Wilde orchidee wellicht terug
Het mooiste plekje van Schouwen
Ik mot wete
wie 't ewist eit
Nieuwe raadkaart
dinsdag 9 maart 2004
Beekshoekpolder bij Vrouwenpolder.
foto Ruben Oreel
Aan de duinvoet bij
Oranjezon, even ten
noordwesten van Vrouwen
polder, ligt de Beekshoek
polder. Een klein poldertje,
dat ontstaan is als strand
vlakte net achter de duinen.
Bij verdergaande duinont
wikkeling kon het op een ge
geven moment makkelijk in
gepolderd kon worden. Mo
menteel is het voornamelijk
in gebruik voor akkerbouw.
Het gebied staat op de nomi
natie om te worden inge
richt als natuurgebied en
dat heeft de gemoederen in
de omgeving danig bezig ge
houden.
De plannen die gemaakt zijn
voorzien in de aanleg van
zandig, waterrijk weidegebied,
zoals dat bijvoorbeeld ook tus
sen Dishoek en Westkapelle te
vinden is. Zowel landschappe
lijk als qua natuurwaarden
biedt een dergelijke inrichting
een erg aantrekkelijk perspec
tief.
Toch stemmen de plannen niet
overeen met het verwachtingspa
troon van veel bewoners van de
omgeving. Zij zien liever een in
richting die het oude boeren
landschap van het Platte van
Walefréren weerspiegelt Een
kleinschalig heggengebied zoals
dat tot de inundatie van Walche
ren in 1944 algemeen verbreid
was. Voor de afdeling Walche
ren van de Koninklijke Neder
landse Natuurhistorische Vere
niging (KNNV) was dat aanlei
ding om ter plekke een wande
ling te organiseren, waarbij een
begeleider was uitgenodigd om
de 'boerenlandvisie' toe te lich
ten, Min of meer bij toeval
kwam de uitnodiging op mijn
bureau terecht en dat was reden
genoeg om op maandagmiddag
naar het vertrekpunt van de
wandeling af te reizen om me
aan te melden als deelnemer. Te
gast in ons eigen toekomstige na
tuurgebied.
Ooit in een ver verleden, vorm
de de meedogenloze sloop van
het heggenlandschap in de Poel
op Zuid-Beveland voor mij de
eerste aanzet om actief te wor
den in de natuurbescherming.
Er is geen landschapstype waar
ik zo op gesteld ben als juist dat
ouderwetse Zeeuwse heggen-
landschap. En toch ligt het voor
de Beekshoekpolder allemaal
veel genuanceerder dan het op
het eerste gezicht lijkt, Het ge
bied wordt gevoed door kalkrijk
kwelwater vanuit de duinen van
Oranjezon en dat biedt voor de
ontwikkeling van natuurwaar
den vrijwel ongekende perspec
tieven. Planten als de harlekijn
- een zeer fraaie wilde orchidee
- en het al even mooi gebouwde
trilgras (bevertjes) kwamen
vroeger op Walcheren talrijk
voor, maar zijn er nu volledig
De PZC sponsort Het
Zeeuwse Landschap. In
'Natuurlijk Zeeland' doen
medewerkers van deze
stichting verslag van wat
er speelt in de Zeeuwse na
tuurgebieden: onverwachte
vondsten en bijzondere ge
dragingen passeren weke
lijks de revue. En natuur
lijk ook de successen en
mislukkingen in het be
heer.
uitgestorven. De Beekshoekpol
der is één van de weinige plaat
sen die de mogelijkheid biedt
om deze en andere uitgestorven
zeldzaamheden ooit nog op Wal
cheren terug te krijgen. Maar
dat perspectief is er alleen als er
een open, nat gebied wordt inge
richt.
Heggenlandschap
En dat intieme heggenland
schap dan? Het blijkt dat streek-
bewoners dit landschap terug
willen, en met die wens is Het
Zeeuwse Landschap als particu
liere natuurbeschermingsorgani
satie natuurlijk erg ingenomen.
Was dat besef van de landschap
pelijke waarde van de eigen
leefomgeving maar altijd en
overal aanwezig; dan zouden
heel wat natuur- en landschaps-
verwoestende ontwikkelingen
achterwege gebleven zijn. Ook
de provincie Zeeland, van waar
uit de natuurontwikkelingsplan
nen worden ontwikkeld en aan
gestuurd, wist de bezwaren te
gen de plannen op waarde te
schatten. Het natuurontwikke
lingsplan werd zodanig omge
vormd, dat ook heggen, met
daarin een aantal knotbomen
flink wat ruimte hebben gekre
gen, naast een centraal, nat en
open gebied. Het lijkt een ideaal
compromis, waarin alle belan
gen goed afgewogen zijn.
