Hongaarse landbouw bedreigd
BB
PZC
De naam Papandreou heeft in
Griekenland geen glans meer
PZC
>(tcw? 'AI
Bisschoppen brengen
paus somber rapport
Russische kiezer is
blij met Poetins
geleide democratie
Landeigenaren strijken EU-subsidies op
ft
9 maart 1954
.3
dinsdag 9 maart 2004
door Runa Hellinga
In de jaren zeventig raakte de
Hongaarse landbouw in een
diepe crisis. Voor de Hongaarse
communisten was dat reden om
over de grens naar West-Euro
pa te kijken. Er werd geld uitge
trokken voor de import van mó-
derne westerse irrigatie- en me-
chanisatiesystemen en de grote
landbouwbedrijven, tot dan toe
onder leiding van bestuurders
die er vooral vanwege hun par
tijtrouw zaten, kregen deskundi
gen die wisten wat ze deden.
Dat legde het land geen windeie
ren. De opbrengsten gingen met
sprongen omhoog en de export
steeg flink. De Sovjet-Unie zat
te springen om graan wijn, kip-
UITBREIDING EU
pen, kalkoenen, zonnebloemolie
en mais.
Na de val van het communisme,
eind jaren tachtig, ging het ech
ter snel bergafwaarts. De Sov
jet-markt ging op slot en als ge
volg van de landhervormingen
daalde de productie in Honga
rije. Toch slaagde het land er in
om in West-Europa nieuwe
markten te vinden Als enige
van de tien in mei tot de Europe
se Unie toetredende landen, ver
koopt Hongarije meer land
bouwproducten aan de EU dan
de EU aan Hongarije. Jaarlijks
levert dat 2,5 miljard euro op.
Toch staat de Hongaarse land
bouw met de toetreding tot de
EU moeilijke jaren te wachten,
meent de Nederlandse land-
bouwattaché in Boedapest,
oud-CDA politicus Dzsingisz
Gabor. „Sinds 1990 hebben de
achtereenvolgende regeringen,
conservatief zowel als socialis
tisch, hun landbouwbeleid niet
laten leiden door economische
overwegingen, maar door poli
tieke belangen. Het gevolg was
een reeks besluiten die de land
bouw weinig goed deden, en
zich nu wreken."
Dat begon meteen al in 1990,
toen alle grond aan de oude eige
naren of hun nazaten werd te
ruggegeven. Vaak woonden die
nazaten inmiddels in de stad en
konden ze eigenlijk niets met
hun nieuwe bezit. Nog steeds is
de helft van de landbouwgrond
in handen van grote bedrijven,
voormalige staatsboerderijen
en oude coöperaties. Maar eige
naar zijn die bedrijven niet. Ze
pachten het land, vaak van klei
ne eigenaren.
Dat zorgt, zegt Gabor, straks
voor grote problemen als de EU
volgens plan de landbouwsubsi
dies gaat binden aan grondei
gendom, in plaats van aan pro
ducten. Dat betekent dat in
Hongarije niet de grote produ
centen, maar de landeigenaren
het geld opstrijken.
„Zelfs als Brussel besluit dat de
subsidie naar de pachters gaat,
betekent dat alleen maar dat de
grondeigenaren de pacht verho
gen om het geld alsnog op te
strijken." Nu al is Hongaarse
landbouwgrond, vooruitlopend
op de Brusselse plannen, vol
gens Gabor snel duurder aan
het worden
Commerciële kippen- en var-
kensboeren komen straks dub
bel in de problemen. Omdat zij
geen grond mogen bezitten, lo
pen ze niet alleen de subsidie
mis, maar moeten ze ook nog
eens betalen om te kunnen vol
doen aan hun mestverplichtin-
gen. „Ik weet van bedrijven die
met duizenden kleine landeige
naren een contract hebben om
daar hun mest te mogen uitrij
den."
Veel Hongaarse bedrijfjes staan
nu al onder druk Niet voor
niets blokkeerden duizenden
Hongaarse boeren in februari in
het hele land wegen om hun pro
blemen onder de aandacht te
brengen. Het waren vooral var-
kensboeren, melkveehouders en
kippenboeren die de straat op
gingen. Deels om hogere subsi
dies voor hun producten te ei
sen, deels om uiting te geven
aan hun enorme onzekerheid
over de toekomst.
