Veel Zeeuwen koesteren Juliana Oranjeherinnering in plakboek Televisiegesprek «paalde sterk teeld over Juliana Drievoudig snoer is meer mythe dan ooit molking bewaart warme herinneringen aan bezoeken prinses Duitse Prins van Oranje niet bij plechtigheid Mobieltjes uit in Nieuwe Kerk Grenadiers oefenen permanent Driehonderd gasten bij dejeuner Dringen op het perspodium Publiek kan bloemen bekijken A maandag 29 maart 2004 m ■Rinus Antonisse 0 - De Zeeuwse bevolking bekend als trouwe Oran- ujanhanger. Niet zo verwon- jjlijk: tussen Zeeland en het jji van Oranje-Nassau be- lan al eeuwenlang nauwe ban- Tijdens de Tachtigjarige igflog, de vrijheidsstrijd tegen ■koning van Spanje onder lei- lngvan de Oranjes, speelt Zee been belangrijke rol. ;kort na het uitbreken van de iopstand kiezen in 1572 ste els Vlissingen en Veere voor raje De familie had van -ther nogal wat bezittingen x provincie. Nu nog is konin- ;Beatnx, net als haar moeder siwas, markiezin van Veere en en vrouwe van bt-Maartensdijk. .Zeeuwen leven altijd volop «met het wel en wee van het aingshuis. Als eind 1908 be ad wordt dat koningin Wilhel- een baby verwacht, nemen ifle vooraanstaande Zeeuwse -uwen het initiatief voor een send geschenk: een ivoren senvagen met verzilverde on- rdelen. Bij de geboorte van x<es Juliana, 30 april 1909, ft de Vlissingsche Courant speciaal nummer uit: 'Naar in ons vanuit Den Haag seint, iïdde Koninklijke Familie en igeheele natie verblijd met de •boorte van eene Prinses.' reacties die PZC-lezers af ge- week inzonden, blijkt dat êigeen prinses danwel konin- tJuliana heeft ontmoet. P. Ju- è'-Bevelander uit Zierikzee nnnert zich een werkbezoek 2 Sint-Philipsland, voorjaar 84 „De koningin kwam in s huis. De reden daarvan was •1 mijn man ziek was. Hij zou inde koningin worden voorge- dd, omdat hij in de eerste pe- :de na de ramp veel werk had daan voor de elektriciteits- wrziening. Het was onvergete- ,i voor ons. Ik mocht haar afleiden door onze nieuwe wo- :g De koningin stelde mij erg Juliana in Zuid-Bcvelandse dracht op de trap van hel Goese stadhuis. Naast haar de meisjes Meulenberg uit Ellewoutsdijk. op mijn gemak door veel vragen te stellen, waardoor ik haar heel gemakkelijk antwoord kon ge ven." M. Verton-Kooyman uit Zierik zee mocht de koningin bij een bezoek aan Nieuwerkerk in 1950 bloemen aanbieden. „Dat was voor een meisje van tien een hele eer. Eerst repeteren voor de burgemeester. Ik moest zeggen: 'majesteit, mag ik u deze bloe men aanbieden'. En dan achter uitlopend terug. Alles ging goed. Ze was zo aardig. 'Wat een mooie bloemen, dat heb je goed gedaan', zei ze. De konin gin deed net of het de eerste keer was dat ze tijdens de rond reis bloemen kreeg. Het grappi ge was dat het gemeentebestuur pas één dag voor het bezoek op het idee kwam om bloemen te ge ven en mij te vragen. Mijn moe der en ik op de fiets naar Zierik zee voor witte stof, handschoen tjes en schoenen. De hele nacht heeft mijn moeder doorgenaaid om de jurk, compleet met oranje strikjes, klaar te krijgen." Boomplantdag P. de Bruin uit Middelburg noemt Juliana 'een groene konin gin' en wijst op de boomplant dag, 4 november 1947, op het weer droog gevallen Walcheren. Samen met prins Bemhard komt Juliana - dan prinses-re gentes - per dieseltrein in Vlis- singen aan. Ook de Britse pre mier Clement Attlee is erbij. Op het Bellamypark plant de prin ses de eerste boom, nadat een in een loden bus gestopte oorkon de is begraven. De Vlissingse jeugd zingt het Bomenlied. In Middelburg en Westkapelle planten de hoge gasten eveneens bomen. Ze staan symbool voor een herrijzend Walcheren