Iedere dag
poetsen is
niet nodig
'ZC
tips
Stinkend nieskruid is geen onwelriekende kerstroos
W3
Regendouche
Stoken
Muurscherm
Boormachine
zaterdag 6 maart 2004
Liefhebbers van antiek
kunnen hun hart opha
len in Maastricht. Tijdens
de gerenommeerde kunst
en antiekbeurs Tefaf gaan
de fijnste antieke voorwer
pen van hand tot hand.
Maar hoe staat het met het
onderhoud van deze kost
baarheden? Tips van ken
ners om antiek mooi te hou
den. „Zilver verslijt als je
het niet gebruikt."
Voor kunst- en antiekliefheb
bers is de Tefaf in het Maas
trichtse MECC een must. Expo
santen uit veertien landen (ruim
veertig uit Nederland) tonen tus
sen tot 14 maart de topstukken
uit hun collecties. Het aanbod
varieert van porselein tot klok
ken, van Oriëntaalse tot Middel
eeuwse kunstvoorwerpen en
van tapijten tot zilver. De mooie
stukken hebben een prijskaartje
waarvan de leek vaak schrikt.
„Mensen hebben vaak geen idee
wat de waarde van antieke voor
werpen is", bevestigt Ursula de
Jonge van Old Memories in
Broek in Waterland. Zij en haar
partner Michel de Jonge zijn al
twintig jaar lang gespeciali
seerd in Hollands zilver. „Opval
lend is dat ook jonge mensen in
teresse krijgen in antieke zilve
ren voorwerpen", merkt ze. „Ze
gaan er de waarde van inzien."
En daarmee is de link naar on
derhoud gelegd. „Ouderen we
ten nog wel hoe ze zilver moeten
behandelen, maar die kennis is
meestal niet overgedragen."
Twee vooroordelen over zilver
wil ze ontkrachten: iedere dag
poetsen is onnodig en geregeld
gebruik vergt minder onder
houd dan zorgvuldig opbergen.
„Veel mensen leggen hun zilve
ren bestek in een donkere la of -
erger nog - in de kelder of op zol
der. Ze halen het enkel tevoor
schijn voor speciale gelegenhe
den. Dan moet het inderdaad
eerst grondig gepoetst worden.
Zilver verslijt als je het niet ge
bruikt." Zelf adviseert ze haar
klanten Flint, een zilverpoets
die tevens polijst. Moderne che
mische middelen raadt ze af.
„Gewoon inwrijven met zilver
poets en daarna grondig uitwrij
ven met een flanellen doek. Dat
geeft het beste resultaat." Om
koper glanzend te krijgen, is een
andere behandeling nodig. Klei
nere voorwerpen kunnen wor
den ondergedompeld in een kom
met kokend water en een handje
vol soda. Tijdens het weken ver
dwijnen vlekken. Een middeltje
uit grootmoedertijd: meng was
met terpentijnbenzine, azijn
zuur en witte zeep. Voor een op
timaal resultaat werden de stuk
ken na deze wasbeurt vroeger in
de zon gezet.
Doorleefd
Willem-Jan Boeijen heeft samen
met zijn partner Juliette Hun
ting een antiekzaakBoeijen
kreeg de kennis over het onder
houd met de paplepel ingegoten
omdat zijn vader en opa ook al
in het antiek zaten. Hij advi
seert zijn klanten vooral voor
zichtig te zijn met antiek. Dat
heeft volgens hem wel verzor
ging nodig, maar dan wel op een
zachte manier.
Vooral hout wordt volgens hem
vaak verpest. „Als hout schraal
is of een patina heeft, gaan men
sen vaak met schuurpapier aan
de slag. Daarmee haal je het ka
rakter van een meubelstuk
weg." Hij adviseert om het meu
bel eerst goed schoon te maken
zonder chemische middelen en
het vervolgens te behandelen
Negentiende eeuwse Engelse kommen.
foto GPD
met boenwas. „Een oud middel- een mengsel van was en terpen
tje, maar nog altijd effectief." tijnbenzine. De was kan worden
Overigens voldoet een keer per aangebracht met een pluisvrije
jaar aanbrengen van boenwas, doek en in cirkelvormige bewe
gingen. Vervolgens in de rich
ting van de nerven wrijven en
na enkele uren nawrijven met
een schone doek. Houten meube
len tussendoor afstoffen met een
schone doek en niet reinigen
met chemische middelen en pro
ducten uit een spuitbus.
Voor oude serviezen geldt van
zelfsprekend een ander verhaal.
Cis Buytink van Blauwe Regen
heeft een oassie voor antiek ser
vies, vooral uit de negentiende
eeuw. Ze verkoopt ook handbe
schilderde serviezen en kinder
serviezen uit die tijd.
