Natuur als recreatietrekker
Schilder Kees Markusse
kruipt uit zijn schulp
PZC
'GELICHT
Zeeuws-Vlaanderen
wordt rolmodel
in ouderenadvies
tl
Mensen willen elkaa
bereiken in galerie
Het Oude Raadhuis
Allévo vraagt om
ideeën over zorg
Rommelmarkt
op drie plekken
kunst
Voorpremières
Film by the Sea
in Vlissingen
Koorinstructie c
en zangersdag
zaterdag 3 april 2004
GOES - Zorgorganisatie Allévo
wil brainstormen met iedereen
die ideeën heeft over zorg- en
dienstverlening in thuiszorg en
zorgcentra.
Voorzitter van de Raad van Be
stuur T. van Campen nodigt de
eigen medewerkers en cliënten,
cliënten van collega-instellin
gen, belangenverenigingen, man-
telzorgers, vrijwilligers en be
langstellenden uit om inzichten
uit te wisselen.
Allévo wil een serie bijeenkom
sten organiseren aan de hand
van thema's als eenzaamheid,
wachtlijsten, eigen bijdragen,
mantelzorgondersteuning, nieu
we dienstverlening en wensen
van cliënten. Daarmee wil Al
lévo, dat kortgeleden ontstond
uit Thuiszorg Oosterscheldere-
gio en Areus Zorgcentra, zich
zelf voorstellen en het oor te luis
teren leggen ter voorbereiding
van nieuwe zorgproducten, legt
Van Campen uit. „Laat iedereen
maar komen." De data, thema's
en locaties van de bijeenkom
sten worden later bekendge
maakt. Belangstellenden kun
nen contact opnemen met Al
lévo in Goes.
ST. JANSTEEN - Fanfare St.
Jan houdt morgen een grote rom
melmarkt.
De tweedehandsspulletjes staan
vanaf 8.00 uur uitgestald in oe
fenlokaal Den Bombardon aan
de Tra gel.
Ook Fanfare Vrijheid Een
dracht uit Lamswaarde houdt
morgen, vanaf 13 uur, haar jaar
lijkse rommelmarkt in dorpscen
trum De Luifel.
Vanaf 14.00 uur worden moun-
tenbikes per opbod verkocht.
De opbrengst van beide rommel
markten gaat naar het instru
menten- en uniformenfonds van
de fanfares.
In het Temeuzense buurthuis
't Schelpenhoekje vindt morgen
ook een rommelmarkt plaats.
De spulletjes zijn van 10.00 tot
13.00 uur te koop.
door Rinus Antonisse
Het is een wenkend toekomstbeeld.
De Oud-Breskenspolder tussen
Breskens en de Groedse duinen één
groot natuurgebied, in combinatie met
verbreding van de kustverdediging en
veel mogelijkheden voor natuurgerichte
recreatie. Directeur Marten Hemminga
van stichting Het Zeeuwse Landschap
(HZL) ziet het al helemaal voor zich.
Allerminst een droombeeld, want mede
werkers van HZL hebben in de Mar-
quenterrre nabij het Franse Boulogne
gezien hoe de werkelijkheid kan zijn.
Daar ligt ongeveer 170 hectare natte na
tuur, bijzonder rijk aan vogels (meer
verbinding
WESTERSCHELDE
Waterdunen
dan 300 soorten kust- en trekvogels),
met een belangrijke attractiewaarde
voor recreanten. Jaarlijks komen er
zo'n 120.000 (betalende) bezoekers.
Bij het maken van het plan Waterdunen
voor West-Zeeuws-Vlaanderen (samen
met de Grontmij) stond de Marquenter-
re aan de baai van de Somme model.
HZL speelt ermee in op de uitvoering
van het gebiedsplan. Komende vijftien
jaar gaat de regio grondig op de schop.
Hemminga wijst erop dat in het gebieds
plan is opgenomen dat er 800 hectare
nieuwe, pure natuur moet komen (on
derdeel van de zogenoemde Ecologische
Hoofdstructuur), 300 hectare aan duin
struweel bedoeld als recreatienatuur en
330 hectare voor (binnendijkse) verbre
ding van de duinen ter versterking van
de kustverdediging.
