Opnieuw bewogen jaar Beatrix
PZC
Wim Aantjes geeft
stukje prijs van
geheim Soestdijk
Spijtig dat het roksken aan de korte kant is
Geen stormloop bij
condoleanceregisters
Zeeuwse gemeenten
{oningin heen en weer geslingerd tussen vreugde en verdriet
Wat zouden we als school kunnen doen voor onze koningin?
Herinneringen
aan Juliana
kvouiugin
Grootmeester doet aangifte
Beatrix voelt zich gesterkt
Excuusbrief NOS aan Balkenende
Andere Tijden over huwelijksreis
Alternatieve plek huwelijken Delft
dinsdag 23 maart 2004
^orHansJacobs
10 HAAG - ..Voor mijn fami-
't en mijzelf is dit een diep in-
mipcnd jaar geweest", zei ko-
in Beatrix in haar kersttoe-
raak van 2002. ..In bruiloft,
Jboorte, doop en dood zijn alle
ten van het leven aan ons voor
baan." Amper twee jaar la-
•jfwordt de koninklijke familie
-ienw heen en weer geslin-
■rftossen vreugde en verdriet,
fc moet worden gedeeld met
iel'grote publiek'.
Zelden zullen in het gezin van
jxnngin Beatrix verdriet en
«ugde zo dicht bij elkaar heb-
gelegen als afgelopen week-
oce Droefenis over het overlij-
i jen van een geliefde, overigens
al lang zieke en hoogbejaarde
roeder en oma, enkele uren la-
ier vermengd met blijdschap
der de geboorte van een gezon-
izoon. kleinzoon en neef.
U leven en dood volgden elkaar
j 2002 in het Oranjegezin ook
ilsnel op. Beatrix kon zich ver
bogen op de geboorte van haar
jaste kleinkind. Vier maanden
ter overleed haar echtgenoot
lias Claus. Vandaar dat de ko-
jjagin dat jaar in haar kersttoe-
Sak sprak over 'alle fasen
rd het leven' die aan haar fami
ne waren voorbijgegaan. In
N02 waren er ook nog de brui-
van Willem-Alexander en
j&dma en de doop van klein-
iadEloise
teper dne weken na de uit
tart van prinses Juliana volgt
and april het huwelijk van
prins Friso met Mabel Wisse
bit. de 65ste verjaardag van
?*.er van Vollenhoven en in de
®er zijn er de doopplechtighe-
ja voor prinses Amalia en
paafClaus-Casimir.
legen die tijd vernachten bo-
imdien prins Bernhard jr. en
qn vrouw prinses Annette hun
«ede kind.
augde en verdriet komen na-
jrlijk in elke familie voor,
sar bij de koninklijke familie
mee dat deze sentimenten
moeten worden gedeeld met zes
tien miljoen Nederlanders. Die
kijken als het ware door de ra
men van de paleizen mee naar
de tranen van de Oranjes. Soms
is dat 'prettig'
„Mijn familie en ik voelen ons
gesterkt door de gedachte dat ve
len dit grote verdriet met ons de
len", zei de koningin bijvoor
beeld in de speciale editie van
de Staatscourant na het overlij
den van haar moeder. Maar
vaak zit het meekijken de fami
lie niet lekker. „Mijn huwelijk
is toch vooral een privé-aangele-
genheid", beweerde Wil
lem-Alexander destijds tegen be
ter weten in. En vorige week
nog was er het verzoek om terug
houdendheid bij het volgen van
de prinselijke skivakantie - de
eerste met baby Amalia - in het
Oostenrijkse Lech.
Monarchie
Voor tegenstanders van de mo
narchie zijn dat de onmenselijke
kanten van die staatsvorm: het
gebrek aan een privé-leven, het
moeten delen van 'alle fasen van
het leven' met het grote publiek.