Probleem voor de vleesproduce-
rende bedrijven is dat ze on
danks de veel lagere loonkosten
duurder produceren dan
EU-boeren. Door verouderde
stallen is de productie-uitval in
de varkenshouderij en kippen-
bedrijven zo'n 30 procent „En
er lopen veel te veel mensen
rond. Zelf heb ik één personeels
lid op 2500 varkens, maar ik
was gisteren ergens waar tach
tig man rondliepen op 2000 var
ken". aldus Ronald Scholten,
een Nederlander die twee jaar
geleden een varkensbedrijf in
Hongarije begon.
Platteland
Heel kleine boertjes zullen van
al deze problemen weinig mer
ken. omdat die niet of nauwe
lijks voor de markt produceren.
Maar juist daar, zegt Gabor,
heeft Hongarije in de onderhan
delingen met de EU een grote
kans laten liggen. „Ze hebben
zich enorm op die landbouwsub
sidies geconcentreerd, maar de
fondsen voor de ontwikkeling
van het platteland helemaal la
ten zitten. Juist daar zit geld,
waarmee je de dorpen zou kun
nen helpen. Als je kijkt naar
Oostenrijk en Slovenië, die be
nutten die kansen wel en krij
gen veel geld uit Brussel. Het
Hongaarse platteland heeft nog
veel potentieel en als je dat ont
wikkelt, kun je behouden wat el
ders in Europa verloren is ge
gaan." Gabors hoop is dat Hon
gaarse politici na de toetreding,
als ze in Brussel met de realiteit
worden geconfronteerd, hun
koers omgooien en het economi
sche belang van de landbouw
alsnog voorrang geven.
„Dan kan dit land een geweldi
ge speler op de Europese markt
worden. Als je het Hongaarse
potentieel combineert met bij
voorbeeld de kennis die wij in
Nederland hebben, zie ik hier
op enige termijn prachtige mo
gelijkheden voor ontwikke
ling." GPD
door Jan Meulemeesters
Nederland telt volgens de
laatste telling nog 4,5
miljoen rooms-katholieken.
Dat is een half miljoen min
der dan bij de vorige 'geflat
teerde' telling van eind 2002.
Over de hele lijn neemt de
kerkelijke invloed op het
maatschappelijk leven af.
Tussen 1995 en 2000 nam het
aantal katholieken met
50.000 per jaar af. Het So
ciaal en Cultureel Planbu
reau voorspelt voor 2010 13
procent katholiek, 9 procent
protestant, 6 procent moslim:
67 procent zou dan buitenker
kelijk zijn.
Omdat er nu al een derde ge
neratie onkerkelijken zijn,
verdwijnen christelijke taal,
symbolen en denkwijze uit
het openbare leven, conclude
ren de bisschoppen.
Het gevolg is dat de kerkelij
ke invloed afneemt, de over
heid steeds minder geld naar
de kerk en kerkelijke instel
lingen laat vloeien en dat ca
techese moeilijk wordt, om
dat de meest elementaire za
ken onbekend zijn. Welis
waar is er het lichtpuntje van
een heropleving van de inte
resse in zingeving, spirituali
teit en ethiek onder jongeren
en jong volwassenen, maar
'de animo om zich als lid te
binden aan een godsdienstig
genootschap is gering'.
De Nederlandse bisschoppen
hebben gisteren het Vaticaan
een somber rapport aangebo
den. Minder gelovigen, min
der priesters, minder geld,
minder invloed. De eerdere
cijfers zijn geflatteerd, geven
de bisschoppen toe. Zo telde
het kerkelijk bureau Kaski
eind 2002 vijf miljoen ka
tholieken op 16,2 miljoen
Nederlanders (31 procent)
maar ledenadministrateur Si-
la kwam niet verder dan 4,5
miljoen. De laatste tien jaar
was er wel een stijging van
het aantal allochtone katho
lieken. Maar de vergrijp
onder katholieken verlo®
sneller dan in Nederlandai,
geheel, wat funeste gevolg-
kan hebben voor het aanti
vrijwilligers.
In de afgelopen zeven
nam het aantal actieve pnes-
ters met 500 (30 procent)
en ook kloosters lopen leegtf
worden bejaardenoorden
kwamen maar een dikke hon
derd priesterstudenten, l
permanente diakens en ;i
pastorale werk(st)ers bij,
een waardenonderzoek star
gezin (80,6 procent), vriend,
schap (59,4 procent), vijjt
tijd (53,2 procent) en wat
(47,5 procent) veel hoger da-
religie (17,6 procent), die hei
wel veel beter doet dan pot
tiek (9,8 procent).
