Onthaasting
tussen de
lavendel
De platenindustrie is de weg kwijtgeraakt
PZC
Van gedeputeerde
tot gastheer
zaterdag 10 april 2004
Verkaart en Van Zwieten, bei
den zestig jaar en beiden af
komstig uit Middelburg, hebben
het leven in Zeeland geruild voor
een bestaan in in de Dröme Pro-
vengale. De strafrechtjuriste
kookt en de oud-gedeputeerde
staat haar bij als gastheer, klus
jesman en bewaker van de econo
mische kant van hun onderne
ming.
Vanuit de tuin aan de zuidkant
van het huis worden, bij helder
weer, de contouren van de Mont Ven-
toux zichtbaar. Schoon voor wie is af
gestemd op weidsheid. Wie de blik
minder ver laat dwalen, ziet lavendel-
velden, een paar handenvol eiken
waaronder wel eens truffels zouden
kunnen groeien en wat boerenland,
goed voor graan.
Hier is de Zeeuwse oud-gedeputeerde
Gert van Zwieten neergestreken. Na
een coup defoudre waarmee je in la
douce IVance zonder gêne tevoor
schijn kunt komen. Zijn vroegere
werkkamer in de Middelburgse Abdij
is ver weg. De bijbehorende activitei
ten kan hij heel wel missen.
Hij overweegt wel van allerlei: wan
neer hij de oprit eens zal verharden
met rijk voorradig gesteente, wanneer
hij een muurtje zal oprichten, het ter
ras rond het zwembad zal opknappen
of een garage gaat bouwen. Allemaal
van die dingen die hij nog moet aan
pakken. Maar och, gisteren is het er
niet van gekomen. Dat komt, ze liepen
over een marktpleintje en daar had de
rondreizende visboer prachtige oes
ters in de aanbieding. Gert heeft toen
met zijn mobieltje contact gezocht
met vrienden en die hadden ook wel
zin in een oestertje. De witte wijn
stond lekker koel toen ze daar met
hun aankoop arriveerden. Zo was de
dag vlot voorbij.
En vandaag? Kijk eens, het is bijzon
der lekker weer en we doen het dus
maar kalm aan. Morgen ziet hij wel
weer. Hoewel ook dan de zon vermoe
delijk zal schijnen. Dat is vaak het ge
val in de Dröme Proven^ale.
De voormalige bestuurder, onder
meer belast met de portefeuille recrea
tie, is recreatie-ondernemer gewor
den. Een dikke duizend kilometer ten
zuiden van Zeeland, iets ten zuidwes
ten van Montélimar, nabij het kleine
maar cultureel bruisende dorp Grig-
nan, heeft hij zich bij Hettie Verkaart,
zijn nieuwe levensgezellin, gevoegd.
Ze leven er een leven van onthaasting
en delen hun vreugden met gasten.
Drie riante appartementen voor de
verhuur hebben ze en de superieure
kookkunst van Hettie maakt dat de
gasten de rijke table d'hötes liever op
zoeken dan verlaten.
Alleen
Van Zwieten heeft hier andermaal ge
leerd te relativeren. In 1999 overleed
Tineke, zijn echtgenote, na een lang
ziekbed. Je zag het niet zo direct aan
hem af, maar haar dood leidde tot zijn
ontheemding. Nu, in jaren gerekend
op afstand, wil hij wel laten weten dat
het heel slecht met hem ging. Hij stort
te zich wel in een tweede termijn van
vier jaar op zijn werk als gedeputeer
de maar het vuur laaide niet mee zo
op als in de jaren daarvoor. Er waren
wel belangrijker dingen dan een de
bat hier of een politiek succesje daar.
Hij was vooral erg alleen en hij voelde
er niets voor daarin verandering te
brengen; trok zich terug in zijn huis in
Middelburg.
Hettie Verkaart zocht in die periode
wel met enige regelmaat contact met
hem, waarmee ze een belofte aan haar
vriendin Tineke nakwam. Ze verstond
zich dan met een man die voor af
stand koos. Die distantie was er nog
steeds toen Van Zwieten haar enkele
jaren geleden opzocht in de Provence.
Hij was bedroefd. Tijdens het bezoek
werd hij steeds herinnerd aan Tineke
met wie hij daar eerder was geweest.