Buytink merkt dat mensen vaak
ten onrechte aannemen dat oud
servies niet in de vaatwasser
kan. „Vroeger deden ze de af
was in gloeiend heet sop, dus
het meeste servies overleeft de
vaatwasmachine heus wel. Uit
gezonderd achttiende eeuw ser
vies of ouder servies waarin
goud verwerkt is' dat is beter
met de hand af te wassen." Wel
taboe zijn zeeppoeder in de vaat
wasser of bleekmiddel in de af-
wasbak „Reinigen met heet wa
ter volstaat meestal", aldus Buy
tink.
Vochtigheid
Veel onderhoudstips dateren uit
grootmoeders tijd. Zo is leer
schoon te maken met een meng
sel van een eiwit en een half
glas melk. Ei is ook het middel
om vergulde lijsten te reinigen'
met een prop watten een meng
sel opbrengen van drie eiwitten
en een derde bleekwater. Tin is
het veiligst schoon te maken
met een zachte borstel met zeep
water. Bronzen en ivoren kunst
werken nooit reinigen met wa
ter en zeep, maar met een zachte
borstel of droge doek. Schilde
rijen bij voorkeur stofvrij ma
ken met een schilderspenseel
van natuurlijk haar. Oude tapij
ten niet met de stofzuiger te lijf
gaan, maar met een bezem van
rijststro. Dieptereiniging van ta
pijten en schilderijen is een klus
je voor de vakman.
Overigens is niet alleen het on
derhoud, maar ook de omgeving
belangrijk voor het behoud van
antiquiteiten. Een droge, schone
en geluchte ruimte plus een sta
biele vochtigheidsgraad en tem
peratuur dragen bij aan de idea
le omstandigheden. Voor houten
meubilair bijvoorbeeld is een
temperatuur van rond de 20 gra
den en een luchtvochtigheid van
rond de 60 ideaal. Extreme ver
anderingen en rechtstreeks licht
kunnen desastreus zijn voor de
levensduur.
„Mensen die een waardevol an
tiek stuk hebben, kunnen eigen
lijk het best advies inwinnen bij
een kenner. Liever dan zelf aan
de slag te gaan en onherstelbare
schade aan te richten", vindt
Willem-Jan Boeijen. „De drem
pel van de antiquair is vaak on
terecht hoog. De meeste antiek
verkopers zijn echte liefhebbers
die graag over hun vak praten.
Bovendien adviseren ze graag
over het bewaren, restaureren
en onderhouden van oude voor
werpen."
Meer informatie: www.te-
faf.com' www.blauwere-
gen.com' www.oldmemories.nl
Anja Sparidaans
Omdat de meeste douchekop
pen slechts een gedeelte
van het lichaam besproeien,
wint de 'regendouche' aan popu
lariteit Ook het assortiment
van Tiger bevat sinds kort een
douchekop met een diameter
van twintig centimeter. Is bij
een aantal systemen de water
druk niet toereikend, dat geldt
niet voor de Venezia van Tiger.
Technische aanpassingen zijn
niet nodig. De douche wordt ge
leverd met glijstang en douches
lang voor 82,50 euro. Venezia is
te koop bij de bouwmarkt.
Informatie: 040-2809809 of
www.tiger.nl
Lina, Ekko, Ronda en Pano. Dat
zijn de namen van vier houtge
stookte inbouwhaarden die op
de markt zijn gebracht door He-
lex. Met name de vele mogelijk
heden zijn opvallend. De haar
den zijn verkrijgbaar in brede,
smalle, hoge en lage uitvoerin
gen. De haarden zijn voorzien
van een draaideur of een schuif
deur die omhoog kan. Met die
laatste optie verandert de haard
in een openhaard. De prijzen lo
pen uiteen van 2011 tot 3010 eu
ro.
Informatie: 023-5833000 of
www.helex.nl.
De platte beeldbuis is in op
mars. NewStar Computer Pro-
ducts in Haarlem brengt een sys
teem op de markt waarmee com
puterscherm of televisie gemak
kelijk aan de muur bevestigd
kqnnen worden. Volgens het be;-
drijf is het grote voordeel van de
mmirbeugels dat ze flexibel
zijn. Zo zijn de muurbeugels een
voudig in te stellen. De gebrui
ker kan het scherm knikken,
kantelen of draaien. De muur
beugels zijn geschikt voor ieder
type beeldscherm en te koop
vanaf 29,50 euro.
Voor meer informatie:
www.newstar.nl
Bosch heeft een nieuwe snoerlo-
ze klopboormachine, vooral be
doeld voor boren en schroeven
op lastige plekken. Met een dik
ke 14.4 volt accu. Bosch belooft
dat hij net zoveel kracht heeft
als de variant met elektriciteits-
snoer. GSB 14.4 VE-2 heet hij.
Hij is nogal zwaar, maar ook ste
vig. Volgens de fabrikant over
leeft hij een val van twee meter
op een betonnen vloer. Hij kan
moeiteloos in steen boren, om
dat hij een klopboorstand heeft.