en zijn tevens een eerbetoon aan de gevallenen in de Tweede Wereld oorlog. Tegenwoordig woont N. Pries- ter-Bokkers in het Canadese Oshawa, provincie Ontario. Be gin jaren zeventig verbleef ze nog in Goes, waar haar ouders kunsthandel Gusaha dreven. Het juiste jaar is ze vergeten (waarschijnlijk 1972 of 1973), maar de ontmoeting met konin gin Juliana staat nog in haar ge heugen gegrift. „Ik hoorde dat de koningin naar Goes zou ko men en ik mocht haar van mijn ouders een cadeau uit de kunst handel geven. De officials lieten echter weten dat daar in het pro gramma geen ruimte voor was. Natuurlijk was ik teleurgesteld en nadat ik de koningin van een afstand had gezien, wilde ik naar huis gaan. Op het laatste moment kreeg ik toch toestem ming om mijn presentje te over handigen. Juliana schudde mij de hand en nam het geschenk aan. Ze was erg vriendelijk en ik zal deze ervaring nooit verge ten." Klederdracht Juliana had iets met Zeeland, maar als jonge prinses zeker ook iets met de Zeeuwse kleder dracht. Menigmaal liet ze zich in een traditioneel kostuum hul len en uiteraard werden daar gretig foto's van gemaakt. Niet alleen voor het familie-archief, er werden ook prentbriefkaar ten van uitgegeven. I. de Conin- ck-Luuring uit Breskens, J. L. de Feyter-den Hamer uit Schoondijke en M. Phernam- bucq uit Wolphaartsdijk stuur den afbeeldingen. Op de kaart waarop de prinses in Beveland- se dracht poseert - uitgegeven door A. W. Verschoore te Goes - wordt ze geflankeerd door de meisjes Meulenberg uit Elle woutsdijk (het meisje met afwij kende muts is niet bekend). Bij de ingebruikname van de weg over de stormvloedkering in 1987 was prinses Juliana ere- gaste. Oud-regiodirecteur H. Bouma van de ZWN (nu Con- nexxion) was verantwoordelijk voor het vervoer, waarvoor 25 bussen nodig waren. Het feit dat de route door drie gemeen ten ging, veroorzaakte veel pro tocollaire hoofdbrekens: op het grondgebied van de betreffende gemeente, hoorde de juiste bur gemeester naast de prinses te zit ten. Bloemstukken op de stoelen moesten ervoor zorgen dat ieder een op de juiste plaats zat. Al het gedoe was voor niets, schrijft Bouma. Toen de prinses instapte koos ze meteen de stoel naast de deur en liet ze de bloe men weghalen, met de opmer king 'hier kan ik het goed zien', Afspraak was dat de bussen tij dens de rit over de weg niet zou den stilstaan. Bouma: „Maar midden op de pijlerdam vroeg de prinses of de chauffeur de bus wilde stoppen." :or Robert Verkerk EN' HAAG - Ze wist direct dat in haar loopbaan als journa- n vraaggesprek nooit w zou maken. Prinses Julia- igedroeg zich in 1987 in het te- iisiegesprek met Maartje van tgen zo oprecht en gewoon het medebepalend werd «r het beeld dat de mensen ik vormden over de prinses. Ueventien jaar later, presen- WtVan Weegen van NOS Ac- eel dinsdag 30 maart de televi- Mcgistratie van de uitvaart Juliana. ikomt net terug van een af- &ak met de stalmeester van K koninklijk huis. Hij is mor- 5 verantwoordelijk voor al ''•rijdende materieel, ook voor K vervoer van de gasten uit «buitenland. Het is een van mensen die Van Weegen zelf tót om zich voor te berei- 31 op de uitzending die mor- duurt van 9.10 tot 14.00 to Zo heeft ze ook een uitvoe- voorbereidend gesprek ge smet de remonstrantse predi kte Hudig-Semeijns de Vries B Doesburgh die de uitvaart- «st leidt. „Het is een bijzon- vrouw. Ik verwacht veel c baar. Het wordt een bijzon- dienst." De informatie uit ^sprekken. soms via de tele- ■to,dan weer via e-mail of via ■redactieleden zijn nodig 'ingepaste snelheid de uitzen- presenteren. „Ik moet de dichten van alle