Vorig jaar verliep een nadere ontmoe
ting anders. Hij werd verliefd, als bij
toverslag. De gevoelens waren weder
kerig. Intussen hebben Hettie en hij
trouwplannen. En: zoals hij de betrek
kelijkheid der dingen ervoer in kwade
rijden, zo ondervindt hij die in goede
tijden. In een gesprek bij de open
haard wil het af en toe, als het gaat
over de ontpolderingsplannen voor
Zeeland of over conflicten van weleer,
nog wel even vonken, maar het wil
pas gaan vlammen als hij het heeft
over Hettie en hoe zij samen langs de
amandelgaarden gaan of door het
raam aan de westkant van hun huis
kijken naar weergaloze zonsonder
gangen.
Zeven jaar geleden arriveerde Hettie
Verkaart in de Provence. Ze had een
echtscheiding en de beëindiging van
een daarop volgende, langdurige rela-
La Bergerie
tie achter de rug. In haar werk boekte
ze wisselende successen. De opvoe
ding van haar kinderen leverde naar
haar inzicht geslaagde exemplaren
van de menselijke soort op, maar de
strafrechtjuriste kwam nooit toe aan
werk dat aansloot hij haar studie. Be
halve dan bij het Bureau Slachtoffer
hulp in Middelburg, maar ook daar
aan bewaart ze niet de mooiste herin
neringen. Schilderen en beeldhouwen,
daar deed ze ook nog iets mee. Om tot
de slotsom te komen dat ze haar ta
lent te veel versnipperde. In de
schaapskooi die ze de afgelopen jaren
van ruïne heeft laten transponeren tot
een riant Maison D'Hötes met drie gas
tenverblijven is ze uitgekomen bij
haar passie: koken.
Gelukkig maar. Haar inspanningen
leiden tot geregelde schermutselingen
tussen de keuken en de table 'd hötes
met als inzet de vraag wie de grootste
genoegens smaakt: Hettie, die uit de
losse pols doch met vaste hand uit
muntende creaties verzorgt; of de gas
ten die met de uitkomsten van haar in
spanningen wel raad weten. Een schit
terende daurade, smeltende duifjes,
een rosé bereide magret de canard,
een perfecte terrine, de gastvrouw van
La Bergerie plant in haar gasten het
besef dat eten en dineren twee heel
verschillende aangelegenheden zijn.
Ze heeft, culinair beschouwd, meer op
met wat voorheen zwom en vloog dan
met wat zich bij leven en vaak zonder
welzijn op vier poten heeft voortbewo
gen. Ze zoekt en vindt vis, gevogelte
en aanpalende kruiden en groenten op
de kleine markten die op wisselende
dagen in omringende dorpen en ge
huchten worden gehouden. Daar
ruikt, knijpt, keurt en koopt ze de in
grediënten die ze zonder veel sauzen
of liflafzoveel mogelijk naturel doch
geraffineerd verwerkt in gerechten.
Gert van Zwieten gaat vaak mee inko
pen doen en hij heeft het dan niet al
tijd even makkelijk. Hettie denkt na
melijk alleen maar aan wat later ter
tafel zal komen, zonder te letten op
kosten. Van Zwieten loopt ook nog te
rekenen en komt nogal eens tot de slot
som dat een diner aan ingrediënten de
prijzen die aan de gasten worden bere
kend dreigen te overstijgen. Finan
cieel interen zou leiden tot het einde
van de droom in de Provence, zo pro
beert hij Hettie dan te overtuigen.
Kooklessen
Hun formule is zeer aimabel. Gasten,
dat zijn mensen die als vrienden wor
den behandeld. Hettie en Gert gebrui
ken daarom het ontbijt en het diner
samen met hun tijdelijke huisgenoten.
En er is, aan het einde van de middag,
een goed glas bij een van de talrijke
open haarden. Wie wil, kan kookles
sen krijgen van Hettie, wie minder cu
linaire ambities heeft mag over haar
schouder meekijken of wacht tijdens
het apéritif op wat komen gaat.
Het tempo ligt laag in de Provence en
Verkaart en Van Zwieten hebben er
weinig moeite mee zich aan te passen.
