Twee eeuwen stoomtreinen
.PZC
Wil
iinn
I
Vraag ikantwoord
Adempauze
zaterdag 6 maart 2004
Niet de ingenieurs James Watt of George Stephenson zijn de
uitvinders van de stoomtrein, maar de in het vergeetboek geraakte
Richard Trevithick. Precies tweehonderd jaar nadat hij zijn eerste
stoomtrein liet rijden krijgt de uitvinder in Groot-Brittannië het
eerherstel dat hem toekomt. Dit hele jaar staan er aan de andere
kant van de Noordzee festiviteiten op het programma die bij deze
uitvinding stilstaan.
euuMMUtiaum
Door MIRJAM VAN TWISK
In 1804 zette Richard Trevit
hick (1771-1833). een lan
ge, sterke man uit Corn
wall die door zijn school
meester werd omschreven als
•obstinaat en onoplettend', een
uitvinding op het spoor die de
wereld totaal zou veranderen.
Met kennis die hij had opge
daan in de tinmijnen van Corn
wall. bouwde hij zijn Penydar-
ran tramwegmachine voor een
lijn in Zuid-Wales waar voor
heen de karren werden getrok
ken door langzame, arbeidsin
tensieve paarden.
Op 21 februari 1804, trok Trevit-
hicks pioniersmachine vanaf Pe-
nydarren tien ton ijzer en zeven
tig personen met een snelheid
van ongeveer zeven kilometer
per uur over een lengte van
bijna vijftien kilometer. De eige
naarvan de lijn sleepte hiermee
een prijs van 500 guineas in de
wacht. Hij was hiermee zijn tijd
twintig jaar vooruit, want Step-
hensons 'Rocket' lag nog niet
eens op de tekentafel. De erken
ning voor Trevithick bleef ech
ter uit; de door hem gebouwde
machine werd in die eerste ja
ren louter beschouwd als een
aardig nieuwigheidje en daar
bleef het bij.
Trevethick vertrok later naar de
mijnen van Zuid-Amerika waar
hij in 1833 straatarm stierf. Zijn
idee werd echter overgenomen
door anderen en tegen 1845 lag
er al een spoorwegnet van 3300
kilometer waarover in
Groot-Brittannië alleen al 30
miljoen passagiers werden ver
voerd. Met de uitgifte deze
maand van een munt waarop
zijn naam en uitvinding zijn
weergegeven, zal Trevethick
eindelijk de erkenning krijgen
die hij verdient.
Een replica op ware grootte van
de Penydarran locomotief zal
een van de hoogtepunten vor
men van de festiviteiten dit jaar
in MerthyrTydfil in Zuid-Wales.
waar het allemaal begon. Deze
replica zal ook als 'ster' funge
ren, samen met andere locomo
tieven uit het heden en verle
den, gedurende het Railfest dat
van 29 mei tot 6 juni wordt ge
houden in het National Railway
Museum in York.
Het Railfest belooft een feest
voor alle leeftijden te worden:
een collectie historische loco
motieven variërend van de
Rocket tot de Zweinstein-ex-
press uit de Harry Potterboe
ken, een antieke kermis, thea
tervoorstellingen, tochtjes per
trein en een spoorweg-bazaar.
Misschien omdat het de baker
mat is, maar Groot-Brittannië
kan op meer spoorwegattrac
ties per vierkante kilometer bo
gen dan enig ander land ter we
reld. De getallen zijn indruk
wekkend: meer dan honderd
historische spoorwegen en zes
tig stoommusea zijn het tehuis
van zevenhonderd werkende
stoomlocomotieven, onder
stoom gezet door een leger van
30.000 enthousiaste vrijwilli
gers. Wales verdient een aparte
vermelding vanwege zijn Great
Little Trains. Hoewel deze smal-
spoortreinen klein van formaat
zijn hebben ze allemaal gefun
geerd om leisteen of andere mi
neralen uit de bergen te halen.
Er is keuze uit acht verschillen
de lijnen, waarbij die van de
Ffestiniog Spoorweg de oudste
ter wereld is.
Er zijn natuurlijk ook spoorweg-
Deze zomer rijden
er extra veel trei
nen in Groot-Brit
tannië.
Foto GPD
musea die hun eigen histori
sche bestaansrecht hebben.