Euthanasie
Bij ethische vraagstukke)
speelt persoonlijke voorkeur
een grotere rol dan het kerkè
lijk leergezag: er is een tame
lijk hoge acceptatie van et
scheiding, euthanasie en
mindere mate abortus, ge
de bisschoppen toe. De per
soonlijke voorkeur speelt oei
een belangrijke rol bij
vraag naar kerkelijke ritue
len bij vooral huwelijk en uit
vaart.
De bisschoppen wijzen Rome
trots op de talrijke brieven,
die zij overheid en maat
schappij schreven om de ka
tholieke waarden te verdedi
gen. Zo drongen zij bijvoor
beeld aan op de invoering
van het vak godsdienst-^
vensbeschouwing als examen
vak en op versterking van het
katholiek onderwijs. Zij roe
men de invloed van de katho
lieke media maar geven tos
dat 'waardegemeenschappen
in Nederland weimg invloed
meer hebben'.
De bisschoppen komen tod
verrassend tot de conclusie
dat er reden is tot zorg maar
ook voor hoop en dat ze de
toekomst met vertrouwen te
gemoet zien. GPD
door Anna Ferschtman
Dat de presidentsverkiezin
gen zondag in Rusland niet
spannend worden, is een under
statement. I)e winst van de Zit
tende president Vladimir Poe-
tin staat vast en het verschil tus
sen hein en de andere kandida
ten bedraagt in de peilingen cir
ca 75 procent. De 'geleide demo
cratie' die Poetin de afgelopen
jaren heeft vormgegeven lijkt
de kiezers tevreden te stemmen.
Zes andere kandidaten hebben
zich laten registreren om het te
gen Poetin op te nemen. Éen
heeft zich inmiddels terugge1-
trokken. De kansloze positie
van de kandidaten is niet alleen
het gevolg van de immense po
pulariteit van de president, de
staatsmedia hebben hun be
staan ook genegeerd. De twee
meest 'serieuze opponenten', de
liberale Irina Chakamada en de
linkse nationalist Sergej Glaz-
jov kregen zelfs geen steun van
hun eigen partijen, zo zinloos
werd de operatie geacht.
De enige zorg voor de autoritei
ten is of de opkomst boven dé
50 procent komt om de verkie
zingen geldig te laten zijn. Wel
licht dat daarom Poetin zelf
zorgde voor enig vertier door
drie weken voor de kiesgang
zijn premier en regering te ont
slaan. Het vertrek van premier
Kasjanov werd echter al langer
verwacht en de drukte over de
timing van het ontslag bleek
van korte duur.
Maar Rusland zou Rusland niet
zijn als er niet toch iets te specu
leren zou zijn over complotten
-en vals spel. Voor de meeste be
roering zorgde begin februari
nog wel de plotselinge verdwij
ning van presidentskandidaat
Ivan Rybkin. Vijf dagen bleef
Rybkin spoorloos en meldde na
zijn plotselinge terugkeer dat
hij was ontvoerd en gedrogeerd.
Daarna vertrok hij naar Lon
den voor overleg met de finan
cier van zijn partij, de uitgewe
ken tycoon Boris Berezovski. In
middels heeft Rybkin zich ate
kandidaat teruggetrokken
Enkele dagen voor zijn verdwij
ning had Rybkin Poetin ervan
beschuldigd betrokken te zijn
bij zeer lucratieve zakendeals.
Zouden een paar zware jongens
in opdracht van het Kremlin de
'kritische uitdager' een lesje
hebben geleerd? Het is onwaar
schijnlijk dat Poetin zoveel
moeite zou doen voor iemand
die in de peilingen 1 procent
haalde. Maar de verdenking dat
het Kremlin onwelkome gelui
den graag de mond snoert,
komt niet uit de lucht vallen.
Onder Poetins leiding is de
staat de afgelopen jaren inten
sief versterkt. Naarmate de
greep van het Kremlin op de bu
reaucratie, de veiligheidsstruc
turen, het parlement, de regio's
en de media toenam, raakte het
democratische karakter van Jiet
land meer en meer op de achter
grond. De media zijn voor een
groot deel gelijkgeschakeld en
er bestaan geen onafhankelijke
televisiezenders. In de aanloop
naar de verkiezingen is Poetin
uitgebreid op het beeldscherm
te bewonderen, maar krijgen an
dere kandidaten mondjesmaat
aandacht.
