Uitgescholden door de recherche
Zuid-Afrika is na tien jaar
nog geen steek veranderd
PZC
PZC
Boris Trajkovski
sterft voor poort EU
Veilige tunnel
Verhoren van politie gaan niet altijd volgens het boekje
27 februari 1954
vrijdag 27 februari 2004
Kort nadat zij werd verhoord
pleegde vorig jaar een 48-jarige
vrouw uit Den Haag die werd
verdacht van betrokkenheid bij
de moord op de 7-jarige Kumral
Bagci zelfmoord. Er is ontoelaat
bare druk op haar uitgeoefend,
zeggen strafrechtexperts. Wat
mag wel en niet bij verhoren, en
wat is de praktijk? „Bekennen
door vernederen kan heel mak
kelijk leiden tot valse verklarin
gen."
door Ferdi Schrooten
Een verdachte tijdens het ver
hoor uitschelden, intimide
ren of zelfs bedreigen mag niet.
Maar het gebeurt wel. Strikte
regels zijn er niet voor de gren
zen van een verhoor. I)e rechter
beoordeelt pas achteraf of re
chercheurs hun boekje te buiten
zijn gegaan. Vaak genoeg is dat
niet te achterhalen.
„We horen zo vaak dat er onge
oorloofde druk wordt uitgeoe
fend." zegt de Amsterdamse ad
vocaat Nico Meijenng. Afgeluis
terde gesprekken laten horen
van een medeverdachte, die lie
ve woordjes spreekt tegen de
vrouw van de verdachte. Of
vrouwen van verdachten die
worden opgepakt en onder vuur
worden genomen op grond van
verdenkingen die uiteindelijk
nooit hard worden gemaakt. Be
rucht is de belofte dat iemand
mag gaan als hij praat, terwijl
een bekentenis juist een garan
tie is op een langer verblijf in de
cel.
Liegen en zwijgen
Een verdachte mag liegen en
zwijgen, omdat hij niet aan zijn
eigen veroordeling hoeft mee te
werken. Maar als hij wil praten,
moet hij dat 'in vrijheid' kunnen
doen. „Ongeoorloofde druk is ta
boe, maar het is een heel rek
baar begrip", zegt gedragswe
tenschapper Jannie van der
Sleen. Zij heeft jarenlang les ge
geven aan de rechercheschool in
Zutphen en geeft tegenwoordig
met haar bedrijf Kinterview ver-
hoortrainingen aan politiemen
sen.
De grens is vorig jaar september
in elk geval overschreden tij
dens het keiharde verhoor van
een 48-jarige Turkse vrouw in
Den Haag, meent Van der Sleen
De vrouw, medeverdachte van
de moord op de 7-jarige Kumral
Bagci in 1995, pleegde twee da
gen later zelfmoord Pas on
langs bleek dat rechercheurs
haar hebben uitgescholden voor
'neukertje', 'ordinaire hoer', en
'leugenachtig monster'. De re
chercheurs zouden zich hebben
aangepast aan de taal van de
verdachte. Bij de politie geldt
bovendien als stelregel dat ver
horen harder mogen worden
naarmate het om ernstiger mis
drijven gaat.
Heel anders
Jannie van der Sleen: „Je moet
je taalgebruik wel aanpassen
aan de verdachte, want een
verhoor van een slimme
boekhouder, verdacht van frau
de, is iets heel anders dan het
verhoor van een vrouw als in
Den Haag het geval was Maar
dit is niet professioneel. Ik zie
geen enkele reden om zo tekeer
te gaan."
De politie mag zich nimmer
schuldig maken aan het gebruik
van scheldwoorden, vindt ook
de Nationale Ombudsman. Die
heeft al een aantal keer politie
korpsen op de vingers getikt. Bij
voorbeeld Haagse rechercheurs
omdat zij een man naar diens
zeggen hebben uitgemaakt voor
'paardenlul' en 'tyfushoeren-
jong'. Volgens de politiemensen
hadden ze slechts 'lui' en 'kloot
zak' gezegd, maar ook dat mag
niet van de Ombudsman.
