Oranje-zussen leiden eigen leven
Koningin gaf konijntjes weg
Militairen cavalerie maken zich op voor uitvaart
Prinses Juliana stierf
officieel in Baarn
Politici morren niet
over extra vrijaf
ochters van Juliana treden zelden gevieren naar buiten
eurplaten als
indoleance
't Juultje
Raad Tholen last vergadering in
Afgelasting door overlijden prinses
Huwelijk Friso en Mabel soberder
Noodverordening in Delft
Studentencollecte 'Juliana Fonds'
woensdag 24 maart 2004
Irene, Margriet en
«tind begeleiden vandaag
overleden moeder van pa-
toestdijk naar Den Haag.
I]}ixn Van de weinige keren
^:ier dochters van prinses
pa gezamenlijk naar buiten
jfs. Allen leiden een geheel
tieren.
r^jans Jacobs
r\ HAAG - De roddelbladen
£fn om de paar maanden
bi zussen Beatrix, Irene en
ruzie hebben. Beatrix
ilargriet op een zijspoor wil-
rtiten. Irene zou bang zijn
r haar hooghartige zus.
Mina blijft meestal buiten
H omdat ze teruggetrokken
i in New York. Hoe de vier
ijiers van Juliana en Bern-
iefht over elkaar denken en
jze met elkaar omgaan, blijft
de buitenwereld groten-
herborgen.
«en aantreden, zoals van-
l bij de overbrenging van
stoffelijk overschot van hun
eder naar paleis Noordeinde,
jtirt maar zelden. In feite
i dat in 1962 voor het laatst
de uitvaart van hun oma, ko-
pnWilhelmina. Daarna wa
de vier zussen wel vaak sa-
Lmaar dat was dan vanwe-
«ctmteiten of festiviteiten
d Juliana of een feest waar-
sec van hen op de voorgrond
i Nu zijn de vier weer even
a, al heeft Beatrix als staats-
én hoofd van de familie
greepje voor.
positie van Beatrix (nu 66)
xhet gezin van meet af aan
ss Zij was immers de toe-
suge erfopvolger, al zou ze
positie volgens de toen gel
de regels zijn kwijtgeraakt
«geboorte van een jongetje,
een jaar jongere Irene was
je reserve. Zij stapte pas uit
diaduw van haar dominante
toen ze besloot te trouwen
prins Carlos Hugo van Bour-
•Parma.
maakte aanspraak op de
KEUZEN - Het internaat
schippersjeugd Koningin
namTemeuzen heeft zater-
de Nederlandse vlag half-
gehangen.
:s eigenlijk het enige teken
rouw, want verder gaan de
sale beslommeringen ge-
door.
kindercentrum 't Juultje
it vooralsnog ook niet echt
i aandacht aan het overlij-
tbesteed.
troon van Spanje en Irene be
sloot hem in zijn missie te vol
gen. Dat betekende een breuk
met Nederland, verlies van het
lidmaatschap van het konink
lijk huis, verandering van geloof
(ze is katholiek geworden) en
verhuizing naar het buitenland.
Bij haar huwelijk op 29 april
1964 in Rome bleven de Oranjes
zelfs weg.
Irene sneed niet alle banden met
de familie door. In de daarop
volgende jaren was ze met haar
man aanwezig op de hoogtijda
gen van de familie, inclusief het
jaarlijkse défilé voor Juliana op
Soestdijk. Haar vier kinderen
werden in Nijmegen geboren en
toen haar huwelijk op de klip
pen liep, vestigde Irene zich in
1981 weer in Nederland.
Opnieuw maakte Irene een radi
cale stap. Haar titel wilde ze
niet meer gebruiken. Vroeger
had ze al geroepen: „Ik wil geen
prinses zijn. Ik wil vrij zijn." Ze
ging boeken schrijven, gaf lezin
gen en colleges over nauwer con
tact tussen mens en natuur en
werd door de media wat lache
rig afgedaan als de 'prinses die
met bomen en dolfijnen praat'.
