Cons
cience zegt men in Vlaanderen dat hij het
volk heeft leren schrijven."
Voor een permamente tentoonstelling,
waarvan eerder sprake was, zag Daneels
in het hotel geen plek. „Dan zitten we
met de beveiliging. Dat lijkt me meerit
voor de gemeente Sluis, waarmee we sa
menwerken."
Brusselmans toonde zich vereerd me!
zijn kamer. „Er wordt niet elke dag eer.
hotelkamer naar je genoemd. Mij gebeur!
dat ongeveer om de twee dagen, wajj
zondag moet ik er weer een openen, rt'
was ook blij met zijn nieuwe boek, zip
veertigste in ruim twintig jaar. scha®
hij. „Niet alleen een van mijn bes»
maar een van de beste boeken ooit door
een mens geschreven."
zaterdag 10 april 2004
hebben het boek vantevoren uiteraard
goed doorgesproken. Maar het is niet
zo dat de foto's illustraties vormen bij
de tekst, of andersom. Fotograaf en au
teur vertellen ieder hun eigen verhaal.
En beide verhalen raken elkaar, in re
gelmatig terugkerende golfbewegin
gen.
Onzichtbaar
Verdunnen publiceerde in de loop der
jaren verscheidene fotoboeken en
cd-roms. „Als je mijn werk bekijkt uit
het begin, is het wel 'ruwer' gewor
den. Ik zet nauwelijks dingen meer in
elkaar. Heb ook weinig contact met de
mensen die ik fotografeer. Als foto
graaf ben ik onzichtbaar geworden.
Daardoor hebben mijn foto's een zeke
re spontaniteit."
Het resulteert in verstilde foto's van
eenlingen. Een jongen die met zijn mo
bieltje op een hekwerk zit in de wacht
ruimte van de boot, een terreinmede
werker die bedachtzaam een vracht
wagen langs ziet razen, iemand die in
de salon de krant leest, een vrouw die
bij het buffet haar portemonnee terug
in haar tas wil stoppen.Op andere fo
to's staan groepjes mensen. Druk in ge
sprek, kaartend aan een tafel, koffie-
slurpend, bierdrinkend, lachend. Er is
er nog een van de protestactie 'de boot
is aan', waar lagere tarieven voor het
fietsvoetveer werden geëist.
Prijskaartje
„Het was een succes, maar daarna is
het stil gebleven. Wat ik daaruit
proef, is dat ze flink geschrokken zijn
van het prijskaartje dat daar aan
hing", zegt Verdunnen.
Vanmiddag krijgen zo'n zes- a zeven
honderd PSD'ers het boek. Een sym
bool, denkt Verdurmen. „Door het ver
lies van de boten zijn we iets sociaals
kwijtgeraakt. Meer dan boeken blijft
er als herinnering niet over."
En Jansen beschrijft hoe afscheid er
uit ziet: „De zon begint nu flink te zak
ken boven Vlissingen. Wandelaars op
dijk en pier doen net alsof er niks ver
anderd is. Heel geleidelijk wordt
een stukje Zeeuwse geschiedenis een
stip in de verte."
De Laatste Boot, afscheid van de PSD is uit
gegeven door Den Boer/De Ruiter Vlissin
gen. Het boek telt 112 pagina's en kost in de
boekhandelé 12,50. ISBN 9074576478.
door Ronald Verstraten
Terwijl de andere veerboten al tus
sen Italiaanse overkanten varen,
nemen de oud-PSD'ers vanmiddag de
finitief afscheid op en van hun laatste
boot. Tijdens de bijeenkomst wordt
een fotoboek met die titel gepresen
teerd. Fotograaf Peter Verdurmen
werkte er meer dan een jaar aan.
„Ik had geen van tevoren uitgestip
peld plan. Ik had alleen zoiets van: ik
ga er diep induiken. Achteraf zie ik
dan wel wat ik ermee kan doen", zegt
Verdurmen. En zijn motivatie? „Dat
de boot verdwijnt. Een wereld die
straks is afgelopen. Meer mensen dach
ten er zo over, want er is veel gefoto
grafeerd rond die tijd."
