PZC
Springen
over de
T
Slapen in bergen en bunkers
Vraag tkantwoord,
EI
020-5733222
ww.skytours.nl
Redactie: 0113-315680
iwvwpzc.nl
Snail: redactie@pzc.nl
Postbus 31,4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Mnnrd- en Midden-Zeeland: 0113-315520
Sws-Vlaanderen: 0114-372770
Nationaal: 020-4562500
zaterdag 10 april 2004
Kcizen
Uitgaanstip
Papieren theaters waren in de
19e eeuw speelgoed voor rijke
kinderen. Tientallen exempla
ren plus voorstellingen in deze
miniatuurtheaters zijn tot 7
juni te zien in Slot Zeist. Infor
matie: tel. 030-6921704,
www.slot.zeist./nl/info.
De Rijn stroomt bij Rotterdam in de Noordzee.
Maar waar begint 'ie? Ver weg in de Zwitserse
bergen, waar het bergbeekje nog zo klein is dat
je er met gemak overheen springt. En dat is toch
een gekke gedachte.
Door ALICE PLEKKENPOL
■J Jo\
ai da Tuma staat er op
het bordje. Het zegt wei
nig, maar het blijkt de
/officiële bron van de
Rijn. Vanuit dit meertje in de
Zwitserse bergen stroomt de ri
vier 1320 kilometer lang door
Europa, om te eindigen in de
Noordzee. Beter kijken leert dat
een miniem stroompje vanaf
een besneeuwde bergtop in het
meer sijpelt. Dat moet 'm dus
zijn, De rivier, die hier nog Hint-
errhein heet, is niet meer dan
een sloot waar je gemakkelijk
overheen kunt springen. De
Rijn tussen je benen, toch een
vreemd idee.
Het water is hier in het kanton
Graubiinden slechts een berg
beek, rein in plaats van Rijn, en
onwetend van wat er enkele
honderden kilometers verderop
gebeurt. Een vervoersader voor
vrachtschepen en toeristenbo
ten, grote steden die hun be
staan aan de rivier danken, ille
gale dumpplaats voor fabrieken
of criminelen: aan de oever van
het bescheiden, lieflijke Tuma-
meer kun je je daar absoluut
geen voorstelling van maken.
HetTumameer ligt er zo mooi
tussen besneeuwde bergtoppen
in, de Piz Tuma en Piz Pariet
t'piz' is het Reto-Romaanse
woord voor berg), die weerspie
gelen in het gladde, blauwe wa
teroppervlak. Enkele vissers
gooien er hun hengel uit. Wij
vullen de bidons met het helde
re, ijskoude water en rusten uit
na het eerste deel van de tocht.
Die voettocht begint veel eerder
op de dag bij het treinstation
Oberalppass, op 2044 meter
hoogte. Vanaf het station horen
we eerst nog het geronk van mo
torrijders, die de kronkelige al
penpassen als een uitdaging be
schouwen. In de verte zien we
de golfbaan, waar je bij het ne
gende hole de bal over de Rijn
moet slaan. Als het verkeersla
waai wegebt maakt dat plaats
voor het geklingel van minstens
De Vorderrhein is smal en wild, dus pri
ma om te riverraften.
De Maigchelshut is een
luxe accommodatie,
je slaapt met z'n
vijven in een bed
Foto's CHRISTOF SONDEREG-
GER/ZWITSERLAND TOERISME
Wandelland
In de bergen van Graubiinden ligt het Lai da Tuma, waar de Rijn ont:
Nabij Sedrun wordt momenteel gewerkt aan de lang
ste spoorwegtunnel ter wereld, die door de St
Gotthard gaat. De bouw is in 1996 begonnen, rond
2011 moeten de eerste treinen rijden. De tunnel,
57 kilometer lang en 800 meter diep, maakt deel
uit van het traject Rotterdam-Milaan. In Sedrun be
vindt zich een infocentrum dat alle dagen, behalve
dinsdag, bezocht kan worden. Geopend tussen
10.00-12.00 en 14.00-18.00 uur. Aanmelden voor een
gratis rondleiding kan via tel. 0041-81-936 51 20.
Meer informatie: www.alptransit.ch
honderd koebellen. En daarna
wordt het echt stil. Alleen het
gepuf van de wandelaars over
stemt de kabbelende bergbe
ken. Geschilderde symbolen op
stenen wijzen de weg. De tocht
naar Lai da Tuma is populair,
ook bij de Zwitsers zelf. Die
brengen toch al vaak een vakan
tie in eigen land door, en geef ze
eens ongelijk.
Gids Martina stapt stevig door.
