Zwarte Zee kleurt azuurblauw
PZC
mm-
Heer Bommel en de Slijtmijt
Casper Hobbes
Kustgebied van Bulgarije rekent af met imagoproblemen
puzzel
recept
Maaltijdsoep met mosselen en spinazie
ÊL
weer
dinsdag 10 februari 2004
door Cees van Zweeden
Het papier is geduldig. „Hoe
wel zij de Zwarte Zee
wordt genoemd, is zij meestal
azuurblauw, kalm en warm",
meldt een brochure van het Bul
gaarse Verkeersbureau. „Er
zijn geen getijden, zeewieren of
gevaarlijke vissen. Met een zon
overgoten glimlach heten haar
gouden stranden, gele duinen,
verlaten baaien en rotsachtige
kapen u van harte welkom."
Vorig jaar was Bulgarije een
van de weinige toeristische suc
cessen in een wereld geplaagd
door oorlog en terrorisme. Het
aantal bezoekers aan het land
explodeerde met 18 procent en
veruit de meesten kwamen voor
de Zwarte Zee, Maar hoe
schoon is die zee eigenlijk? De
Zwarte Zee heeft altijd een ima
goprobleem gehad. Ze dankt
haar naam aan de korte golf
slag, die gevaarlijk is voor klei
ne bootjes. Zóveel vissers verlo
ren vroeger daardoor hun leven,
dat de zee werd geassocieerd
met de dood, de zwarte dood.
Maar in de jaren tachtig kreeg
'zwart' een andere betekenis.
Zware industrie, gemechaniseer
de landbouw en ongebreideld
toerisme begonnen andere le
vens te eisen: die van de vissen
zelf. Vervuiling deed tientallen
soorten, zoals de dolfijn, de das
om. Het aantal eetbare vissoor
ten daalde van 25 tot vijf. Ma
kreel en mosselen verdwenen
van de menukaart, kaviaar
werd een zeldzaamheid. Voor
de kusten verschenen stinkende
algenbrijen, vooral in de warme
zomers. De Zwarte Zee, een
uniek maar kwetsbaar ecosys
teem, begon langzaam te ster
ven.
Huiduitslag
Bioloog Georgi Hiebaum herin
nert zich nog 1986. „Bij Sozo-
pol kon je nog maar dertig centi
meter diep kijken", zegt hij.
„Het was een ramp. Het regen
de klachten van toeristen die
huiduitslag kregen nadat ze ge
zwommen hadden." Ruim een
kwart eeuw later dompelt Hie
baum nog steeds de tenen niet
in het water van de Zwarte Zee,
maar dat is meer omdat hij berg-
vakanties prefereert. „De kwali
teit van het water is enorm ver
beterd", zegt hij. „Bij Sozopol
was de transparantie vorig jaar
-augustus weer zes meter." Dat
is nog steeds minder dan in bij
voorbeeld de Adriatische Zee,
waar snorkelaars op sommige
plekken de bodem dertig meter
onder hen kunnen zien. Maar
het lijkt erop dat de zwartste da-
(Advertentie)
gen voorbij zijn. „Je kunt op de
vismarkt nu weer makreel en
ansjovis kopen, soorten die vrij
wel waren verdwenen", zegt
Hiebaum, directeur van het La
boratorium voor Zee Ecologie
in Sozopol. „Of de Zwarte Zee
ooit helemaal zal herstellen
weet ik niet, maar als de huidi
ge trend doorzet, zitten we over
een decennium weer op het'ni
veau van de jaren '70."