Mysterieus stadje
Waterdunen - de naam verwijst naar
een mysterieus stadje op een eiland in
de Westerscheldemonding, dat twee
maal verdronk - gaat uit van een groot
schalige 'natuurkem' van tenminste
100 hectare, met graslanden, struweel
De Oud-Breskenspolder kan een heel nieuw aanzien krijgen: een combinatie van robuuste kust, natuur en recreatie.
en zout-brakke waterpartijen. „Dat
wordt een pleisterplaats van internatio
nale allure voor trekvogels en kust-
broedvogels", verwacht Hemminga. De
natuurkern wordt omgeven door circa
200 hectare recreatienatuur, bedoeld
als buffer rond de natuurkern en als
waardevol recreatiegebied.
Aanknopingspunten
Die recreatienatuur bedient in de eerste
plaats rustzoekers en natuurliefheb
bers. Maar er is ook een minder natuur
lijke en meer landschappelijke zone.
Daarin ligt de nadruk op drukkere vor
men van recreatie, zoals mountainbi-
ken, struinen, spelen. Hier passen ook
elementen als horeca, verhuur van fiet
sen.
Directeur Hemminga geeft aan dat in
het beoogde plangebied verschillende
(grotere) recreatiebedrijven aanwezig
zijn. Als die willen uitbreiden, moeten
ze toch al zorgen voor nieuwe natuur.
Bekend is dat de Napoleonhoeve grote
plannen heeft. Bovendien is voorzien in
uitbreiding van de karrevelden bij Bres
kens en wordt onderzocht of de duin-
kust binnenwaarts versterkt kan wor
den. Dat biedt volgens hem allemaal uit
stekende aanknopingspunten voor Wa
terdunen.
Hij tekent aan dat HZL niet uitgaat van
een getijwerking (een vorm van uitpol-
deren). Wel leent het gemaal Nieuwe-
sluis (en een te maken nieuwe verbin
ding) zich voor inlaat van zout Noord
zeewater, zodat de meertjes doorge
spoeld kunnen worden en de intrek van
vis en garnalen mogelijk wordt (die die
nen als voedsel voor de vogels). Hem
minga acht het niet uitgesloten dat daar
door de palingstand in heel
West-Zeeuws-Vlaanderen een oppep
per krijgt.
De recreatienatuur is uiteraard toegan
kelijk voor bezoekers. Maar ook de na
tuurkern zelf moet dat zijn. In de Mar-
quenterre is dat heel slim opgelost
met een uitgekiende padenstructuur
en kijk-observatiepunten, die zorgen
voor minimale verstoring en maxima
le natuurbeleving. „Daar zullen de
vogels geen problemen mee hebben",
zegt Hemminga.
Hij onderstreept dat een aantrekke
lijk toeristisch gebied ontstaat. Voor
Het Zeeuwse Landschap staat dat na
tuurlijk niet voorop. Maar de stich
ting kan goed leven met de combina
tie van nieuwe natuur met robuuste
recreatienatuur-, stelt Hemminga. Hij
noemt het een 'ambitieus natuurpro
ject' dat inhaakt op de internationale
allure van de Westerscheldemon
ding. Wervend gezegd: „Een project
waar het zoute water, de trekvogels,
de meest verwende outdoorsporters
en de veeleisende verblijfsrecreant al
lemaal volop aan hun trekken ko
men."
Telpost
In kringen van vogelaars is de kust
strook tussen Zwin en Breskens be
faamd. In 2001 werden op de telpost
bij Breskens in ruim 500 teluren
maar liefst 325.000 vogels, verdeeld
over 196 soorten waargenomen. Di
recteur Hemminga rekent erop dat
Waterdunen als pleisterplaats in de
trekroute net zo bekend wordt als
Falsterbö, Cap Griz Nez en Gibral
tar.
door Ernst Jan Rozendaal
DOMBURG - Kees Markusse
(Kortgene, 1918) is pas gaan ex
poseren nadat zijn verminderde
gezichtsvermogen hem zes jaar
geleden dwong te stoppen met
schilderen. Hij was bang dat
zijn werk zou worden afge
kraakt en dat hij als gevolg daar
van misschien niet meer zou
kunnen schilderen. Zo be
schermde hij meer dan vijftig
jaar zijn grootste passie.