'Freier Atmen' lezen we op de
achterkant van haar trui. Dat
gaat niet op voor alle wande
laars. Hoewel we slechts naar
zo'n 2300 meter hoogte klim
men, beginnen na een kwartier
tje al enkele lopers te piepen en
te hijgen. We bestuderen even
de vele bloemen om de pauze te
rekken, vragen de gids of we
ook gemzen en bergmarmotten
zullen zien (nee, helaas), en
moeten dan weer voort. Over
smalle paden, een enkele keer
klauterend over stenen en hup
pend door een beekje waaraan
we natte voeten overhouden,
maar al met al goed te doen. Als
we opnieuw even uitblazen tij
dens de klim, komt een echt
paar ons tegemoet. 'Nog twintig
minuten', roepen de dalers mon
ter. Hé, alweer Nederlanders.
Na ruim een half uur komt het
einddoel in zicht, en het is de
tocht zeker waard. Niet alleen
vanwege het feit dat je aan de
wieg van de Rijn staat, maar ook
om de serene rust die het berg-
meertje uitstraalt. We pauzeren
er uitgebreid, springen over de
Rijn, en nemen een paar slok
ken van het koude water.
Vanaf het Lai da Tuma is het
dan nog zo'n drie kwartier lo
pen naar de Maighelshut, een
bekend startpunt voor wande
lingen in deze regio. De Maig
helshut geldt als luxe accommo
datie, met (vooral koude)
douches en wc's. Maar ook met
minimaal tien personen in een
krappe slaapkamer, vijf slapers
in een bed beneden en vijf erbo
ven. Tegen zoveel gesnurk zijn
zelfs de beste oordopjes niet be
stand. Gelukkig doen de ver
moeiende buitenlucht en een
halve fles rode wijn tijdens de
avondmaaltijd wonderen om
toch nog enige slaap te vatten.
Vliegende monnik
Het gebied waar het Lai da Tu
ma ligt wordt al heel lang be
woond, naar schatting zo'n
tweeduizend jaar. Vrij bekend is
het klooster van Disentis, dat
aan de rand van de gelijknami
ge stad ligt. Disentis betekent zo
veel als 'onherbergzaam ge
bied', en het waren de benedic
tijner monniken die er als eer
sten kwamen. Zij stichtten rond
750 het klooster St. Martinus.
Een bezoek aan het huidige
klooster is bijna een must. De
barokke kerk is imposant, het
museum interessant. De begane
grond omvat vooral religieuze
kunst, streekklederdrachten en
voorwerpen uit de regio. Boven
bevindt zich een natuurhisto
risch museum met veel oude fo
to's, geprepareerde dieren, mi
neralen en goud dat in de direc
te omgeving is gedolven. Nadat
vijf jaar geleden opnieuw een
flinke goudklomp naar boven
werd gehaald, kunnen nu ook
toeristen er hun geluk beproe
ven.
Het klooster is altijd bewoond
geweest, vertelt de benedic
tijner pater Theo. 'Soms woon
den er slechts twee monniken,
nu zijn we met ongeveer 35.' Ze
voorzien in hun levensonder
houd door onder meer een gere
nommeerd gymnasium plus in
ternaat te runnen. 'Onze scholie
ren zijn overigens niet allemaal
Zwitserland Toerisme legt dit
jaar extra nadruk op wandelen,"
dat steeds meer in trek is.
Dit voorjaar verschijnt op
www.MvSwitzerland.com een nieu
we service, de hike finder, een hulp bij
het voorbereiden van wandelvakanties
in Zwitserland. Ook kunnen GPS-coör-
dinaten en een topografische kaart
worden gedownload. In de gratis ver
krijgbare brochures Bergen en het mini-
boekeje Wandelen staan nog meer
tips.De Nederlander Martin Beumer ont
wikkelt zelf wandel- en fietsroutes en
heeft nu ook een site opgezet voor
wandelen in Wallis.
www.wandelenwallis.nl
Behalve Wallis is ook de regio Graubün-
den, in het zuidoosten van Zwitserland,
'7^ erg geliefd bij Nederlandse
- (i! toeristen. De fraaie natuur
wgaHp' met bergen, meren en rivie
ren nodigt vooral uit tot
sportieve bezigheden, zoals wandelen,
fietsen en varen.
In Graubiinden struikel je met bepaald
over de campings, maar er zijn des te
meer goede, kleine hotels en pensions.
Informatie over Graubünden: tel.
