Kikker eet z'n eigen jas op
c
Merien, daarnaast Leu, dan Jan Drijgers
23
Zit Lotje wï bie
julder vö de deure?
c\^EK r-<
Nieuwe Raadkaart
dinsdag 6 april 2004
Groene kikker
foto stichting Het Zeeuwse Landschap
Kijkend in sloot, drink
put of vijvertje zie je
ineens kringen in het water.
Voorzichtig loop je er naar
toe. Zie je een visje, of viel
er iets in het water? Nog net
zie je een kikkerpootje een
wegzwemmende beweging
maken. 'Goedemorgen, ben
je ook weer wakker!
Nu de temperaturen weer
wat hoger zijn, worden de
kikkers wakker uit hun winter
slaap. Kikkers zijn namelijk
koudbloedige dieren. Dat bete
kent dat hun lichaamstempera
tuur afhankelijk is van de omge
vingstemperatuur. Als ze teveel
afkoelen, kunnen ze zich niet
meer snel bewegen. Als het echt
koud wordt, kruipen ze weg in
een kuiltje of op de bodem van
een sloot of vijver en houden ze
een winterslaap. Ze worden dan
heel koud, hun hartje klopt niet
meer en hun bloed stroomt nog
maar heel traag. Kikkers hou
den een heel diepe winterslaap.
In tegenstelling tot andere zoog
dieren worden ze de hele winter
niet wakker. Rond deze tijd van
het jaar worden de eerste kik
kers wakker, de bruine kikkers.
Een andere veel voorkomende
kikker, die iets later in het jaar
ontwaakt, is de groene kikker.
De eerste dagen zijn ze nog een
beetje suffig en sloom. Ze kun
nen dan een tijd lang doodstil
op dezelfde plaats blijven zit
ten. Alle functies van hun
lichaam komen dan langzaam
weer op gang. Hoe hoger de bui
tentemperatuur, hoe sneller dat
gaat. De temperatuur kan goed
opgenomen worden, doordat de
huid van de kikker heel dun is
en veel bloedvaten bevat.
De huid van de kikker voorziet
de kikker van water, het beno
digde lichaamsvocht. Kikkers
krijgen door de huid alle water
dat ze nodig hebben, ze slikken
geen water door. Daarnaast
doet de huid dienst als ademha
lingsorgaan. Kikkers hebben
wel longen, maar voor hun zuur
stofvoorziening zijn ze afhanke
lijk van de huid, vooral als ze on
der water zijn. De kikkerhuid
moet vochtig gehouden worden,
anders kan de zuurstof er niet
makkelijk doorheen. De slijm-
klieren helpen daarbij. Ondanks
dat droogt de huid toch snel uit.
Daarom blijven kikkers in de
buurt van water.
Het bovenste dunne laagje van
de huid, de hoornlaag, vervelt
regelmatig. Als een jas wordt hij
in één keer uitgetrokken. Een
verrassend schouwspel, wat nog
spectaculairder wordt als blijkt
dat de kikker z'n eigen jas op
eet! Een delicatesse, naast zijn
reguliere voedsel. De bruine kik
ker eet vooral kevers en torren,
daarnaast ook landslakken, mie
ren en andere insecten. De groe
ne kikker heeft meer voorkeur
voor vliegen, muggen, rupsen en
slakken. Kikkers eten alleen le
vend voer, ze reageren alleen als
het beweegt. Ze zoeken voedsel
vooral langs de waterkant of vij
ver. Ze vangen die insecten met
hun lange tong. Die kunnen ze
helemaal uitrollen, waarbij het
insect aan het topje van de tong
blijft plakken. De prooi wordt
in z'n geheel doorgeslikt, want
kikkers kunnen niet kauwen.
De kikker neemt de prooi waar
met z'n ogen. Die zitten als uit
stekende bolletjes boven op z'n
kop. Als de kikker in het water
ligt, moet hij kunnen zien wat
zich boven het wateroppervlak
afspeelt. Stel dat er een reiger
aan komt vliegen! Het is niet toe
vallig dat z'n ogen daarom net
boven het wateroppervlak uit
steken. Met die ogen kan hij
scherp zien, zelfs in de scheme
ring. Door de ligging en stand
van de ogen kan een kikker om
zich heen kijken zonder z'n kop
te bewegen. Zo kan hij een in
sect, dat links of rechts of onder
hem loopt, grijpen zonder dat-ie
z'n kop draait.
