Nieuw gehucht op het boerenerf
v
PZC
Pi
Geheimzinnige collages naast speelse objecten
FGELICHT
Galerie T importeert
schilderijen in verf
als exportproducten
De Zenkast begint
met uitgave van
kunstseries in oplage
lezers schrijven
Cuba
Hooglied
So
Taalfout
kunst
Jeugdtalent
strijdt om
muziekprijs
dinsdag 23 maart 2004
door Emile Calon
Hans van Kempen toont een schets
van een boerenerf waar de schu
ren en bijgebouwen zijn afgebroken
en plaats hebben gemaakt voor een
aantal woningen en veel groen. Op die
manier ontstaan nieuwe gehuchten,
kleine leefgemeenschappen waar voor
al rekening wordt gehouden met het
sociale aspect van wonen. I)aar kun
nen kinderen probleemloos buiten spe
len, is er altijd wel een buur waar je
kan aankloppen om wat bakboter te le
nen en 's avonds een paar mensen te
vinden voor een potje jeu de boules.
Het sociale aspect van wonen is vol
gens de beleidsmedewerker van het
Bureau voor Ruimtelijke Ordening
BRO in Vught zwaar onderbelicht bij
het opzetten van het merendeel van de
nieuwe woonwijken. Er wordt vooral
gelet op de kosten. Dat is de allesbepa
lende factor. Het gevolg is zichtbaar
in veel vinexwijken: totale eenvormig-
Leefbaarheid
heid. Maar weinig bewoners van die
wijken zijn echt gelukkig met hun wo
ning. Ze wonen daar omdat ze vaak
geen andere keus hebben en brengen
zo snel als ze kunnen wat eigen 'oor
merken' aan waardoor hun huis net
iets afwijkt van dat van de buren. Of
dat voldoende is om die wijken langdu
rig leefbaar te houden is de vraag.
Niet voor niets voorspelt directeur
Wim Derksen van het Ruimtelijk Plan
bureau dat over twintig jaar al een her
structurering nodig is omdat die wij
ken dan zijn uitgewoond. „We bou
wen zo supergoedkoop, de stedebouw-
kundige structuur is zo gering",
klaagt hij in een interview in het vak
tijdschrift Aedes over die wijken.
Derksen merkt ook op dat vroeger de
woningbouw werd bepaald door wo
ningbouwverenigingen met betere so-
Op deze schets hebben landbouwschuren plaatsgemaakt voor woningen en appartementen.
illustratie BRO
ciale woningbouw dan nu. Projectont
wikkelaars hebben volgens hem die
rol overgenomen. „Altijd maar grote
stroken zo goedkoop mogelijk invul
len", moppert hij in Aedes. Er is vol
gens hem behoefte aan heel veel nieu
we ruime woningen. In steden is daar
voor maar zeer ten dele ruimte.
Projectontwikkelaar
Van Kempen deelt die kritiek op pro
jectontwikkelaars. Die bepalen in gro
te lijnen wat er gebouwd wordt omdat
ze alle beschikbare grond rondom de
dorpen en steden in handen hebben.
De macht van die ontwikkelaars is vol
gens hem te breken door te kiezen
voor bouwen op het boerenerf. Die ka
vels zijn immers in de regel nog niet in
handen van ontwikkelaars.
De medewerker van BRO wijst erop
dat veel mensen graag op het platte
land wonen. Die kans hebben ze nu
niet omdat er nauwelijks gebouwd
wordt in en bij de dorpen. „Er wordt
dus gewoon niet geluisterd naar de
wensen van de klanten, van de woon
consumenten."
Hij ervaart dat ook als hij te gast is bij
gebiedscommissies die landschapsbe
leidsplannen opstellen. Daar bepalen
milieubeweging, landbouw, gemeente
lijke en provinciale overheid en water
schap wat er moet gebeuren. „Onder
ling regelen ze het."
Vertegenwoordigers uit de dorpen zit
ten in de regel niet in die commissies
zodat hun wensen niet worden ge
hoord en ook niet worden meegeno
men. Hij stelt dan ook dat er heel wat
weerstand overwonnen moet worden
eer het lukt om het plan voor de nieu
we gehuchten werkelijkheid te laten
worden. „Want het gaat in tegen de
heersende stroming."