0041-81-254 24 24,
www.qraubuenden.ch
(ook Nederlandstalig')
Wie met per auto naar Graubünden
reist kan er per trein komen,
sj g||i| Vanuit Zürich gaat er een
sneltrein naar Chur, van-
daar verder per stoptrein of
postauto, die naar vrijwel elk gehucht
rijdt: Postauto, Gürtelstrasse 14, 7001
Chur, Zwitserland, tel. 0041-81-256 31
63, www.postauto.ch
Het klooster in Disentis is geopend van
juni tot oktober op dinsdag, donder
dag en zaterdag van 14 00-17.00 uur,
tussen Kerstmis en Pasen op woensdag
van 14.00-17.00 uur. Tel. 0041-81-929
69 00. Meer informatie over de regio
Disentis-Sedrumtel 0041-
81-920 30 25,
www.disentis-se-
drun.ch
In het hoogsei
zoen wordt het
aangeraden te re
serveren voor berg
hutten. Informatie
Maighelshut: tel.
0041-81-949 15 51,
www.maiqhelshuette.ch.
Algemene informatie: Zwitser
land Toerisme, Postbus 75387,
1070 AJ Amsterdam, tel.
00800-100 200 30,
www.MvSwitzerland.com,
katholiek, ook protestanten
zijn welkom. En sinds kort heb
ben we de eerste islamitische
leerling. Wat dat betreft gaan
we wel met de tijd mee,' vertelt
hij. Dat blijkt ook uit andere za
ken: de abt heeft als grootste
hobby paragliding. Helaas ver
ruilt hij daarbij wel zijn bruine
pij voor een sportievere outfit.
Disentis kent al honderd jaar
toerisme. Zoals in veel Zwitser
se plaatsen kwam het toerisme
op gang met de totstandkoming
van een spoorlijn, waardoor de
regio voor een breder publiek
werd ontsloten. Nu is Disentis
een belangrijk knooppunt van
treinen: onder meer de Gla
cier-Express, Bernina-Express
en Engadin-Express, parade-
paardjes van de Rhatische Bahn,
stoppen er. Net als de gele post
bussen, die reizigers naar de ver
ste uithoeken brengen. Dikwijls
met veel toeristen aan boord.
International Tours
TEMPELS PIRAMIDES
Slapen in Zwitserland kan in tal
van verschillende accommoda
ties. Dat varieert van uiterst pri
mitieve berghutten tot zeer
luxueuze hotels. Aan het scala
van (bijzondere) overnachtings
adressen is nu iets nieuws toege
voegd: vestinghotels. Toeristen
kunnen voortaan ook terecht in
tot voor kort geheime, onder
grondse locaties van het Zwitser-
leger. Naar keuze op
Spartaanse manier of in pure de-
reden hiervoor is dat, net als
>n andere Europese staten, ook
de Zwitserse krijgsmacht in
krimpt. Als gevolg daarvan wor
den diverse voormalige bun
kers, ondergrondse munitie-op
slagplaatsen en veldhospitalen
in de Zwitserse bergen niet
meer gebruikt. Een aantal van
die locaties is nu ingericht als
ruimten om te overnachten
en/of te vergaderen. Eén ding is
zeker, je ronkt op een bijzonde
re plek zonder hinder van ver
keerslawaai of andere storende
omgevingsgeluiden.
Het bekendste militaire bol
werk van Zwitserland is natuur
lijk de Gotthard. Bovenop deze
pas is achter de toegangsdeur
tot het voormalige vestingwerk
San Carlo een bijzonder project
tot stand gekomen: La Claustra,
een wetenschaps- en communi
catiecentrum. Initiatiefnemer
en kunstenaar Jean Odermatt
heeft binnen in het vierduizend
vierkante meter grote complex
een soort modem klooster inge
richt met verblijfs-, eet- en slaap-
ruimten in een strak design. La
Claustra is van half juni tot half
oktober open, en kan alleen op
afspraak bezichtigd worden. In
dividuele bezoekers kunnen in
schrijven voor 'Tavolata'-thema-
weekenden met overnachting.
Voor groepen zijn er diverse ar
rangementen.
Meer informatie: tel. 0041-91 880
50 55, www.claustra.ch
Het fort Bellinzona bij de Gotthardpas.
Foto STEPHAN ENGLER/ZWITSERLAND TOERISME
in de berg Rigi bij het Vierwoud- Wereldoorlog, was nog tot tien
stedenmeer kan wel het hele jaar geleden in gebruik als mili-
jaar door bezocht worden. De tair bolwerk, compleet met ka-
De voormalige vesting Vitznau vesting, gebouwd in de Tweede nonnen en atoomschuilkelders.
Nu is het complex het enige ves
tinghotel in Zwitserland.
(Oud-)soldaten uit het Zwitserse
volksleger verzorgen rondleidin
gen door het vijfhonderd meter
lange onderaardse gangenstel
sel met onder meer munitiede
pots, kanonstellingen, werk
plaatsen, een kantine en een
postkantoor. De rondleidingen
duren anderhalf uur. Voor groe
pen kunnen ook maaltijden en
overnachtingen worden georga
niseerd. Verwacht hier militair
comfort, oftewel slapen op een
matrasje en in een slaapzak.