Irene heeft zeker de toorn van
Beatrix gewekt toen ze zich
mengde in het kruisrakettende-
bat. Heel Nederland liep te
hoop tegen de plaatsing van de
vernietigingswapens en Irene
sprak tijdens een massademon
stratie in oktober 1983 de beto
gers toe. „Onze kinderen kun
nen zich met met politiek inla
ten, want dan brengen ze het
staatshoofd in problemen", von
den Juliana en Bemhard, maar
dat was precies wat Irene deed
Margarita
Irene kwam vorig jaar ongewild
weer in beeld toen haar dochter
Margarita uit de school klapte
over de verhoudingen binnen de
Oranjes. Margarita vertelde on
der meer dat er binnen de fami
lie een duidelijke hiërarchie be
staat. Eerst Beatrix en haar
kroost, daarna volgt 'Apel
doorn' (Margriet Co) en op
verdere afstand de kinderen van
Christina met een zwevende po
sitie voor de Bourbon-Parma's.
„Ik hoop dat Irene dit kan oplos
sen", zei Beatrix over de perike
len rond Margarita.
Margriet (nu 61) had van meet
af aan een wat lastige positie in
het koninklijk gezin, zo vertelde
Bernhard in een toespraak bij
haar huwwlijk in 1967 Ze was
duidelijk ouder dan Christina,
maar voor Beatrix en Irene was
ze te jong als speelkameraadje.
Het leven van de prinses met het
imago van 'brave dochter' kreeg
door het huwelijk van Irene een
onverwachte wending Opeens
was zij de reservekoningin, een
taak die zij serieus nam
Dat woog mee bij de keuze van
huwelijkspartner. Als Pi eter
van Vollenhoven niet accepta
bel was geweest, dan had ze
hem laten schieten omdat de 'fa
milieplicht' voor ging. Juliana
was echter wel verguld met de
'eerste burger aan het hof'. Mar
griet en Pieter kregen te maken
met veel verzet binnen cle rest
van de familie en de hofhou
ding. Met name Beatrix zou het
allemaal maar niks hebben ge
vonden, zo meldde de biograaf
van Van Vollenhoven.
Margriet, die met de geboorte
van ieder kleinkind van Beatrix
verder van de troon komt te
staan, heeft echter een eigen
plaats veroverd en ook haar ei
gen werk (voor het Internationa
le Rode Kruis) gevonden. Ze
draait volop mee in het 'konink
lijke bedrijf', al komen haar kin
deren alleen in beeld op Konin
ginnedag.
Buitenbeentje
Christina (57) ten slotte is het
buitenbeentje van de familie. In
haar jeugd zou ze 'lief maar las
tig' zijn geweest. In karakter en
eigenzinnigheid lijkt ze volgens
ingewijden erg op Beatrix. Met
Margriet en Irene deelt ze een
hang naar het mystieke. De met
een ernstige visuele handicap ge
boren Christina ontvluchtte al
op jonge leeftijd Nederland, op
zoek naar anonimiteit, zelfstan
digheid en een muzikale loop
baan.
Banneling
In 1975 trouwde ze, zonder toe
stemming van het parlement, in
Utrecht met de Cubaanse banne
ling Jorge Guillermo. Daarmee
verspeelde ze, bewust, haar lid
maatschap van het koninklijk
huis. Aanvankelijk bleef het
paar in New York wonen en wer
ken, maar daarna vestigde Chris
tina zich een aantal jaren op De
Horsten in Wassenaar (in wat
nu de woning van Wil-
lem-Alexander en Maxima is).
Toen haar huwelijk in 1996
strandde, keerde Christina te
rug naar de Verenigde Staten.
Christina gebruikt haar 'konink
lijke' connectie alleen nog wan
neer er een cd aan de man moet
worden gebracht. Haar kinde
ren, die geen titels hebben, blij
ven geheel buiten beeld. GPD
RIJSWIJK - Militairen van de cavalerie, het 11de tankbataljon, passen in het depot hun ceremoniële tenue, de kleding die zij zullen dragen bij de uitvaart van prinses Juliana.