Broertjes
De bruine en groene kikker lij
ken in veel opzichten op elkaar.
Toch hebben de broertjes een
aantal verschillen. De meest
voor de hand liggende is de
kleur, hoewel daar niet alleen
op afgegaan kan worden. Want
de overwegend bruine kleur van
de bruine kikker kan ook naar
groen neigen. Een beter kleuren-
kenmerk is de driehoekige zwar
te tekening op de wang van de
bruine kikker, die bij de groene
kikker ontbreekt. De rugzijde
van de groene kikker vertoont
wat zwarte vlekken. Zijn groene
kleur kleurt in de zomer naar fel
groen. Als de zomermaanden
voorbij zijn, is het ook over met
de prachtig groene kleur, die
verkleurt dan richting een meer
bruine tint. De groene kikker is
wat kritischer op z'n leefomge
ving dan de bruine kikker; als
voorwaarde stelt hij schoon wa
ter.
Kikkers zijn uitstekende muzi
kanten, die zich graag laten ho
ren. Dat doen ze om de vrouw
tjes te lokken, voor de paring.
De paartijd van de bruine kik
kers is van april tot mei. De
groene kikkers beginnen iets la
ter, van mei tot juli. Dus mocht
u de eerste kikkers niet waarge
nomen hebben, geen nood, want
als u in de buurt van een sloot,
plas of vijver woont, zult u bin
nenkort de eerste concerten te
horen krijgen.
Carolien van de
Kreeke-Abrahamse
Carolien van de Kreeke-Abra
hamse is medewerkster externe
betrekkingen bij Het Zeeuwse
Landschap.
Noe zit ze a wï tege de voor
deure an'eleund, zei mien
vraauwe gepikeerd. Ik keek 's
verzichtig uut 't raèmpje. In jao,
daè zag ik d'r zwarte krullebol
in mien gezichtsvèld komme. Ze
kon d'r geboorte'uus nie verge-
te. „Ik kan ma nie begriepe
waèrom die ménsen niet beter
op Lotje lette", mèrrekte ik
knorrig op. „Iedere keer mö 'k
in d'auto om d'r terug te brien-
ge. As ze d'r wille mótte ze d'r
ok goed op passé."
Om in naèbie de geboorte van
Charlotje was nog al 't eên in
aander gepasseerd. M'n waère
in 't bezit van 'n middenslag poe
del mee 'n klein wit plèkje op
d'r bost. Ze eêtte Mickey. Vrien
den van oöns adviseerden om
d'r eên keertje te laète jonge.
„Dan bin julder d'r zeker van da
ze gin 'K' kan kriege", zeie ze
deskundig. Mien vraauwe in ik
daè lang over naè'edocht.
Toen Mickey vuuf jaèr oud was
m'n 's goed roönd'ekeke naè 'n
geschikte kandidaot vö 'n
kortstoöndig uwelijk. In jao, op
'n avend, ontmoette ik op 't uut-
laètveldje 'n jonge vint mee 'n
prachtige grieze poedel. Bie m'n
eige overléggend wa 'k mos zég
ge, 't is p'r slot nét of je mee
oneêrbaère voorstèllen vö d'n
dag komt, gieng ik verzichtig op
z'n aof.
„Goeienavend", begon ik 't ge
sprek. „Goeienaèvend", groette
t'n vriendelijk. „Jie eit 'n prach
tige grieze poedel", zei ik. „Waè
re z'n ouders ok zö moai?"
„Bèneênt, meneer", ie gierde
van 't lache. „As je dat ezien ao,
kö je je niet voorstèlle dat die
tweê zö'n moai kind zouwe krie
ge. Die Pollie van mien zuster
leek precies op dien oönd van
joe. Mien zuster eit overa ezocht
naè 'n geschikt manneke. Ma oe
ze ok zocht, nèrregens 'n reutje
te vinde."
Braus'aèven
„Noe mö je toch 's kieke oe ze
mee mekaore spele, meneer",
oönderbrak t'n z'n ver'aèl. Toen
vervolgde d'n: „Op 'n dag wier
mien zuster op'ebeld deü 'n fa
milielid uut Braus'aèven. 'Ik
'n reu evoönde vö dien oönd van
julder', zei die oome. Toevallig
was dat nèt in de geschikte tied
vö de ontvangenis, as je beg-
riept wa 'k bedoele. Noe bleek
dat reutje in 't bezit te weze van
'n kapper die z'n zaèk ao tegen
over dat beeld van vaoder Cats.