„Van zweepslagen en andere
martelpraktijken zijn we geluk
kig verlost, maar heftige verbale
druk mag", vindt advocaat Jur-
jen Pen „Wat doe je bij een
vrouw die het gewend is om elke
dag te worden uitgescholden? Je
moet je toon kunnen aanpassen
aan wat iemand gewend is."
door Patrick Selbach
De pro-Westerse president
Boris Trajkovski veronge
lukte gisteren uitgerekend op
de dag waarop premier Crven-
kovski formeel het lidmaat
schap van de Europese Unie wil
de aanvragen bij Ierland, de hui
dige EU-voorzitter.
Deze belangrijke stap van het
nog jonge land zou voor de presi
dent een nieuw hoogtepunt zijn
geweest in zijn pogingen stabili
teit te brengen in de voormalige
Joegoslavische deelrepubliek.
Maar het staatshoofd stierf voor
de poorten van de EU.
Toetreding tot de EU en ook tot
de Navo was voor Trajkovski
oen belangrijk doel van zijn be
leid. Sinds zijn aantreden als
president in 1999 was het zijn
streven om zijn intern verdeelde
land definitief uit de greep van
het communistische verleden te
halen en de Slavische en etnisch
Albanese bevolkingsgroepen in
harmonie te laten samenleven.
Gedurende de eerste jaren van
zijn ambtstermijn had hij vooral
te maken met spanningen tus
sen de Slavisch sprekende Mace
donische bevolkingsdeel en de
Albanese minderheid. In 2001
kwam het bijna tot een burger
oorlog toen etnische Albanezen
in opstand kwamen.
De president speelde vervolgens
een belangrijke rol bij de tot
standkoming van een vredesver-
Het urenlange, heftige verhoor
van de Turkse vrouw in Den
Haag gaat echter ook Pen te ver.
„Waar ligt de grens als politie
en justitie dittoelaten? Er zijn
ook mensen die gewend zijn om
geslagen te worden. Moeten we
die dan maar weer gaan marte
len met het toedienen van von
ken of door een bezemsteel in
hun achterste te steken?"
Hoe steviger en onorthodoxer
het verhoor, hoe groter de kans
dat iemand bekent om maar ver
lost te worden van zijn ondervra
gers, waarschuwt verhoorspecia-
Uste Van der Sleen. „Bekennen
door vernederen kan heel mak
kelijk leiden tot valse verklarin
gen," zegt ze.
Video
De oplossing zou het opnemen
van alle verhoren op geluidsban
den kunnen zijn, en liefst op vi
deo. Dat gebeurt nog lang niet
altijd. En dus moet de rechter
achteraf oordelen of een ver
hoor door de beugel kon. „Als er
geen opnamen zijn moet hij het
doen met een geschreven verkla
ring," zegt Hans Crombag, hoog
leraar rechtspsychologie aan de
Universiteit Maastricht. Daar
kan van alles mee aan de hand
zijn.
„Ik zie regelmatig zaken waar
bij rechercheurs over de schreef
gaan. Mensen die onnodig da
gen achtereen drie. vier keer
worden verhoord. Verdachten
die worden uitgescholden."
De hoogleraar rechtspsycholo
gie zegt al heel wat voorbeelden
te kennen van verklaringen
waarbij verdachten woorden in
de mond zijn gelegd. En als dat
niet helpt, kan zelfs een verkla
ring worden aangepast. „Dan
worden zaken ingevoegd die
niet opvallen of die een verdach
te voor de rechter wel denkt te
kunnen corrigeren. Maar zo
werkt dat niet Zelfs een ongete
kende verklaring kan als bewijs
dienen." GPD
De Macedonische president Boris Trajkovski tijdens een bezoek
aan Ohrid in augustus vorig jaar. foto Ognen Teofilovski/RTR
drag dat een einde moest maken
aan het conflict. Navo-troepen.
onder wie ook Nederlandse mili
tairen, moesten toezien op nale
ving van het verdrag en de inle
vering van wapens door leden
van het Albanese bevrijdingsle
ger UQK.