Polderlandschap
Het ombouwen van boerenerven tot ge
huchten met een gemêleerde bebou
wing biedt echter tal van voordelen,
vervolgt hij enthousiast. Om te begin
nen wordt de macht van dê ontwikke
laars gebroken. Daarnaast dragen zul
ke nieuwe gehuchten zeker bij tot de
leefbaarheid van het platteland. Ook
het aangezicht van het polderland
schap krijgt een impuls. Bewoners van
zulke gehuchten gaan immers bomen
planten en dieren houden. Ze kleden
hun gehucht aan waardoor het mono
tone polderlandschap wordt verrijkt,
voorspelt hij.
Er moet volgens hem bij bestuurders
wel een knop omgaan. Het idee leeft
immers nog dat het buitengebied er is
voor landbouw of de natuur. Hij wijst
echter naar een zeer gedetailleerde
kaart van de noordelijke rand van de
Veluwe. Daaruit blijkt dat in het bui
tengebied volop gewoond wordt. Een
oude kaart van Walcheren geeft een
vergelijkbaar beeld: enkele steden,
wat dorpen en veel kleine gemeen
schappen. Hij voegt er aan toe dat het
absoluut niet de bedoeling is dat het
groen rondom die gehuchten afgeslo
ten wordt voor bezoekers van elders.
Het gaat erom dat de huurders of ko
pers van de woningen voldoende pro
fijt hebben van het groen om het als
'hun' groen te zien. Daardoor zijn ze
ook bereid daadwerkelijk te investe
ren, vervolgt hij.
Villa
Van Kempen benadrukt dat het be
langrijk is dat zulke nieuwe gehuch
ten een mix krijgen van allerlei wo
ningtypen. Van sociale woningbouw
tot enkele dure villa's. Daar alleen
maar dure landhuizen bouwen, vindt
hij strijdig met het idee van nieuwe ge
huchten, leefbare gemeenschappen.
„Het moet een mix zijn, net zoals in de
oude gehuchten. Geen elitaire buurt."
Voor de exploitatie is het ook hele
maal niet nodig, zo vervolgt hij, om de
nieuwe gehuchten uitsluitend te be
bouwen met woningen die alleen maar
bereikbaar zijn voor de financiële eli
te.
Volgens de beleidsmedewerker van
BRO is nu het moment om te beginnen
met de nieuwe gehuchten. Veel boeren
stoppen noodgedwongen omdat ze het
niet kunnen bolwerken of omdat ze
geen opvolgers hebben. Boerenerven
komen leeg te staan of verkommeren.
Daarnaast biedt het idee volgens hem
kansen om de bouwproductie op te vij
zelen omdat er op die percelen betrek
kelijk goedkoop gebouw kan worden
Een deel van de nutsvoorzieningen
ligt immers al ter plaatse. „Ook is er
een ontsluitingsweg."
Hij wijst er tenslotte wel op dat de
plankosten per woning aanzienlijk ho
ger liggen in vergelijking tot eenvormi
ge wijken. Maar al met al is het vol
gens hem mogelijk om heel wat goed
koper te bouwen dan in nieuwbouw
wijken.
PK,
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op de „,u
schenen redactionele berichten, artikelen of commentaren
tijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent
de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onders
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendinqen
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 Wo»J["
redactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten o'"
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Ik schreef al op 16 december
2003 aan PvdA-Kamerlid Bert
Koenders dat ik het oneens ben
met de kruistocht van de voor
malige christelijk vakbondsman
Doekle Terpstra met Ruud Vree
man kandidaat burgemeester
Tilburg tegen de rechtsgang van
de soevereine staat Cuba (PZC
19 maart). Hij kwam er toeval,
toeval net over te spreken bij
conferencier Dolf Jansen diezelf
de avond. Terpstra verdedigt
ex-collega's die - net als hij -
corporatisme bedrijven. Dus de
vakbond aan de leiband van de
werkgevers. Heel anders dan
Terpstra gaat VS-senator Max
Baucus om met Cuba temidden
van het straatarm gehouden Ja
maica, de Dominicaanse Repu
bliek en Haiti. Waarom interes
seert het de arbeidersklasse
niet, Doekle'? De Cubaanse cocaï-
ne-maffia in exile in Florida
Miami grijnzen in hun knuist
jes.
Theo Prinse
Drostlaan 40
Sluiskil
In de PZC van 17 maart laat pre
dikant Van der Linden de we
reld weten dat het bijbelhoek
Hooglied enkel en alleen van toe
passing is op de relatie
man/vrouw, het is door de men
sen vergeestelijkt. Inderdaad is
het een prachtig stuk liefdespoë
zie en luidt het vanuit het He
breeuws Lied der Liederen. De
diepere betekenis van het Hoog
lied is echter dat het de liefde
van Christus tot Zijn gemeente
weergeeft, de liefde van Chris
tus tot de gelovige. In het Hoog
lied komt naar voren die zich
zelf wegschenkende liefde van
de Bruidegom voor de Bruid.
