Huisarchief verzamelt registers
de thee bij' koningin Juliana
Op
Rolstoelers krijgen speciale plek
Dienstregelingen aangepast
Wereldomroep vergroot bereik
Japanse prins komt naar Delft
Uitvaart mega-operatie voor politie
Politie pakt wangedrag in condoleanceregisters aan
Condoleances voor Juliana via internet worden op cd's gebrand
Fauteuil voor Juliana in hotsende dukw
ianwezigheid
Margarita staat
nog niet vast
Juliana R.I.P.
Den Haag en Delft halen
laatste hobbels uit route
De Graaf verdedigt
rouwperiode kabinet
zaterdag 27 maart 2004
DEN HAAG - Gehandicapten, met name rolstoelgebrui
kers, kunnen dinsdag een speciale plek krijgen langs de
route van de rouwstoet van prinses Juliana door Den
Haag. Ze kunnen zich inschrijven voor een plekje op een
verhoging ter hoogte van het Spuiplein in het centrum.
Mensen die gebruik willen maken van deze voorziening
kunnen zich op maandag 29 maart tussen 8.00 en 16.00
uur telefonisch opgeven bij het gemeentelijk ContactCen-
trum (070-3533000). Opgeven kan het hele weekeinde
door via e-mail (contactcentrum@dsb.denhaag.nl). ANP
DEN HAAG - Bussen en trams in Den Haag en Delft rij
den dinsdag, de dag van de uitvaart van prinses Juliana,
volgens een andere dienstregeling. In Den Haag gelden de
aanpassingen tot ongeveer 13.00 uur, in Delft moeten rei
zigers tot 19.00 uur rekening houden met veranderingen.
Dat meldden het Haagse openbaarvervoerbedrijf HTM en
Connexxion.
De treinen rijden volgens de normale dienstregeling. De
NS stellen dat het normale aantal van zestien treinen per
uur in Delft genoeg is om alle belangstellenden voor de
plechtigheden aan en af te voeren. ANP
DEN HAAG - Bijna overal ter wereld kunnen Nederlan
ders 30 maart de bijzetting van prinses Juliana via de We
reldomroep volgen. De omroep heeft namelijk eenmalig
het uitzendgebied van de radio- en tv-uitzendingen
(BVN-TV) vergroot. Zoiets gebeurt alleen bij grote Neder
landse gebeurtenissen.
Televisiekijkers in Siberië en een deel van Canada heb
ben pech, want dat zijn nou net de delen van de wereld
waar BVN-TV op dat moment niet is te ontvangen. Door
extra satellieten in te schakelen kan dat in de rest van de
wereld wel. ANP
TOKIO - De Japanse prins Akishino en zijn vrouw, prin
ses Kiko, zullen dinsdag de uitvaart van prinses Juliana
in Delft bijwonen. Dit heeft het keizerlijk paleis in Tokio
gisteren meegedeeld, zo meldde het Japanse persbureau
Kyodo. Akishino is de tweede zoon van keizer Akihito en
keizerin Michiko. ANP
DELFT - De uitvaart dinsdag van prinses Juliana is voor
de politie een mega-operatie. Burgemeester H. van Oor
schot zei gisteren dat duizenden politiemensen op de been
zullen zijn. Het politiekorps Haaglanden krijgt verster
king van vrijwel alle korpsen in het land.
Het in goede banen leiden van de verkeersstromen is vol
gens de burgemeester de grootste opgave voor de politie.
Volgens Van oorschot is de politie extra alert op vreemde
zaken. Ze heeft de bommeldingen van donderdag daarbij
in het achterhoofd. Meer wilde de burgemeester er niet
over zeggen. ANP
^■Harpnria Grutterink
«SHAAG - Het Korps Lande-
jb Politic Diensten (KLPD)
j Jt eigenaren van zeker
(.[websites met condoleancere-
irs aangesproken op door be
llers geplaatste smadelijke
teksten aan het adres van prin
ses Juliana. Het gaat om opmer
kingen als 'moffenhoer' en '94
jaar te laat'. Dat heeft de RVI)
gisteren bevestigd.