Niet alleen de media zijn uitge
schakeld als controleur van de
regering, ook het parlement is
na de verkiezingen van decem
ber gespeend van enige mondi
ge oppositie. Het lijkt de kie
zers weinig te doen.
Poetin bracht de Russen de afge
lopen jaren een gevoel van stabi
liteit en rust Gesteund door
een hoge olieprijs groeide de
economie gestaag en internatio
naal dwong Poetin meer respect
af dan zijn kwakkelende voor
ganger Jeltsin.
Aanslagen
Maar een belangrijke belofte
die Poetin zijn kiezers in 2000
had gedaan, heeft hij niet ver
vuld. Zijn ster rees destijds
door zijn ferme uitspraken over
de aanpak van Tsjetsjeense re
bellen. Sindsdien is het geweld
in het opstandige gebied welis
waar geluwd, maar heeft de
strijd zich verplaatst naar het
hart van Rusland.
Door bomaanslagen, zoals in de
Moskouse metro in februari, en
de spectaculaire gijzeling van
honderden theatergangers door
een groep Tsjetsjenen in okto
ber 2002, leven burgers in grote
steden nu met de angst slachtof
fer te worden van dergelijke ac
ties. Maar zoals de peilingen la
ten zien, staan zelfs aanslagen
de populariteit van Poetin voor
alsnog niet in de weg. ANP
Griekenland staat op z'n kop
Griekenland staat op z'n kop.
Voor het eerst in elf jaar krijgt
het een rechtse regering, geleid
door Kostas Karamanlis De kie
zers straften de regerende socia
listische Pasok zondag genade
loos af voor het afglijden in cor
ruptie en vriendjespolitiek.
Lijsttrekker George Papandre
ou werd ook de kop van Jut
voor het ongenoegen over dalen
de koopkracht en stijgende prij
zen na invoering van de euro.
door Hans Geleijnse
Het verhaal van de Griekse
parlementsverkiezingen is
dat van de Grote Verliezer: Ge
orge Papandreou, zoon van de
door de Grieken vereerde
Andreas Papandreou, de eigen
zinnige socialist die Grieken
land na zeven jaar militaire dic
tatuur in 1974 weer op democra
tisch spoor zette en gedurende
drie regeringen het land moder
niseerde.
Zoon George (52) presenteerde
zich tijdens de campagne voort
durend als 'de zoon van', die
met evenveel daad- en verbeel
dingskracht als zijn vader Grie
kenland op een nieuw spoor zou
zetten. Maar zijn vergane glorie
bleek niet bestand tegen Kostas
Karamanlis van de cen
trum-rechtse Neo Democratia.
De ND stond (met uitzondering
van de periode 1990-1993) 24
jaar aan de zijlijn. Het jasje van
overtuigde hervormer zat de
48-jarige advocaat Karamanlis
als gegoten.
Maar deze neef van de Konstan-
tin Karamanlis, die na de oor
log dertig jaar lang als premier
en president een hoofdrol speel
de, doet er beter aan deze ver
kiezingsuitslag niet als een
graadmeter voor zijn populari
teit te zien.
„Deze verkiezingen zullen de ge
schiedenis ingaan als een volks
protest tégen, niet als een stem
vóór een politieke leider", zei
commentator Dimitris Konstan-
takopoulos.
Pasok had bij de verkiezingen
van 2000 al een waarschuwing
gekregen. De zittende regering
van Kostas Simitis won met de
hakken over de sloot. De marge
was slechts 1 procent, maar in
het gecompliceerde Griekse
kiessysteem was dat goed voor
een comfortabele meerderheid
De conservatieve leider en latere winnaar van de verkiezingen Costas Karamanlis begeeft zich, om
ringd door aanhangers, op weg naar de stembus. foto John Kolesidis/RTR
in het 300 zetels tellende parle
ment.
Het signaal werd genegeerd.
Pas twee maanden voor de ver
kiezingen, toen de peilingen zo
wel Pasok als Simitis op groot
verlies tegenover rivaal Kara
manlis en zijn ND zetten, zetten
de 'spindoctors' in op vernieu
wing. Simitis trad af, Papandre
ou werd naar voren geschoven
en de verkiezingen werden twee
maanden vervroegd.
Het bleek een blunder van de
door machtswellust verblinde
Pasok, die geen antenne had
voor de gevoelens van onvrede
onder de kiezers. Papandreou,
tot dan minister van Buitenland
se Zaken, deed behalve kokette
ren met de naam van zijn vader
alles verkeerd
Hij omringde zich met Ameri
kaanse Grieken als medewer
kers, wat in dit traditioneel an
ti-Amerikaanse land geen aan
beveling is.