Juist nu in de lijdenstijd worden
wij daar weer bij bepaald. De ge
lovige mag in vol vertrouwen
smeken om Zijn liefde, leg mij
als een zegel aan uw J
dus dit bijbelboek maar-T
volle rijkdom gepredikttaj?
ook Origenes, BernardmQ,
vaux en Calvljn waren da»)
ning toegedaan.
goes
ïteri
08 Vi
ft aai
k
I u
tó:
BS
De schrijver van de
van het boek Ik ben weg va
Jean Echenoz heeft waarscb
lijk meer kaas gegeten van/
dan van het Frans (PZC lj
..Oef. was dat even schrikitfl
begint hij zijn verhaal on K®
volgens een kwart van de feta
king te wijden aan éér. eië
taalfout. Het mag zo zijn, dan
vertaler van het boek een foutj.
het Nederlands maakte door a
schrijven 'Er zaten slechts «t
tiental mannen in' (in piaj
van 'er zat'), die fout is opa Ito!
minst gezegd zeer begnr
In het Frans immers is het tw$
staan,' soms verplicht - warna
het idee van 'veel' overheen;,
na verzamelwoorden als èg
tiental.... een groot aantal.,
enz. het werkwoord, de pe-
soonsvorm, in het meervoud2011
zetten. Na la plupart (demei
letterlijk het merendeel) is
zelfs altijd verplicht, bijv.
plupart des invités sont ar
Terzijde: De recensent n_
zelf een taalfout, wanneer tij18011
spreekt over een knoepert ta
een fout. Volgens mijn woo
boeken schrijft men knoeperi
knoeperd. Maar wie hierop
valt is een kniesoor. Werakai
langzamerhand aan gewerd
vreemdste taalfouten in dekrat-
ten te treffen; niet alls Br
spelfouten zoals gebeurd en ge-
beurt door elkaar gehaald,maar wei
ook de vreemdste zinnen. Wa
denkt u van „De ministers.,
komen volgende week giste-
ren....?" (PZC 16maart) F33
M.G.Ho
Tulpstraat
Gt rf
I
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De expositie
die op het ogenblik te zien is in
Galerie T m Middelburg heeft
de titel Import/Export meege
kregen. Dat 'i$' een verwijzing
naar een serie schilderijen van
Guus Hendrickx. een van de ex
posanten. Maar het is ook een ty
pering van de Zeeuwse kunstwe
reld, van waaruit kunstenaars
hun werken 'exporteren' en gale
ries werken van niet-Zeeuwse
kunstenaars 'importeren'.
Vanuit die opvatting gerede
neerd is Amsterdammer Hend
rickx import. Zijn serie Export
bestaat uit vierkante schilde
rijen van land- en tuinbouwpro
ducten. De schilder heeft bij
voorbeeld een paprika, een to
maat, een citroen of wat kersen
afgebeeld. Geïsoleerd, tegen een
zwarte achtergrond, of met een
schaduw- en lichtwerking die
doorloopt op de zijkanten van
het schilderij. Hendrickx heeft
in enkele gevallen zijn doeken
gespannen over een spieraam
dat schuin naar de muur af
loopt, in plaats van dat het een
hoek van negentig graden
maakt. Daardoor onstaat een
aparte ruimtewerking. De diep
te in de voorstelling wordt met
alleen gesuggereerd, zoals ge
bruikelijk, maar bestaat ook
daadwerkelijk.
Sterke staaltjes
Het zijn sterke staaltjes schilder
kunst die Hendrickx toont. De
doeken zitten dik in de verf, dui
delijk is te zien welke streken de
schilder heeft gezet. Maar wa
ren de vmchten niet groter afge
beeld dan ze in werkelijkheid
zijn, dan zou de beschouwer
toch de neiging kunnen krijgen
zijn tanden erin te zetten, zo rea
listisch, sappig en smakelijk
zijn de vruchten uitgebeeld, me
de door de sublieme werking
van licht en schaduw. Dat is een
mooi contrast: dat je wel een
hap zou willen nemen uit iets
wat duidelijk bestaat uit flink
veel verf op doek.
De grotere schilderijen die Hen
drickx toont zijn wilder en ab
stracter. In een wirwar van
kleur en lijn komt bij goed kij
ken een figuratieve wereld naar
voren.