Verdurmen beperkte zich echter niet
tot de periode rondom de laatste auto
veren, in maart van vorig jaar. Hij be
gon eind 2002 en bleef fotograferen
tot begin dit jaar. Tot de veerpleinen
onder een maagdelijk witte deken van
sneeuw lagen. „Waar anders de auto's
Fotoboek
al lang smurrie van hadden gemaakt",
schrijft journalist Jan Jansen in zijn
inleiding. De foto ernaast laat zien
hoe de betonblokken op het plein van
Kruiningen, die anders de rijen auto's
uit elkaar moesten houden, stil uitste
ken boven een laagje sneeuw. Het is
de eerste halte op Jansens rondreis
langs de vier veerpleinen. Die leveren
geen vrolijke aanblik in het oosten,
waar vandalen bezit hebben genomen
van de wachtruimtes. Glasscherven en
geknakte slagbomen die ook voorma
lig PSD-directeur Harold Thomaes
niet vrolijk stemmen. „Iemand zei me:
De plaatselijke jeugd is alvast bezig
de ontmanteling ter hand te nemen",
laat Jansen hem cynisch opmerken.
Thomaes zelf heeft het voorwoord ge
schreven. Hij blikt terug op de periode
Foto uit het boek De Laatste Boot, afsc
rond de opheffing, de laatste vaarten,
de onttakeling. „Het is geschiedenis,
verleden tijd, nu al, maar nog niet ver
werkt dus onvoltooid," vindt hij.
Verdurmen noemt het boek een fo
to-essay. Dat veronderstelt dat het on
derwerp van alle kanten is bekeken.
Dat is het ook. Letterlijk, door foto's
te maken op alle veerpleinen en beide
veerverbindingen. Door middel van
een kleurcode geeft het boek aan waar
de foto's zijn genomen.
Maar Verdurmen heeft vooral de men
sen belicht die met de boten te maken
hadden. De PSD'ers en de passagiers.
„Ik had niet het plan om een boek in
elkaar te spijkeren. Dat doe je pas, als
je het gevoel hebt dat de serie foto's
een bepaalde waarde heeft. Ik legde
de lat heel hoog", zegt Verdurmen.
's Avonds, 's nachts, door de week en
in het weekend ging hij op pad. En hij
:id van de PSD.
bleef doorfotograf eren, ook na 15
maart, toen het Zeeuwse volk afscheid
nam van zijn vloot. „Een heel raar
sfeertje. Het was bijna alsof er een
kampioenschap werd gevierd. Dat heb
ik geprobeerd vast te leggen", zegt hij
over een van de foto's die toen zijn ge
nomen.
Ramptoerisme
Thomaes herinnert zich dan weer dat
op de dag ervoor automobilisten toete
rend afscheid namen. „Deze blijken
van waardering werden door de PSD'
ers soms verbouwereerd en in veel ge
vallen met ontroering, in ontvangst ge
nomen", zegt Thomaes. Maar Jansen
weet dat het massale afscheid de dag
erna, door sommigen ook werd erva
ren als een soort ramptoerisme.
Jansen ging niet alleen de veerpleinen
langs, hij sprak ook met verschillende
foto Peter Verdurmen
mensen. Met Christa Breure bijvoor
beeld, die zich in enkele jaren tijd tot
de fanatiekste PSD-fan aller tijden
ontpopte. Vanuit Utrecht naar Kapel-
Ie gekomen, verknocht aan water en
scheepvaart. Toen ze hoorde dat de bo
ten zouden verdwijnen, stond ze per
plex. „Die mooie boten zomaar eruit?
Dat doe je toch niet. Dat hoort zo bij
Nederland, bij Zeeland."
Toeval en de kapiteinsvrouw zorgen
ervoor dat ze met de laatste vaart van
de Juliana mee mag van Kruinin
gen naar Vlissingen. Toch al 39 jaar
oud, wordt ze het 'meisje' van de PSD.
Een mascotte-achtige rol, die ze tot
het laatst volhoudt. Dan zwaait ze de
met de Nederlandse vlag de schepen
uit, wanneer die naar Italië vertrek
ken.
Jansen schrijft het, Verdurmen heeft
er een foto van. Geen toeval, want ze
