Vissersdorp prikkelt herinnering
PZC
Modetreffer
Gimbière
Nazomer wekt blues van
Edward Hopper tot leven
Visies van Begijn
en Van der Heide
op leven en liefde
Mannen huilen om
het damesleed van
Liza van Sambeek
Japanse kunstenares Takako Hamano wijdt kunstproject aan Arnemuiden
donderdag 18 maart 2004
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De in Amster
dam woonachtige Japanse kun
stenares Takako Hamano pre
senteert in het Zeeuws Archief
in Middelburg de eerste resulta
ten van een project dat geheel
gewijd is aan Arnemuiden. In
het Zeeuwse vissersdorp is ze
'misschien wel' op zoek naar
haar eigen herinneringen.
Hamano woont sinds 1999 in Ne
derland. Na een jaar te hebben
gestudeerd aan de hogeschool
voor de kunst in Utrecht, heeft
ze haar opleiding voortgezet
aan de Rietveldacademie in Am
sterdam. Jarenlang heeft ze
rondgelopen met het idee een
kunstproject te maken dat geba
seerd is op onderzoek in een vis
sersdorp. „Mijn moeder komt
uit een klein vissersdorp in Ja
pan", vertelt Hamano. „Tot
mijn zevende heb ik daar ge
woond, daarna ben ik naar To
kyo verhuisd. Ik heb heel specia
le herinneringen aan het vissers
dorp, maar ze zijn abstract,
want het is allemaal zo lang gele
den. Ik vermoed dat mijn herin
neringen niet zo realistisch
zijn."
Hamano heeft gemerkt dat haar
herinneringen aan het Japanse
vissersdorp concreter worden
naarmate ze zich meer met Arne
muiden bezighoudt. Ze onder
zoekt het dagelijks leven in het
visserdorp, met speciale aan
dacht voor de relatie tussen
mens en natuur. Met behulp van
het Zeeuws Archief heeft ze
zich in de geschiedenis verdiept.
Ze interviewt Arnemuidenaren,
ze maakt foto's, tekent, filmt,
loopt rond en snuift de sfeer op.
Vorige week is ze met een vis
sersboot meegevaren.
Het materiaal dat Hamano ver
zamelt, neemt ze mee naar haar
atelier in Amsterdam. Daar
maakt ze vooral tekeningen. „Te-
is een portret van vishandelaar
Henk Marijs dat is geplaatst te
gen een historische achter
grond. „Als oude mensen hun
herinneringen ophalen, over
bruggen ze soms in één tel der
tig jaar", verklaart Hamano.
„Dat fascineert me. Als kunste
naar kun je dat ook doen door
middel van beeld. Wie weet kan
ik zo ook mijn oude herinnerin
gen verbinden met het Arnemui
den van nu."
In september hoopt Hamano een
complete tentoonstelling in te
richten op een boot. Die wil ze
van Amsterdam naar Arnemui
den laten varen. Het idee is de
boot op verschillende plekken
in Zeeland te laten aanleggen,
zodat mensen daar de expositie
kunnen bezoeken. Met de kleine
presentatie die ze nu heeft inge
richt in het Zeeuws Archief
wijst Hamano vooruit naar die
tentoonstelling. Daarbij komt
dat ze ook de Arnemuidenaren
die haar zien rondlopen een idee
wil geven van het soort werk
dat ze maakt.
„Ik ben heel hartelijk ontvan
gen. Tot nu toe zijn alle mensen
die ik benaderde zo vriendelijk
geweest om aan mijn project
mee te werken."
Verbaasd
De Arnemuidenaren mogen dan
niet hebben opgekeken van Ha
mano, zelf stond ze wel ver
baasd bij haar eerste bezoek
aan het vissersdorp. „Ik had iets
heel anders verwacht", zegt ze
lachend. „Er was helemaal geen
zee. Hoewel ik onbevooroor
deeld naar Arnemuiden ging,
had ik in gedachten natuurlijk
toch een beeld gevormd. Ik stel
de me een beetje een melancho
liek vissersdorp voor, zoiets als
het dorp uit mijn jeugd. Daar
bleek Arnemuiden niet op te lij
ken.
Expositie: Arnemuiden bekeken
door de ogen van de Japanse
kunstenares Takako Hamano,
t/m 15 april in het café van het
Zeeuws Archief in Middelburg,
open di t/m za van 9-17 uur.
kunst
kenen is voor mij de belangrijk
ste manier om een idee uit te
drukken."
Tot en met 15 april laat het
Zeeuws Archief zien wat Hama-
no's onderzoek, waarmee ze in
oktober is begonnen, zoal heeft
opgeleverd. Behalve collages en
tekeningen - volgens Hamano
zijn het nog schetsen - zijn er
dia's en videobeelden te zien.