Mien zwaèger bèlde die kapper
op, zoiets doe mien zuster nie,
begriep je wè, in die kapper be
loofde dat t'n de volgende dag
zou komme mee z'n reu. De vol
gende dag stieng die kapper vö
de deure mee 'n poezekoaitje in
z'n aand. Mien zuster in d'r man
keke mee verbaèzing naè 't poe
zekoaitje, ma de kapper trok a
z'n jas uut bie de kapstok. Toen
gieng 't koaitje ope in daè ver
scheen Brammetje, 'n toypoedel-
tje, kleiner dan 'n poes. Toen
kwam ok de vee groatere Pollie,
belust op de liefde, binne.
Zoónder d'r eige te store an de
verschillen in graotte, begonne
Pollie in Brammetje mee vee ka-
baol kennis mee mekaore te maè-
ke in de woonkaèmer. 'Ik doch
dat julder ok 'n toy aode', zei de
kapper verlege toen mien zuster
d'r eige bescheide ao terug'etrok-
ke. 'Ik dienke da 'k ma wï op
uus angaè, ier oart 't niks', zei
d'n spietig. Bie de deure draoide
d'n z'n eige om. 'Ei jie misschien
telefoonboeken in uus', vroeg
t'n mee 'n raèselachtig lachje.
Even laèter laège d'r drie tele
foonboeken op mekaore op de
groönd. Mö 'k nog vérder vertèl-
le meneer? Zes pupjes, d'n eên
nog moaier dan d'n aoren in dit
's de moaisten van aollemaèle...
Kiek's oe ze mee mekaore spele.
Mö wilder noe ok 's nisje fokke
van deze tweê?"
Resultaot
„Ik wou 't nèt an je vraège", zei
ik. „Kom vanaèvend even naèr
oöns toe." Dien aèvend trouwde
oönze Mickey mee Kaoreltje, de
moaie grieze middenslagpoedel.
Resultaot: zes pupjes, drie toy-
poedeltjes in drie middenslag, 'n
paèr grieze in 'n paèr zwarte. Vö
'n échte fokker, 'n zootje, ma vö
oöns 't moaiste wa m'n oait mee'
emaèkt ao.
Ma noe kan eêne van de zesse,
die mee die witte bèf, d'r geboar-
teplèkke nie vergete. Tot verve
lens toe zit dat mormel bie oöns
vö de deure. Soöms kleddernat
van de regen, mee klitten in d'r
overvloedige kroes'aèr. Ik ao 't a
ezeit toe ze nog in box zat. Tus-
se aol die beweging in, zat dien
eênen mee die witte bef je roer-
loas an te kieke.
„Da's den lilleksten van aolle
maèle", ao 'k ezeit tegen mien
vraauwe. „Die raèke m'n noait
kwiet." Ma woönder boven
woönder, ze wier as eêste d'r
uut ekoze. Zeker omda ze die
grote witte vlek op d'r bost ao.
Toe ze de deure uutgieng was ik
blie. Aol mien voorspèllingen
van 'die raèke m'n noait kwiet',
waère nie uut'ekomme. Ma noe,
èllek oagenblik angt dat beêst
bie oöns an de deure. As ze nie
van die groate brune oagen ao,
zou 'k d'r wègjaège.
In de kaèmer gaèt de telefoon.
Ik pak em op. „Zit Lotje mis
schien wï bie julder vö de deu
re?" 't Is de boaze stèmme van
d'r baès. „Ik bin dien oönd beu.
'k Oef 't gèld niet terug, ma doe
mien 'n plezier in aauw die Lot
je bie julder want ze wil eêmaè
niks aanders in ik ok nie mï."
Mien vraauwe opent de voor
deure. Lotje glipt naè binne.
Mien vraauwe neemt t'r reso
luut oönder d'r aèrrem in ver-
dwient in de badkaèmer.
Lotje wier vuuftien jaèr oud bie
oöns in toe ze doad gieng waère
m'n ontroastbaèr...