Zes jaar geleden trad de in Den
Haag woonachtige schilder voor
het eerst naar buiten met een ex
positie in Winschoten. Twee
jaar later volgde een tentoonstel
ling in Oostkapelle. Vanaf van
daag kan het publiek in het Ma
rie Tak van Poortvliet Museum
in Domburg drieënvijftig schil
derijen zien van de in totaal,
tweehonderd exemplaren die
Markusse sinds 1950 heeft be
waard.
Dat het werk van Markusse in
Zeeland tentoon wordt gesteld,
ligt voor de hand. Weliswaar
heeft hij slechts tot zijn achtste
in Kortgene gewoond, maar die
tijd .s van doorslaggevende in
vloed geweest op zijn oeuvre.
VLISSINGEN - De organisatie
van het festival Film by the Sea
presenteert deze maand op
nieuw twee bijzondere voorpre
mières.
Dinsdag wordt in CineCity in
Vlissingen Les invasions barba-
res vertoond, de Canadees/ Fran
se film die onlangs bij de Oscar
uitreikingen De tweeling aftroef
de als beste buitenlandse film.
Dinsdag 20 april volgt een verto
ning van Bright young things
van Stephen Fry, gebaseerd op
het boek Vile Bodies van Evelyn
Waugh. Deze Britse film past in
de extra aandacht die Film by
the Sea altijd besteedt aan lite
ratuurverfilmingen.
Aanvang beide films: 19 uur.
„De invloed van Zeeland op de
schilderijen van Markusse is zo
groot, dat hij goed past in de ten
toonstellingen die wij in het Ma
rie Tak van Poortvliet Museum
organiseren", zegt Mary Plat-
tier. Zij stelde de expositie sa
men en verzorgde daarbij een
kleine publicatie over Markusse
en zijn werk. „Wij werden twee
jaar geleden in Oostkapelle aan
genaam verrast door zijn werk.
Het is origineel in zijn aanpak
en kleurgebruik. Het is humoris
tisch. En het is opvallend hoe be
langrijk Zeeland is gebleven
voor iemand die zo jong uit de
provincie is vertrokken."
Plattier opent haar brochure Iro
nie en kleur, het leven en werk
van Kees Markusse (Marco) met
een citaat uit een brief van Mar
kusse, waaruit blijkt dat zijn ge
boorteprovincie voor hem een
verloren paradijs is: 'Later
kreeg ik een nostalgisch terug
verlangen naar de ongekunstel
de schoonheid van het ruime
Zeeuwse land en zijn bevolking.
Ver weg van de sleur van alle
dag met zijn versteende conven
ties.' Plattier: „De schilderijen
waarop Zeeland een rol speelt
zijn duidelijk vriendelijker dan
die over de stad."
Cartoonachtig
Een goed voorbeeld is Autover
keer' uit 1969, een schilderij dat
alleen maar actueler is gewor
den. Op cartoonachtige wijze
laat Markusse zien hoe mensen
in het drukke verkeer met el
kaar omgaan. Daarmee contras
teren schilderijen als 'Veere'
(1982) en 'Oud Walcheren'
(1.984) die een duidelijke illustra
tie zijn van een nostalgisch, 'te
rugverlangen'. Dat Markusse al
vroeg begreep welke ontwikke
lingen zijn jeugdparadijs be
dreigden, blijkt uit 'Hup Hol
land' (1966), waarop hij de ver
commercialisering van de nostal
gie hekelt en tegelijkertijd zijn
zorg uit over het verdwijnen er
van.
Uit de brochure van Plattier
blijkt dat Comelis Markusse
een vroegwijs kind was. Zijn
Het schilderij 'Veere' uit 1982
van Kees Markusse.
ouders hadden een grote belang
stelling voor kunst. Tot op de
dag van vandaag herinnert hij
zich welke indruk de expositie
van de Veerse schilder Dirk
Koets (1895-1956) op hem maak
te, die in 1925 te zien was in de
gymzaal van Kortgene. Aan de
hand van zijn vader kwam hij
bovendien op bezoek bij de Mid
delburgse schilder Willem
Schütz (1854-1933). Kleine
Kees wilde ook schilder worden,
maar zijn moeder raadde dat af.