Hamano: „Kunstwerk vind ik
een groot woord. Het is visueel
werk. Het is wat ik maak. Mijn
onderzoek dient gedeeltelijk als
basis voor het maken van werk,
maar de onderzoeksresultaten
kunnen zelf ook het werk zijn."
Een mooi voorbeeld van het
soort werk dat Hamano maakt,
fAdvertentie
JACKS 139,95/129,95 20.- KORTING
PULLOVERS €09,95/65,- e 10.- KORTING
MODESHOW DONDERDAG 1 8 MAART
LANGE DELFT 16 MIDDELBURG
Takako Hamano heeft gemerkt dat haar eigen herinneringen sterker worden naarmate ze zich meer met Arnémuiden bezighoudt.
foto Lex de Meester
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - „Wij zijn dus Liza van
Sambeek." Zo begon Ciel
Heintz (55) gisteren de literaire
avond die ter gelegenheid van
de Boekenweek was georgani
seerd in de bibliotheek in Goes.
Liza van Sambeek is namelijk
het pseudoniem dat ze deelt met
Liesbeth van Erp (50). Drie
maanden geleden- debuteerden
ze met de roman Zadelpijn en
ander damesleed, waarvan in
middels dertigduizend exempla
ren zijn verkocht.
Het boek gaat over de fietsclub
'Les Tïtes Sancerre', zeven da
mes van rond de vijftig die door
Frankrijk toeren. Dat past mooi
in de Boekenweek, die Frank
rijk als thema heeft.
Elk van de zeven personages in
het boek - fictief maar met auto
biografische trekjes - beschrijft
een dag van een fietstocht langs
de Loire. Alle facetten van het
leven van middelbare vrouwen
komen aan bod. Vriendschap, te
genslag, ontrouw, bum-out, ja
loezie, werk en gezin, tekenen
van verval (Heintz: „Zoals onge
wenste vetstapeling rond het
middenrif") en de dood van
ouders of leeftijdsgenoten.
Dat maakt Zadelpijn niet tot
een damesboek, verzekerde
Heintz haar gehoor, dat wel
voor het overgrote deel uit vrou
wen bestond. „Het is juist ook
een boek voor mannen, omdat
ze inzicht krijgen in de psycholo
gie, de verlangens en de seksu
ele behoeften van de hedendaag
se vrouw. Als mannen willen we
ten hoe ze kunnen anticiperen
op het gedrag van vrouwen is
dit boek een must."
In meerdere opzichten bleek Li
za van Sambeek een onortho
doxe schrijfster. Niet alleen om
dat achter de naam twee vrou
wen schuilgaan. Het schrijvers
duo pakte de lezing ook vol
strekt anders aan dan de meeste
schrijvers doorgaans doen. Na
dat ze eerst de speech hadden
voorgelezen waarmee ze drie
maanden geleden hun boek pre
senteerden, gingen Van Eo(
Heintz vragen stellen aan»,
bliek, in plaats van v^'
het publiek te beantwoc^
Ze wilden weten hoeveel
sen het boek hadden
maar ook wie volgens de®
veer zestig aanwezigenhe;jj
pigste personage was. wdfcj
ne het indrukwekkendst a»
de drie mannen in het
vonden van de filosofie die»
van de mannen in het boeb
hangt over ontrouw.
En passant vertelden de sdd
sters over hun lange \i&
schap, over het samen scha
in Franse hotels en appartea
ten, over fietsvakanties mei^
mannen en over de reactiesi
mannen in hun omgeving ui
lezen. „Ze huilden."
Na stukjes te hebben voo$
zen, gingen Van Erp en Ka
ook elkaar vragen stellen 5
je als schrijver met zijn Ua
dan heb je geen interview]
dig.
Van Erp benadrukte d
Zadelpijn wilden uitdniü
dat het leven van vrouweai
ophoudt bij vijfendertig,
Dat vond ook Heintz. „Weê
gen liever geen boodschap i
Maar het boek straalt ui',
het leven nog heel dynaa i
kan zijn als je vijftig bent.ll
je moet het wel zelf doet i
vrouwen in het boek zijnawi i
me, zelfstandige types. Zen i
den het wel. Het is een sfers i
kom op meiden, handen i
mouwen, veel plezier, 4
waar je zin in hebt, gaan
die banaan, zal ik i
gen."
bij nader inzie!