De dienst schakelde via de
Dienst Koninklijk Huis en Di
plomatieke Beveiliging (DKDB)
de KLPD in, die over 'digitale re
chercheurs' beschikt. Deze poli
tiemensen hebben de eigenaren
van vijf misbruikte websites in
middels opgespoord, verant
woordelijk gesteld en opgedra
gen hun registers te schonen.
De condoleances die binnenstro
men via www.koninklijkhuis.nl,
de officiële site van de Rijks
voorlichtingsdienst, wordt conti
nu in de gaten gehouden. De en
kele onkiese opmerking die daar
binnenkomt, wordt er meteen
uitgegooid.
Op de officiële site waren tot gis
termiddag 14.000 condoleances
binnengekomen, waarvan 10
procent op het Engelstalige
deel. ANP
wif Hans Jacobs
PEN HAAG - Het condoleance-
bister dat het koninklijk huis
^internet openstelde heeft één
joot voordeel: de betuigingen
ia medeleven nemen minder
sjatsin in het Koninklijk Huis
archief. De tienduizenden bood-
<bappen van medeleven die na
Hoverlijden van prinses Julia-
sazijn binnengekomen, kunnen
u sluiting van het register op
ni s worden gebrand.
3e condoleances gaan daarna
ar prins Bernhard en de ko-
np en haar familie, die er
jams van kunnen nemen en
sgewenst thuis op de compu-
I 'gkunnen nalezen. Ook het Ko-
i r#jk Huisarchief, gelegen in
xtuin naast paleis Noordeinde,
mjgt de cd's die goed bewaard
U allien worden.
Omvangrijker zijn de condolean-
1 «boeken die uit het hele land
aleindelijk naar Den Haag ko-
a. Ook die vinden hun eindbe-
canning in het archief, maar
- :ïïaard neemt de koninklijke
salie de gelegenheid de hon-
arden boeken die nu in talrijke
faeenten ter tekening liggen,
i ;tezien. „Het is alleen niet mo-
r. jdijk om alles te lezen", zegt
- mwoordvoerder van de Rijks-
i Norlichtingsdienst. „De familie
e Kemt de boeken door."
1 Doopjurken
i 3e! Koninklijk Huisarchief ver-
aaelt en documenteert zo'n
I eetje alles wat de Oranjes de
Mate van het bewaren vinden.
b dat is veel. Het (privé-)ar-
üef bevat familiedocumenten,
K-als huwelijksovereenkomsten,
[filamenten en particuliere cor
respondentie. Verder liggen er
delen van de koninklijke kunst
verzameling, tienduizenden fo
to's, maar bijvoorbeeld ook
schoolschriften of schoolattribu-
ten, serviezen, gastenboeken en
bijzondere kledingstukken zoals
doopjurken en babykleding.
Toen Willem-Alexander op 7 de
cember vorig jaar het zieken
huis verliet na het tonen van ba
by Amalia aan de pers, droeg hij
een doos met een sticker van het
Koninklijk Huisarchief onder
zijn arm. Hij had even een jurk
je 'geleend' uit de collectie, al
wist hij niet wie het eerder had
gedragen.
Het Huisarchief heeft ook stuk
ken in bruikleen afgestaan aan
het Rijksmuseum in Amsterdam
en aan nationaal museum Paleis
Het Loo. Daar worden de bijzon
dere tentoonstellingen, rond de
tafelopstelling van koninklijke
diners of de gebruiken bij een
koninklijke doop, gemaakt in
nauwe samenwerking met het
Koninklijk Huisarchief, dat im
mers de kennis in huis heeft.