gasten her ben, weten wat voor functio- assen zich in de rouwstoet be- aen en waarom en op wat momenten ik de dienst in tfrk kan toelichten en wan- •tfniet. Feitelijk gaat aan elke 2die uitgesproken wordt lang- ^ig onderzoek vooraf, aldus f Weegen. Dat onderzoek is Wal vervat in het archiefwerk NOS Actueel de afgelopen over Juliana opbouwde. )at is een continuproces van redactie geweest. Je wilt een •tompleet mogelijk beeld ge- ®van het leven van prinses ••sna, haar niet alleen belich- Jils staatshoofd, maar onder ook haar rol in politieke tekenis laten zien, haar per- toüjke leven en religie. Tus- sdoor zijn regelmatig inleiden de teksten aangepast en is er ge zocht naar unieke beelden. Ook bieden mensen beeldmateriaal aan dat nog niet eerder is ver toond." Van Weegen was zaterdag 20 maart in Spanje toen ze rond kwart over acht 's ochtends hoorde dat Juliana was overle den. De presentatrice vloog vrij wel direct terug naar Nederland om rond 17 uur een uitzending voor NOS Actueel te presente ren. Van de 'voorwaarschuwing' die de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) aan de NOS zou hebben gedaan, is volgens haar niets waar. Net als de fabeltjes rond de monarchie, bestaan die er ook rond de verslaggeving over het koninklijk huis. „Het zijn van die geruchten en verhalen die maar niet de wereld uitgaan, zegt Van Weegen. „Zo is het ook onzin dat een ge sprek met een lid van het ko ninklijk huis vooraf helemaal wordt vastgelegd, als zou het een toneelstukje zijn van vragen en antwoorden. Dat is een hard nekkig misverstand. Ook het in terview uit 1987 met prinses Juliana en prins Bernhard was een gesprek waarin helemaal niet vaststond hoe het zou lo pen. Ik had niet eens vragen op papier. Op verzoek van het paar zou het een gesprek worden en geen interview. De RVD wist vooraf niet wat voor vragen ik zou stellen." Oprecht Die ontmoeting in 1987 met Juliana en Bemhard typeert Van Weegen als zeer bijzonder. „Iedereen zag de prinses toen zo als je haar nog nooit had gezien. Ze sprak erg vanuit haar hart, ie mand die sterk associatief denkt. Dat Juliana vooral de laatste dagen als een gewone vrouw is geportretteerd, is vol gens Van Weegen in overeen stemming met de werkelijkheid. „Dat ze graag gewoon wilde zijn was zeker niet gespeeld." Van Weegen vindt dat door de uitzendingen van de afgelopen dagen vooral de erkenning van Juliana als staatshoofd sterk is toegenomen. „Bij kabinetsfor maties was ze soms baanbre kend, uiteraard binnen de regels van de constitutionele monar chie." ANP door Mieke van der Jaqt KLOETINGE - „Het is heel moeilijk om in mijn geheugen terug te vinden waarom ik met die plakboeken begonnen ben." Mag- da Nagelkerke-Hofman uit Kloetinge, nu 54 jaar, is als heel jong meisje begonnen met foto's van het Oranjehuis in te plak ken in ouderwetse plakboeken. Alles wat ze tegenkwam ging erin. Ook plaatjes uit Pro Juventute-kalenders van voor de oor log, oude knipsels uit kranten van voor haar geboorte en natuurlijk alles wat in de PZC en in het damesblad De Prinses ver scheen over de koninklijke familie. Waarom ze ze op de vliering is gaan zoe ken, weet ze natuurlijk wel: de dood van prinses Juliana, één van haar favoriete fi guren in de familie. „Ik had die plakboeken nog niet van de vliering gehaald of ik was alweer aan het uitknippen en bewaren. Nu ik ze weer zie, realiseer ik me hoe leuk het is om zulk soort dingen te hebben." Volwassener Bladerend in de boeken zie je niet alleen hoe het openbare leven van de Oranjes zich ontwikkelde, je ziet ook het kleine meisje Magda Hofman groter worden. „Kijk nou toch, hoe