Hij probeerde over te komen als
een volkse leider, maar miste
verbaal en visueel elke overtui
gingskracht. Geen mens geloof
de zijn vorige week uit de hoge
hoed getoverde verviervoudi
ging van de laagste pensioenen
in acht jaar. En een aan alle
geestelijken van de machtige
Grieks-Orthodoxe kerk door
anonieme figuren verstuurd
zwartboek over George deed de
rest. De kiezers hoorden in de
kerk dat George een blasfemi
sche atheïst was, een tolerante
westerse liberaal die softdrugs
wilde legaliseren.
Karamanlis en de ND ontken
den dat zij achter de brieven-
campagne zaten, maar Pasok
liep krijsend naar de rechter.
Het kwaad was echter al ge
schied. Voor de Grieken telde al
leen de corruptie, die welig op
alle niveaus tiert, het ongenoe
gen over de bureaucratie en de
ontevredenheid over de conces
sies ten behoeve van de 'vriend
schap' met grote rivaal Turkije.
Karamanlis staat voor de taak
dat te veranderen. De voorteke
nen zijn niet gunstig. Hij beloof
de 250.000 nieuwe (deeltijdba
nen bij de overheid. Belangrijke
ND-kandidaten riepen al voor
GASFABRIEK - De gasfa
briek van Zierikzee gaat om
schakelen. De raad heeft drie
ton uitgetrokken om van steen
kolen over te gaan op propaan.
De huidige verliezen kunnen
daardoor drastisch beperkt
worden.
Door het wegvallen van de sto
kerij is minder personeel no
dig. Ook gaan de vaste lasten
omlaag
RECONSTRUCTIEPLAN
Schouwen-Duiveland heeft
zijn bezwaren tegen het Recon
structieplan kenbaar gemaakt.
Dat gebeurde tijdens een ver
gadering van Provinciale Sta
ten in Zierikzee. Vertegenwoor
digers van de eiland-bevolkijg
maakten duidelijk dat zij te
gen de bevriezing van de dorps
kernen zijn en tegen de ge
meentelijke herindeling.
BEWAARSCHOOL - De te
telijke Bewaarschool in Wis-
senkerke heeft het honderd;*
rig bestaan gevierd. De schod
werd een eeuw geleden opge
richt door oud-belasting®*
vanger A. v d. Loeff. Hij fina-
cierde de kleuterschool uit e-
gen middelen.
De Bewaarschool in Wissenker-
ke is een van de oudste in te
land.
de verkiezingen dat tiendui
zend Pasok-ambtenaren zullen
worden ontslagen en vervangen
door ND-aanhangers.
Karamanlis heeft zich ontdaan
van veel 'baronnen', oudgedien
den uit de rampzalige rege-
ring-Mitsotakis van 1990 tot
1993. Maar in de ND is de ex
treem-rechtse onderstroom in
de Griekse samenleving nog pro
minent aanwezig. Op buiten
lands politiek gebied zal weinig
veranderen, want ook Karaman
lis staat achter de plannen voor
de hereniging van Cyprus en de
toenadering tot de Turken.
Spelen
Zijn eerste taak wordt het in
goede banen leiden van het mil
jardenproject Olympische Spe
len Een spoedklus, met tal van
onafgebouwde stadions en ande
re faciliteiten. Als iets met ze
kerheid kan worden voorspeld,
is het dat de nieuwe regering de
komende maanden regelmatig
zal uitroepen dat de socialisten
de Olympische voorbereiding
danig hebben verknald. GPD
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationpark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag)
per maand: 19,45
per kwartaal. 56,60
per jaar: €217.00
Voor toezending per post geldt eer
toeslag.
E-mail' lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandv»
het einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,20
zaterdag: 1,70
Alle bedragen zijn inclusief 6%Bin
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig de
Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de Rege'ef
voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16 00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (klsintl*
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel (0113)315520
Fax (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Internet: www.pzc nl/adverters"
Auteursrechten voorbehouden rwa»'
Uitgeverij Provinciele Zeeuwse Courent BV is een onderdeel van hel Wegcner-conoem.^
aan ons verslrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand del wordt gebruld»»
(abonnementen)admmistretie en om u te (laten) informeren over
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig 9*
de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk rr
zcrsservice. Postbus 314460 AA Goes.
Behoort tot WGGeNGR
.-„qvuidig
I,k melden I