Zestig militairen zullen de erewacht vormen bij paleis Noordeinde. foto Ed Oudenaarden/ANP
doorBarenda Grutterink
SOESTDIJK - In dagen als
te rijst de vraag weer: waar
staat Paleis Soestdijk nou ei-
Mijk? Iedereen weet het te
maar onder welke ge
ënte het valt is voor velen
duidelijk. Officieel is het
kam In die gemeente is de
teses dus zaterdag overle-
fe heeft het nabijgelegen
kest met altijd lekker geze-
fedat het paleis in de buur-
poeente stond, terwijl het
'-«r net zover vandaan ver
eerd is als van Soest. Het
?Jieis ligt er eigenlijk precies
ssenin.
2 het boekje Paleis Soestdijk
mijn bewoners, in opdracht
de Historische Vereni-
?ng Soest geschreven door J.
W Steendelaar, valt te lezen
heide gemeenten de uit
straling van het paleis in het
«eden naar zich wilden toe
trekken.
Rel
--'Semeester G. van Reenen
Baarn kon het in 1937
uitstaan dat het in Soest
liegen NS-station de naam
gelijk droeg, terwijl Pa-
ïestilk in zijn gemeente
™j vroeg Soest de naam
j® het station te veranderen.
§emeente weigerde dat
alleen, maar schilderde
'naam van het station er
nog eens extra mooi op.
- Reenen schopte ook. tot
e AVRO-radio toe, een
rel over ANWB-borden met
'Soestdijk gemeente Soest'.
De ANWB haalde de borden
weg, waarop Soest weer in al
le staten was De Soester pers
noteerde: „Wij kunnen voorlo
pig niet aan den indruk ont-
koomen dat de ANWB zich
hier zonder grondig onder
zoek der feiten heeft laten
spannen voor het karretje van
vooroordeel en misplaatste
drijverij van den burgemees
ter van Baarn." Zelfs de lan
delijke pers schaarde zich ach
ter Soest en de ANWB zette
de borden uiteindelijk terug
Niet blij
Bij de geboorte van prinses
Irene in 1939 was het weer
raak. Baarn zette op de grens
van beide gemeenten een
bord neer met de tekst: „In
Baarn is een prinsesje gebo
ren." Daar was Soest weer he
lemaal niet blij mee en het
bord werd wel erg toevallig
van de palen gereden door
een vrachtauto. Het werd niet
meer herplaatst, maar inwo
ners van Baarn liepen er nog
wel een keer opzichtig mee
heen en weer voor het paleis.
Er is één troost voor Soest
Prins Bernhard schreef in het
in 1998 verschenen boekje
over de band die hij 'met
Soest en haar inwoners' on
derhoudt. Die band heeft ook
'diepe en mooie herinnerin
gen' bij hem achtergelaten.
De prins kwam direct na zijn
huwelijk met prinses Juliana
in 1937 op het paleis te wo
nen. ANP
door Ali Pankow
OOSTERLAND - Piet van Wes
ten uit Oosterland was een vent
je van amper vier jaar toen ko
ningin Juliana eind september
1953, enkele maanden na de wa
tersnoodramp, een bezoek
bracht aan Schouwen-Duive-
land en Bruinisse. Samen met
andere kleine kinderen kreeg hij
een mooi wit konijn aangeboden
van de koningin.
Natuurlijk denkt hij er dezer da
gen na het overlijden van de
voormalige vorstin aan terug.
Hij moet echter eerlijk beken
nen dat hij er niet zoveel meer
vanaf weet. Het dalen van de he
likopter met Juliana op de Ram-
pertsedijk in Oosterland maakte
meer indruk op hem dan de over
handiging van dat konijntje. „Je
deed als kind in die tijd zoveel
indrukken op. We waren eerst
geëvacueerd geweest in Kamper
land en toen koningin Juliana
hier op bezoek kwam, waren we
eigenlijk nog maar net terug in
Oosterland", memoreert Van
Westen.