In het artikel 'Hooglied dichter bi
mensen' in de krant van gisterenlsi 11
foutje geslopen. Er staat datpn"
Eeuwout van der Linden en Ls
res Marja de Lange hun boektrs
presenteren in de Koperen Tuin,
Dat is niet juist.
De presentatie van het boek vin;
dag om 16.30 uur plaats in de Kop*
Tuin in Goes.
door Ali Pankow
Er zitten drie mensen aan de
bar: een, man en een vrouw
en verderop nog een man al
leen. De barlceeper is de vierde
persoon. Edward Hopper creëer
de deze scène in zijn beroemd
ste schilderij 'Nighthawks'. De
ontwerper Helnwein maakte er
V»°e*
een parodie op en noemde het
'Boulevard of broken dreams'.
Zijn mensen aan de bar werden:
James Dean, Humphrey Bogart,
Marilyn Monroe en Elvis Pres
ley. De Franse auteur Philippe
Besson gebruikte het oorspron
kelijke tafereel van Hopper als
basis voor zijn boek Nazomer.
Zijn hoofdpersonen in dit decor
zijn toneelschrijfster Louise
Cooper, haar ex-man Stephen
Townsend, barkeeper Ben en de
oude schipper Carter. Geen film
sterren, wel gebroken dromen
en onwillekeurig hoor je de
schrijnende klanken van de al
les overheersende blues.
Nazomer is weinig Frans. Dat is
opmerkelijk omdat zijn twee
voorgaande boeken Bij afwezig
heid van mannen en Zijn broer
en vervolgens ook zijn vierde
boek Gargon d'ltalie wel veel
met Frankrijk te maken hebben.
Nazomer niet. Het verhaal
speelt zich af in café 'Phillies',
overeenkomstig de naam die
Hopper gaf aan de bar op zijn
bekende schilderij. Besson si
tueert het ebablissement aan de
oceaankust in Amerika.
Het is laat. in de middag op een
zondag in september Daarmee
zet Besson al direct die blues in.
Melancholie over iets wat voor
bij is, dus ook een koestering
van geluk dat ooit was. Maar
ook verbittering omdat het ge
luk niet voortduurde.
Louise Cooper zit aan de bar en
wacht op haar minnaar Nor
man. Hij zal deze middag zijn
vrouw laten weten dat hun hu-
Philippe. Besson
Nazomer
De Boekenweek, die duurt tot en met zaterdag, richt de
schijnwerper op Frankrijk. Hoeveel toeten we eigenlijk van
de hedendaagse Franse literatuur? Voor veel mensen houdt
die op bij Sirnone de Beauvoir, Albert Camus, Jean-Paul
Sartre en Frangoise Sagan. In een dagelijkse serie belicht
de PZC de Franse literatuur van nu. Tien PZC-redacteuren
geven hun indruk van een recent vertaalde Franse roman.
Vandaag, in de achtste aflevering, Nazomer van Philippe
Besson.
welijk voorbij is en dat hij defi
nitief voor Louise kiest. Ben
kent Louise als jarenlange trou
we gast in Phillies door en door.
Zonder te vragen schenkt hij
steevast haar witte Martini in.
Hij doorgrondt haar verdriet
over het stuklopen van haar rela
tie met Stephen vijf jaar gele
den. Stephen verkoos Rachel.
Louise heeft dat verdriet met
succes bevochten, evenals haar
teleurstelling over het besef dat
ze nooit een succesvol actrice
zal worden. Haar talent schuilt
in het schrijven van toneelstuk
ken. Dat levert haar de roem die
ze verdient.
Uiteindelijk maakt niet Nor
man, maar Stephen zijn opwach
ting in Phillies. Zijn relatie met
Rachel is stukgelopen. Besson
weet knap de broosheid van het
weerzien met Louise weer te ge
ven. Daarin schuilt ook de over
eenkomst met zijn eerdere werk:
de vraag of de mens in staat is
zijn leven opnieuw te beginnen,
Nazomer voldoet volledig aan
de oeroude toneelwetten van
Aristoteles: eenheid van plaats,
tijd en handeling. Hoewel de dia
logen en handelingen in dit
boek miniem zijn. In het hele
verhaal wisselen de personages
slechts enkele zinnen. De con
flicten spelen zich vooral in hun
eigen hoofden af. Die verdienen
alle aandacht. Om echt betrok
ken te raken bij de personages
dient Nazomer dan ook 'lang
zaam' te worden gelezen, zodat
je op de achtergrond die scheu
rende blues over het verleden en
het verlangen naar weer een toe
komst samen kunt horen.
