Dansen is mijn leven
PZC
Knallende ruzie op zigeunerfeest
29
Peter de Graef
opz'n best in
Poetiewiet
donderdag 25 maart 2004
•r, mn solovoorstelling Poetie-
I«.s naar het vermaarde boek
achthuis 5 dat de Amenkaan-
aschrijver Kurt Vonnegut in
1961 schreef, is Peter De Graef
«eer op zijn best. Behalve een
kpöpnaflicrri ac-
buitengewoon begenadigd ac
teur is deze Vlaamse toneelspe
ler ook een getalenteerde schrij
ver.
Samen met regisseuse Margrith
Vrenegoorvan het ensemble
Courage heeft Peter De Graef
iSlachthuis 5 bewerkt tot een on
geveer vijf kwartier durende mo-
Doloog. waarin hij verschillende
irsonages voor zijn rekening
'gent Met een verbluffende ver
beeldingskracht en met een alle
rogiek doorkruisende humor,
ie de pijn van de voorvallen on
danks de lach des te schrijnen
der doet voelen.
Decentrale figuur in Slachthuis
jis Billv Graham Evenals zijn
westelijke vader, de Amerikaan
se schrijver Kurt Vonnegut.
'reeft hij het infernale bombarcle-
l0ent op Dresden in de Tweede
Wereldoorlog wonderwel over
leefd. Tijdens die vernietigings-
lanval door geallieerde vliegtui
gen bevond de 22-jarige Ameri
kaanse krijgsgevange Billy Gra
ham zich toevallig in de onder
grondse vrieskelders van een
abattoir.
Die boden hem beschutting voor
de vuurzee die Dresden in een
immense ruïne veranderde en
die aan 130.000 inwoners het le
ven kostte.
Biliv Graham raakt na deze ver
schrikking 'absurd maf ge-
stoord'. Misschien juist daarom
i cctpopt hij zich tot een overle
er. Ook in benarde situaties na
je oorlog. Met de regelmatig
doorhem gebezigde berusting:
"Zogaat het' gelukt het hem
keer op keer op de been te blij
ven na harde tegenslagen.
S:et chronologisch, maar steeds
verspringend in de tijd ken
schetst hij Billy Graham in al
Éjn onvoorstelbare ontberingen
ogruwelijkheden als frontsol
daat en krijgsgevangene, en in
jijn verdere levensloop als ge
trouwde opticien, die meer dan
eens vreemd gaat.
Kade oorlog en weer terug in
Amerika heeft Billy Graham
een gedachtespinsel ontwikkeld
om aan die traumatische oor
logservaringen het hoofd te kun-
—f oen bieden. Op gezette tijden
wordt hij door een ruimteschip
opgehaald als studieobject voor
wezens van een ander planeet.
Daarnaast houdt hij zich vast
aan zijn vertroostende overtui
ging, dat alles in het leven als
ondefinieerbare 'gebieden' voor
eeuwig blijft bestaan. Ze zijn ge
lijk wolken, die ons kunnen om
ragen maar die ook weer voor
bijtrekken. Zo is er bijvoorbeeld
een'gebied' oorlog, een 'gebied'
food en een 'gebied' jong-zijn.
Dit inzicht maakt hem niet fata
listisch, maar geeft hem juist de
tracht om door te gaan. Immers
boewei alles in het bestaan als
slechts tijdelijk en vergankelijk
wordt ervaren, is er toch sprake
van eeuwigheidswaarde
Met als symbool het 'poetie
wiet'- gefluit van een vogel bo
ven de puinhopen van Dresden.
Na eerdere hoogstaande solo
voorstellingen van Peter De
Graef is Slachthuis 5 opnieuw
een voorstelling die zowel inhou
delijk als speltechnisch allés-
óns waardevol is.
Max Smith
Pelerde Graef speelt Poetiewiet
vanavond in 't Beest in Goes
(20.30 uur).
Als hij op een terrasje
zit, kijkt Richard Wher-
lock naar mensen. Naar hoe
ze bewegen. Een fascine
rend schouwspel, vindt de
choreograaf. Zaterdag ging
bij Introdans een nieuw bal
let van hem in première (in
de voorstelling Emotions),
dat vandaag (donderdag)
reeds is te zien in Middel
burg.
