Bordspel raakt uit de gratie
Kunst beheerste leven Carl Klinkert
PZC
ai
PGELICHT
Concert No Code
en Yes You Did
12
Symposium over
boek Kuitert in
Middelburg
Bijeenkomst
PCOB over
ethiek in zorg
Bordspelen
kunst
lezers schrijven
Hartstichting III
Rijgedrag
Frans
Imagocampagne
Vervoer II
Polen
zaterdag 27 maart 2004
MIDDELBURG - De Taakgroep
Vorming Toerusting van de
Koorkerkgemeenschap in Mid
delburg houdt zaterdag 3 april
het symposium 'Voor een tijd
een plaats van God: symposium
met Kuitert'.
In het najaar van 2002 ver
scheen het boek 'Voor een tijd
een plaats van God: een karakte
ristiek van de mens'. Dit boek
van prof. dr. H. Kuitert riep een
stroom van reacties op. Hij zou
zich buiten de kerk hebben ge
plaatst en niet meer in God gelo
ven.
Vorig jaar raakte de Middelburg
se predikant van de Koorkerkge
meenschap. ds. K. Hendrikse, in
gesprek met hem en ontstond
het idee een symposium te orga
niseren.
Kuitert was van 1965 tot aan
zijn emeritaat in 1989 verbon
den aan de theologische facul
teit van de Vrije Universiteit in
Amsterdam. Van zijn hand ver
schenen onder meer: 'Het alge
meen betwijfeld christelijk ge
loof' (1992) en 'Over religie'
(2000). Kuitert was predikant in
Scharendijke en in Amsterdam.
Het symposium begint om 10.30
uur en duurt tot 15.00 uur.
Belangstellenden moeten zich
voor zaterdag opgeven. Verdere
informatie bij A. Filius, voorzit
ter van de taakgroep, 0118-
583368.
MIDDELBURG - De Provin
ciale Christelijke Ouderenbond
Gewest Zeeland (PCOB) houdt
maandag een bijeenkomst over
de ethische kant van de zorg.
Plaats van handelen is kerkcen
trum De Morgenster aan de
Adriaan Lauwerystraat in Mid
delburg. Mevrouw G. Abraham-
se-van den Bosch, beleidsmede
werker PCOB, geeft een inlei-
ding.
De bijeenkomst is van 13.30 uur
tot 16.00 uur.
door Raymond de Frel
Zes. Eén, twee. drie, vier, vijf, zes: je
bent in de put gevallen, ga twintig
plaatsen terug. Hup, terug met dat pion
netje en nu maar hopen dat het Ganzen
bord ook voor de tegenspelers onverbid
delijk is. Het klassieke bordspel, wie is
er niet mee opgegroeid, verliest ziender
ogen aan populariteit.
Ganzenbord is niet het enige traditione
le gezelschapsspel dat onder druk staat.
Stratego, Pirn Pam Pet, Mens Erger Je
Niet... de moderne jeugd vindt het alle
maal te saai en te traag. Spellengigant
Jumbo merkt dat: eenderde van de hon
derdnegentig personeelsleden moet af
vloeien en voor 1 mei moet een reddings
plan op tafel liggen. De oorzaak is niet
zozeer dat mensen geen spelletjes meer
willen spelen, maar het feit dat nieuwe
kaskrakers uitblijven.
Zomaar eens een kijkje in de schappen
van een speelgoedwinkel in Terneuzen.
De traditionele bordspelen zijn bij jeugdigen steeds minder in trek. Reden: te saai en te traag.
foto Peter Nicolai
Mijn eerste scrabble (24,99 euro), Junior
Stratego (19,99 euro) en Monopoly Ju
nior (23,99 euro), het zijn allemaal va
rianten van klassiekers, die jeugdigen
verslingerd moeten krijgen aan de pion
netjes en het karton. Tevergeefs, zo
blijkt uit een reactie van een verkoper,
die om veel officiële rompslomp - toe
stemming vragen voor een reactie bij
het hoofdkantoor - niet wil dat zijn
naam in de krant komt. „Het gebeurt
zelden dat een kind met zo'n spel de
deur uitloopt. Zij hebben liever compu
terspelletjes. Dat is veel sneller, veel flit-
sender. Aan de prijs ligt het niet. Een
bordspel kost gemiddeld dertig euro,
een computerspel zestig euro. En ver
geet niet dat vooral in de zomermaan
den een gameboy veel handiger is. Zit je
kind tijdens de trip naar het vakantie
oord rustig op de achterbank."