Joop van Zijp
nu een nieuwe pastorie. Het ijze
ren hekje tussen de twee beton
nen palen staat voor het huis
van Macheliene en Bas Harinck
(een dubbel huis)." Ook deze in
zender gaat in op de familie Drij
gers en noemt als bewoner van
het eerste huis Marinus, daarna
mevrouw Lee met haar zoon
Leon. Tussenin hun huizen de
werkplaats van Piet. In het ge
meentehuis werd één helft be
woond door Jan.
Volgens De Klerk stond naast
de smederij van Braam het huis
je van Trui Kloosterman, ge
volgd door de boerderij van Jan
van der Weele en de woning van
schoolhoofd Goosen. „En ten
laatste waar men tegen aan
kijkt - achterin de foto - de
openbare lagere school, die is af
gebroken." Hij wijst nog op de
Nederlandse hervormde kerk in
het midden, „waar ik veertig
jaar organist ben geweest, van
september 1948 tot september
1988."
Het voormalige gemeentehuis is
al bijna 33 jaar de plek waar de
familie Antheunisse met veel
plezier woont. „Het gemeente
huis kwam leeg te staan nadat
de gemeente 's-Heer Abtskerke
door de herindeling een onder
deel van de gemeente Borsele
werd. Voor ons was destijds de
rust erg opvallend. We hadden
daarvoor een aantal jaren van
wege studie in Amsterdam ge
woond, vandaar", schrijft
J. Antheunisse. „Die stilte
spreekt ook uit de raadkaart;
het lijkt me dat de foto in de ja
ren twintig genomen is. Het is
nu een stuk drukker geworden."
Deze inzender geeft aan dat de
werkplaats van Piet Drijgers to
taal is veranderd. Maar de stra-
valje van de smederij staat er
nog. A. van den Berg-Verburg
uit Middelburg laat weten dat
de openbare lagere school in
1969 is afgebroken. De oom van
T. M. Bil uit Temeuzen - W. Bou-
tens - bestierde jarenlang een
kruidenierswinkel annex bakke
rij naast deze school.
W.F.K. Lenshoek uit Kloetinge
noemt als bewoner van de pasto
rie dominee Van de Plasse.
Zoals boven al vermeld, werden
enkele onjuiste dorpsnamen ge
noemd. De waardebonnen gaan
naar: D. A. van Damme-de Jon
ge, 's-Heer Arendskerke, J. Reij-
nierse, Goes en W.H. Sandi-
fort,'s-Heer Abtskerke.
Rinus Antonisse
Deze keer uit de collectie van Hans Linden-
bergh een straat met veel neringdoenden en
weer een stravalje.
Vraag is: om welk dorp gaat het? Nadere informa
tie over de situatie toen en nu is welkom bij de re
dactie.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk vrijdag 9
april worden gezonden aan: Redactie PZC Buiten
gebied, postbus 31,4460 AA Goes; fax
0113-315669; e-mail redactie@pzc.nl
Er zijn drie waardebonnen te verdelen onder in
zenders van goede oplossingen.
„Ik zag de raadkaart en wist ge
lijk: 's-Heer Abtskerke. Links is
de pastorie. Rechts het huis van
Merien Drijgers. Daarnaast Leu
Drijgers, dat was een kruide
nierswinkeltje. Dan Jan Drij
gers, het gemeentehuis en de
smidse van Piet Braam. Op de
achtergrond de school en de
kerktoren is net zichtbaar. Dan
de keitjes in de straat. Vele ke
ren ben ik hier langs geweest
vanuit Nisse naar Goes.'
B. de Klerk uit 's-Gravenpoider
meldt dat de hervonnde pasto
rie enige jaren geleden is ver
kocht. „In de Ploegstraat staat
Wat kunnen Zeeuwse dor
pen toch veel op elkaar
lijken! Oostkapelle, Kloetinge
en Wemeldinge zijn genoemd
als oplossing van de raadkaart,
die vorige week in Buitengebied
stond. De meeste inzenders hou
den het echter op 's-Heer Abts
kerke. En terecht, want de kaart
betreft een oude opname van de
Langeweg - nu Kloetingseweg -
in dit Borselse dorp. „De gehele
aanblik is nog zo", merkt
P. A. Minnaard uit Arnemuiden
op. Al 45 jaar leest M. C. Nieu-
wenhuijse-Bosman uit Benne-
kom 'in den vreemde' de PZC.