Daarmee verdien je het zout in
de pap niet. Hij ging rechten stu
deren en trad in dienst bij de
Provinciale Griffie van
Zuid-Holland. Schilderen deed
hij in zijn vrije tijd.
Volgens Plattier is de herkenba
re eigen stijl van Markusse niet
bij een bepaalde stroming in te
delen. Duidelijk is de invloed
van de Belgische surrealisten
Paul Delvaux en René Magritte.
Markusse was bevriend met de
Haagse surrealist Johfra (Fran-
ciscus Johannes van den Berg).
Maar ook expressionisme, kubis
me en geometrisch abstracte
kunst hebben hun sporen op
zijn schilderijen achtergelaten.
Bovendien voelde Markusse
zich duidelijk verwant met het
werk van de Zeeuwse Belg Rei-
mond Kimpe.
Hoe divers de invloeden ook
zijn, door de persoonlijke thema
tiek krijgen ze een duidelijk ei
gen stempel, vindt Plattier.
„Markusse geeft niet makkelijk
iets van zichzelf prijs, maar als
je goed naar zijn schilderijen
kijkt, kun je veel over hem te we
ten komen. Al schilderend pro
beerde hij te ontdekken wat in
zijn eigen onderbewuste leef
de."
door Claudia Sondervan
HEINKENSZAND - Zeeuws-
Vlaamse ouderen kunnen sinds
deze maand terecht bij elf oude
renadviseurs die geschoold, aan
gestuurd en ondersteund wor
den vanuit één organnisatie. Die
situatie zou heel Zeeland moe
ten gelden.
Die wens werd donderdag geuit
tijdens een themamiddag van
het Provinciaal Overleg- en Sa
menwerkingsverband Ouderen
bonden in ITeinkenszand. Er be
staat grote ongelijkheid tussen
Zeeuwse ouderen en hun moge
lijkheid om de hulp in te roepen
van een adviseur. Waar in ge
meenten als Reimerswaal, Tho-
len, en Schouwen-Duiveland
ouderen verwezen worden naar
algemene informatieloketten en
in Vlissingen zelfs dat nog niet
van de grond is, heeft Noord-Be
veland eigen gemeentelijke
ouderenadviseurs en gaat Kapel-
Ie die aanstellen.
Idealiter staan ouderenadvi
seurs los van gemeente of zorgin
stelling, om hun onafhankelijk
heid en onpartijdigheid te garan
deren, stelde POSO-voorzitter
J. Korstanje. Dat de adviseurs
veelal leeftijdgenoten zijn en op
vrijwilligersbasis werken, slaat
aan bij de doelgroep. Maar de
behoefte aan professionele on
dersteuning, coördinatie, bij
scholing en een goede onkosten
vergoeding en verzekering is on
ontbeerlijk, stelde C. Begemann
van het Nederlands Instituut
voor Welzijn en Zorg, dat oude-
renadvisering in Nederland on
derzocht. De aansturing door be
roepskrachten geeft adviseurs
ook de mogelijkheid om zaken
die zij te complex vinden aan
hen door te geven.
In Zeeuws-Vlaanderen waren
net als elders in Zeeland oude
renadviseurs actief, maar van
uit diverse organisaties. Er wa
ren er van Stichting Welzijn
Ouderen Sas van Gent/Assen
ede, van de katholieke en duVl
gemene en de protestantse oua
renbond en van gemeenten 5 P'
menwerking en herkenbaars
ontbraken. Opvolging van dr
viesfunctie, als vrij willigen j
mee wilden stoppen, was
probleem.
De nieuwe samenwerking J
sen de ouderenbonden en Sf
Sas van Gent/Assenede Ij
tot een gezamenlijke ouden
viesorganisatie voor de vooi
lige gemeente Terneuzen fj
breidde zich met de gemeent|
ke herindeling uit tot de K
zone. P
De aansluiting van Oost-|/'
West-Zeeuws-Vlaanderen r. n
eveneens te gebeuren, vert-
N. Rijk van SWO Sasf
Gent/Assenede. De SWO L
van Gent/Assenede fungi P
voor heel Zeeuws-Vlaan&j\
als coördinatiepunt.
d
GOES - De Zeeuwse Zangrs
bond Zang Veredelt houdt 11
dag 3 juli in Hervormd Wijke1
trum De Hoogte in Goess
koorinstructie en zangersdaj!