Het Huisarchief is niet toeganke
lijk voor het publiek. Alleen we
tenschappers kunnen er, na toe
stemming van de koningin,
soms aan de slag en bronnen
raadplegen. Zo kon Wilhelmi-
na-biograaf Cees Fasseur er on
derzoek doen, maar kreeg
Beel-biograaf Lambert Giebels
geen toegang tot de stukken die
betrekking hadden op de Hof-
mans-affaire. Indertijd is afge
sproken dat deze stukken met
de adviezen die koningin Julia
na in de ruzie tussen haar en
prins Bernhard kreeg van een
driemanschap onder leiding van
Beel, voor een bepaalde tijd ge
sloten zouden blijven. GPD
WETSKAPELLE - Nee hoor, prinses Julia
na hoefde zich op 15 mei 1945 bij haar tocht
naar Westkapelle niet moeizaam staande te
houden in de hotsende dukw. Noch moest ze
genoegen nemen met een kistje, zoals Tina
Keller, die als verslaggeefster van de Provin
ciale Zeeuwse Courant het bezoek bijwoon
de, gisteren in de krant veronderstelde.
De voorbereiders van de trip hadden ge
zorgd voor een armstoel met een aange
naam kleed. Een provisorische fauteuil, dat
wel, maar weinig dukw-passagiers zullen in
die tijd zo comfortabel over het grotendeels
onder water staande Walcheren zijn ver
voerd.
IEX HAAG - De aanwezigheid
un prinses Margarita bij de uit-
«art van haar oma prinses
iana blijft waarschijnlijk tot
in iet laatste moment onzeker. De
Ié üjksvoorlichtingsdienst wil na
il' ws de koninklijke familie
ffen mededelingen doen over de
M de Oranjes in onmin leven-
s kprinses van Bourbon Parma.
M Rel gaat om een privézaak van
H k familie", aldus een woord-
j oerder gisteren.
j Dagblad De Telegraaf meldde
j paleren dat Margarita eerder in
ie week persoonlijk op Soest-
I ijk afscheid heeft genomen van
ie overleden Juliana. De RVD
lil dat niet bevestigen. Margari-
ii ontbrak woensdag toen de
Zinkinderen van de oude ko-
1 ogin op het bordes verschenen
»r de laatste tocht van Julia-
5 naar Den Haag.
tos Bernhard beslist in over
ig met zijn artsen op het laatste
toment of hij fit genoeg is om
ie bijzetting van zijn vrouw bij
(wonen.
De RVD maakte gisteren be-
fnddat hij zich in elk geval be
ft voelt dan eerder deze week.
De92-]arige prins heeft zijn nor-
ple ritme weer gevonden en
tsft meer rust kunnen nemen.
GPD
Den koningin was zij
'oor alle mensen
^majesteit die zei
maar mevrouw
pacifiste ten paleize
waren in haar tijd
Mveel vermaledijde regels
®danks haar blauwe bloed en
*'door haar gehate protocol
I -d zij de steen der wijzen
«ar stond voortdurend
^zwaaiend in de kou
bwwa Wijnberg
Nsdichter van Middelburg
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - Met nog een paar
dagen voor de boeg werken Den
Haag en Delft met man en
macht om de route van $le rouw
stoet er dinsdag piekfijn uit te
laten zien. Stratenmakers effe
nen de laatste hobbels in de
weg, gemeentewerkers spuiten
alle monumenten schoon, grafit-
ti en reclamewerk langs de rou
te wordt verdoezeld en winkels
passen hun etalages aan.
Het Noordeinde, aan de voor
kant van het paleis, waar de
koets met het lichaam van prin
ses Juliana dinsdag vertrekt, is
al helemaal afgezet met hekken.
Gemeentewerker Rashied
maakt het monument van konin
gin Wilhelmina met een hoge
drukspuit schoon.
„We moeten dagelijks alle monu
menten van de route langs. Ze
zijn echt vies en stinken, omdat
mensen er tegenaan plassen.
Ook moeten we plakwerk en gra-
fitti verwijderen."
Keizer van Japan
Rashied en zijn collega's
draaien dezer dagen overuren.