Voor hem geen spa rood of
een vitaminerijk drankje.
Nee, de Brit Richard Wherlock
(1958) houdt het bij een fris bier
tje. „Ik ben geen doorsnee cho
reograaf", vertelt de gedreven
dansman met oog voor alle emo
ties die zich in de harde werke
lijkheid van de danswereld elke
dag voordoen.
Bij Introdans kunnen ze er sinds
kort over meepraten. Samen
met Wherlock werkten ze aan
zijn nieuwe ballet Rushes, dat
spelenderwijs ontstond in de stu
dio van Introdans.
„Ik had geen vooropgezet plan
in mijn hoofd; de dansers inspi
reren mij. Het enige dat vast
stond, was de muziek van Benja
min Britten."
„Het geluk van de danswereld is
dat je met mensen werkt en niet
met machines. Dus gaat het om
de interactie tussen de mensen.
Ik kijk naar wat ze kunnen. Wie
is snel? Wie langzaam? Uit al die
componenten creëer ik een bal
let. Dat kan, omdat ik te maken
heb met uitstekende dansers."
„Dans is mijn leven. Vraag me
niet waarom, want dat kan ik
niet uitleggen. Ik ben geobse
deerd door hoe mensen zich be
wegen. Lichaamstaal vertelt
heel veel. Ik zat net op een ter
rasje koffie te drinken. En te kij
ken naar de mensen die voorbij
kwamen. Heel interessant."
„Ach, hoe verklaar je talent? Ik
kom uit een familie van juristen
en advocaten. Ik zou eigenlijk
ook die richting op gaan. Maar
Scène uit de choreografie Rushes van Richard Wherlock in het programma Emotions.
foto Hans Gerritsen
ja, je probeert in het leven iets
te bewijzen. Het was erg moei
lijk om mijn moeder te overtui
gen dat ik wilde dansen. Dan
moet je wel homoseksueel zijn,
kreeg ik vaak te horen."
Wherlock kreeg zijn zin. Hij
werkte jarenlang in Duitsland
en sinds drie jaar in het Zwitser
se Basel. In die stad runt hij een
eigen gezelschap.
„Ik heb eigenlijk drie families:
mijn gezin thuis, mijn gezel
schap en mijzelf. Bij alle drie
draait het om mensen. Op het
werk heb ik niet met veel regels
te maken, eerder met discipline.
Thuis, als vader van twee zonen,
ben ik stricter, maar wel op een
liberale manier."
De werkdagen in de dansstudio
zijn voor hem soms net zo heftig
als thuis in de huiskamer. „Je
hebt er te maken met relaties
die stuklopen, met verdriet, met
ziektes. Alle ups en downs van
het leven kom je er tegen. We
zijn bezig met de oudste vorm
van kunst. Toch moeten we ons
bestaansrecht steeds opnieuw
bevechten."
Bij Introdans doet hij dat met
zijn choreografie Rushes. „Dat
stuk was klaar, maar had nog
altijd geen titel. Maar de snel
heid waarmee het ballet is ge
maakt, gaf de oplossing. Je kunt
het zien als een commentaar op
de wereld van vandaag de dag
we hebben allemaal grote
haast."
Martin Hermens
Introdans danst Emotions van
avond in de Stadsschouwburg
in Middelburg en vrijdag 14 mei
in het Scheldetheater in Terneu-
zen. Aanvang 20.00 uur.
De Turks/Nederlandse regis
seur Saban 01 maakte al
meer dan dertig theaterproduc
ties, een aantal literaire werken
en zelfs filmscenario's. Voor het
Wereld Muziektheater Festival
maakte hij bij Theater RAST
zijn grootste productie ooit. De
Kus van de Roos is een spectacu
laire voorstelling boordevol
zang, dans en muziek, geïnspi
reerd door het zigeunerleven
van de Roma in Turkije.