Trajkovski werd op 25 juni 1956
geboren in Strumica. Hij volgde
een opleiding tot jurist en hij
werkte jarenlang op de juridi
sche afdeling van een bouwon
derneming. Zijn politieke ambi
ties ontpopten zich door zijn ac
tieve lidmaatschap van de natio
nalistische partij VMRO-DPM-
NE. Zijn inzet leverde hem in
1997 een baan op als adviseur
van de burgemeester van Skop
je.
Hij viel in de smaak bij de partij
top en in januari 1999 kon hij
aantreden als onderminister
van Buitenlandse Zaken. Nog in
datzelfde jaar werd hij naar vo
ren geschoven als presidentskan
didaat. Na een tumultueus verlo
pen stembusgang, waarbij de op
positie van fraude repte, werd
hij uiteindelijk gekozen tot de
tweede staatshoofd van de sinds
1991 onafhankelijke republiek
Macedonië.
Trajkosvki was getrouwd en hij
had twee kinderen. ANP
Zuid-Afrika is op weg naar de
viering van tien jaar democratie
en kiest en passant, op 14 april,
een nieuwe president, parle
ment en provinciale bestuur
ders. Hoe staat de regenboogna
tie ervoor? In Limpopoin het ui
terste noorden, jagen blanke boe
ren op illegale Zimbabwanen en
graven zij zich met veel wapens
in. Doel: het verdedigen van
hun land.
door Eelco van der Linden
Zwarte ogen vol angst staren
vanuit de hoge cabine naar
beneden. Ze glijden over een
blank gelaat met een dun snorre
tje, dan het fluorescerend groe
ne hesje dat om de dikke buik
spant, om te blijven rusten op
de revolver die achteloos maar
goed zichtbaar onder de riem is
gestoken.
..Weet jij dat jij een overtreding
hebt begaan?", klinkt het streng
in het Afrikaans.
De zwetende man weet dat,
want hij ging er net hard met
zijn truck vandoor toen hij de
groep mannen zag zitten. Eén
van hen sprong daarop meteen
in zijn 'bakkie' met het op
schrift 'Commando Unit 15',
plaatste een zwaailicht op het
dak, en zette onder luide aan
moediging van de anderen de
achtervolging in. Hij wist de
truck snel klem te rijden en te
rug te voeren naar de wachtpost
onder de boom bij het oude
pompstation. Het had allemaal
veel weg van een film, wat de
mannen een grappige vergelij
king vinden Hier zijn geen poli
tieagenten aan het werk. maar
blanke boeren die doen alsof ze
agenten zijn. „De wetteloosheid
vandaag is waar wij ons het
meest aan storen. En dus doen
we de dingen zelf", zegt hun lei
der Gidion Meiring, een hoge
ex-militair en voorman van de
conservatieve Transvaal Agrari
sche Unie met portefeuille 'vei
ligheidszaken'.
Eén van 'de dingen' is het jagen
op trucks. Sinds een tolpoort is
verrezen op de vernieuwde NI
verkiezen chauffeurs die van en
naar Zimbabwe reizen de paral
lelle landwegen om 90 rand uit
te sparen „Ze verwoesten onze
wegen, maar de politie doet
niets", zegt Meiring terwijl hij
vaderlijk toekijkt hoe zijn jonge
collega in het fluorescerende
hesje de persoonlijke gegevens
opschrijft van de chauffeur Die
mag na een 'ja baas, nee baas',
vertrekken. „We innen geen boe
tes, maar accepteren wel dona
ties", legt Meiring uit.
Vanzelfsprekendheid
Het is allemaal van een beangsti
gende vanzelfsprekendheid.
Tien jaar na het einde van apart
heid lijken in het noorden de ver
houdingen tussen wit en zwart
duidelijk Niks verzoening of
verbroedering, zo blijkt uit
'kringgesprek' dat volgt onder
de boom.