„Ik werk wel twaalf uur per dag
en ook 's nachts zijn we oproep
baar." Het schoonmaakwerk
blijft niet beperkt tot de route
van de rouwstoet. „We moeten
de omgeving van het hotel waar
de keizer van Japan slaapt ook
schoonhouden."
Winkels in de Heulstraat heb
ben hun etalage stemmig inge
richt. Langs het raam van een
brillenzaak hangt een lint in
rood, wit, blauw. Op de ruit
staat in oranje letters Juliana,
gevolgd door de tekst 'een groot
vorstin, een groot mens. Be
droefd nemen wij afscheid'. De
naastgelegen designzaak heeft
in de etalage een grote foto van
Juliana staan en een bloemstuk
met oranje, rode, witte en blau
we vazen eromheen.
Op de Kneuterdijk staan twee
gebouwen volledig in de stei
gers. De bouwvakkers die er
aan het werk zijn vertellen dat
zij reclameborden en grafitti
langs de weg moesten afplak
ken. Als de rouwstoet voorbij
komt leggen zij het werk even
stil.
Onmogelijke klus
Even verderop bij het Buitenhof
is het een hels kabaal. De tram
baan ligt er nog volledig open
en tientallen mensen zwoegen
dag en nacht om ervoor te zor
gen dat het straatbeeld er dins
dag netjes uitziet. Voor een leek
een onmogelijke klus, maar de
bouwvakkers maken zich niet
zo'n zorgen. „We kunnen juist
lekker doorwerken, omdat de
tram er niet meer langskomt.
Normaal doe je er misschien
maanden over en nu is het in
een paar dagen geklaard", aldus
een HTM-medewerker. Het har
de werken heeft hij er graag
voor over. „Juliana was een
scheetje. Misschien wel de lief
ste die Nederland ooit heeft ge
had."
Nog veel te doen
Op het Spui werkt een service-
ploeg zich het zweet op het voor
hoofd om alle reclameborden
langs de weg onder een groot
grijs zeil te verstoppen. „De
bouwplaatsen mogen ook niet te
zien zijn. We hebben nog erg
veel te doen voordat alles klaar
is", verzucht een van hen.
De winkeliers langs het Spui
kregen persoonlijk te horen dat
ze op de dag van de uitvaart
hun vlaggen moeten binnenhou
den en niks op de stoep mogen
zetten. De eigenaar van een par-
tijhandel moet zijn reclamepos
ters op het raam verwijderen.
Hij is er niet blij mee. „Maar ik
zal wel moeten anders krijg ik
een boete. De tramhaltes zijn
ook al gesloten, dat kost me in
komsten." Aan de Pletterijkade
krijgen de lantaarnpalen nog
een likje verf. Op de hoek van
het Rijswijkseplein is een carna
valswinkel. De eigenaar moet
dinsdag de vrolijk versierde ra
men en gevelreclame afplakken.
„Logisch", vindt hij. „Het zou
ongepast zijn."
Nieuw asfalt
Langs de route van Den Haag
naar Delft trekken knalgele par
keerverbodsborden de aan
dacht. Bij de Poortweg, vlakbij
het Instituut Defensie Leergan
gen waar de naaste familie van
de prinses zich bij de stoet
voegt, leggen gemeentewerkers
een nieuwe laag aarde op een
dor grasveldje. Ze vertellen dat
de weg voor de gelegenheid een
nieuw laagje asfalt heeft gekre
gen.
De bedrijvigheid in de stad lijkt
de Delftenaren niet zo te deren.
Met op de achtergrond het ge
klop van stratenmakers die de
laatste steentjes op de Markt
recht leggen, kijken inwoners en
toeristen rustig vanaf een terras
je toe hoe een groepje vegers het
plein onder handen neemt. ANP
door Rinus Antonisse
VLISSINGEN - „Hare majesteit
zat ontspannen in een stoel met
haar hondje op schoot. Tijdens
het twee uur durende gesprek
werd thee met een koekje gepre
senteerd. De koningin deelde
haar koekje met haar hondje."