De eerste stapjes van prinses
Amalia in de sneeuw horen daar
bij, de kalver- of échte liefdes
van de prinsen (er zijn er nog
twee ongetrouwd in het gezin
van prinses Margriet), het beha
len van het eindexamen of uni
versitaire graad of de ongemak
ken van een gebroken enkel, een
hemia-operatie (Pieter van Vol
lenhoven vorige week) of het ver
hes van een dierbaar familielid.
Voorstanders van het konings
huis vinden dat dat er nu een
maal bijhoort. Sterker nog, rou
wen en trouwen behoren tot de
fundamenten van het koning
schap dat door een plechtige uit
vaart, een ontroerende huwe
lijksplechtigheid en een bijzon
der jubileum kleur krijgt en de
eigen mythe in stand houdt. Van
daar ook dat die van oorsprong
meestal in de familiekring ge
markeerde gebeurtenissen juist
een steeds openbaarder karak
ter hebben gekregen en niet al
leen omdat de bevolking 'waar
voor zijn geld' wil.
Koningin Beatrix heeft de piket
paaltjes tussen privé-domein en
publiek terrein duidelijk neerge
zet. Dat betekent bijvoorbeeld
dat via de televisie Nederland
de uitvaart van prinses Juliana
kan meebeleven. Maar zodra de
kist met het stoffelijk overschot
de grafkelder van de Nieuwe
Kerk is binnengedragen gaat
het gordijn dicht en kan de fami
lie in beslotenheid afscheid ne
men.
Op dezelfde manier kan de hu
welijksplechtigheid van Friso
en Mabel in de Oude Kerk van
Delft worden gevolgd, maar
gaat de deur op slot bij de
brunch en het feest. Er zullen ca
mera's zijn bij de doop van Ama
lia, maar waarschijnlijk wordt
slechts een foto vrijgegeven na
de doop van de voor de erfopvol
ging niet belangrijke Claus-Casi-
mir. Dat is de koninklijke wijze
van omgaan met de belangstel
ling van buiten voor 'alle fasen
van het leven' in de eigen fami
lie. GPD
Prinses Juliana had een bijzon- Leerlingen van de Koningin Julianaschool in 's-Gravenpolder herdenken prinses Juliana.
de iere band met Zeeland. Onmid-
ieilijk na de watersnoodramp
c 1953 bezocht ze, gestoken
rubberlaarzen, de getroffen
sbieden in Zuid-West-Neder-
om de tragische verhalen
de bewoners te horen en
b steun te betuigen. Ze was
m de partij bij de sluiting van
selaatste bres in de dijk bij Ou-
ïïrkerk en ze volgde de voort
ijg van de Deltawerken op de
wet.
va- .'iana heeft ook vele malen de
ctreiking van de Four
'reedoms onderscheidingen in
Kddelburg bijgewoond.
k PZC verzamelt herinnerin-
Kaan prinses Juliana. U kunt
sturen aan:
tovinciale Zeeuwse Courant
hstbus31
KSO AA Goes
Fu 0113-315509
krailen kan ook:
Kactie@pzc.nl
door Freek Janssen
s-GRAVENPOLDER - Gis
terochtend, tijdens het kringge
sprek in groep acht van de Ko
ningin Julianaschool in 's-Gra-
venpolder spreekt meester Jaap
Niewenhuijse zijn klas toe: „Bui
ten hangt de vlag halfstok, weet
iemand waarom?" „Omdat ko
ningin Juliana is overleden. O
nee, ik bedoel natuurlijk prinses
Juliana!"
„Inderdaad. En wie was dat?"
Meerdere suggesties komen van
uit de klas: de moeder van konin
gin Beatrix, de oma van prins
Willem-Alexander, de vrouw
van prins Bernhard, de moeder
van prinses Margriet. „Wat
heeft ze voor Nederland bete
kend? Wanneer was zij konin
gin?"
„Tijdens de Tweede Wereldoor
log", denkt iemand. „Nou, dat is
niet helemaal waar. Het was
iets later."
„Tijdens de wederopbouw",
weet een ander.