Het zijn volgens de verkoper de opa's
en oma's die het bordspel in ere hou
den. Bij hen vind je in de bergkast nog
vergeelde kartonnen speldozen, zij ken
nen de spelregels op hun duimpje. „We
verkopen nog wel bordspelen, maar dan
vooral aan volwassenen. Monopoly, de
Kolonisten van Catan, dat soort dingen.
Ganzenbord? Ja, hebben we. Wordt
vooral door ouderen gekocht, die het
met hun kleinkinderen willen spelen.
Opvallend is dat we in de kerstperiode
nog wel goede zaken doen. Met het
slechte weer zoeken mensen toch weer
gezelligheid."
Alibi
Even verderop, bij de Blokker, worden
naast de alom bekende varianten ook
het 'Peter R. de Vries-spel' (subtitel:
Met dit spel heeft u altijd een alibi!) en
een bordspel over het populaire televi
sieprogramma Idols verkocht. Althans,
verkocht... je kan ze kopen. „In de don
kere dagen verkopen we nog wel veel.
Dan hebben de mensen wat meer tijd
voor elkaar. Maar over heel het jaar ge
zien zijn het de nieuwe rages die deze
spelen de das om doen. Voor een kind
koop je geen Pim Pam Pet meer, het is
veel blijer met een pakketje Poké-
mon-kaarten", vertelt verkoopster Mo
nique de Wilde.
De Wilde denkt dat de daling in popula
riteit bij kinderen ook deels het gevolg
is van laksheid van de ouders. „Het is
toch veel makkelijker om je kind voor
de televisie te zetten met een dvd? An
derzijds, zij die nog spelen kopen zijn
meestal volwassenen. Er zijn dus toch
nog mensen die hun kinderen warm pro
beren te krijgen voor gezelschapsspelle
tjes."
De Blokker-verkoopster bespeurt sinds
twee jaar een flinke achteruitgang in de
verkoop. Dat heeft alles te maken met
digitale spelvormen, computergames en
een toenemende 'haastcultuur'. Is het
einde van het klassieke bordspel daar
door in zicht? Wellicht, al is het heden
ook met het verleden te combineren.
Tik op intemetzoekmachine Google bij
voorbeeld eens 'ganzenbord' in. Het re
sultaat is enorm: 84 pagina's, vol met
links naar varianten van het oud-hol-
landse spelletje. Het moderne, educatie
ve bord op de site van het Jeugdjour
naal is een toppertje. Net als het Enige
Echte Elektronische Efteling Ganzen
bord, dat meer teruggrijpt op de oude
spelregels. Met één muisklik rolt de dob
belsteen, wandel je over het bord en
voel je weer spanning. Hoi! Drie plaat
sen vooruit. Tsss... één beurt overslaan.
En vakje 62? Dat is de put van vrouw
Holle. Prachtig, het oude spel in een
nieuw jasje. Alleen, er is één vreselijk
gemis. De vernietigende en verheugde
blikken... Juist, de gezelligheid.
door Ernst Jan Rozendaal
VEERÈ - Museum De Schotse
Huizen in Veere opent het nieu
we seizoen vandaag met een ex
positie van schilder Carl Klin
kert (1905-1995). Hij was geen
Zeeuwse kunstenaar, wel ver
bleef hij tussen 1948 en 1953 re
gelmatig in Ellewoutsdijk. Zijn
verblijf in Zeeland inspireerde
Klinkert tot enkele prachtige
aquarellen en schetsen.