Hendrickx domineert de exposi
tieruimte van Galerie T aan de
Vismarkt. Deze maand is daar
ook keramiek te zien van Jet
Mous. De galeriezijde aan de
Turfkaai is het domein van de
schilders Jan van Spronsen,
Juul Kortekaas, Lys Vosselman,
Douwe Vosselman en de Wissen-
kerkse beeldhouwster Ingrid
Bom, van wie ook boeiende,
vaak ronde objecten staan opge
steld in de tuin die beide delen
van de galerie verbjndt.
Wie het afgelopen jaar de pre
sentaties van de Haagse etsclub
bij Galerie T heeft gevolgd,
heeft al kennisgemaakt met
Van Spronsen Omdat het prak
tisch niet mogelijk bleek twee
hele grote schilderijen van zijn
hand te laten zien, is nu een ex
positie te ingericht met negen
schilderijen van 'normaal' for
maat. Het zijn wereldjes op
zich. Boeit bij Hendrickx het
contrast tussen materie en voor
stelling, bij Van Spronsen valt
op hoe hij met zeer platte vor-
Schilderijen en keramische voorwerpen tot en met zaterdag te zien in Galerie T.
men een realistische wereld uit
beeldt. De kelder is het domein
van de familie Kortekaas, want
Lys en Douwe Vosselman zijn
kinderen van de Middelburgse
kunstenares. Naast haar mooie
drieluik met amaryllissen laten
zij (zelfportretten zien. Lys Vos
selman timmert landelijk be
hoorlijk aan de weg, voor Dou
we Vosselman is het een eerste
presentatie.
Een titelloos werk van Teun Renes. foto Ruben Oreel
door Marianne van de Polder
MIDDELBURG - Het is bijna niet denkbaar dat er in
het huis van de Utrechtse kunstenares Jenny Das een ge
woon wit vel papier te vinden is; zij maakt haar eigen
papier. Gewapend met materialen als zand, inkten,
krijt en bladgoud weet ze van papier en schrift haar ei
gen muurschilderingen te maken. Haar geheimzinnige
collages zijn samen met objecten van Teun Renes uit
Apeldoorn tot en met 8 april te zien in Galerie 't Hac-
ntje te Paart in Middelburg.
Das heeft haar opleiding genoten aan het Rijksinstituut
tot opleiding van Tekenleraren in Amsterdam. Boven de
deuren van het instituut vyas een spreuk te lezen: 'Teke
nen is spreken en schrijven tegelijk'. Inmiddels is dat
een soort motto voor de kunstenares geworden. Ze is ge
fascineerd door teksten. Of ze nu geschreven zijn of ge
drukt, ze hebben een onweerstaanbare aantrekkings
kracht op Das.
Kleur
Haar collages komen voort uit de behoefte om vorm en
kleur te geven aan haar innerlijke belevingswereld.
Volgens galeriehoudster Iet Snoeij-van Pelt vallen de
schilderijen prima in de smaak. Ze vertelt: ..De mensen
vinden ze mooi. Ik streef er altijd naar om iets aparts in
de galerie te krijgen en verschillende technieken te la
ten zien. Dan blijft het voor het publiek verrassend.
Dat is niet altijd makkelijk, maar nu is dat zeker ge-
ILM
foto Lex de Meester
De expositie in Galerie T duurt
nog tot en met zaterdag, openvan
donderdag tot en met zaterdag van
11-16 uur
lukt, ook wat betreft de objecten van Renes. Hij pro
beert steeds weer nieuwe technieken uit, en dat vind ik
heel knap
Teun Renes houdt van experimenteren. In de jaren vijf
tig werd hij lid van de Liga Nieuwe Beelden, die zorgde
voor een explosie van vrijheid in de kunst. Die vrijheid
is hij altijd blijven nastreven. Renes: „Het is de eerste
keer dat ik deze objecten tentoonstel, en de reacties zijn
tot nu toe zeer positief. De mensen vinden ze speels en
mooi van kleur. Vroeger heb ik veel in steen gehakt. Dat
werd op een gegeven moment te zwaar. Ik ben toen over
gestapt op andere materialen, zoals perspex. Ik probeer
altijd nieuwe vormen te zoeken. Inmiddels ben ik nu
weer aan het hakken gegaan. Eigenlijk ben ik dus weer
teruggekeerd bij de basis."