Meer informatie: tel. 0041-41 398
00 35, www.festunq-vitznau.ch
Het lastige vliegen
In een vliegtuig stappen wordt
steeds gewoner. Maar echt
comfortabel is het meestal niet.
Stem mee in de Vakantievraag
van de Week.
Wat vindt u het ergste van de
reis door de lucht?
Ga naar de website van deze
krant en klik op de rubriek
Reizen
Vaker op vakantie
Op onze vraag vorige week hoe vaak
we op vakantie gaan is een duidelijke
trend zichtbaar. Nederlanders gaan
steeds vaker op vakantie. Veel lezers
gaan er drie keer per jaar even
tussenuit, maar ook vaker komt steeds
meer voor.
De Uitslag
(H Drie keer per jaar 27%
Een keer 23%
Twee keer 21
Vier keer 16%
Vijf keer 7%
Zes keer of vaker 6%
Foto's op computer
Ik heb net een digitale fotocamera, maar hoe
maak ik eenvoudig een foto-album online?
Peter de Ruiter is schrijver van het boek 'Digi
taal fotograferen onderweg': 'Wie eenvoudig
een fotoalbum op het net wil zetten kan te
recht bij ontwikkelbedrijven als Hema.nl,
AH.nl en pixum.nl. Daar kan je een deel van je
foto's online zetten, zodat iederen het kan
zien. Wie iets meer wil moet software kopen
zoals Adobe Photo-album. Dat kost zo'n 65 eu
ro en het is dan redelijk eenvoudig om een ei
gen website te bouwen met veel foto's. Hou er
wel rekening mee datje de website, url en der
gelijke nog wel eerst moet regelen. Fotografie
maakt een immense opleving door. Het kost
erg weinig geld, je kunt dus veel oefenen en le
ren. Je kunt je foto's al tijdens je reis verstu
ren. Van alle zeventien verkochte camera's
zijn er inmiddels vijftien digitaal.'
Heeft u ook een vraag?
Mail naar: vraaqenantwoord@weqener.nl.
Voor meer vragen en antwoorden: ga naar de websi
te van deze krant en klik op de rubriek Reizen.
(ADVERTENTIE)
§g
-3E-
8-DAAGSE VLIEGREIS INCLUSIEF:
Vlucht Amsterdam-Luxor
5-daagse Nijlcruise, VP
nachttrein, Ie klas
zitplaats Luxor Caïro
2 nachten hotel Caïro
Vlucht Caïro-Amsterdam
Na aankomst in LUXOR is direct al duidelijk dat Luxor een prominente plaats
inneemt in de Egyptische geschiedenis. De belangrijkste en meest interes
sante opgravingen en overblijfselen zijn hier te vinden. Maar Luxor is ook een
prettige Egyptische stad met restaurantjes, winkeltjes, een souk, markten,
barretjes en vruchtensapstalletjes. Nadat u van Luxor en haar bezienswaar
digheden heeft genoten vaart u over de NUL via de sluizen van Esna langs
de plaatsjes Edfu en Komombo. Aangekomen in ASWAN, gaat u van boord
en gaat u met de nachttrein van Luxor naar CAÏRO. Cairo en zijn 15 miljoen
inwoners verwelkomen u op indrukwekkende wijze. Toeterende auto's, slin
gerende taxi's, sjokkende ezelkarren, stampvolle bussen en drommen voet
gangers die elke reiziger toeroepen: Welcome to Egypt. Men kan in Cairo
een ware ontdekkingsreis maken door de vele smalle straatjes, de met exo
tische koopwaar uitpuilende souks. Wandel langs de oude stadsmuren, loop
door de fraaie poorten de alleroudste wijken binnen en slenter door kron
kelende straatjes. In Caïro vindt men ook het EGYPTISCH MUSEUM en na
tuurlijk de PIRAMIDES! Indien u het excursiepakket boekt maakt u tijdens
deze rondreis uitstapjes naar de mooiste bezienswaardigheden van Egypte.
Vertrek elke vrijdag in mei en juni
Nijlcruise Cairo Budget v.a. 299
Nijlcruise Caïro 4* v.a. 349
Nijlcruise Caïro 5* v.a. 399
Nijlcruise Caïro 5* deluxe v.a. 449
Optioneel excursiepakket 159 p.p.
Indusief o.a.' Dal der Koningen Tempel van
Luxor Tempel van Kamak Kolossen van
Memnon Tempel van Horns in Edfu -Tempel
van Sobek in Komombo felucca zeïltrip
Piramiden van Gizeh Sfinx