Sympathie
Toch gaan de aanpassingen in
de plannen nog met voor ieder
een ver genoeg. Dat bleek toen
we eenmaal onderweg met een
groep van zo'n vijfentwintig
deelnemers een toelichting kre
gen op de ideeën en bezwaren
die er leven. Oude referentiebeel
den blijken een bijna magische
aantrekkingskracht te bezitten.
Ik herken dat van binnen uit en
het heeft zeker mijn sympathie.
Wat echter - ook voor Het
Zeeuwse Landschap - het zwaar
ste telt is de exclusieve gelegen
heid om hier een flora en fauna
te krijgen die vrijwel nergens an
ders te realiseren is. Een flora
en fauna ook, die vanouds wel
op Walcheren te vinden was en
die nu aan alle kanten bedreigd
wordt. Al snel blijkt dat ook de
grote meerderheid van de wan
delaars dat het belangrijkst
vindt.
Maar oog voor het oude boeren
landschap, dat Walcheren ooit
tot de Tuin van Zeeland maak
te, is er ook. Al enkele jaren gele
den ontwikkelde Het Zeeuwse
Landschap een toekomstvisie
met een concreet voorstel om op
Walcheren op grote schaal tot
landschapsherstel te komen. De
aanleg van tientallen kilometers
heggen, vooral op de oorspronke
lijke plaatsen, aan de randen
van grote kreekruggen en op de
kleiplaatgronden, vormt het
hart van die plannen. Door de
boeren tegen een redelijke ver
goeding in te schakelen bij de
aanleg en het beheer van die heg
gen zullen - naast de winst voor
natuur en landschap - nieuwe
perspectieven voor de agrari
sche bedrijven ontstaan. Als op
die manier ook nog eens de wen
sen van bewoners (en recrean
ten!) vervuld worden, ontstaat
een win-win situatie. Of nee,
dat is eigenlijk te zwak uitge
drukt. Het is een win-win-win
situatie. Nu de realisatie nog.
Chiel Jacobusse
Chiel Jacobusse is hoofd exter
ne betrekkingen bij Het Zeeuw
se Landschap.
Bie 't stoplicht mö 'k wachte
tot 't licht wï groen oart. Ik
bin oónderwegte naè mien kan
toor Eigelijk bin ik nog 'n bitje
slaèperig in daèbie ok nog hu
meurig. Plotselieng verschient
t'r 'n oad vö mien raèmpje. „Hal
lo Joop, oe gaèt 't mit joe", roept
't oad deü de openstaènde gleu-
ve. „Goed", antwoord ik. „Ik
mag wï aolles ete van de dokter.
Wie bin jie eigelijk?"
„Kom mien noe nie vertèlle da
je nie weet wie 'k bin", zei 't
oad. D'r staèt 'n soorte van
André van Duinse bromfiets
helm bovenop. Ik zie noe dat de
bezitter van 't oad ok zö'n zèllef-
de soort leren jas draègt in z'n
eige voortbeweegt op 'n mobile-
tje, oud model. Zö eêne die je
alleêne ma kapot kan kriege as
je 'm van de derde etage uut 't
raèm goait.
„Zurrikzeê", zèg ik oopvol.
„Mis", lacht t'n. Z'n taanden
mag t'n ok wè 's naè laète kieke,
dienke ik bie m'n eige.
„Duislaand." Ik neem m'n eige
vö dat dit mien laoste poging is
As 't noe wï nie goed is kan d'n
vö mien part de boam in mee z'n
mobiletje. „Wï mis", lacht 't ge
bit.
„Zei mien dan eindelijk 's wie je
bint", roep ik geïrriteerd deü 't
spleetje „Dan za 'k je ma zeg
ge", zei t'n mee 'n gezicht of t'n
mien 'n groate verrassing gaèt
vertèlle. „Ik bin André de la Por
te."
„Ooooh, André de la Porte!
roep ik. „Noait van g'oard." Nèt
spriengt 't licht op groen. Drif
tig trappend op z'n mobilètje
komt t'n op gang. „Dienk ma's
goed naè, dan schiet 't je wè naè
binne. J'oart 't wè eé, ik wete
percies wie jie bint", roept'n, as
t'n nog 's omkiekt. Dan ver-
dwient t'n in de vèrte.
