PZC
Altijd in touw en
lichtelijk chaotisch
Grieks goud van ongekende kwaliteit
Miflie: 0113-315680
0H.fk nl
PMlbus 31,4460 AA Goes
dveftentie-exploitatie:
«oord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
7feuws-Vlaanderen: 0114-372770;
tonaal: 020-4562500.
jonderdag 26 februari 2004
De nieuwe Nederlandse
ambassade in Berlijn
hordt begin volgende maand
Jicieel geopend door konin
gin Beatrix. Reden voor het
Nederlands Architectuurinsti-
?jut (NAi), de Kunsthal en
iet Staatliche Museen Berlin
an een overzichtstentoonstel
ling te wijden aan de archi-
gct van de al bekroonde kan-
ielarij: Rem Koolhaas.
Afgelopen maanden was de
*izende expositie met recent
;erk te zien in de Duitse
■oofdstad, eind volgende
maand is de Rotterdamse
Kunsthal aan de beurt. Maar
eerst licht het NAi voor de
tentoonstelling START het ei
gen archief met het vroege
yerk van Koolhaas en zijn bu
reau Office for Metropolitan
Architecture (OMA).
De architect Rem Koolhaas.
Bij binnenkomst in Zaal 1
stuit de bezoeker direct op
een uit latten opgebouwd berg
hok waar je dwars doorheen
kunt kijken. Vroeger zag je zul
ke bouwsels nog wel eens in een
hoek van de supermarkt, volge
stouwd met lege dozen. Ook in
het NAi staan er dozen in. Ach
tentwintig in totaal. Niet leeg,
maar boordevol.
Ze komen van de zolder van het
Office for Metropolitan Archi
tecture (OMA) in Rotterdam en
bevatten 'vuil' archief van Rem
Koolhaas en zijn medewerkers.
De verhuisdozen werden pas op
het laatste moment naar het Mu
seumpark gebracht. Maar daar
maakt het NAi geen probleem
van: de stukken worden tijdens
de expositie 'live' gearchiveerd.
De met stift volgeschreven do
zen met nog niet bekeken mate
riaal staan symbool voor de
werkwijze van Rem Koolhaas
en zijn medewerkers; altijd in
touw en lichtelijk chaotisch.
Dat vormt een groot contrast
met de zeer nauwgezette werk
wijze van het NAi, dat in het be
zit is van zo'n 30.000 schetsen
en tekeningen en 28 maquettes
van in totaal 44 projecten van
Koolhaas uit de periode
1978-1995. Tijdens het open de
pot laat het NAi niet alleen zien
welk materiaal van OMA het in
huis heeft, maar ook hoe het
wordt behandeld.
De tentoonstelling is deels opge
bouwd uit vurenhouten kasten
die zijn aangepast aan het for
maat van de mappen en dozen
met archiefmateriaal van Kool
haas. Het publiek kan de in
houd in principe alleen door
geel plexiglas zien, terwijl de
medewerkers van het NAi aan
de open kant van de kast met
het materiaal werken. Niette
min hoeven de bezoekers het
niet alleen te doen met schetsen
die veilig achter glas zijn opge
borgen en schaalmodellen waar
hekjes omheen staan. In een spe
ciaal ontworpen database wordt
volledig inzicht geboden in het
archief van Koolhaas en kan de
bezoeker zelf op zoek gaan naar
bijzondere tekeningen
Maar het publiek mag ook zelf
in mappen snuffelen, al gaat
daar wel een zorgvuldige proce
dure aan vooraf. „Eerst moet
een formulier worden ingevuld
met alle benodigde gegevens,
daarna kun je bladeren met
handschoenen aan Niet eens
omdat we bang zijn dat de stuk
ken vuil worden, maar dat heeft
alles te maken met de zuren die
op je handen zitten", zegt cura
tor Linda Vlassenrood.
Prijsvragen
Het NAi bezit in totaal vijfhon
derd archieven van architecten
en genootschappen. Dat van
Rem Koolhaas is een van de
topstukken. „Dat behoort tot on
ze top 10", zegt Vlassenrood.
„Koolhaas is een van de belang
rijkste architecten van dit mo
ment. Zowel in Nederland als
mondiaal gezien. Hij weet de dis
cussie over architectuur op
scherp te zetten, zijn ideeën
slaan in als een bom."
Toch is er ook een tijd geweest
dat het Koolhaas minder voor
de wind ging. Weliswaar werd
de zoon van schrijver Anton
Koolhaas in zijn beginperiode
in één klap bekend vanwege
zijn theorieën in 'Delirious New
York' en in de kilo's wegende
'bijbel' S,M,L,XL, de gebouwen
die hij ontwierp werden vaker
niet dan wel gebouwd.
Dat gold vooral voor Nederland.
Koolhaas was hier een graag ge
ziene architect bij prijsvragen,
maar winnen deed hij meestal
niet. Bekende voorbeelden daar
van, zoals de uitbreiding van
het Tweede Kamer-gebouw in
Den Haag en een opvallende rij
torens aan de Boompjes in Rot
terdam. zijn te zien als maquet
te in het NAi.