Twee dagen voor zijn overlij
den, in juli 1995, merkte Klin
kert tegen zijn vrouw Francien
van Duijvendijk op dat hij altijd
met en voor de kunst had ge
leefd. Hij liet een oeuvre na van
meer dan vierhonderd olieverf
schilderijen en honderden aqua
rellen en tekeningen. Ze zijn
door zijn weduwe nauwkeurig
gedocumenteerd. Met hulp van
de Middelburgse galeriehouder
Joost Bakker heeft Museum De
Schotse Huizen in Veere een
keuze gemaakt uit Klinkerts na
latenschap. Het is de eerste keer
dat zijn werk in Zeeland wordt
getoond.
Rijksmuseum
Klinkert werd op 8 juli 1905 ge
boren in Amsterdam. Toen hij
vier was, overleed zijn vader.
Net als zijn twee oudere broers
en zus genoot Carl een vrije op
voeding, met veel aandacht voor
kunst. Zo werd zijn zus Marie al
op veertienjarige leeftijd toege
laten tot het Amsterdamse con
servatorium. Klinkerts interesse
ging meer uit naar tekenen en
schilderen.
Als tienjarige jongen zocht hij
contact met de Belgische schil
der en beeldhouwer Rik Wou
ters (1882-1916), die in Amster
dam woonde. Ook was hij vaak
in het Rijksmuseum te vinden,
waar hij schilders die bekende
werken namaakten op de han
den keek. Toch duurde het nog
even voor hij zijn kunstzinnige
roeping volgde. In 1923 overleed
Klinkerts zus Marie aan longont
steking. Hij raakte daardoor in
een depressie, waarvoor hij in
Hamburg werd behandeld.
Halverwege de jaren twintig
werd Klinkert hoekman op de
Amsterdamse beurs. Hij be
zocht vaak de in dè buurt gele
gen kunsthandel Van Lier. Toen
in 1931 de firma Dentz, waar
voor hij werkte, werd opgehe
ven, besloot Klinkert een oplei
ding tot reclametekenaar te vol
gen. Tegelijk studeerde hij
kunstgeschiedenis.
Gedurende de jaren dertig werk
te Klinkert onder meer voor Phi
lips, Verkade en Simon de Wit.
In Veere zijn enkele schitte
rende voorbeelden van zijn re-
clamewerk te zien. Maar meer
en meer trok de kunst. Vanaf de
jaren dertig maakte Klinkert
door Raymond de Frel
TERNEUZEN - De Zeeuwse
rockbands NoCode en Yes You
Did spelen vanavond om 22.00
uur in het Tcrneuzense jongeren
centrum Kalashnikov.
Het Walcherse NoCode laat zich
niet in een hokje plaatsen. Ter
men als 'progressief' en 'experi
menteel' beschrijven de band
wellicht nog het best. Het vier
tal laat zich inspireren door
bands als Tool en Nine Inch
Nails. Zangeres Johanneke Kra
nendonk zorgt voor gotisch aan
doende zanglijnen, waarmee ze
haar licht laat schijnen over
zware onderwerpen. De band
deed van zich spreken tijdens de
Zeeuwse Belofte-wedstrijden in
2002 en 2003, waarin het de fina
le haalde. Kranendonk wordt be
geleid door gitarist Jelle Waren-
dorff, drummer Dirk Schuit en
bassist Stijn Warendorff. Laatst
genoemde voegde zich vorig
jaar bij de band.
Voor Stijn Warendorff wordt
het een drukke avond, want hij
moet ook op de planken met zijn
band Yes You Did. Zij brengen
vernieuwende rock en blues,
waarbij gelijkenissen zijn te be
speuren met bands als ZZ Top
Vorig jaar won het Middelburg
se gezelschap de voorrondes van
Arsenaalpop. Stijn Warendorff
bast, Roland Baak drumt, Joost
de Lange en Dennis van den Bor
zingen en spelen gitaar. Bas
Rovers neemt ook vocalen voor
zijn rekening.
schilderijen, hoewel hij pas in
1951 debuteerde op een exposi
tie van de Utrechtse Kunst
kring. Hij woonde inmiddels in
Schoorl.