scheef ik dat heb uit geknipt, foei. Dat zou ik nu heel anders doen." In het eerste boek schrijft ze de bijschrif ten nog met gekleurde letters in een kin derhandschrift, later wordt het regelmati ger en volwassener. Nu kijkt ze anders tegen de koninklijke fi- Magda Nagelkerke-Hofman met een foto van Juliana uit haar verzameling. foto Willem Mieras guren aan dan vroeger. „Wat een kapsels, vreselijk! Je kunt zien dat Beatrix een knappe meid was, maar dat haar, hè. Dat zit nou al die jaren al hetzelfde." Ze moet toegeven dat het kroontje met de parels en de bijpassende oorbellen die door de jaren heen telkens terugkomen, wel goed staan op dat Beatrixkapsel. Juwelen Ook de kleding en juwelen van Juliana worden nog eens aan een onderzoek onder worpen. Op een foto uit begin jaren dertig, toen Bemhard nog niet in beeld was, staat de prinses met haar ouders en oma op een mooi belichte kiek in een plompe ouwe-da- mesjurk niet zo heel gelukkig te kijken. La tere foto's, genomen na haar huwelijks reis, tonen een vrolijke, vlotte tante met moderne kleren: aan het dansen, in het zonnetje en samen met de kleuters Beatrix en Irene in weelderige tuinen. Magda Nagelkerke denkt dat dat het was, wat haar tot de plakboeken heeft aange zet. „Misschien wilde ik zelf wel een prin sesje zijn. Die entourage, die feesten, al die mooie kleren en kroontjes en zo. Ik weet nog dat ik een jurkje kreeg: een roze ruitje met een hele wijde aangerimpelde rok en pofmouwtjes. Dat kwam er heel dichtbij, bij dat prinsesjesgevoel." Een zekere verzamelwoede heeft er ook mee te maken gehad. „Ik bewaar veel en ik ben er zuinig op. De oude merklappen uit de familie, heb ik van de vuilnisbak ge red en in het museum waren ze er hartstik ke blij mee. Ze worden weer tentoonge steld als het museum weer open is." Voorlopig wordt er in Kloetinge weer ge knipt en geplakt. „Met wat ik nu weet, hoef ik geen prinsesje meer te zijn, maar plakboeken, daar wil ik er veel meer van." door Hans Jacobs DEN HAAG - De Prins van Oranje is niet uitgenodigd voor de uitvaart van prinses Juliana morgen in Delft. Dat heeft zijn woordvoerster zaterdag laten weten. Prins Georg Friedrich van Prui sen, die zich op basis van zijn af stamming van stadhouder Fre- derik Hendrik ook kan bedienen van de titel 'Prins van Oranje', heeft koningin Beatrix wel een persoonlijke condoléance ge stuurd. Hij bewaart 'goede her inneringen' aan koningin Julia na, die hij in het verleden ook heeft mogen ontmoeten. Sinds 1732 zijn er twee prinsen van Oranje, één in Nederland en één in het Pruisische konings huis. Na de dood van de ko ning-stadhouder Willem III in 1702 waren er bij de Oranjes geen erfgenamen in rechte lijn meer. Willem III wees de Friese tak van zijn familie aan als erf genamen en opvolgers, maar daar nam de koning van Pruisen (evenals Willem III afstammend van Frederik Hendrik en Ama- lia van Solms) geen genoegen mee. Pas na eindeloos geruzie en on derhandelen kwam er in 1732 een overeenkomst, het 'traktaat van accomodement en partage'. Daarin werd de overdracht van het prinsdom Orange in Zuid-Frankrijk geregeld en de titelkwestie. In latere jaren smeedden beide vorstenhuizen nog vele banden met elkaar. Zo trouwden stad houder Willem V, koning Wil lem I en diens zoon Frederik met een Pruisische prinses. Ge org Friedrich (27), de Duitse Prins van Oranje, is achterklein zoon van de laatste Duitse kei zer. Hij treedt op als hoofd van de familie Hohenzollern en is hoofd van het koningshuis van Pruisen. Prinses Juliana be zocht in de dertiger jaren regel matig de in Doorn in balling schap levende Duitse