„Ik denk dat de romantiek van
het zigeunerleven in elk mens
schuilt. De vrijheid om rond te
trekken, je geen zorgen over
morgen te maken, maar om te
genieten van vandaag", legt Se-
ban 01 (42) zijn inspiratiebron
uit. Een gedichtenbundel die hij
ooit hierover schreef was de aan
leiding voor het Wereld Mu
ziektheater Festival (WMTF)
om 01 te vragen het onderwerp
tot een 'muzikale vertelling' uit
te werken. „Met drank, muziek
en feest als hoofdingrediënten,
want dat zijn ook essentiële ele
menten binnen de Romagemeen-
schap."
Ter voorbereiding interviewde
01 'gewone' Romazigeuners in
Turkije, 'al eeuwen zondebok
ken en slachtoffers van onder
drukking'. Maar tegelijkertijd
ook een heel bijzonder volk. „Zo
als zij muziek en ritmes gebrui
ken - dat neemt bij hen een hele
belangrijke plaats in. Veel Turk
se muzikanten in Turkije heb
ben niet voor niets een Ro-
ma-achtergrond."
De karakters in De Kus van de
Roos ontsprongen uit de omge
ving waarin 01 opgroeide. Een
niet al te beste buurt in het
Turkse Bursa, een stad aan de
zee van Marmara. „Tijdens het
schrijven heb ik veel terugge
dacht aan mijn jeugd en zo kwa
men het verhaal en de hoofdper
sonen eigenlijk vanzelf tot
stand."
De Kus van de Roos groeide uit
tot een Romeo en Julia-achtig
verhaal, met een knipoog naar
Cyrano de Bergerac en andere
klassiekers. Het verhaal speelt
zich af tijdens een jaarlijks zi
geunerfeest, Kakava Senlikleri,
een ritueel rondom het kiezen
van het nieuwe clanhoofd. Maar
het uitzinnige feest krijgt een on
verwachte wending als twee ri
valiserende families erachter ko
men dat hun kinderen verliefd
op elkaar zijn. Dat loopt uit op
een knallende ruzie, waarbij
werkelijk alles uit de kast wordt
gehaald.
Om het visuele karakter kracht
bij te zetten trok 01 zes topmuzi-
kanten - volbloed zigeuners - en
vijftien Turkse én Nederlandse
acteurs aan ('Roma-acteurs ble
ken moeilijk te vinden'). Een
van de hoofdrollen wordt door
de in Turkije razend populaire
volkszanger Ramazan Kubat ge
speeld. Een opmerkelijk per
soon voor deze productie, die
niet makkelijk over te halen
was. „Ik twijfelde in eerste in
stantie omdat Kubat zo be
roemd is. Daar komen natuur
lijk allemaal privileges bij kij
ken. Zelf twijfelde hij omdat hij
totaal geen toneelervaring had.
Maar uiteindelijk heb ik hem zo
gek gekregen. Het is echt gewel
dig om hem op het podium te
zien. Hij heeft absoluut geen
kapsones en is erg geliefd bij de
jeugd", jubelt 01.
Anke Langelaan
De Kus van de Roos staat zon
dag in de Stadsschouwburg in
Middelburg (20.00 uur).
In het Bezoekerscentrum van de
Stichting Zeeuwse Schaapskudde in
Heinkenszand is tot 31 mei een ten
toonstelling te zien van aquarellen en
olieverven van Joh. den Herder, on
der de titel Zuid-Bevelands Land
schap. De Walcherse kunstenaar
werd in 1924 in Koudekerke geboren.
De onderwerpen zijn meestal Zee
land, vanwege de fraaie landschap
pen en zeegezichten. Speciaal voor de
ze expositie heeft Den Herder een
aantal Zuid-Bevelandse voorbeelden
gekozen De tentoonstelling is dage
lijks, behalve maandag, geopend van
11.00 tot 16.00 uur.
Schregardus sr, en Schregardus jr. ex
poseren tot en met 3 april keramiek
en schilderijen in Galerie Beddeweeg
in Zierikzee. Ook zijn er oude saxo
foons en koperinstrumenten te zien.
En op woensdagmiddag zijn er de kin-
dertekenclub en saxofoonles. De gale
rie is geopend van maandag tot en
met zaterdag van 10.00 tot 17.30 uur
en op koopavond tot 20.00 uur.