„En sinds wanneer is ze geen ko
ningin meer?" Dat weet bijna ie
dereen: 1980. De meester vraagt
of er de laatste tijd misschien
nog meer verdriet is geweest in
de koninklijke familie. „Ja, het
overlijden van prins Claus."
„En wat zou dat betekenen voor
koningin Beatrix?" „Dat ze haar
man en haar moeder is verlo
ren." „Hoe oud was prinses
Juliana eigenlijk?" Wederom
blijkt dat de kinderen over veel
parate kennis beschikken: bijna
iedereen weet dat de prinses 94
was.
„En was er alleen verdriet?"
„Nee, want Amalia is geboren."
„En Claus-Casimir", zegt ie
mand anders. „Moet je je toch
eens voorstellen wat dat bete
kent", zegt meester Jaap. „Prins
Constantijn heeft op één dag
zijn oma verloren en een zoon er
bij gekregen. Leven en dood lig
gen soms heel dicht bij elkaar."
„Wat zouden wij als school kun
nen doen voor koningin Bea
trix?" „Bidden", zegt een leer
ling.
Er komen meerdere suggesties:
een kaart sturen, een mailtje stu
ren, meeleven, of gewoon: steun
betuigen. „Nog meer?", vraagt
de meester. „Het volkslied zin
foto Dirk-Jan Gjeltema
gen!" „En hoe heet ons volks
lied?" Dat weet iedereen wel:
het Wilhelmus, natuurlijk. Een
aantal kinderen weet zelfs de
naam van de schrijver te noe
men: Marnix van Sint-Aldegon-
de. Het Wilhelmus wordt gezon
gen. Daarna vraagt meester
Jaap iedereen om rustig te gaan
zitten: het leven gaat gewoon
door, dus ook de les. Deze hele
week zal de vlag bij de school
nog halfstok hangen.
tor Henk van de Poll
ÖLVERSUM - Toenmalig ko-
Juliana is in 1973 van
fföte invloed geweest op de vor-
to? van het kabinet-Den Uyl.
w valt te lezen in het dagboek
v® de oud-politicus Willem
(Anti-Revolutionaire
Wij), dat vandaag verschijnt.
Aantjes klapte gisteren in het te
lprogramma Schepper
V5n de NCRV uit de school
to een stukje van het geheim
'-Soestdijk prijs te geven. Hij
■*elde hoe zijn gesprek met de
«wgin verliep toen hij na het
Slopen van de coalitiebespre-
-igen tussen de PvdA en de
en CHU advies uit-
toht in zijn functie van frac-
«oorzitter van de ARP.
Alternatieven
'*sprekingen waren vastge-
*é*n, omdat de PvdA 'veel te
paard zat', vertelde Aan-
koningin. Hij zag daar-
"og maar twee altematie-
*jn m'nderheidscoalitie tus-
progressieve partijen
PvdA, PPR en D66 of een min
derheidsregering van KVP, ARP
en CHU. Aantjes adviseerde de
koningin bij haar formatie-op
dracht voor de laatste optie te
kiezen.
De koningin vroeg Aantjes ver
volgens: „Hoe moet dat dan in
de Kamer?" Waarop Aantjes ant
woordde: „Dat zien we dan
wel."
Op schrift
De koningin vroeg Aantjes ver
volgens zijn advies inclusief zijn
laatste antwoord op schrift te
zetten. Volgens Aantjes nam de
koningin haar grondwettelijke
taak zeer serieus en wilde niet
dat er iets verborgen bleef.
De ARP-politicus zag vervol
gens in dat zijn voorkeur niet he
lemaal realistisch was. KVP en
ARP gingen uiteindelijk op
nieuw om de tafel zitten met de
PvdA, hetgeen resulteerde in
het kabinet-Den Uyl, aldus Aan
tjes. De brede coalitie van
PvdA, de twee confessionele par
tijen. PPR en D66 en hield het
ruim 4,5 jaar vol tot 19 decem
ber 1977. ANP
door Sheila van Doorsselaer
HULST - Wijlen mevrouw
Yvonne de Deckere raakte er
nooit over uitgepraat: haar be
zoek aan het prinsesje Juliana,
die ze een Hulster kostuum
schonk. Juliana poseerde sta
tig in de Hulster klederdracht
en liet haar kamerheer de fo
to's opsturen. En ze zijn al die
tijd bewaard gebleven.