Dat een zwarte landarbeider
niet ver hier vandaan aan de
leeuwen is gevoerd door zijn wit
te baas, zien ze als een inci
dent'. Een systeem zit er volgens
hen wel in de 1500 blanke boe
ren die sinds 1994 in Zuid-Afri
ka zijn vermoord.
„Ze willen wraak nemen. Het is
constant boertje pesten", zegt
Herman, die net een wildpark
heeft gekocht. Hij werd onlangs
met zijn truck aangehouden
door een zwarte agent, die zei
dat zijn lading geen veevoer
maar 'dagga' (marihuana) bevat
te. „Ik moest zelf de 50 balen af
laden, terwijl ik hem had ge
zegd dat ik een hartpatiënt ben
met vier by-passes. Toen het
kind van mijn zwarte knecht
wilde helpen, dreigde hij me
aan te klagen wegens kinderar
beid." Tien jaar democratie
heeft volgens de leider van de
met 3000 leden grootste boere-
norganisatie van deze provincie,
niets opgeleverd. Ze gruwen van
de nieuwe Afrikaanse namen
van provincies en steden, en
klampen zich nog meer vast aan
hun Transvaal. Maar het ergste
is het proces van landrestitutie.
„Zimbabwe is hier in de maak",
zegt Meiring. Elke aanwezige
heeft wel grond dat wordt ge
claimd door een vroegere zwar
te eigenaar. De regering wil die
claims volgend jaar afgehan
deld hebben en dat is een recept
voor oorlog, aldus de mannen.
Dus worden de huifkarren weer
in een cirkel gezet. Iedereen is
zich bewust van het gevaar en
de solidariteit is groot, zegt Mei
ring „Dokters, tandartsen, di
recteuren. iedereen helpt hier
posten." De commando's uit de
Anonieme klokkenluiders, mogelijk gaat het
om medewerkers van het Roosendaalse be
drijf Croon, hebben de veiligheid van dë
Westerscheldetunnel aan de kaak gesteld. In een
e-mail, onder meer gericht aan de gemeenteraad
van Terneuzen en de media, wijzen zij op tal van
mogelijke mankementen die de veiligheid van de
gebruikers van de tunnel in gevaar kunnen breng
en. Met name de passage over de signalering van
stilstaande auto's is zorgwekkend; automobilisten
zouden niet tijdig gewaarschuwd kunnen worden
wanneer zich ergens in de tunnel een obstakel in
de vorm van een gestrand voertuig bevindt.
Nu hoeven we kritische kanttekeningen over de
veiligheid van de tunnel niet altijd en ogenblikke
lijk voor waar aan te nemen. En de anonieme klok
kenluiders lijkt het vooral om hun eigen veiligheid
te doen. Maar de lauwe reactie van de NV Wester
scheldetunnel is weer het andere uiterste. In eerste
instantie gaf men aan dat de kanttekeningen welis
waar grotendeels kloppen (zij duiden in ieder ge
val op kennis van zaken), maar dat er geen reden
is voor ongerustheid. Gisteren was de directie wat
ruimhartiger en liet zij weten dat de videobewa
king van de tunnel hier en daar nog te wensen
overlaat. Zelfs het feit dat een stilstaande auto
niet tijdig wordt gesignaleerd, wordt erkend.
Maar opnieuw wordt vastgesteld dat er geen enkel
gevaar dreigt.
Het is volstrekt begrijpelijk dat de tunneldirectie
op voorhand elke reden voor paniek de kop wil in
drukken. En niet elke oprisping over de veiligheid
hoeft met een grootscheeps onderzoek te worden
beantwoord. Maar het geeft te denken als mede
werkers van Croon, die betrokken waren bij de
bouw van de tunnel, hun kritische en kennelijk ter
zake kundige noten anoniem kenbaar moeten ma
ken. Dat wekt de indruk dat rondom de tunnel een
sfeer hangt, waarin kritiek niet is toegestaan. De
Westerscheldetunnel is immers een technisch hoog
standje, een blijk van groot menselijk vernuft dat
vorig jaar terecht met veel trompetgeschal is geo
pend.