Zaterdag kan voor de zesde keer de
Kunstroute door Zierikzee gelopen
worden. Op initiatief van de Stich
ting Kunstkwartier Zierikzee staan
van 11.00 tot 17.00 uur ongeveer twin
tig deuren open. Er zijn ook enkele
gastkunstenaars, zoals Yvon Lie-
vense die haar gemengde technieken
laat zien in het atelier van Sil van Mil
en Danielle Orelio, die van 14.00 tot
16.00 uur in de Kattengalerie Alexan
dra demonstreert hoe zij haar beel
den in keramiek opbouwt.
Zondag kunnen kunstliefhebbers van
12 .00 tot 17.00 uur weer genieten van
een Rondje Kunst Westenschouwen.
Er zijn dertien deelnemende kunste
naars en galerieën in Burgh-Haamste-
de. Joop van Nugteren. die brons
sculpturen maakt, heeft zijn atelier
een facelift gegeven. In galerie Het
Oude Raadhuis gaat een nieuwe expo
sitie open met acrylschilderijen van
Onno de Bruyne, bronssculpturen
van Elise Coenen, keramiek van Mar-
go van der Burght en glaskunst van
Moniek van Munster. Ter gelegen
heid hiervan draagt Thom Schrijer
vanaf 15.00 uur gedichten voor uit ei
gen werk. Pianist Joop Kort zorgt
voor de muzikale omlijsting. De ten
toonstelling loopt tot en met 31 mei
en is geopend van donderdag tot en
met zaterdag van 13.00 tot en met
17.00 uur en op de laatste zondag van
de maand.
Arsis Kunst en Sociëteit organiseert
zondag van 13.00 tot 17.00 uur een
atelierroute door Bergen op Zoom.
Op zeven locaties kan men het werk
zien van dertien kunstenaars. Teke
ningen, schilderijen, zeefdrukken,
sculpturen, beelden en keramiek,
maar ook meubelmodellen, fotografie
en sieraden maken het de moeite
waard eens een kijkje te nemen.
ROTTERDAM
Museum Het Schielandshuis: t/m 2
mei - Cornelis Nieuwland
(1882-1967), de 'vergeten' fotograaf
van de internationale scheepvaart;
t/m 6 juni - Knappe Koppen; t/m 15
augustus - Het geluk van de huis
vrouw; t/m 31 oktober - Katendrecht;
6 april t/m 19 september - Meesters
van Middelland.^]
Wereldmuseum Rotterdam: t/m 18
april - Cubaanse interieurs. Fototen
toonstelling van fotograaf Robert van
der Hilst; t/m 5 september - De Weg
van Schoonheid en Geluk, mystieke
dimensies van de islam.; t/m 10 okto
ber - Geweven Goud, textiel van Su
matra; t/m 7 november - De erfenis
van slavernij; t/m 21 november - Rot
terdam in Vorm. Het werk van de jon
ge Rotterdamse kunstenaar Hareth
Muthana Hawi (1972, Amara, Irak).
Ned. Architectuurinstituut, Zaal 1:
t/m 31 mei - De Grote Verbouwing;
t/m 31 mei - Start. De Rem
Koolhaas/OMA Collectie; t/m 7 juni -
Asking Questions.
Museum Boijmans Van Beuningen
t/m 25 april - Yinka Shombare. Werk
van deze Nigenaans- Britse kunste
naar (Londen, 1962); t/m 9 mei - Char
lotte Schleiffert. Rotterdams meest fa
tale vrouw in de kunst!, t/m 9 mei -
Co Westenk, wordt tachtig. Een over
zicht van zijn tekeningen en aquarel
len; t/m 23 mei - We are the World;
t/m 20 juni - Toorop en de Maasbrug
gen.
Chabot Museum: t/m 13 juni - Henk
Chabot. De maskers.
Kunsthal Rotterdam: t/m 23 mei -
Alphonse Mucha. Meester van de Ju
gendstil; t/m 31 mei - Rem Koolhaas
- OMA. Gebouwen, projecten en con
cepten vanaf 1996.
ANTWERPEN
KMSK: tot 31 maart - Opendeur
Memling restauratie; tot 13 juni Dela
croix tot Courbet - Rubens ter discus
sie.
- Collectie Museum voor Schone Kun
sten; tot 23 mei - Prospect/Marijke
Van Warmerdam.