Oud-politicus Jan de Voogd uit
Vlissingen koestert het beeld
van een menselijke majesteit.
Hij deed het op tijdens zijn be
zoek als Tweede Kamerlid aan
koningin Juliana.
Net als haar dochter Beatrix nu
doet, ontving Juliana regelma
tig Kamerleden in haar werkpa
leis aan het Haagse Lange Voor
hout om eens bij te praten. Ook
De Voogd, toen Kamerlid voor
de WD, kreeg een uitnodiging
en hij toog samen met onder an
deren de CPN-er Marcus Bak
ker en CDA-er Gerard van Lei-
jenhorst naar het paleis. Op de
thee bij Juliana, met de af
spraak dat over de visite niet uit
de school werd geklapt.
De Voogd is het bezoek niet ver
geten. „Majesteit bleek goed
geïnformeerd over ons takenpak
ket. Zij had zich terdege voorbe
reid op het gesprek. Van enige
programmering was geen spra
ke. Ze vroeg onder meer hoe wij
aankeken tegen de catastrofale
gevolgen voor militairen en bur
gers wanneer terroristen halluci
nerende stoffen aan het drink
water zouden kunnen toevoe
gen. Ook voor het onderwerp
DNA toonde zij grote belangstel-
ling."
Van De Voogd wilde de konin
gin uitvoerige informatie horen
over jeugdwerkloosheid en scho
ling. „Dat hield haar erg bezig.
Ze stelde mij ook een aantal vra
gen over Zeeland, waaruit haar
bijzondere belangstelling voor
onze provincie bleek." De
oud-politicus, bezig met het
schrijven van zijn memoires,
kwam die aandacht van Juliana
voor Zeeland nog menigmaal te
gen. Ook als statenlid en gedepu
teerde ontmoette hij de vorstin
regelmatig. Meestal bij een offi
ciële gebeurtenis, strak ingebed
in het protocol, maar er was al
tijd wel ruimte voor een onge-
dwongener moment.
Zoals tijdens het tweedaagse be
zoek aan de provincie in mei
1979. In de statenzaal werd een
diner aangericht en tijdens het
voorgerecht mocht Jan de
Voogd tafelheer van de konin
gin zijn (dat wisselde steeds per
gerecht). „Ik vond het verbluf
fend dat hare majesteit zich mij
van vorige ontmoetingen herin
nerde. Zij refereerde aan het ge
sprek dat ik als Kamerlid met
haar had en vroeg belangstel
lend naar de laatste ontwikkelin
gen in de aanpak van de jeugd
werkloosheid."
Ook wilde de koningin weten
hoe de aanleg van de storm
vloedkering in de Oosterschelde-
monding vorderde. De Voogd:
„Ze zei dat ze hoopte een uitno
diging te krijgen voor een be
zoek aan de kering, na voltooi
ing ervan. In een later gesprek
met haar - bij de doop van de
PSD-veerboot Prinses Juliana -
uitte zij die wens nogmaals. Ui
teraard heb ik dat aan Rijkswa
terstaat gemeld." Zoals het
hoort, is de wens ook in vervul
ling gegaan.
Handtekening
Zijn optreden als tafelheer er
voer De Voogd als een ontmoe
ting in een ongedwongen sfeer.
„Ik zat aan haar linkerzijde en
sprak haar aan met mevrouw."
Zijn echtgenote Rie dineerde
aan een andere tafel, waar ook
hofdame jonkvrouwe Roëll aan
zat. Aan het eind van de maal
tijd gingen de menukaarten
rond voor het zetten van handte
keningen. „Mijn vrouw zei te
gen de freule dat zij zo graag
een handtekening van koningin
Juliana wilde hebben. Jonk
vrouw Roëll zei: geef die kaart
maar even aan mij, ik zorg er
wel voor", zegt De Voogd.
„Maar we hoorden er die avond
niet meer van."