In november 1929 ging een
delegatie van Oost-Zeeuws-
Vlaamse dames op audiëntie
bij koningin Wilhelmina. De
vorstin had de dames Sara ba
ronesse Collot d'Escury uit
Kloosterzande, Ida Warrens
uit Ossenisse, de burgemees
tersdochters Gabriélle Die-
ncks uit Koewacht en me
vrouw De Deckere uit Nieuw-
Namen zelf uitgenodigd. On
derdeel van het programma
was het aanbieden van een
Hulster kostuum aan prinses
Juliana, of 'Jaantje'. zoals ze in
Oost-Zeeuws-Vlaanderen lief
kozend werd genoemd. De freu
les Collot d'Escury, die hechte
banden hadden met het ko
ningshuis. hadden het bezoek
tot in de puntjes voorbereid.
De dracht was afkomstig van
de gegoede familie Warrens
die aan het gemaal in Ossenis
se woonde. De dames hebben
Juliana, zij was toen twintig
jaar, zelfs nog geholpen met
het aantrekken van het kos
tuum. omdat ze niet wist hoe
ze de omslagdoek diende te dra
gen. De hoffotograaf maakte
enkele foto's van Juliana in de
Hulster dracht en De Deckere
kreeg deze foto's in december
1929 opgestuurd.
Het bestaan van het bijzondere
fotomateriaal wilde De Deck-
Juliana in Hulster klederdracht.
ere graag delen. Eind jaren
tachtig vernam zij dat E. Tael-
man werkte aan het boek
Hulst toen en nu. Zij wilde
haar verhaal van de audiëntie
graag vertellen en de foto's ter
publicatie aanbieden, maar tot
haar grote spijt was ze te laat.
Het boek was al rijp voor de
foto archief PZC
drukker. Maar ze kreeg een
nieuwe kans: hetzelfde jaar
werkten Hulstenaar G. Spon-
selee en E. Steijns aan het
boek Groot Hontenisse van
1900 tot nu. In de uitgave wer
den de foto's afgedrukt en
citeren de schrijvers uit het
dagboek van De Deckere:
„In Apeldoorn haalde een rij
tuig van het paleis ons af. Onze
gastvrouiv, de freule Bentick,
liet ons, in afwachting van de
prinses die in Katwijk studeer
de, het paleis en de tuinen
zien. Daags na aankomst
kwam koningin Wilhelmina
het gezelschap ophalen, kreeg
Juliana het costuum aangepast
en werden foto's gemaakt. 'Nu
gaan we naar grootmoeder'
sprak de koningin en een be
zoekje aan Emma volgde Spij
tig dat het roksken een beetje
aan de korte kant is.
Dat laatste is inderdaad het ge
val, de lengte van Jaantje
bleek verkeerd te zijn inge
schat of ze draagt een tweede
handsje. Naar verluidt is het
kostuum afkomstig van ene me
vrouw Apolonia d'Hondt.
Bloempatroon
Het voornaamste kenmerk van
de dracht van het Land van
Hulst is de witte Vlaamse
muts. Die muts is op het achter
hoofd van tule versierd met
een bloempatroon van door
stopwerk (zogenoemd Nieuw
Naamse- of plumetiskant). De
afhangende tulen slippen wor
den versierd met kloskant en
worden met kopspelden ver
zwaard. Zoals het hoort bij de
Hulster dracht, draagtt Julia
na op de foto ook de kenmer
kende punten- of eikelbellen
inde oren.