Caermersklooster: tot 18 april - Rood
veld/Champ Rouge, werk van Ann
Huvbens, mode-ontwerpster, en Pa
trick 't Hooft, landschapsbeeldhou-
Diamantmuseum: tot 28 maart
boliek van verlovingsring.
Sym-
MOMU: tot 31 maart- Genovanver-
saeviceversA i.s.m. Europalia Italia.
Fotografiemuseum: tot 3 mei - Mense
lijk al te menselijk; tot 31 mei - Short
Stories, verhalende aspecten van de
hedendaagse fotografie, nieuwe vleu
gel en Project Covers 1910-2004,
oude vleugel.
Rubenshuis: tot 13 juni - Rubens de
Verzamelaar.
GENT
SMAK: tot 11 april - Kunst Nu met
Lifted van Wim Catrysse; tot 18 april
Museum Dr. Guislain: tot 1 juni - Ge
heim schrift: De Prinzhorn Collectie,
Menselijk, al te menselijk en Vis
a-vis tentoonstelling Isabel Pouset.
Design Museum Gent: tot 20 juni -
Tea Coffee Tavers - metaproject
van Alessandro Mendini.
Kunsthal Sint-Pietersabdij: tot 16 no
vember - Bart Van Leuven, foto's.
BRUGGE
Memlingmuseum; tot 29 maart - On-
ze-Lieve-Vrouw van Regula. Een
Zwarte Madonna.
Hof Lanchals: tot 5 april - Tijd, een
fascinerend begrip - werkstukken in
verschillende kunstvormen.
Gruuthuusemuseum: tot 5 april - Uit
het goede hout gesneden, Middel
eeuwse religieuze sculptuur.
Arentshuis tot 26 april - Brugge, ge
tekend: 65 tekeningen uit de 18de en
19de eeuw.
25 t/m 31 maart
DONDERDAG
Introdans
Introdans brengt de voorstelling Emotions.
Vijf choreografen, Nacho Duato, Richard Wherlock, Hans
van Manen, Ton Wiggers en Nils Christe, reiken in dit pro
gramma een scala aan emoties aan
•Stadsschouwburg, Middelburg, 20.00 uur
Hakim
Iiakim brengt nu eens niet een programma voor kinderen.
Mohamlet is namelijk cabaret voor volwassenen. In deze
voorstelling laat hij zien dat hij kan improviseren en reage
ren.
•De Mythe, Goes, 20.00 uur
Van Dingstee Kwartet
Het Van Dingstee Kwartet treedt op.
Het kwartet brengt werk van Haydn, Flothuis en Dvorak.
•Het Markiezenhof, Bergen op Zoom, 20.00 uur
Poetiewiet
Peter de Graef speelt de monoloog Poetiewiet.
In dit naar Slachthuis 5 (van Kurt Vonnegut) geschreven
stuk wordt men welkom geheten in de wondere wereld van
Billy Pilgrim
•Podium 't Beest, Goes, 20.30 uur
VRIJDAG
Mamilla
De gitaarrockband Mamilla verzorgt een optreden.
Een band met pittige rock en emotievolle zangpartijen.
•Café De Concurrent, Vlissingen, 18.30 uur
Een gast teveel
Toneelclub De Vaete speelt de klucht Een gast teveel.
In hotel De Zeven Kabouters verschijnt op een dag riooljour
nalist en cynicus Gerard Hals, die een stuk over het hotel wil
schrijven. Men vreest het ergste, maar voordat het artikel
verschijnt, wordt Hals vermoord.. De regie was in handen
van Piet van Leeuwarden.
•Het Drenthehuis, Geersdijk, 19.30 uur
A Tribute tot the King
Anthony brengt A Tribute to the King.
Deze wervelende show neemt de toeschouwer mee naar de
hoogtijdagen van Elvis Presley, begin jaren zeventig, in Las
Vegas Hij wordt ondersteund door drie swingende topzange-
ressen, de Sweet Devotion
•Stadsschouwburg, Middelburg, 20.00 uur
Sint Willibrorduskoor
Het Sint Willibrorduskoor geeft een Gregoriaans concert.
Het koor is het vaste koor van de gelijknamige rk-kerk in
Zierikzee. Organist Wim Boer vertolkt werken die het Grego
riaans als basis hebben.