De koningin overnachtte in het
Prinsenlogement, de ambtswo
ning van commissaris van de ko
ningin Boertien. De volgende
morgen tekende de vorstin het
gastenboek en bij die gelegen
heid legde hofdame Roëll haai
de menukaart van Rie de Voogd
voor. Commissarisvrouw Boer-
tien-Velema deed daar later ver
slag van aan de De Voogds. „De
koningin reageerde met: je weet
dat ik dat nooit doe. Het ant
woord van de jonkvrouw was:
dat weet ik, maar deze keer
moet u het maar wel doen", ver
telt De Voogd. „De koningin
stemde bij hoge uitzondering
toe en zij zette haar handteke
ning. Wij bewaren die kaart als
een kostbaar kleinood."
Juliana had kennelijk iets met
de stormvloedkering. Inmiddels
afgetreden, liet ze via haar parti
culier secretaris weten dat ze in
cognito de in 1986 geopende pij-
lerdam wilde bezichtigen. Haar
komst moest strikt geheim blij
ven en er werden dan ook geen
uitgebreide voorbereidingen ge
troffen. Samen met minister van
Verkeer en Waterstaat Neelie
Smit-Kroes wachtte De Voogd
prinses Juliana op. In gezel
schap van een veiligheidsfunc
tionaris landde de hoge gaste
per helikopter op Neeltje Jans
en vandaar ging het met een bus
je over de kering.
Uitje
„De minister en ik gaven onder
weg uitleg. De prinses stelde
veel vragen, zoals wie verant
woordelijk was voor het sluiten
en hoe de bediening van de
schuiven geregeld was. Ze wilde
ook weten of de weg bij het ge
sloten zijn van de kering voor
het verkeer afgesloten zou wor
den. Het was een ongedwongen,
knus uitje", lacht De Voogd. Hij
kreeg tijdens de rit nog een mild
verwijt van de minister. „Neelie
zei: daar zit nu de man die me
80 miljoen afhandig heeft ge
maakt. Ze doelde op het feit dat
ik met succes een volwaardige
weg over de kering had bepleit,
in plaats van een niet-openbare
werkweg. Juliana genoot ervan
om dat te horen. Ze wilde pre
cies weten hoe het allemaal ge
gaan was."
door Fons Kockelmans
DEN HAAG - Vice-premier De
Graaf vindt het terecht dat het
kabinet tot de bijzetting van
prinses Juliana een rouwperio
de in acht neemt. „Dat is zeer
respectvol, niet alleen tegenover
de overleden prinses, maar ook
tegenover de koninklijke fami
lie", zei hij gisteren na afloop
van de ministerraad.
De Graaf zat die voor, omdat
premier Balkenende en vice-pre
mier Zalm op de EU-top in Brus
sel zijn. Het kabinet is tijdens
de rouwperiode terughoudend
in de optredens naar buiten.
Ook de gebruikelijke persconfe
rentie na de ministerraad bleef
achterwege, maar De Graaf
stond wel kort de pers te woord
in de gangen van het ministerie
van Algemene Zaken. Op de op
stelling van het kabinet ont
stond deze week kritiek. Sommi
ge fracties waren boos dat het
kabinet niet voorafgaande aan
de EU-top met de Kamer wilde
debatteren over wat er in Brus
sel zou worden besproken.
De Graaf wees er op dat de Ka
mer zelf ook een rouwperiode in
acht neemt tot de bijzetting van
prinses Juliana dinsdag. In die
tijd zijn er geen openbare verga
deringen. Daarop is vanuit de
Kamer overigens ook kritiek,
met name bij de linkse fracties.
Ook vice-premier Zalm vroeg
zich dinsdag in zijn internetdag
boek af of de lange rouwperiode
van de Kamer wel verstandig is.
Maar een dag later meldde hij
spijt te hebben van die opmer
king, omdat hij er veel commen
taar op kreeg. ANP
Het echtpaar De Voogd met de menukaart waarop de handtekening van Juliana staat.
foto Ruben Oreel