Steam in Swindon is gebouwd
in de voormalige werkplaats
van de Great Western Railway.
Didcot beschikt over het GWR
Rail Centre waar de glorietijd
van het stoomtijdperk tot leven
komt. Een deel van het Man
chester Museum of Science and
Industry is ondergebracht in
het oudste station ter wereld en
het Thinktank-museum in Bir
mingham heeft de oudste
stoommachine, ontworpen
door James Watt in 1779, in zijn
bezit.
Maar het is vooral Noord-
oost-Engeland dat gezien wordt
als de bakermat van de spoorwe
gen. Rond Newcastle werden de
eerste spoorwegen aangelegd
en reed de eerste passagierst-
rein tussen Stockton en Darling
ton.
Spoorwegdorp
In Shildon in het graafschap
Durham wordt de laatste hand
gelegd aan een 10 miljoen pond
Met de hond op vakantie?
Ik wil graag de hond meenemen op vakantie. Hoe
pak ik dat aan?
De lente breekt bijna aan en dat is niet voor
iedereen goed nieuws.
Marie-José Klaver, oprichtster van de site
www.hondenwandelweb.nl: 'De meeste stran
den zijn vanaf april verboden voor honden.
Gelukkig heeft Nederland prachtige natuurge
bieden waar honden wel welkom zijn. Het
Drents-Friese Wold is met ruim zesduizend
hectare bos het grootste losloopgebied van Ne
derland. Omdat hier eindeloos veel wandelin
gen zijn uitgezet, is dit gebied goed geschikt
voor een binnenlandse vakantie. Voor andere
binnen- of buitenlandse vakanties met de
hond heeft Arke net een handige gids uitge
bracht. Hierin staan hotels waar de hond wel
kom is en waar er bovendien een bak eten
voor ze klaar staat. Voor buitenlandse vakan
ties is het Handboek Reizen met de Hond on
misbaar. Hierin staat alles over inenten, het
dierenpaspoort en gevaarlijke teken.'
Heeft u ook een vraag? Mail naar:
vraaqenantwoord@weqener.nl
Voor meer vragen en antwoorden: ga naar de websi
te van deze krant en klik op de rubriek Reizen
Reisboeken
Vakantie in Auvergne
De Auvergne is een bij Ne-
derlandse vakantiegangers
populair gedeelte van
ijk. Bereikbaar bin-
dag, en met een
ip dat soms aan Ne-
loet denken (het
:e Allier), maar soms
anders is (vulka-
De nieuwe Domini-
igids 'Auvergne' behan
delt de hele regio, inclusief
J~n als Clermont-Ferrand en Lyon, en geeft
.evens tips voor vakantie met kinderen.
Auvergne, Eric Strijbos, uitgeverij Gottmer, 18,95
euro. ISBN 9025732933
ALICE PLEKKENPOL
kostend permanent spoorweg
dorp, het eerste buitenstation
van het National Railway Mu
seum. In het nabijgelegen Bea
mish, het openluchtmuseum
van Noordoost-Engeland, be
staat de gelegenheid om een
van de oudste nagebouwde
spoorlijnen te bezichtigen. Je
kunt er een ritje maken in een
open spoorweg wagonnetje ach
ter een replica van Step
henson's Locomotion No 1, ge
bouwd in 1825.
Voor liefhebbers is ook Corn
wall een aanrader, want daar be
gint het verhaal van Trevithick.
In zijn woonplaats Cranborne
staat een standbeeld van hem
met een model van een van zijn
machines in zijn hand. Niet ver
weg bevindt zich in Perponds
zijn cottage die is opengesteld
voor het publiek. In dat nederi
ge huisje is het moeilijk voor te
stellen dat wat krabbeltjes zou
den leiden tot de ontwikkeling
van de hogedrukstoommachine
en dat daarna de wereld nooit
meer hetzelfde zou zijn.
(ADVERTENTIE)
Een stoomtrein van de Rheilffordd Ffestiniog
Railway in Wales.