De Deckere heeft de foto's aan
Taelman en zijn vrouw, beide
grote bewonderaars van het ko
ningshuis, geschonken. Ze zijn
er erg zuinig op. Het overlijden
van Juliana heeft hen erg ge
troffen. De unieke herinnering
aan hun vorstin koesteren ze
dan ook.
BAARN - Grootmeester P. Waldeck, hoofd van de hofhou
ding, heeft gistermiddag in alle beslotenheid aangifte ge
daan van het overlijden van prinses Juliana. Hij deed dat
op het gemeentehuis van Baarn, de gemeente waar Paleis
Soestdijk onder valt.
Waldeck deed aangifte bij een gewone ambtenaar van de
burgelijke stand, aldus een woordvoerster van de gemeen
te, maar burgemeester M. Wolterink-Oremus was aanwe
zig. ANP
DEN HAAG - Koningin Beatrix heeft via een speciale edi
tie van de Staatscourant, gedateerd op 20 maart, kennis
gegeven van het overlijden van prinses Juliana.
„Met grote droefheid geef ik kennis dat mijn geliefde moe
der heden vredig is gestorven. Mijn familie en ik voelen
ons gesterkt door de gedachte dat velen dit grote verdriet
met ons delen, Beatrix", zo luidt de enige mededeling in
de courant. ANP
HILVERSUM - De NOS heeft gisteren per brief haar ex
cuus aangeboden aan premier Balkenende voor het verto
nen, afgelopen zaterdag, van een mislukte opname met de
bekendmaking van het overlijden van prinses Juliana, De
NOS pakte aanvankelijk deze om technische redenen af
gebroken opname in plaats van de goede, die direct daar
na was opgenomen.
„Een dergelijk grote fout hoort niet te gebeuren, daar kan
ik heel kort over zijn", aldus NOS-directeur G. Dielessen
gisteren. ANP
HILVERSUM - Het tv-programma Andere Tijden zendt
vandaag een programma uit over de huwelijksreis van
prinses Juliana en prins Bernhard in 1937. Het jonge paar
bleef destijds bijna drie maanden weg.
De reportage werd eerder uitgezonden in januari 2002.
Het belangrijkste reisdoel van het paar was hotel Patria
in het Pools wintersportoord Krynica. Bernhard en Julia
na hadden geprobeerd de internationale pers te misleiden
door zich in te schrijven als de Graaf en Gravin von Stem
berg. Dat hielp slechts kort. ANP
DELFT - Trouwen in het stadhuis van Delft is volgende
week maandag en dinsdag, de dag voor en de dag van de
begrafenis van prinses Juliana, niet mogelijk. Bruidspa
ren krijgen een alternatief aangeboden. Het stadhuis
wordt vanaf zaterdag overgedragen aan de RijksGebou-
wenDienst (RGD).
Het stadhuis aan de Markt wordt dinsdag tevens gebruikt
om gasten te ontvangen voor de begrafenis. Dat maakte
burgemeester H. van Oorschot gisteren bekend. Vandaag
overlegt hij met politie en justitie over de noodverorde
ning die gaat gelden rond de uitvaart. De driehoek be
raadt zich op maatregelen langs de route. ANP
van onze regioredactie
GOES - Bij de condoleanceregis
ters in Zeeland liep het gisteren
niet storm. Alleen in
Zeeuws-Vlaanderen namen rede
lijk wat mensen de tijd om een
persoonlijke boodschap te note
ren.
Op de Bevelanden werden de
meeste bezoekers genoteerd in
de gemeente Borsele, waar zich
halverwege de middag 25 be
langstellenden in het gemeente
huis in Heinkenszand hadden ge
meld. In Goes waren dat er op
dat moment achttien, in het ge
meentehuis in Wissenkerke
twaalf en in Kapelle acht.
Veel gemeenten hebben ervoor
gekozen niet alleen een register
in het gemeentehuis neer te leg
gen, maar ook in de kernen.