Juist als de directie van de Westerscheldetunnel
overtuigd is van de veiligheid en als de bedrijven
die eraan werken zekerheid hebben over de deug
delijkheid van hun inzet, dan staat helemaal niets
een open discussie in de weg. Die discussie begint
met het opheffen van de anonimiteit en met de ze
kerheid dat klokkenluiders niet worden bestraft
STORMVLOEDKERING
Het derde rapport van de Del
tacommissie verschijnt volgen
de week. Het rapport behan
delt het plan voor het maken
van stormvloedkeringen in de
Westerschelde en de Nieuwe
Waterweg. Hiermee worden de
zeegaten afgesloten. De com
missie staat voor belangrijke
beslissingen. Zij moet ant
woord geven op de waag of dij
ken met een lengte van honder
den kilometers met en meter of
meer zullen moeten worden
verhoogd, of dat enkele zeega
ten moeten worden afgesloten.
IJSBERG - Veertien kinderen
van Sylt, een eiland voor de
westkust van Sleeswijk-Hol-
stein hebben gisteren een ha
chelijk avontuur beleefd. Zij
liepen van school op weg naar
huis over het ijs langs de kust
Plotseling dreef de ijsberg
waarop ze zich bevonden naar
de zee. De kinderen slaagden
er in springend van de ene drij
vende schots op de andere na
drie uur weer de vaste wal te
bereiken.
VPRO - De VPRO heeft gistera
vond zijn 115.000ste lid feeste
lijk binnengehaald. Volgens de
presidente heeft de omroep
geen zendtijd genoeg.
Afrikaner boeren van de Transvaal Agrarische Unie nemen het recht in eigen hand omdat de staat het
laat afweten. Ze jagen op illegale Zimbabwanen en truckchauffeurs die hun landwegen gebruiken om
tolwegen te ontwijken. foto Eelco ter Linden/GPD
oude tijd die eigenlijk ontman
teld hadden moeten worden,
zijn nieuw leven ingeblazen. „El
ke derde weekend van de
maand hebben we cursussen
met veel schietoefeningen." Al
les ter verdediging van het land,
dat nu al wordt overstroomd en
geplunderd door duizenden Zim
babwaanse vluchtelingen.
Meiringtoont een lokale krant.
Op een grote foto is hij te zien
met een dertigtal in lompen ge
klede Zimbabwaanse mannen
die in een halve cirkel op de
grond liggen met de handen ach
ter hun rug gebonden.
Apen
Kort ervoor waren ze nog uit
het bakkie gesprongen. „Als
apen vlogen ze overal naar toe",
zegt Meiring lachend. Het was
een klus om ze weer te vangen.
„We moesten het alleen doen",
klaagt de Afrikaner leider. Hij
wijst naar de zwarte mannen
die bij een winkeltje staan.
„Denk niet dat die van ons hiel
pen. En het gaat nota bene om
degenen die hun banen stelen."
Meiring schudt zijn hoofd, nog
meer overtuigd van de nood
zaak zich in te graven. GPD
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationpark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax- (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail- redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren.
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst
8.30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur
Abonnementen:
0800-0231231
(bi) acceptgirobetaling geldleen
toeslag)
per maand: 19,45
per kwartaal: 56,60
per jaar: €217.00
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag €1,20
zaterdag 1,70 btw
Alle bedragen zijn inclusief 6 bin
Bankrelaties:
ABN AMR O 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig de
Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de Regelen
voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag,
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes».
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties.
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Internet: www.pzc.nl/adverterwi
lerdeel van het Wegener cone.ro.
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt 9 pi»
(abonnementenadministratie en om u te (laten) informeren over voor u relevant^^tr-
de titels en de werkmaatschappijen v,
Als u op deze informatie gee
I. Postbus 31-1460 AA Goes
r ons zorgvuldig
chrifleh|k meldw bf ra"
Behoort tot WGGGNGR