Dat aolles is inmiddels zö'n dèr-
tig jaèr elee. Ik d'n noait mïr
ezie. Ma tot vandaèg d'n dag
loap 'k d'r over te piekere wie
dat toch ewist kan weze. André
zèllef za d'r wè gin idee van da
'k weken lang naè z'n uut'eke-
ken Da 'k mien best edaèn
om daègelijks op 't zèllefde oa-
genblik bie dat zèllefde kruus-
punt te weze. Ik mot wete wie 't
ewist eit, doch ik iedere keer bie
m'n eige
't Is in de loap van de jaèren esle-
te. 't Za mien vérder 'n rotzur-
reg weze of André de la Porte 'n
goeie vriend van mien ewist eit,
of 'n toevallige verbieganger,
die z'n eige vergist eit in zich
daèvó geneerde. Zö iets m'n ao-
maè wè's mee'emaèkt. Je loapt
op straète, je ontmoet 'n kennis
in je loapt naè z'n toe. Dan
bliekt 't 'n oönbekènde te weze.
Dan ka je wè deü de groönd zak-
ke van schaèmte.
Waèrom eigelijk? 't Is toch nor-
maol as 'n méns z'n eige vergist?
Ma neê, op zö'n moment staè je
te schuttere of je 'n doadzoönde
begaèn eit. Je bint benauwd dat
de eêle plaèse je uut staèt te la-
che.
'n Paèr weken elee zag ik in Re-
nisse, waè 'k in de auto op mien
vraauwe wachtte, 'n persoan
loape die ik meênde te herken-
ne. Omdat m'n op oönze leeftied
stérk an veraanderieng onderhe
vig bin, durfde ik nie te roepe,
bang vö de valse schaèmte as 't
per abuus 'n aander was. Toen
eve laèter mien vraauwe wï in
stapte zei ze, „Ik iemand ezie
die sprekend leek op Jan, ma ik
durfde 'm nie an te spreke. Mis
schien was 't 'm nie." Toen wist
ik da 'k m'n eige nie vergist ao
in noe 'k d'r toch zö'n spiet
van eé. Sommige ménsen, die 'n
groate rol in je leven espeeld
zie je zö graèg terug. Soms zou
je wille da ze je vriend zouwe
bluve tot je doad gaèt.
Ma 't kan nog èrreger. Ik za je
vertèlle wat mien 'n stuitje gelee
is overkomme. In dan praèt ik
d'r noait mïr over. Ik was mït
mien vraauwe bie de cremaosie
van 'n geliefd familielid. Inééns
stieng daè 'n prachtige jonge
vraauwde vö mien neuze. Ze
sloeg aollebaaie de aèrremen om
mien aols in 'n mooie moönd
kuste mien drie keer op mien
kaèken. „Dag oompje", lispelde
ze in mien oare.
Verbaauwereerd ma zoönder te
genzin, kuste ik d'r terug. Onder
tussen doch ik bie m'n eige, Lie
ven Eer, wie mag dat noe wè we
ze? Gelukkig nam ze zèllef 't
woard. Ze informeerde naè
mien gezoönd'eid, 'n dankbaèr
oönderwèrp as je 'n dagje aau-
wer oart. Ik nam ruum d'n tied
om d'r uutgebreid te informere.
Gelukkig redde mien vraauwe
mien uut mien netelige pesisie.
Ze was oöngemèrkt achter mien
komme staè. Dag Demse, oe
gaèt 't mït joe. Toe wist ik 't
inééns, 't Was d'r nichtje, nota
bene 'n bekènde zangeres. Oe
was 't mogelijk da 'k dat nie
meteên ezien ao. Oewèl ik van
binne 'n opluchting voelde liet
ik niks mèrreke. Vlot informeer
de ik oe 't gieng mee d'r contrac
ten. Ao ze deze winter 'n volge
boekte agenda? Ao ze nog stees
dezèlfde musici om d'r ene?
Tiedens de plèchtig'eid, mee
blommen in aofscheidswoarden,
wier eveneêns andacht evroge
vö 'n lied dat a capella deü Dem
se vertolkt zou oare. In de uut-
stekende akoestiek van de aula
voelde ik traènen in mien oagen
in kippenvel over mien gaanse
lief bie de toanen van 't lied 'So
mewhere over the Rainbow'.
Eén vraèg laèt mien tot vandaè-
ge nie los. Zou ze 't emèrkt da
'k even uut mien rol was?
Joop van Zijp
Zo stiekemweg zijn er her en
der langs de Zeeuwse
oevers nogal wat oude, weinig
gebruikte haventjes. Kennelijk
lijken ze veel op elkaar. De raad
kaart van vorige week zette me
nige inzender op het verkeerde
been. Als locatie werden ge
noemd: Geersdijk (heel veel),
Borssele, Walsoorden, Bath,
Hansweert, Zijpe. Hoedekens-
kerke, Krabbendijke, Kamper
land, Veere, Goese Sas, Nieuw-
dorp en Wolphaartsdijk.