ex-keizer Wilhelm. GPD DELFT - Het innemen van mobieltjes tijdens de uitvaart dienst in Delft is niet overwogen. De ceremoniemeester van de koningin heeft wel extra voorzorgsmaatregelen ge nomen in de hoop dat tijdens de uitvaart geen gerinkel, ge piep of anderszins telefoongeluiden klinken. Op de televisieschermen in de Nieuwe Kerk wordt het ver zoek de telefoon uit te zetten herhaald en ook de suppoos ten zullen een paar keer rondgaan met borden met daar op een rood doorgekruiste telefoon. Het verzoek geldt ook speciaal het kabinet, dat in 2002 bij de uitvaart van prins Claus, met sms'jes over en weer een einde maakte aan het eigen bestaan. GPD DELFT - Eén week oefenen met het dragen van de kist is voor de Grenadiers niet voldoende. Er is een groep militai ren die vrijwel constant paraat is voor deze gewichtige en delicate taak. Het hoort tot hun vaste werkzaamheden. Wanneer dan het bericht komt dat er een lid van het ko ninklijk huis is overleden, hoeven alleen nog de puntjes op de i te worden gezet. Er wordt geoefend op de kazerne en in de Nieuwe Kerk. Onder de militairen die morgen in actie komen zijn er een paar die ook bij de uitvaart van prins Claus dienst deden. GPD DEN HAAG Na afloop van de uitvaartdienst keert de koninklijke familie terug naar paleis Noordeinde in Den Haag. Daar geeft de familie een dejeuner voor driehon derd genodigden. Dat zijn niet alleen koninklijke gasten maar ook vrienden en bekenden van prinses Juliana. De gastenlijst is samengesteld door prins Bemhard en zijn dochters. Aan het toneelclubje van de prinses is ge dacht. maar ook aan het paleispersoneel dat het laatst voor haar werkte. GPD DELFT - Een grijze schutting moet de stellage uit beeld houden waarop morgen tientallen fotografen, televisie ploegen en verslaggevers op de Markt in Delft verslag doen van de uitvaart. Het wordt dringen voor een goed plaatsje. Onder de geaccrediteerde media op het podium bevinden zich onder meer het Marokkaanse Maghreb Ara- be Presse, het Franse Point de Vue, Story, de Delftsche Courant, het Amerikaanse Associated Press, de Aru- baans-Antilliaanse televisie, Party, maar ook de Defensie- krant. GPD DELFT - De Nieuwe Kerk gaat vrijdag weer open voor het publiek. De komende dagen moeten alle stellages en tribunes weer worden afgebroken en opgeruimd. Ook wordt woensdag de toegang tot de koninklijke grafkelder weer afgesloten. In een deel van de kerk wordt de bloem- versiering enkele dagen gehandhaafd, zodat het publiek er naar kan komen kijken. Na de uitvaart van prins Claus in 2002 is meteen alles weggehaald. GPD Het 'drievoudig snoer' God, Ne derland en Oranje is geen werke lijkheid. Dat blijkt dezer dagen eens te meer,, nu een remon strantse predikante een konink lijke uitvaartdienst zal leiden. van onze redactie binnenland BARNEVELD - Een vrouwelij ke voorganger, die niet behoort tot de Nederlandse Hervormde Kerk, leidt morgen in Delft de uitvaartdienst van prinses Julia na. De keuze die de prinses maakte voor de remonstrantse predikante Weimet Hudig-Seme ijns de Vries van Doesburgh geeft duidelijk aan dat de histo rische band die het koninklijk huis zou hebben met het gerefor meerde gedachtegoed nog ver der uit beeld raakt. Historici hebben eerder duide lijk aangegeven dat de klassieke drieslag God, Nederland en Oranje allang een mythe is, hoe wel e" nog steeds christenen zijn die dit 'concept' aanhangen. „Het begon natuurlijk met Wil lem van Oranje, die in 1673 tij dens het dieptepunt van de strijd tegen Spanje, aangaf een vast verbond met de 'Potentaat der Potentaten' te hebben geslo ten om de verdrukte