Zijn plaatsgenote Ina de Valk
was ook nog klein, net vijf jaar
oud, toen ze op de Markt in Oos
terland dat konijn uit handen
van Juliana kreeg.
„Ik moet eerlijk zeggen dat ik
niet precies weet of het nou echt
mijn eigen herinneringen zijn of
dat het beelden zijn die ont
staan door foto's en wat ande
ren me erover hebben verteld",
zegt De Valk.
Wat ze nog wel weet is dat zij
dat konijn kreeg, omdat haar
oudere zusje zo'n beest maar
eng vond. „Wij zijn na de ramp
als gezin eerst even in Noord-
wijk geëvacueerd geweest, maar
kwamen al snel weer terug, zo
dat mijn vader hier kon meehel
pen met het opruimen en het her
stel. We woonden tijdelijk in
een aanbouwtje bij een woning
op Zijpe. Toen we hoorden dat
de koningin zou komen, gingen
we natuurlijk met mijn moeder
naar het dorp. Daar op de
Markt in Oosterland stonden we
met meerdere kinderen op een
lijtje om die konijnen in ont
vangst te nemen", vertelt De
Valk.
Huisdieren
Volgens het verslag van het ko
ninklijk bezoek in de PZC wer
den er bewust konijntjes uitge
deeld. omdat de meeste van dit
soort huisdieren verdronken wa
ren tijdens de ramp. De dieren
golden dus duidelijk als troost-
gebaar.
„Het was best moeilijk, hoor om
de koningin netjes een hand te
geven met zo'n spartelend beest
in je armen", zegt Nelly van de
Kreeke-Mol uit Krimpen aan
den IJssel.
Ten tijde van de ramp was zij
een meisje van twaalf jaar en
woonde zc in Sirjansland. Zij
was zeer verknocht aan dit dorp
en ging op het evacuatieadres in
Bunnik zwaar gebukt onder
heimwee. „Ik kon eerder dan
mijn ouders al terug naar het
dorp, omdat ik tijdelijk bij de fa
milie Hanse in Sirjansland
mocht intrekken", vertelt Van
de Kreeke.
De beelden van dat koninklijk
bezoek staan haar nog helder
voor de geest. „Wij stonden met
enkele kinderen op een rijtje op
gesteld voor de smidse. Toen
kwam koningin Juliana binnen-
Koningin Juliana in Oosterland met de kinderen die net een konijn
hebben gekregen. foto archief PZC
gereden. Er is een stukje poly
goon-journaal van bewaard ge
bleven en dat is te zien in het
Museum Watersnood in Ouwer-
kerk", zegt Van de Kreeke.
Zij was als twaalfjarig meisje
blij met haar konijn en noemde
het Marijke, naar de jongste
dochter van Juliana. Bij de fami
lie Hanse werd een speciaal hok
je getimmerd voor het konijn
van Nelly, Zelf zorgde ze elke za
terdag trouw voor het schoonma
ken daarvan.
Met de boot R.P. 4 werd Juliana
na haar bezoeken aan Ooster
land, Sirjansland en Bruinisse
buitenom door het gat in de dijk
naar Ouwerkerk gebracht. „Wij
waren die dag wat langer op het
dorp blijven werken om de ko
ningin te ontmoeten." Normaal
gingen de werkers 's middags
met de boot de polder in om zo
mogelijk te helpen in het buiten
gebied dat voor de sluiting van
het laatste clijkgat nog elk et
maal onder water liep,
Café
Hendrikse zegt niet zelf met de
koningin te hebben gesproken.
„Zij heeft op de Ring gepraat
met enkele dorpsbewoners die
naaste gezinsleden hadden verlo
ren tijdens de ramp. Later ging
ze nog even met burgemeester
Romeijn naar het café van de da
mes Slager."
Hendrikse reageert lakoniek op
de vraag of het bezoek van Julia
na enige troost bracht. „Het was
mooi van haar natuurlijk dat ze
kwam en dat werd door velen
ook zeer op prijs gesteld. Het
duurde geen uren, hoor. dat be
zoek en toen ze was vertrokken,
moest er natuurlijk weer ge
woon heel hard worden doorge
werkt."