Ook Tholen kent een groot aan
tal plaatsen waar inwoners hun
medeleven kunnen betuigen. In
elk kern is daarvoor ten minste
één mogelijkheid. In de gemeen
te Kapelle ligt het register, be
halve in het gemeentehuis, in
De Wemel in Wemeldinge en het
dorpshuis in Schore.
In Reimerswaal zorgen de oran
jeverenigingen samen met de ge
meente ervoor dat het mogelijk
is om in elke kern te tekenen.
De locaties en tijden staan op de
website van de gemeente.
In de gemeentehuizen op Wal
cheren hadden gisteren aan het
einde van de middag nog geen
honderd mensen de condoleance
registers getekend.
Het register in het Middelburg
se stadhuis is op werkdagen geo
pend van 8 tot 19 uur en op za
terdag 27 maart van 10 tot 17
uur. Ook is een register geopend
bij de balie Publiekszaken aan
de Stadhuisstraat 2. Dit register
kan worden getekend van 8 tot
17 uur en op donderdagavond
van 18 tot 20 uur.
In Arnemuiden kan een condo
leanceregister getekend worden
bij het Wijkondersteuningspunt
aan de Langstraat 35. Het regis
ter is vanaf vandaag tot en met
donderdag geopend van 10.30
tot 12 uur.
In het gemeentehuis te Dom
burg kunnen mensen hun condo
leances overbrengen tijdens de
openingstijden van het gemeen
tehuis. Vanavond en woensdaga
vond kan dat ook van 19.30 tot
21 uur. Op donderdag is het ge
meentehuis geopend tot 19 uur.
In het weekeinde kunnen regis
ters worden ondertekend in de
twee kerken van Oostkapelle. In
Vrouwenpolder ligt een condo
leanceregister in het vereni
gingsgebouw. In Domburg - in
verzorgingshuis Simnia - kun
nen mensen eveneens blijk ge
ven van hun medeleven
Inwoners van* Vlissingen,
Oost-Souburg en Ritthem kun
nen in de hal van Stadshuis
plein 20 terecht op werkdagen
van 8.30 tot 17 uur.
Op Schouwen-Duiveland ligt er
een condoleanceregister in de
hal van het gemeentehuis in Zie-
rikzee. Tot en met dinsdag 30
maart kan iedereen het register
tekenen. Dat kan van maandag
tot en met donderdag tussen
9.30 en 16.30 uur en op vrijdag
tussen 9.30 en 16.00 uur.
De bewoners van verpleeghuis
Cornelia, de zorgcentra Borren-
damme. De Wieken, Duinoord,
In 't Opper, woonzorgcentrum
Poortershof, Steenzwaenshof, 't
Staepel'of, De Saele, De Veste
en servicecentrum De Vrijbrug
kunnen ter plaatse een con-
coléanceregister tekenen.
Zeeuws-Vlaanderen
In Zeeuws-Vlaanderen namen
gisteren wel mensen even de tijd
om het condoleanceregister te te
kenen. In de drie regionale ge
meenten Hulst, Terneuzen en
Sluis was gelegenheid genoeg,
hoewel in Hulst en Sluis tussen
de middag het gemeentehuis ge
sloten was.
In de gemeente Sluis ligt een co-
doleanceregister klaar op 10 lo-
katies: in de drie gemeentehui
zen. in de woonzorgcentra en in
de verzorgingstehuizen. De ope
ning is van 09.00 tot 12.00 uur
en van 14.00 tot 16.00 uur
In de gemeente Terneuzen lig
gen registers klaar in het stad
huis in Terneuzen en in de ge
meentekantoren in Axel en Sas
van Gent. De openingstijden
zijn van 09.00 uur tot 17.00 uur
cn op vrijdag tot 20.00 uur.
In Hulst tenslotte, kan men in
de gemeentehuizen in Hulst en
Kloosterzande terecht van 09.00
tot 12.00 uur en van 13.00 tot
17.00 uur, op woensdag zijn de
registers tot 20.00 uur open en
op vrijdagmiddag gaan ze een
uur eerder dicht.