Met een zorgvuldige benadering van
de gasten hebben ze het wat betreft
verplichtingen wel gehad, vinden ze.
Behalve dan als bij de buurman iets
met spoed moet worden afgehandeld:
de oogst van kiwi's vergt vele handen
en die worden dan ook uit de mouwen
gestoken. Waarna de glazen nog eens
worden gevuld.
Heimwee naar Zeeland kan nauwe
lijks groeien. In juli, augustus en een
deel van september wordt de Bergerie
compleet verhuurd en varen ze over
de Zeeuwse wateren. Om half septem
ber terug te keren naar de Provence.
De hectiek van het bestuur is inge
ruild voor een bestaan in slow motion,
in een landstreek die zeer geschikt is
voor de schilder die eens iets in de
buurt van het paradijs op het doek wil
zetten.
A. J. Snel
La Bergerie, Hameau de Bayonne -
26230 Grignan- France.
Email: hettie@post.club-internet.fr
www.hendrikas-bergerie.com
Volgens de één komt het door het ongebreidelde
downloaden, volgens de ander is het een kwestie
van tijdgeest, Feit is dat er nauwelijks nog singles
worden verkocht en dat de markt voor cd-albums in
zakt, terwijl de verkoop van muziek-dvd's de pan uit
rijst. De komende jaren zal de muziekindustrie nog
verder veranderen, alleen weet niemand nog waar
dat toe zal leiden. „Het is bijna wezenlijk aan de mu
ziekindustrie dat zij - letterlijk - achter de muziek
aanblijft lopen."
Erik de Jong, alias Spinvis, kreeg laatst een mailtje
van een paniekerige zestienjarige fan: ..Beste Spinvis,
kun je me helpen? Hoe kan ik nu aan je muziek ko
men, want KaZaa ligt eruit."
Ferry Roseboom, oprichter en leider van Excelsior Re
cordings kan er wel om lachen, maar: „Je moet dus
niet aankomen met de stelling dat illegaal downloa
den geen probleem is voor de muziekindustrie." Rose
boom maakt zich alleen niet zo heel veel zorgen: „On
dertussen neemt de belangstelling voor muziek alleen
maar toe. Er staat op de gemiddelde pc nu meer mu
ziek dan mensen vroeger in hun platenkast hadden
staan. Toen ik student was, kocht ik iedere maand
drie cd-tjes van mijn studiefinanciering, en dan
moest ik echt heel goed uitzoeken wat ik wilde heb
ben, want meer kon ik niet betalen, terwijl ik zeker
tien anderen moest laten liggen. Nu zou ik die waar
schijnlijk downloaden."
Als klein en onafhankelijk label zit zijn in Utrecht ge
vestigde bedrijf Excelsior, met acts als Caesar, Spin
vis en Bauer, ook met in de hoek waar de klappen val
len. Die klappen vallen volgens Roseboom bij de 'ma
jors', ofwel de grote platenmaatschappijen als EMI,
BMG en, zoals onlangs duidelijk werd, bij Warner
Music. Die maatschappij sloot in het kader van een
wereldwijde reorganisatie zijn vestiging in de Bene
lux, waardoor succesvolle acts als Ilse DeLange en
Krezip opeens zonder platenmaatschappij zaten. „De
grote Amerikaanse bedrijven zijn de afgelopen jaren
eigenlijk uitsluitend bezig geweest met overnames en
marktaandeel-acties. Ze zijn helemaal vergeten om
ook op de muziek zelf te letten. Er wordt door de gro
te maatschappijen eigenlijk niet meer geïnvesteerd in
artiesten, en dat gaat ze op termijn opbreken."
Volgens Hans Breukhoven, algemeen directeur van
winkelketen Free Record Shop, is die ontwikkeling
slecht voor de nationale producten in kleinere lan
den: „Een maatschappij als Warner concentreert al
haar activiteiten nu in een paar landen, om puur fi
nanciële motieven. Als er van de 25 projecten waarin
je investeert maar één succesvol kan worden, moet je
niet al teveel kleine landen willen bedienen. Dan zet
je groot in. Kleinere taalgebieden hebben daar last
van. Nederland natuurlijk, maar denk ook eens aan
Finland, waar wij ook winkels hebben. Als Finse ster
kom je nauwelijks nog bij de grote maatschappijen
aan de bak."