Hard werken
„Inspiratie vind ik flauwekul. Het is gewoon hard wer
ken. Ik ga zeer ambachtelijk met kunst om. Begrippen
als anatomie, perspectief en materiaalkennis vind ik
dan ook heel belangrijk. Helaas zijn die begrippen een
tijdje een ondergeschoven kindje geweest. Wat mijn
werk betreft draait het om de samenwerking van materi
aal en kleur: dat doet iets. De kijker kan daar vervol
gens zijn fantasie op loslaten."
Expositie: Jenny Das en Teun Renes t/m 8 april in Galerie 't
Haentje te Paert, Spanjaardstraat 19 in Middelburg, open
do., za. en zo. van 14.00 tot 16.30 uur, en op afspraak, tel.
0118-613288
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De Middel
burgse kunstenaar William Ver-
straeten gaat kunstwerken in op
lage uitgeven. Hij heeft daartoe
het uitgeverijtje Editions/De
Zenkast opgericht, genoemd
naar zijn expositieruimte in de
Middelburgse Verwerijstraat.
Daar is op het ogenblik een ex
positie te zien rond de tweede
uitgave.
De eerste uitgave van
Editions/De Zenkast is een serie
met zeven Irisprints van de Leid-
se kunstenaar Vincent Icke, die
enkele maanden geleden in De
Zenkast exposeerde. Icke maakt
werk op de computer. Daarvan
zijn hoogwaardige prints ge
maakt.
Hoogwaardig
De doelstelling van Editions/
De Zenkast is het uitgeven van
hoogwaardige fine art prints.
De tweede uitgave betreft werk
van Verstraeten zelf. Hij heeft
het in 1991 gemaakt, maar pas
nu kon hij het in een oplage
van tien laten drukken. Het
gaat om Iris giclée prints,
hoogwaardige inktjetprints die
op groot formaat zijn uitge
draaid op een speciale Epson
printer.
De serie 'Oranjezon 1991-2004'
bestaat uit negen samenhangen
de afbeeldingen Het zijn foto's
van patronen die zijn gemaakt
met stukjes touw waarin aan de
uiteinden een knoop is gelegd.
De touwen zijn door gaten in
een doorzichtig paneel gehaald,
waardoor delen haarscherp
zichtbaar zijn en andere delen
afgeschermd.' De serie is geïnspi
reerd op de wisselwerking tus
sen water en licht zoals Verstra
eten die heeft waargenomen bij
Oranjezon. Hij verwijst ook
naar de ets 'De groote zon' van
Hercules Seghers
Verstaeten wil in Editions/ De
Zenkast werk uitgeven van zo
wel plaatselijke als Nederland
se als buitenlandse kunste
naars.
Vergelijkbaar
Elke uitgave wil Verstraeten be
geleiden met een expositie in
De Zenkast. Daarbij zal hij uil
gaan van dezelfde opzet als die
kV
van de huidige expositie. Bek-
de serie 'Oranjai
1991-2004' toont Verstra
vergelijkbaar ander werk.
zijn de tweeluiken 'H-C
1991-2004' en 'S-L 1990-200?
te zien, ook taferelen van too- !>v
patronen in groot formaat. Vs-
der zijn foto's te zien uit des-
rie die Verstraeten maakten
zijn kunstwerk in de
van Covra in VI
Het gaat om prints in pigmec-
ten waarvan de houdbaar'"
vijfenzeventig tot honderd
is gegarandeerd.
De expositie in De Zenkast u
zien tot en met 28 maart. Oyr.
t/m za van 14-17 uur en opi
spraak: 0118-637079.
MIDDELBURG- De finak
van de Muziekprijs Zeeuw
se Jeugd voor duos vindt
vrijdag 26 maart plaats u
de Kloveniersdoelen i>
Middelburg.
De finale begint om 20.1o
uur. De vereniging Vrien
den van het Zeeuws Orkes.
houdt deze wedstrijd voor
de zevende maal. Dit J3j:
konden geen kandidaten gt-
selecteerd worden in de ca
tegorie 12 tot en met 15
jaar. Daarom worden er
twee prijzen uitgereikt in
de categorie 16 tot en me
20 jaar.
De prijzen, 800 en 400 eurc
moeten besteed worde-
aan verdere muziekbeoete-
De finalisten zijndesaxoffr
nisten Zoë Braai en Eve
lien Verkamman uit "ho
len. Marlon Dek (cello)»
Svjatoslav Presnyakov u»
Goes en Oost-Souburg. W*
na Denissen (hobo)
ge Meeusen uit lliddeibuij
en Rick en Elco Jansen lp'a
no) uit Oostdijk.