Verder heeft hij 15 draaimo-
ment-instellingen. De boorkop
kan een diameter van 16 milli
meter aan. Motor, versnelling,
klopmechanisme en koppeling
zitten op één as en dat heeft gun
stige gevolgen voor de kracht
overdracht. De eerste versnel
ling is voor meer koppel, de
tweede om sneller te kunnen
schroeven en boren. Hij ligt pri
ma in de hand, maar is een beet
je zwaar. De accu wordt via een
snellader binnen een uur volle
dig opgeladen. De machine kost
€325 euro, inclusief twee accu'£.
plant ongeveer een halve meter
hoog. Het fijnverdeelde blad is
grachtengroen, en vormt een
mooi contrast met de appelgroe
ne bloemen. Meestal hebben die
een ragfijn kastanjebruin rand
je, maar er zijn ook exemplaren
waar dat ontbreekt. De grote
trossen bloemknoppen zijn al in
december zichtbaar, en meestal
gaan de bloemen in januari
open.
In de regel wordt stinkend nies
kruid onder bladverliezende bo
men en struiken geplant, maar
het is een geweldige kuipplant
voor een periode waarin alle an
dere kuipplanten in hun winter-
berging staan. Na de bloei, en
nadat de zaaddozen zijn openge
sprongen, kunt u de oude bloem
stengels bij de grond afsnijden.
Langlevend is stinkend nies
kruid niet, maar één plant zorgt
dikwijls voor honderden nako
melingen
Een veelverkochte selectie is
'Wester Flisk', een compacte
vorm met enigszins roodgetint
blad en rabarberrode bloem-
steeltjes. De plant is genoemd
naar het dorpje Wester Flisk
aan de Firth of Tay, in Fifeshire,
in Schotland. Hoor ik in den ho
ge doedelzakken janken? 'Sop-
ron' is een andere cultivar van
stinkend nieskruid, genoemd
naar een stad in Hongarije, en
gekenschetst door een zilverach
tige glans op het blad.
De Corsicaanse kerstroos, Helle-
borus argutifolius heeft hard,
leerachtig, getand blad en rela
tief grote crème-geelgroene bloe
men. Op vruchtbare grond is het
een reus van een plant die ge
makkelijk meer dan een meter
hoog wordt. Er zijn maar een
paar planten nodig om te maken
dat er hartje winter ook nog wat
in de tuin te beleven valt. De
Corsicaanse afkomst zou doen
vermoeden dat Helleborus argu
tifolius in ons land niet volko
men winterhard is, maar dat
valt mee. Alleen bij meer dan
tien graden vorst kunnen de
bloemen een tik krijgen, maar
ook dan is de schade slechts
cosmetisch, want de plant blijft
wel in leven. Helleborus corsi-
cus gedijt in de zon en de scha
duw, maar in zware schaduw
heeft de plant de neiging om uit
zijn krachten te groeien en om
te vallen. Ook de bloemstengels
van de Corsicaanse kerstroos
kunnen na de bloei tot aan de
grond worden afgeknipt.
Romke van de Kaa
Corsicaanse kerstroos, Helleborus Argutifolius. foto GPD
Kerstrozen kun je in twee
groepen verdelen: om te be
ginnen zijn er ongeveer tien
soorten wier bloem- en bladsten
gels ontspringen aan een onder
grondse wortelstok. Ze bloeien
met één, twee of drie bloemen
per bloemsteel. En voordat u in
de pen klimt om mij te melden
dat die van u vier bloemen aan
één stengel heeft - ik weet dat
dat voorkomt 'freaks' heb je
overal.
Helleborus niger, de echte ker
stroos, en Helleborus orientalis,
de meest populaire soort, zijn de
belangrijkste vertegenwoordi
gers van deze groep Daarnaast
heb je soorten die een stamme
tje lijken te maken, met boven
aan een toef blad en een grote
tros van twintig of meer bloe
men. Dat zijn er drie, te weten
Helleborus foetidus, het stin
kend nieskruid, Helleborus argu
tifolius, een soort van Corsica
en Sardinië, en Helleborus livi-
dus, een soort die alleen op de
Balearen voorkomt en die in ons
klimaat niet winterhard is.
Helleborus foetidus, het stin
kend nieskruid, stinkt niet en je
gaat er ook niet van niezen. Er
bestaan zelfs variëteiten met
zoetgeurende bloemen. Volgens
de vakliteratuur zou het blad
van de plant stinken als het gek
neusd wordt, maar zelfs dat is
hogelijk overdreven.
Stinkend nieskruid groeit in het
wild in grote delen van Europa,
meestal op kalkhoudende
grond. Dat wil niet zeggen dat
de plant kalk nodig heeft' hij to
lereert kalk en dat is heel wat
anders. Omdat er nogal wat
planten zijn die beslist geen
kalk verdragen, zoals hei en ro
dodendrons, hebben planten die
kalktolerant zijn op kalkhouden
de grond minder concurrentie,
maar in de tuin hebben ze geen
extra kalk nodig' daar is humus
het geheim van gezonde, sterk
groeiende planten.
Als stinkend nieskruid het naar
zijn zin heeft dan wordt de
Zeeuwse reismessen uit 1800.
Zilveren
en
pijpcomfort
uit 1842.
foto GPD