Lag het accent vorig jaarc;;0
wereldlijke muziek met del] 5
besliederwalzer van Joh»
Brahms, dit keer is gek;;;
voor delen uit The Crucify:,
van John Stainer. Dit ij -
werd in 1887 gecomponeerd je
De koorinstructie en zansr
dag staat in het teken van li'
en muziek. De deelnemers:
ken kennis met Engelse
muziek. De dag wordt al
ten met een uitvoering.
De muzikale leiding van dn
is in handen van Kees vaal
Verder wordt medewerking:
leend door het Smalstads"
nenkoor onder leiding vanl
ny Dieleman. De zangr
duurt van 9.45 tot 16.00 uur
door Ali Pankow
BURGH-HAAMSTEDE - Hoe
verschillend de kunstvormen
ook mogen zijn, hun overeen
komst schuilt in het streven van
de makers de ander, oftewel de
toeschouwer te bereiken. De
nieuwe expositie in galerie Het
Oude Raadhuis in Burgh-Haam-
stede levert daar weer een
mooie bewijs van.
Acrylschilderijen van Onno de
Bruyne, bronssculpturen van
Elise Coenen, keramiek van Mar-
go van Burght en glaskunst van
Moniek van Munster bieden een
evenwichtige combinatie van he
dendaagse kunstuitingen. De di
versiteit van hun werk maakt de
tentoonstelling tot een boeiend
geheel en straalt de grote gedre
venheid van de makers uit.
Onno de Bruyne toont met zijn
acrylschilderijen twee invalshoe
ken van. zijn werk. Zo prijkt in
Het Oude Raadhuis zijn inter
pretatie van Zeeuwse akkers in
contrasterende vlakverdeling en
felle kleuren, evenals van
scheepjes langs de vloedlijn.
Eveneens van zijn hand komen
de verfijndere schilderijen in
pasteltinten waarop hij een im
pressie geeft van ruiters aan het
strand als betrof het een strao-
viering.
Fiere vrouwenborsten spelen
een belangrijke rol in de brons
sculpturen van Elise Coenen.
Zij lijkt te streven naar de weer
gave van innerlijke gevoel
Haar sculptuur met als
'Equivalence' geeft daar
mooi en schrijnend voorb
van. De vrouwelijke torso!
terlij k verscheurd met één i
borst en daarnaast de lege[
van iets wat ooit was, maar
meer is. Sprankelend vrolijl j
mooi contrast daarmee zijnfi
nens goudkleurige sculpture
Voor Margo van der Burg'!
klei het materiaal bij uitstel
mooie dingen van te maken
samenspel tussen de eigen
breng van de kunstenares e.
onverwachte invloeden van
stoken en glazuren fas®
haar. Van de Burght expenu
teert dan ook met. kleureffo
in glazuur en met verschil!
temperaturen bij het stook
ces. Haar voorkeur voor aa
tinten blijkt uit een mooie ct
tie schalen en kruiken.
Glaskunstenares Moniek
Munster verrast met opmerk
ke glasobjecten. Hoewelzij:
tegenwoordig vooral toeleg,
grafmonumenten en ïtuinot
ten van glas, exposeert zij:
haar eerdere, wat kleinscha!
werk. Zo staat er van haart
onder meer een schaal mei
opmerkelijke combinatie
transparant en roodkleurig!
Het werk van deze vier kiij
naars is naast de vaste colleé
en met zondag 31 mei te z#
Het Oude Raadhuis van dot
dag tot en met zaterdag en op
re laatste zondag van de n;
tussen 1.3.00 en 17.00 uur.
In Het Oude Raadhuis zijn onder meer acrylschilderijen varf
de Bruyne en bronssculpturen van Elise Coenen te zien.
foto Dirk-Jan Gje"