Daar liggen inderdaad nog (res
ten van) haventjes, maar op de
ansichtkaart staat toch echt de
haven Flaauwers (ook wel Flau-
werens genaamd), nabij het ge
hucht Moriaanshoofd en het
dorp Kerkwerve. Dichtbij de ha
ven liggen pal achter de Ooster-
scheldedijk de zeer fraaie Flaau
wers- en Weversinlagen, waar
altijd vogels te zien zijn.
Het gebouw op de foto is café
Heerenkeet, een etablissement
met een rijke historie, schrijft
C.G. Hart-van Popering uit
Sint-Annaland in een zeer uit
voerige bijdrage Zij dateert de
prentbriefkaart in 1960. 'Het
mooiste plekje van Schou-
wen-Duiveland', noemt
H. Kesteloo uit Brouwershaven
het. „Als kinderen gingen we
met onze ouders zwemmen aan
de Flaauwers of bij de Prommel-
sluis. Af en toe gingen we in het
café om een ijsje bij Simon en
kocht aan J.F. Fondse, met de
verplichting de Heeren elke don
derdag van koffie te voorzien.
In 1914 werd het Bierhuis ofwel
de Heerenkeet verkocht aan
Martien Hart uit Moriaans
hoofd. Die kreeg van het ge
meentebestuur van Kerkwerve
een volledige vergunning. In
1942 nam zoon Simon het café
over, maar niet voor lang Op
last van de Duitsers moest het
gebouw afgebroken worden, om
voor een vrij schootsveld te zor
gen. Echter, in de zomer van
1948 kon een nieuw café feeste
lijk worden geopend (door bur
gemeester Baas).
Na de ramp werd de weg Zienk-
zee-Haamstede verlegd en werd
de Heerenkeet een wat vergeten
hoek, tot vooral de Belgen het
schilderachtige plekje ontdek
ten. Het café kreeg zelfs een be
perkte hotelfunctie. Simon
Hart fungeerde tevens als ha
venmeester. In 1971 verkocht
hij de Heerenkeet en vonden
verbouwingen plaats. De nieu
we eigenaar probeerde korte
tijd de naam Oosterschelde-
zicht, maar keerde al gauw te
rug naar het vertrouwde Heer
enkeet.
De waardebonnen gaan naar:
C.H. van Schelven, Zierikzee,
D E. Tollenaar, Temeuzen en
H.J. Dekker, Burgh-Haamste-
de.
Rinus Antonisse
Kaatje Hart-Greijs. Dan heb
ben we het over de jaren zestig.
Vroeger lag het havenplateau
vol bieten die daar met schepen
werden opgehaald. Toen zat de
familie Snepvangers in het café,
nu de familie Snijders."
L. van der Wekken uit Zierik
zee stuurt een groepsfoto, die
kort na de Februariramp 1953
voor de Heerenkeet is gemaakt
„Het was daar een komen en
gaan van vletten, die in Schou
wen van alles ophaalden en op
de Heerenkeet weer wachtten
tot ze weer konden varen naar
de Westbrug in Zierikzee, waar
alles werd uitgeladen." J.C. Jon-
ker-Kooman uit Scharendijke
herinnert zich dat zij ten tijde
van de watersnood met vele an
deren vanuit het haventje Flaau
wers per boot werd geëvacu
eerd.
Terug naar het verhaal van in
zender Hart-van Popering. Ze
duikt ver de geschiedenis in en
noemt Pieter Braber uit Renes-
se de eerste herbergier op Flaau
wers: hij kreeg in 1763 toestem
ming voor het plaatsen van een
'zoeteltente'. Ter plekke werd
aan de bedreigde zeewering ge
werkt. Een voormalig wacht
huisje op de dijk werd geschikt
gemaakt als verblijf voor de
Heeren van Schouwen, die regel
matig de dijk kwamen controle
ren: de heemraads- of heerenk
eet. De keet werd eind 1901 ver
Deze week uit de collectie van Hans Linden-
bergh opnieuw een kaart die met water te
maken heeft, zij het meer zuidelijk in de provincie
dan Flaauwers. De vraag is: om welk dorp gaat
het? Meer informatie over de oude en nieuwe si
tuatie is welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag
13 maart worden gezonden naar:
PZC Redactie Buitengebied, postbus 31, 4460 AA
Goes;
faxnummer 0113-315669;
e-mailadres redactie@pzc.nl.
Voor inzenders van goede oplossingen zijn drie
waardebonnen beschikbaar.