In Veere is goed te zien dat Klin
kert diverse schilderstijlen tot
in de puntjes beheerste. Na aan
vankelijk taferelen te hebben ge
maakt in een klassieke, achttien
de- en negentiende-eeuwse schil
derstijl, werd zijn werk steeds
vrijer. Zijn Zuid-Franse en Itali
aanse taferelen verraden duide
lijk de invloed van schilders als
Cézanne en Van Gogh. Klin
kerts duinlandschappen zijn eer
der impressionistisch, terwijl en
kele van de aquarellen die hij in
Zeeland maakte doen denken
aan het divisionisme van het be
gin van de twintigste eeuw. Na
de oorlog verbleef hij geregeld
in een klein huisje in een boom
gaard bij Ellewoutsdijk. In
Veere zijn verschillende gezich
ten op dat dorp te zien, evenals
een mooi tafereel van - waar
schijnlijk - het huisje in de
boomgaard; het doemt op uit
dicht patroon van streepjes en
vlekjes. Het werk is in De Schot
se Huizen opgehangen of uitge
stald naar thema: bloem- en
fruitstillevens, duinlandschap
pen, mediterrane landschappen,
schetsen (onder meer van Veere)
en portretten, waaronder een
van zichzelf.
Dat voor Klinkert het schilde
ren meer was dan het weerge
ven van de werkelijkheid om
hem heen, blijkt uit een citaat in
een begeleidende tekst van zijn
vrouw: „Als schilder schilder ik
niet zelf. Om het met Roland
Holst z'n woorden te zeggen: Ei
genlijk komt het erop neer dat
vrijwel alles wat ik schilderde -
achteraf bezien - geen ander
doel had dan een mij ingescha
pen wezen, dat in het dagelijks
leven nooit of in veel te geringe
mate aan bod kwam, naar bui
ten zichtbaar te maken: eniger
mate wellicht te bestendigen."
Een deel van Klinkerts in Veere
geëxposeerde schilderijen is te
koop. De opbrengst komt gedeel
telijk ten goede aan het Carl en
Marie Klinkert Fonds dat zijn
weduwe F. Klinkert-van Duij
vendijk heeft opgericht om jong
muzikaal talent in Nederland te
ondersteunen.
Expositie: C.H.F. Klinkert
(1905-1995), opening vanmiddag
16 uurdaarna t/m 23 mei in De
Schotse Huizen in Veere, open ma
t/m za van 12-17 en zo van 13-17
uur.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op de in de P7r
schenen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De react*
dio„»„ "t niet dit
tijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent
de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrilh
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen vv h
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden nH
redactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten Ove
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd. ,9t"
Ieder jaar worden er talrijke col
lectes gehouden. Ik heb enorm
respect voor de (meestal) dames
die iedere keer vrijwillig op pad
gaan in weer en wind. De mees
te mensen geven wat, maar
soms wordt ook de deur voor je
neus dicht gesmeten of word je
uitgescholden. Maar het vreem
de is: een paar dagen later krijg
je ook nog een acceptgiro. Ook
al stort je nooit ze blijven ze stu
ren, een enorme verspilling van
geld. Als iemand nooit iets stort
dan stop je daar toch mee. Nu
blijkt dat eerst hoge salarissen
worden betaald van dat ingeza
melde geld. En vergeet niet het
geld van de Staatsloterij en de
Postcodeloterij. Daar worden
miljoenen besteed aan dure pre
sentatoren en prijzen die de pan
uitrijzen. Het Lilianefonds
stuurt al haar leden ieder jaar
een verslag van de inkomsten en
uitgaven. Daar wordt bijna al
het geld besteed aan een goed
doel in de derde wereld. Zo kan
het dus ook.