SINT-MAARTENSDIJK - De gemeenteraad van Tholen
houdt vrijdag een buitengewone vergadering in verband
met het overlijden van prinses Juliana.
Burgemeester Nuis houdt een toespraak, waarin hij in
gaat op de bijzondere band van de gemeente met het ko
ningshuis. Zo is de regerend vorstin van Nederland ook
de vrouwe van Sint-Maartensdijk.
Aan het eind van de vergadering tekenen de raadsleden
van de gemeente Tholen het condoleanceregister. De ver
gadering begint om 16.30 uur in het gemeentehuis.
MIDDELBURG - In verband met het overlijden van prin
ses Juliana gaat de politieke avond van de VVD in Middel
burg op 25 maart niet dooi'.
Op deze avond zouden onder andere Jan Geluk, Tweede
Kamerlid voor de WD, en Aly Wisse, kandidaat voor het
Europees Parlement van de VVD aanwezig zijn.
Ook de voorronde van de Nationale Biertapwedstrijden
in Vlissingen van 30 maart gaan niet door. In plaats daar
van wordt de voorronde gehouden op 1 april. De Biertap
wedstrijd vindt dan plaats in het Arsenaal. Arsenaalplein
7 in Vlissingen.
DEN HAAG - Prins Johan Friso en zijn aanstaande
vrouw Mabel Wisse Smit hebben uit respect voor de zater
dag overleden prinses Juliana besloten de feestelijkheden
rond hun voorgenomen huwelijk op 24 april te schrappen
of uit te stellen. Zo gaan een voorgenomen dansvoorstel
ling, een receptie en het bal aan de vooravond van het hu
welijk niet door.
Dat heeft de RVD gisteren bekendgemaakt. Prinses Julia
na was niet alleen de grootmoeder van prins Friso, maar
ook zijn peettante. ANP
DELFT - In verband met de uitvaart van de zaterdag
overleden prinses Juliana treedt in Delft een noodverorde
ning in werking vanaf woensdag 12.00 uur tot dinsdag 30
maart 18.00 uur.
Van maandag 29 maart 19.00 uur tot dinsdag 30 maart
14.00 uur is een aantal straten nabij de route waar de
rouwstoet langskomt voor al het verkeer afgesloten. Au
to's langs de route moeten maandag voor 9.00 uur weg
zijn. ANP
UTRECHT - Studenten van de universiteit Nyenrode in
Breukelen gaan woensdag in de namiddag op het Cen
traal Station van Utrecht collecteren voor het voormalig
Koningin Juliana Fonds, tegenwoordig het OranjeFonds.
Zij willen graag bijdragen aan de steun voor zwakkeren,
iets wat Juliana na aan het hart lag.
De inzameling is voor onder meer verschillende projecten
tgen eenzaamheid onder ouderen. De collecte is meteen
een eerbetoon aan de overleden prinses. ANP
door Ap van den Berg en
Tjitte Mastenbroek
I)EN HAAG - De openbare
werkzaamheden van de Tweede
Kamer zijn stilgelegd tot na de
uitvaart van prinses Juliana.
Het lijkt onderhand wel alsof de
politici meer vrij zijn dan wer
ken. Past zo'n protocol eigenlijk
nog wel in de moderne, zakelij
ke tijd?
Kamerleden zijn nu eenmaal
geen gewone werknemers. En ze
maken normaliter wel werkwe
ken van zeventig tot tachtig
uur, luidt het verweer van ka
merleden op de jongste reeks
vergaderloze dagen.
Die waren er dit jaar al legio, en
er zitten er nog genoeg in het
vat. Eerst was er tot half januari
kerstreces, dat vier weken had
geduurd. Na een paar weken
werken volgden twee weken kro
kusvakantie. Na twee weken
werken stierf Juliana en is de
Kamer anderhalve week afwe
zig, met uitzondering van de of
ficiële herdenking van vandaag.