Erwin Angad-Gaur, voorzitter van de Nederlandse
Toonkunstenaarsbond (NTB) noemt die ontwikkeling
funest voor de diversiteit van het aanbod: „Men kiest
voor zekerheid. Als redelijk verkopende Nederlandse
artiest ben je al gauw niet interessant meer voor zul
ke grote bedrijven. Ik ken genoeg artiesten die in ei
gen beheer meer verkopen dan wanneer ze bij een
van de grotere maatschappijen zouden zitten. Ge
woon omdat zo'n maatschappij niet op de juiste ma
nier in ze investeert. Dat geldt zelfs voor sterren als
Carel Kraayenhof."
Jongeren
De handel richt zich volgens hem nog steeds op een
publiek van jongeren, terwijl inmiddels overduidelijk
is aangetoond dat de platenkoper - of die nu cd's of
dvd's koopt - boven de dertig is. Hans Breukhoven er
kent dat verschijnsel: „Al geldt dat vooral voor de spe
cialistische platenzaken. Bij ons is de gemiddelde
klant nog altijd 23. Alleen ligt het accent steeds min
der op de albumverkoop. Om over singles nog te zwij
gen."
Het instorten van de singlemarkt heeft de muziekin
dustrie overvallen, al stelt Breukhoven dat hij de bui
al lang zag hangen: „Bijna 5 euro voor 1 nummer is
veel te duur, maar als ze het goedkoper aanbieden
maak je verlies, omdat de productiekosten zo hoog lig
gen." Free Record Shop kondigde onlangs aan dat
het bedrijf binnenkort komt met een eigen download
service. Klanten kunnen dan tegen betaüng van een
Cd-singles worden nauwelijks nog verkocht, terwijl
de verkoop van muziek-dvd's enorm toeneemt.
foto: Harmen de Jong/GPD
kleine vergoeding, de nummers uit de top veertig
downloaden.
Volgens Breukhoven is het dé oplossing voor de inzak
kende markt van singles. „Er circuleert veel meer mu
ziek dan een paar jaar geleden, maar voor het groot
ste deel gaat dat om losse nummers. Toen wij vorig
jaar de singles van de tien Idols-finalisten online aan
boden, leverde dat heel wat downloads op, maar bin
nen een week stonden de nummers natuurlijk ook op
KaZaa. Wij hebben toen via een banner- en popup ac
tie bij de downloaders erop aangedrongen om toch
voor de muziek te betalen."
Onderzoek heeft aangetoond dat zestien procent van
de illegale downloaders dat ook deed. „Dat vind ik
heel hoopgevend. Mensen willen best betalen, als ze
de mogelijkheid maar krijgen."
Ferry Roseboom is sceptisch: „Maar hóe gaan ze beta
len? In Amerika heeft iedereen een credit card, en
zelfs daar vallen de opbi'engsten toch een beetje te
gen. Ik hoor van opbrengsten van 15.000 dollar per
jaar, en dat zijn dan nog niet eens de kleinste maat
schappijen. Ik verwacht ook niet dat we dat hier nog
inhalen. In Nederland zijn mensen veel huiveriger om
met creditcard of andere elektronische betaalmoge
lijkheden te werken."
Breukhoven is optimistischer: „Het probleem ligt
niet eens zozeer bij de klant, als wel bij de verkoper.
Wij moeten 50 cent betalen voor iedere transactie
met een credit card. Als je een hele cd verkoopt valt
dat nog mee, maar wat als je één nummer verkoopt
voor 1 euro 30? Dat is niet te doen. Wij hebben nu ech
ter een systeem bedacht om verkoopprijs en betalings-
verkeerkosten los te koppelen. Dat werkt goed, alleen
willen een paar platenmaatschappijen er nog niet
aan. Die eisen een hoog percentage van het hele be
drag, wat voor ons weer niet te doen is. Wat te den
ken van de auteursrechtenorganisatie
BUMA/Stemra? Die willen opeens ook 20 procent
hebben, terwijl ze nu 6 procent per nummer krijgen."