christenen in de Nederlanden te bevrijden. Toen verbond hij God, het land en de Oranjes met elkaar. Dat was een authentieke geloofsuit spraak, waarvan ik nog steeds onder de indruk kan raken", zegt de hervormde predikant en historicus C. Blenk uit Delft, Sindsdien hebben christenen eeuwenlang geen groot belang toegekend aan een bijzondere binding tussen geloof, land en koningshuis. Tot de negentiende eeuw aanbrak. Toen ontstond volgens VU-historicus prof. dr. G.J. Schutte in Nederland een nationalistische stroming. Isaac da Costa sprak toen voor het eerst van het 'drievoudig snoer van God, Nederland en Oranje'. „Toen deze drieslag door de in tellectuele bovenlaag werd ge lanceerd, was Nederland dus al lang geen protestantse natie meer. Het idee van God, Neder land en Oranje als drie-eenheid is dus vanaf het begin af aan passé geweest. Een mythe" zegt historicus J. van Eijnatten, die promoveerde op God, Neder land en Oranje. Dat er toch nog Nederlanders zijn die God, koningshuis en va derland niet los kunnen zien, vindt Schutte niet realistisch. „Als je naar het Nederland van vandaag kijkt, zie je dat er meer moslims zijn dan gereformeer den. Mensen die deze drieslag in de mond nemen, geven blijk van hun visie op hoe Nederland zou móeten zijn, niet op hoe het in werkelijkheid is." Schutte noemt dit het 'streven naar een kerkstaat, waarin ie dereen hervormd is'. „Je komt die visie nog wel tegen bij men sen als Op 't Hof (een voorman van de bezwaarde hervormden, red.). In hun hart zeggen zij: ech te Nederlanders zijn hervormd en dan liefst nog orthodox. Alle anderen worden slechts ge duld." Zowel Schutte als Blenk waar schuwen voor het toeëigenen van God aan een bepaald land. „Bewaar me voor het euvel der vereenzelviging. We kunnen ons God niet toeëigenen", zegt Blenk. „De Duitse soldaten had den het 'God met ons' op hun koppelriem staan. Als GNO (God, Nederland en Oranje, red.) een ideologie wordt, kan die levensgevaarlijk zijn." Blenk benadrukt dat hij wel eens heimwee heeft naar de 'ge loofsmoed waarmee Willem van Oranje verdrukten van de tiran nie wilde bevrijden'. „Zonder nationalistisch te worden, is dat nog steeds een streven waarmee wij allen de wereld in zouden moeten willen." Inspiratie De oud-gereformeerde dr, R. Bis schop promoveerde op het theo cratisch denken binnen de Gere formeerde Kerk van de Repu bliek. Hij oordeelt mild over mensen in orthodox-gerefor meerde kring die vandaag de dag 'GNO' nog altijd aanhan gen. „Niet iedereen zal mij in dank afnemen als ik zeg dat het drievoudig snoer een - nationa listisch geïnspireerde - mythe is. Het is echter aantoonbaar dat dit idee pas in de negentiende eeuw is ontstaan en dus niet stoelt op de traditie van de nade re reformatie en het gerefor meerde piëtisme. God, Neder land en Oranje is echter een ma nier om, vanuit je eigen geschie denis, naar de wereld van van daag te kijken. De vraag of dat realistisch is, doet niet terzake, omdat er nu eenmaal mensen zijn die daar inspiratie en vastig heid uithalen." GPD Route koninklijke uitvaartstoet De HJkXoels met hel lichaam van prinses Juliana vertrek! morgenochtend van Palels Noordoindo In Oen Haag naar de Nieuwe Kerk In Delft. Do complete route' Vdorz.ildo Patois Noordeinda - Houlstraal - Kneuterdijk - Buitenhof Spui RlJswijksopleir Rl|swl|kooweg - Haagweg - Rollerdamsoweg Laan van Hoomwi|ck - Singel Poorlweg - Instiluul Defensie Waleringse Vesl Noordeindo - Oude Delft - Aw/h Nieuv.siraal Camaretlen - rond Raadhuis - P E rond Markt - Nieuwe Kerk word:et Lcplgr.ngen PIJNACKER

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 5