•Nieuwe Kerk. Zierikzee, 20.00 uur
De roof
Theatergroep Zierik brengt De Roof van de Gordel.
In deze komedie van Benn W. Levy wordt verhaald hoe Hera
cles (zoon van oppergoed Zeus) twaalf opdrachten moet uit
voeren van koning Eurysteus. Lies Hanse regisseerde.
•MFC, Zierikzee, 20.00 uur
Smakelijke komedie
De vrouw die haar man opvrat is een smakelijke komedie.
Hierin spelen Willem Nijholt, Trudy Labij en Hymke de
Vries de hoofdrollen. De regie was van Robert Prager.
•Scheldetheater, Terneuzen, 20.00 uur
Lorca's bruid
Lorca's bruid is een voorstelling gebaseerd op het levensver
haal van Emilia Llanos Medina.
Deze Spaanse vrouw werd begin 20e eeuw verliefd op Federi-
co Garcia Lorca. Een onmogelijke liefde, omdat de dichter
homoseksueel was. Federico Garcia Lorca (1898-1936) was
bij zijn leven al de beroemdste dichter en toneelschrijver
van Spanje. Te midden van zijn vrienden ontpopte Garcia
Lorca zich tot een gepassioneerd zanger, schilder, gespreks
genoot en pianist. De teksten van Lorca, zijn gedichten en to
neelteksten waren voor theatermaakster Zjuul Burgering
een grote bron van inspiratie. Een muzikaal-literaire avond.
•Den Dullaert, Hulst. 20.00 uur
Hans Dorrestijn
Hans Dorrestijn en Martin van Dijk maken opnieuw samen
een theaterprogramma.
Na de zeer succesvolle samenwerking die het programma
Cirkels opleverde, vergasten de twee mannen ons wederom
op een heerlijke theateravond met liedjes en nog meer mooie
en rake teksten.
•Arsenaaltheater, Vlissingen, 20.15 uur
Heisspektakel
Een grote cast speelt het Helsspektakel.
Er werken voor en achter de schermen zo'n 150 mensen aan
mee en er zijn 300 kostuums.
•Schouwburg De Maagd, Bergen op Zoom, 20.15 uur
Raices Cubanas
Raices Cubanas is een groep Cubaanse muzikanten.
Tien jaar geleden formeerden het zevental zijn talenten in
een band die sindsdien in haar unieke traditionele Cubaanse
stijl nog ongewijzigd is gebleven: talent die door de meeste
prominenten in de muziekwereld wordt gewaardeerd. Zij
werden drie jaar geleden ontdekt gedurende het filmen van
een documentaire over Havanna.
•Ledeltheater, Oostburg, 20.15 uur
Dance Macabre
De organisatie van de Terra Gotha-festival heeft de Dance
Macabre in het leven geroepen.
Tijdens deze gothic dansavond draaien de dj's Azael, Filip
(België) en Wiscel muziek uit de gothic, darkwave, dark elec
tro en industrial hoek.
•De Piek, Vlissingen, 21.00 uur
Onyx
I)e Zeeuws-Brabantse band Onyx geeft een concert.
Onyx probeert deze avond met een gitarist minder net zo
knallend ten tonele te verschijnen als in het verleden. De
band speelt covers.
•'t Centrum, Poortvliet, 21.00 uur
Thé Lau
Thé Lau is te gast op een singer-songwriteravond.
Jarenlang was hij de drijvende kracht achter de band The
Scene, maar geeft nu een nieuwe dimensie aan zijn kunst om
gecompliceerde emoties te vangen in trefzeker gekozen zin
nen. Hij schildert met woorden. Hij trekt langs de theaters
met een speciaal daarvoor gemaakte theaterset. In het voor
programma staat de Zeeuw Francis Levoy.
•Brogum, Zierikzee, 21.30 uur
Over The Edge
De Zeeuwse powermetalband Over The Edge treedt op.
Er worden onder meer covers gespeeld van Metallica, Machi
ne Head, Guns n' Roses en AC/DC. Ook staat er eigen werk
op het repertoire.
•HeartBreak Café, Goes, 22.00 uur
Moment uit de voorstelling De Kus van de Roos. foto Nadiye Baran