„Ze dateren uit een voor Kool
haas zwarte periode. Maar die is
voorbij", zegt Vlassenrood. „Dit
jaar wordt niet alleen de ambas
sade in Berlijn geopend, maar
ook nog twee andere gebouwen
van Koolhaas: het concertge
bouw van Porto en de biblio
theek in Seattle." En als alles
volgens planning verloopt
De Nederlandse ambassade in Berlijn, ontworpen door Rem Koolhaas.
foto GPD
wordt dit jaar de eerste paal ge
slagen voor het enorme gebouw
'De Rotterdam' op de Kop van
Zuid.
„Met 'START' drukken we uit
hoe belangrijk we Koolhaas vin
den", zegt Vlassenrood. „Leuke
bijkomstigheid is dat het open
depot een beeld geeft van hoe ge
bouwen van Koolhaas tot stand
komen. Het NAi heeft er name
lijk een gewoonte van gemaakt
om werkelijk alles te verzame
len dat met het ontwerpproces
te maken heeft: van faxen en be
stektekeningen tot aan maquet
tes en 'artwork'; de mooie teke
ningen die vaak voor de ver
koop worden gemaakt."
„Door zoveel te verzamelen kun
je goed analyseren hoe een ge
bouw tot stand is gekomen, wie
een belangrijke rol heeft ge
speeld en welke wijzigingen zijn
aangebracht", zegt Vlassenrood
Wat haar bij Koolhaas' werkwij
ze opvalt, is het oneindige aan
tal faxen dat hij tijdens een ont
werpproces verzendt. „Kool
haas is iemand die vaak afwezig
is. Dus als zijn medewerkers
ideeën uitwerken moeten die
naar Koolhaas worden gefaxt,
waar ook ter wereld. Hij voor
ziet ze vervolgens van commen
taar en faxt ze weer terug. En
dat gaat zo maar door. over de
kleinste details. We hebben ber
gen met faxen. OMA is een bu
reau waar het licht nooit uit
gaat. Aan een gebouw gaan hon
derden vormstudies vooraf."
Dat het NAi niet zelf de grotere
tentoonstelling 'CONTENT'
over Koolhaas kan laten zien,
vindt Vlassenrood jammer.
„Maar Koolhaas wilde graag
naar de Kunsthal. Dat is natuur
lijk het gebouw dat hij ont
wierp. Daar heb ik wel begrip
voor."
Voordeel is wel dat de curator
nu de vrije hand had in de in
richting van de tentoonstelling.
„Want voor 'CONTENT' werd
de vormgeving uiteraard ge
daan door OMA. Daar komt bij
dat onze expositie ook interes
sant is voor mensen die niet di
rect fan zijn van Koolhaas,
want wij laten ook zien hoe we
archiveren."
Yvonne Keunen
'START', de Rem Koolhaas/OMA
Collectie 1978-1995, tot en met 31
mei te zien in het Nederlands Archi
tectuurinstituut, Museumpark, Rot
terdam. 'CONTENT', gebouwen, pro
jecten en concepten van OMA en
AMO sinds 1996. van 27 maart tot en
met 29 augustus in de Kunsthal, Mu
seumpark, Rotterdam
De eerste expositie in de Hermitage Am
sterdam die deze week werd geopend
door prins Willem-Aleander, is meteen een
bijzondere. 'Grieks Goud' laat kunstschat
ten zien uit de beroemdste zalen van het
museum in St. Petersburg, de schatkamers
met de collecties goud en juwelen. De siera
den die naar Amsterdam komen zijn van
een ongekende kwaliteit.
„Ik ben van huis uit klassiek archeoloog en
ik weet dat studiegenoten zullen staan te
likkebaarden voor de vitrines, omdat ze dit
zelden hebben aanschouwd", zegt Vincent
Boele, hoofd tentoonstellingen van de Her
mitage Amsterdam.
„Juwelen uit de oudheid, van deze kostbaar
heid, van dit niveau, zijn er nauwelijks in
Nederland. Ze zijn zo goed bewaard geble
ven omdat ze zijn gevonden in grafheuvels.
Dat zijn bouwwerkjes met holle ruimtes en
zolang die maar niet instorten, kunnen dit
soort fragiele objecten de tand des tijds
doorstaan."
„Je kunt zelfs de restauraties van de antie
ke juweliers nog zien. De fijnheid ervan is
soms waanzinnig. We weten soms niet eens
hoe ze gemaakt zijn. De beroemde edelsmid
Fabergé heeft in de negentiende eeuw ge
probeerd ze na te maken, maar die kon niet
dezelfde fijnheid bereiken."
De graven werden in 1830 bij toeval gevon
den nabij de Zwarte Zee, in een gebied dat
in het midden van de zevende eeuw voor
Christus werd gekoloniseerd door de Grie
ken. Anders dan bij veel andere vindplaat
sen werden ze niet leeggeroofd door de
plaatselijke bevolking. De autoriteiten kre
gen snel lucht van de vondsten en gingen
opgravingen verrichten. De juwelen date
ren uit de zesde tot de tweede eeuw voor
Christus. Naast de armbanden, oorbellen,
colliers en lauwerkransen worden objecten
getoond die de sieraden in context plaat
sen, zoals Griekse vazen, zilveren voorwer
pen en mallen die meer vertellen over het
productieproces.
Kees Groenenboom
'Grieks goud', Hermitage Amsterdam. Gebouw
Neerlandia, Nieuwe Herengracht 14, Amsterdam,
van zaterdag 28 februari tot 29 augustus, geopend
dagelijks 10.00-17 00 uur. Informatie: www.hermi-
tage.nl of 020-5308751.
foto's Hermitage