Zodra het downloaden van muziek legaal kan, zal vol
gens betrokkenen het album verder onder druk ko
men te staan. Breukhoven: „De kids van nu kiezen
per song. Als ze een song oké vinden wil dat nog niet
zeggen dat ze een hele artiest oké vinden. De stap
naar een album is helemaal niet logisch meer."
Korte albums
Roseboom: „Ik weet niet of het album er helemaal uit
zal gaan maar ik weet wel dat ik zelf steeds, meer be
hoefte krijg aan korte albums. Gewoon weer terug
naar 40 minuten. Aankomende groepen waar ik nu
mee werk, geef ik ook de opdracht mee: niet meer dan
40 minuten. Hou alsjeblieft op met die volgeplempte
cd's met 70 minuten muziek. Universal zegt letterlijk
tegen artiesten als ze met 35 minuten muziek aanko
men: 'Jongens, schrijf er drie nummers bij want an
ders voelt de consument zich bekocht.' Dan krijg je
dus dat Blof-gedoe: leuk album met drie kutnummers
ertussen."
Kortere albums, en meer inzet op bijzondere projec
ten, daarin ligt volgens zowel Ferry Roseboom als Er-
win Angad-Gaur de toekomst voor de muziek. An
gad-Gaur kiest daarbij voor het individuele pad, en
raadt artiesten aan om, net als hij dat doet onder de
naam Radjinder, voor zichzelf te beginnen.
Ferry Roseboom vindt zo'n idee niets: „De kans dat
een eigen beheer-opname goed is, is zo klein. Het
klinkt allemaal hartstikke leuk, natuurlijk, maar uit
eindelijk heb je echt mensen nodig die erover naden
ken hoe je de zaak op de plaat zet, of je het nu moe;
doen, of later, of dat je eerst moet gaan optreden,èi
soort dingen. Ik zie weinig mensen die succesvol zij:
als 'home alone'-artiest."
Toch zijn de belangrijkste nieuwe sterren vanExcfr
sior typische voorbeelden van dit type artiest: Spin
vis zou het allemaal op zijn Nieuwegeinse zoldertje:
elkaar hebben gezet, en de formatie Bauer bestaat
ook uit kunstzinnige doe-het-zélvers. Roseboomrt-
tiveert dat: „Wij zetten een totaalconcept neer. Spn-
vis is een mooi voorbeeld van hoe wij dat hebben p
daan. Hij kwam hier met zijn werk aan zetten,enS
eerste wat we hebben gedaan is een computer voor
hem kopen. Vervolgens hebben we hem aaniemam
gekoppeld die kon mixen. Later zijn we ookheelm
drukkelijk betrokken geweest bij het opzetten van*
voorstelling die op tournee ging: het ensemble, de
nummers, de stijl, en zelfs de verkoop van de voorste
ling. Bij Bauer zijn we nu ook met een heel concepi
bezig. We gaan dat voor het live deel koppelen aan
beeldend kunstenaars en podiumartiesten, zodate
ook weer een totaalconcept staat. Dat gaan we ook
weer in een ander soort zaal wegzetten, en daar be
trekken we zelfs het Fonds voor de Podiumkunsten
bij voor een extra subsidie."
Ook al is het totaalconcept redelijk nieuw vooreen
platenbedrijf als Excelsior, en zijn ook grote maat
schappijen als EMI zich steeds meer op zulke con®
ten (Robbie Williams) aan het richten, of dat void®
de zal zijn om de enorme economische infrastrucF-
die de muziekindustrie is, overeind te houden, is nu
de vraag.
Roseboom: „Toch is het bijna wezenlijk aan de mu
ziekindustrie dat zij - letterlijk - achter de muziek
aan blijft lopen. De cd kwam zo snel op dat Philips®
niet eens meer aan toe kwam om een normale verpm
king voor de cd te bedenken. Daarom zitten we nog
steeds met die verschrikkelijke jewel-cases. Zo zal
het blijven gaan. De downloads hebben iedereen om
vallen, dus nu pas gaat iedereen zich bezinnen op w
het verder moet. De enigen die er nu echt rijk van
worden zijn de kabelaars en de providers van in'®"
net via adsl."
WijbrandScW
Hettie Verkaart en Gert van Zwieten: ...een bestaan in slow motion.
foto's J. C. van Nieuwenhuijze