A. v.d. Berge
Arnelaan 31
Middelburg
Met verbijstering heb ik het arti
kel gelezen over de Zeeuwse
vrachtwagenchauffeur die ter
nauwernood nog erger leed wist
te voorkomen door zijn combina
tie de berm in te sturen. Volgens
mij is het zo dat wanneer deze
chauffeur voldoende afstand tot
de voorligger gehouden had en
ook de snelheid had aangepast
aan de omstandigheden hij ge
woon had kunnen remmen zon
der over te hoeven gaan tot deze
levensgevaarlijke capriolen. Hij
en al z'n collega's zouden eens
kennis moeten nemen van de re
latie die er is tussen snelheid en
remweg en daar naar handelen.
Hoewel ik onmiddellijk aan wil
nemen dat hij zich goed heeft in
gezet voor de slachtoffers, zou
hij moeten beseffen dat het pre
cies zijn soort rijgedrag is dat
leidt tot deze vreselijke ongeluk
ken.
In aanvulling hierop ben ik van
mening dat het puntenrijbewijs
er niet snel genoeg kan komen
en dat de combinatie van vol
doende afstand houden en snel
heid een zeer hoge prioriteit
krijgt bij de verkeershandha
ving door de politie.
Sander de Kuijper
Brouwerijweg 9b
Domburg
Hierbij wil ik reageren op het ar
tikel van Sheila van Doorsselaer
van 21 maart. Net als Noortje Ja
cobs en vele anderen vind ik het
jammer dat steeds minder men
sen Frans gaan leren. Het is
geen gemakkelijke taal, maar
als je het beheerst, heb je er veel
plezier van, onder andere in alle
Franstalige landen. Je zult dan
merken dat mevrouw Jorritsma
destijds de plank volledig mis
sloeg met haar opmerking
'Frankrijk is een prachtig land,
maar er moesten geen Fransen
wonen'. Het slaat echt nergens
op. Als Francaise/Nederlandse
kan ik dat weten. Fransen vin
den het juist leuk om te discus
siëren, gezamenlijk te eten,
meer over andermans levensstijl
te weten te komen, een kaartje
te leggen enzovoort. Net als wij
klagen de Fransen ook over de
voorzieningen, de euro, de bu
reaucratie en de politiek. In
Frankrijk tref je natuurlijk ook
minder vriendelijke mensen.
Dat is in ieder land zo. Promo
ten dus die taal!
Frieda Weers
Ring 22
Nieuwdorp
Net thuisgekomen van een 10
km schaatswedstrijd uit Heeren
veen lees ik op de voorpagina
van de PZC van 23-3: Zeeland
zal beweringen bewijzen! Ik ci
teer de voorzitter van de struc-
tuurgroep Welkom in Zeeland
de heer G. de Kok: 'Zeeland
heeft te veel goed bewaarde ge
heimen'. En een stukje verderop
is er te lezen dat hij zich erg
stoort aan dat veel mensen rea
geren met 'Oh, ik wist helemaal
niet dat Zeeland dat ook heeft',
of het omgekeerde te veel men
sen gaan er van uit dat Zeeland
veel dingen niet heeft. Verder
vindt de voorzitter van de stuur
groep dat we daar vanaf moeten
en dat Zeeland een volwaardige
provincie is. Nu heeft Zeeland
veel dingen maar, als enige pro
vincie van Nederland nog geen
kunstijsbaan. Dus om Zeeland
echt volwaardig mee te laten
doen als provincie vinden ik en
vele. vele Zeeuwse sporters met
mij dat snel met het op stapel
zetten van zo'n baan begonnen
moet worden. En als iedereen de
Zeeuwse wapenspreuk 'Ik wor-
stel en kom boven' eer aan doet, -
dan kan de bouw binnen 18
maanden zijn afgerond. Zo'n
project binnen die tijdsspanne
dat zou volgens mij het schild
rende bewijs zijn dat Zeeland
zijn mannetje staat als oronn-
cie en dat we meer kunnen rea
liseren dan dijken, tunnels er,
stormvloedkeringen. Dus be
stuurders gemeenten en andere
belanghebbenden, koppen bij
elkaar de schouders eronder en
'luctor en emergo'. Maak var
Zeeland een echt volwaardige
provincie; daar hoort een over
kapte kunstijsbaan gewoon bij.