Na de uitvaart gaat de Kamer
weer een paar weken aan de
slag, om dan twee weken met
mei-reces te gaan. Aansluitend
zijn de politici tot eind juni in
de weer. waarna het zomerreces
van acht weken volgt. Wie zou
niet willen ruilen met de be
roepspolitici aan het Binnen
hof?
Ondanks het vele vergadervrij,
schrapte kamervoorzitter Weis
glas (VVD) afgelopen weekeinde
voorlopig alle openbare politie
ke debatten. Zijn collega Tim
merman (CDA, Eerste Kamer)
nam een identiek besluit. Dat de
den beiden op basis van een
strikt vertrouwelijk draaiboek
voor het overlijden van leden
van het koninklijk huis. „De eer
lijkheid gebiedt te zeggen dat
het protocol mij niet verplicht
om dat te besluiten wat ik heb
besloten. Hel is mijns inziens
echter een volkomen logisch en
natuurlijk eerbetoon aan ie
mand die 32 jaar ons staats
hoofd was", licht Weisglas des
gevraagd toe.
Hij voegt eraan toe dat er 'hele
maal niets nieuws' onder de zon
is. „Dezelfde procedure hebben
we gevolgd na het overlijden
van prins Claus in 2002." Maar
dat neemt niet weg dat de Twee
de Kamer op die manier niet
vaak aan vergaderen toekomt.
„Het is mijn taak om ervoor te
zorgen dat dringende wetgeving
niet in het gedrang komt. Daar
sta ik garant voor. Dan moet de
Kamer straks maar wat vaker
vergaderen."
Als prins Bernhard binnenkort
maar niet ook komt te overlij
den. Weisglas: „Dat hoop ik na
tuurlijk niet. maar ook dan heb
ben wij met respect te hande
len." Sommigen vinden langdu-
4 rig rouwbetoon een tikkeltje
overdreven. „Ik heb eerlijk ge-
'zegd geen boodschap aan die me
ning. Die past niet bij onze stijl
van respect tonefi aan een
oud-vorstin."
De Tweede Kamer legt zich op
het eerste oog zonder morren
neer bij de beslissing van Weis
glas. Zeer beducht voor meedo
genloze kritiek van de 'Oranje
fans' in het land, maakt slechts
een enkeling een voorzichtige
kanttekening bij de beslissing
van de kamervoorzitter.
Als het aan PvdA-kamerlid
Samsom had gelegen, had het
kamerwerk donderdag hervat
kunnen worden, na de officiële
herdenking van Juliana door de
beide Kamers.
Femke Halsema, partijleider
van GroenLinks, ondersteunt
Weisglas, maar zou wel willen
debatteren over urgente kwes
ties. Zoals terreurbestrijding,
naar aanleiding van de recente
aanslag in Madrid. „De regering
regeert door, dus spoedeisende
debatten moeten gevoerd kun
nen worden", vindt zij.
Publieke optredens
Overigens zijn bijna alle publie
ke optredens van de bewindsper
sonen afgelast. Maar onder som
mige afspraken kunnen zij niet
uit. Zo zaten minister Bot van
Buitenlandse Zaken en staatsse
cretaris Nicolaï van Europese
Zaken voor EU-overleg in Brus
sel en brengen minister Peijs en
staatssecretaris Schultz (beiden
Verkeer) later deze week een be
zoek aan Hongarije.
D66-fractieleider Dittrich en
VVD-kamerlid Rijpstra vinden
het volstrekt logisch dat de aan
dacht van de Kamer nu eerst uit
gaat naar de overleden prinses
Juliana en haar nabestaanden.
Dittrich: „Het is zeker van deze
tijd om nu even de tijd te nemen
voor reflectie en onthaasting."
Ze krijgen steun van Kant (SP),
die achter de schermen wel ac
tief is. Kant: „Ik geloof niet dat
de wereld vergaat als we kwes
ties later afwikkelen." GPD