Hoogtepunten jubileumviering Mf M
1 en 2 mei Whisky Tremen over de Keith8iDufftown Spoorweg, Banffshire, Schotland,
als onderdeel van het Speyside Whisky Festival;
28 mei t/m 6 juni: Railfest in het Nationaal Spoorweg Museum in York, festiviteiten rond om
het verleden, heden en toe komst van het spoorvervoer;
Juni-september. Replica van de Trevithick Penydarren locomotief in Merthyr Tydfil;
1 t/m 11 juli Merthyr Tydfil Heritage Festival, inclusief verzameling Trevithick machines;
4 juli Transport Festival op 4 juli met stoomtreinen uit Cardiff
5 t/m 7 oktober: Victoriaanse Fantasie - een evenement rondom het 200-jarig bestaan in het
Colne Vally Railway Centre in Castle Hedmgham, Essex.
- Meer informatie op de website, www.rail200.com.
Hoewel ik er nooit eerder een
voet had gezet, was ik er ge
voelsmatig al heel vaak ge
weest. Ik kende het uitgesle
ten landschap van foto's, televisiepro
gramma's en als imposant decor in
films Uit angst dat het nu alleen nog
maar tegen kon vallen, had ik een be
zoek aan de Grand Canyon zo lang mo
gelijk uitgesteld.
Na 24 uur in Las Vegas was ik echter
toe aan een uitzicht dat geen fel ge
kleurd licht gaf, knipperde of lawaai
maakte. Het plastic emmertje met
partjes was al lang leeg, de eenarmige
bandieten hadden gul genomen en gie-
ng gegeven. En hoe fascinerend ik dit
gokparadijs ook vond. het was alsof ik
m een overspannen videoclip figureer-
Mijn goedkope hotelkamer lag op de
vijfde verdieping van een toren boven
Wn casino. Er was sinds 1970 niets
j meer aan de inrichting veranderd,
waardoor het een troostrijke omgeving
vormde voor iemand die het tempo van
jKzestad nauwelijks kon bijbenen. Dik-
e gordijnen sloten de straatgeluiden
met buiten, maar ze ontnamen me wel
et zicht op het permanente vuurwerk
Door DIRK MULDER
van de lichtreclames. Buiten was het
erg warm en ik vroeg me af of dat mede
door de hitte van al die lampjes kwam.
Ik lag op mijn bed en nam een besluit.
Viva Las Vegas, maar morgen ging ik
mooi naar de Grand Canyon.
Voor het slapengaan rekende ik alvast
bij de receptie af. Een mevrouw met
een kapsel dat groot genoeg was om di
verse vogels in te huisvesten, zei dat ze
het heerlijk vond om mij als gast gehad
te hebben, terwijl we elkaar toch niet
eerder hadden ontmoet.
In het holst van de volgende ochtend
glipte ik in mijn gehuurde Oldsmobile
de stad uit. Nu zou ik eindelijk de Gro
te Kloof aanschouwen.
Waar ik echter nooit bij stil had ge
staan, was dat de Grand Canyon niet ge
leidelijk in zicht komt. Een gebergte
kun je in de verte zien liggen, terwijl de
vormen steeds duidelijker en scherper
worden naarmate je dichterbij komt.
Maar een kloof kijkt wel uit. Die houdt
zich tot het allerlaatst in de bodem
schuil.
Na uren op de highway was er nog
steeds geen glimp van de Canyon te be
kennen, terwijl ik er volgens de kaart
toch behoorlijk in de buurt moest zijn.
Maar ik zag slechts een saai landschap
met dennenbomen.
Een bord langs de weg kondigde een
parkeerplaats en een restaurantje aan.
Ik nam de afslag en zette de auto stil
voor een heuphoog stenen muurtje
met een ijzeren stang. Ik stapte uit. Kij
kend over het muurtje deed ik van de
schrik een stap terug. Daar beneden lag
de Canyon die ik al zo vaak op beelden
had gezien. Mijn longen weigerden
dienst. Een paar tellen lang kon ik geen
lucht meer krijgen. Toen drong de let
terlijke waarheid van een versleten uit
drukking tot mij door. Het uitzicht was
werkelijk adembenemend.
Prijs geldig op bepaalde data en voor bepaalde Disney Hotels, 2 volwassenen per standaard kamer en incl. ontbi|t. Per kind van 3 t/m 11 jaar dat dezelfde kamer deelt, betaalt
u 60, Geldig bi| alle boekingen uit het officiële Disneyland Resort Paris-programma van Holland International. Vraag naar de voorwaarden. Wijzigingen voorbehouden.