Philippe Bessoti, Nazomer, uitgeve
rij Ambo/Amsterdam, vertaald
door T. Buckinx, 17,90 euro
Op de site www.pzc.nl kan een spe
ciale boekenweekpagina worden
aangeklikt.
door Anita Tournois
TERNEUZEN - Bert Begijn uit
Hoek exposeert tekeningen in
de passerelle van het gemeente
huis van Temeuzen. Op een poë
tische manier geeft hij hierin as
pecten van de liefde tussen man
en vrouw weer. De mixed media
van Christa van der Heide uit
Westdorpe in de hal laten veel
zien in het thema van Nixs tot
X. Een boeiende tentoonstelling
van twee in Zeeuws-Vlaanderen
woonachtige kunstenaars met
een sterke eigen visie op leven
en liefde.
Begijn exposeerde al drie keer
eerder in het stadhuis van Ter-
neuzen, zijn geboorteplaats. Hij
volgde de Koninklijke Acade
mie voor Schone Kunsten in
Gent en is meester in de schilder
kunst. Naast het schilderen legt
hij zich toe op het tekenen met
potlood. De met deze techniek
tentoongestelde werken kennen
een ondertoon van sensualiteit
en erotiek. Verschillende aspec
ten van de liefde en communica
tie tussen man en vrouw worden
op eigen wijze uitgediept.
Taferelen aangebracht op bruin
papier worden verder verwerkt
op wit papier. De gebruikte lijn-
vorming is dan weer summier
en subtiel, dan weer krachtig
doorgewerkt, ingekrast of opge
vuld, waardoor de afbeelding
uitmondt in een verrassend spel
van lijnen, lijntjes en vlakken.
Vele nevenvormen vergezellen
de hoofdvorm. Achterliggend,
in elkaar vloeiend of als collage
aangebracht. Potloodlijnen zijn
soms nauwelijks aangezet of ge
deeltelijk weggegumd, waar
door deze toch aanwezig blijven
en meedoen op de achtergrond.
Fallusvormen domineren in een
groot aantal van zijn werken.
„Mijn tekeningen laten zowel
een lichte als een donkere kant
zien", laat de kunstenaar weten.
„Het spel van de liefde tussen
twee mensen vormt het belang
rijkste instrument in mijn af
beeldingen. Binnen de diverse
gebruikte contouren zit veel poë
zie. Een zeer wezenlijk onder
deel van mijn werk dat ik be
wust overal tussenweef; met
mijn potlood, maar ook met
tekst en collages zoals de plaat
jes met de rozen. Met mijn fallus
sen bedoel ik dan ook niets ba
naals. Het gaat eerder over een
zekere heiligheid en tederheid.
Misschien idealiseer ik de liefde
wel."
In de tekeningen met de fallus
sen, die redelijk donker zijn van
opzet, zijn ook de vormen van
vrouwenborsten regelmatig
waarneembaar. In het lichtere
werk treffen realistisch vormge
geven gestaltes van mannen en
vrouwen elkaar in uiteenlopen
de emoties.
Emotie en passie ziet men ook te
rug in het werk van Van der Hei
de. Zowel in haar landschappen
als in haar mensfiguren, uitge
beeld als poppetjes, abstract,
zwart en krachtig, zoals het eer
ste poppetje dat een kind te
kent, Kruisen doorkruisen haar
werken voortdurend.
Panelen
Van der Heide: Het kruis staat
voor zand erover, weg ermee,
een streep door iets zetten of
juist expliciet het aanduiden
van een plek." Omdat van der
Heide de Bijlmerramp van nabij
meemaakte, refereren verschil
lende werken aan dit thema. Zo
als het werk waarin hemden af
gedrukt en verwerkt zijn.
„Niets meer aan en om het lijf
hebben", legt Van der Heide uit.
Zij werkt in hoofdzaak op pane
len waarop structuur wordt aan
gebracht met onder meer steen
gruis. Lood is een veelgebruikt
materiaal dat terugkomt aan de
randen. Het wordt net als draad
gebruikt om iets vorm te geven
of te accentueren.
Natuurtinten als terra en grijs
domineren. Een eveneens ge
bruikte combinatie van rood,
wit en zwart resulteert in een ze
kere vorm van dramatiek.
Van der Heide komt oorspronke
lijk uit Groningen. Ze doorliep
de Kunstacademie van Eeklo.
De Bijlmerramp heeft een der
mate grote invloed op haar schil
deren gehad dat het een niet
meer weg te denken uitlaatklep
is geworden om haar emoties
vorm te geven.
Tentoonstelling t/m 2 april in de
hal en passerelle van het Ge
meentehuis in Temeuzen.
Openingstijden: ma. t/m do. van
9.00 - 17.00 uur, vrij. tot 20.00
uur.