Adriaan Provoost
Vaandragerstraat 3D
Domburg
In tegenstelling tot de heer Ca-
Ion (Lezers Schrijven, PZC
24-3) ben ik wel degelijk voor
stander van een wezenlijke ver
breding van de N61. De Nfilis
aangelegd toen de auto noggea
gemeengoed was en de econo
mie in Zeeuws-Vlaanderen nq
niet van die aard was dat men
massaal onderweg was naar hel
werk. Gelukkig heeft ook hier
de economie in de laatste 38
jaar een groei doorgemaakt
Maar helaas is het dankzij demi
lieukliek tot nu toe onmogelif
geweest de ontwikkeling van d
infrastructuur hiermee gelijki
tred te laten houden. De hele mi
lieubeweging, die kan beslaan
dankzij royale overheidssub
sidies, bestaat echter wel dank
zij de belastingopbrengsten va
ieder die in het 'rioohnachiaa
tje' onderweg is naar zijn baan
Voor de werkende mens is d
luxe van het filosoferen ove
'gratis openbaar vervoer' a
'protest tegen de vervuilend
verbrandingsmotor' helemai
niet weggelegd.
Wanneer je op tijd op je wei
moet zijn, is het openbaar ver
voer in Zeeuws-Vlaandera
slechts bij hoge uitzonderaig
een zinnige optie. In plaats val
tijd en geld te steken in utopie
ën zoals openbaar vervoer voo
iedereen, betaald door de enke
ling die werkt, zou de overhel
wellicht beter de aanschaf a
het gebruik van nieuwe schone
en zuinige auto's kunnen stimu
leren. Op de manier die de hea
Calon voorstelt, komt de econo
mie in Nederland binnen de
kortste keren knarsend tot stil
stand door torenhoge belastis-
gen en accijnzen. Er hoeft da
niemand meer naar het werk a
kunnen we allemaal in een tipi
op de heide gaan wonen, waar
door de vervuiling merkbaar zal
afnemen.
K.H. Boschitx
Sparkstmtl
Sp
Wij hebben ruim 40 jaar een
fruitbedrijf en moeten helaaser
varen dat het steeds moeilijk
wordt om over voldoende perso
neel te beschikken. Dit hete
niet omdat onze eigen mensa
dit toch wel leuke werk me: wa
len doen. Je bent immers lekte
buiten, je werkt in groep en a»
het slecht weer is of het komt je
niet uit, dan blijf je lekker thuis
Het komt doordat de mensa
door de wirwar van regelgev-i
uitgenodigd worden om tia
meer te werken. Huisvrouw
die al vele jaren met plezier bi
ons plukken, komen met M
droeve verhaal dat ze helaas
niet meer kunnen komen omdat
ze weduwe zijn geworden, oifr
dat ze gescheiden zijn, onw*
hun man in de VUT is. oma
hun man AOW heeft, omda
huursubsidie krijgen enzovort
Zodra men werkt, worden deun
keringen stop gezet en je W
een half jaar verder voordal
les weer op de rails is Enneffl
de asielzoekersdie mogen
behalve werken. Wij den.
dan: als je werkt ben je
Als ieder inwoner in Nederig
die hoe dan ook geldelijke onde^
steuning krijgt, 1000 euro pa
jaar mag bijverdienen zonoa
dat dit gestraft wordt, dan is
asperge steken en fruitpl
in één klap opgelost enne
we geen Polen nodig, be
ook zeker bijdragen aan e
nomie omdat deze groep a
een bestemming heeft voor
leuk verdiende euro s.
Jan LuW*
Rijksweg*
Breskeni
Zelfportret van Carl Klinkert