Belangrijkste reden voor het
herstel is de recessie van de ja
ren '90. In Bulgarije, Roemenië,
Oekraïne en Rusland verschrom
pelde de zware industrie, waar
door rivieren als de Donau scho
ner werden. Het gebruik van
kunstmest daalde met spron
gen, toen het genaaste land
werd teruggegeven aan de oor
spronkelijke eigenaren. In grote
delen van Bulgarije hield de
landbouw op, omdat winstge
vende exploitatie door de verka
veling onmogelijk was gewor
den. En voor zover zich weer
nieuwe industrieën in Bulgarije
en Roemenië vestigden, moes
ten die aan de milieunormen
van de Europese Unie voldoen
(beide landen hopen in 2007 toe
te treden).
Zuurstofarm
De kwaliteit van het rivierwa
ter is voor de Zwarte Zee uitzon
derlijk belangrijk. Meer dan 80
procent van haar water is zuur
stofarm en nagenoeg dood.
Zuurstof bevindt zich alleen
nog in een bovenste, tweehon
derd meter dikke laag. Dit is de
enige laag waarin nog leven mo
gelijk is. Het is ook de laag
waarin het zoete - dus lichtere -
rivierwater terechtkomt.
Nu de rivieren schoner zijn ge
worden, is er weer hoop voor de
Zwarte Zee. Maar niet alle lich
ten staan op groen, omdat de
zee steeds meer een sluis wordt
voor olietransporten uit Rus
land en de Kaukasus. Tussen
1996 en 2003 groeide de hoeveel
heid olie die bij de Bosporus de
zee verliet met 300 procent, en
het plafond is nog niet bereikt.
De Bosporus, een hacheüjke zee
straat, ziet nu al meer schepen
passeren dan het Suez en Pana
ma-Kanaal samen.
Olieramp
Olietankers arriveren in de
Zwarte Zee met ballastwater
dat ze soms rechtstreeks lozen,
waardoor uitheemse soorten als
de schadelijke ribkwal zich in
de wateren nestelen. Op de te
rugweg lekken ze zoveel olie,
dat jaarlijks naar schatting
50.000 ton in zee belandt.
Maar het meest vreest Hiebaum
een olieramp voor de kust. „Dat
zou de nekslag zijn voor het toe
risme", zegt hij „De zee zou ja
ren nodig hebben zich daarvan
te herstellen." GPD
jgggl
iteKll
ydSSjj*; -
Sas van Gent
Tel. 0115 - 453895 's maandags gesloten.
Ook 's zondags open van 14.00-18.00 uur.
Een Griekse olietanker op de Zwarte Zee bij de Bosporusbrug. De Zwarte Zee heeft altijd een imagoprobleem gehad, maar dat lijkt lang
zaamaan te veranderen. foto Murad Sezer/GPD
Op elke verticale regel dient een
woord van vier een van vijf en een
van zes letters te worden inge
vuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voor
gaande woord plus 1, het woord
van zes letters bestaat uit de vijf
letters van het voorgaande woord
plus 1. Als de hele puzzel juist is
ingevuld, vormen de letters op de
vet omlijnde regel een woord.
1. Plezier, geestelijke, vloerkleed;
2. insecteneter, hemelgeest, vreem
de taal;
3. vogel, spelleiding, vogel;
4. vermaak, grove tarwe, lange,
smalle opening;
5. kampeerverblijf, familielid,
schildhouder;
6. ongaarne, wielerwedstrijd, duis
ter;
7. welige groei, plompe meld,
inwonend;
8. schuine strook, hemelwater,
gehucht;
9. loven, motief, horizon;
10. bouwloods, hoofddeksel', ver
zoekschrift.
1 23456789 10
Horizontaal:
1Wat een kijker voor de Sint
binnenhaalt (5); 3. Dans waar
gang in zit (5); 4. Stand van de
werkende klasse? (4); 7.
Middel voor de schoenmaker
om bij te blijven (5); 10.
Onenigheid over een stuk vis
(9); 11. Vaartuig om te ont
hoofden? (8).
Verticaal:
1. Komt vaak in gezelschap
(7); 2. Stop 's met drinken! (5);
5. Hier is een noot zonder klin
ker in het spel (6); 6. Eerlijk,
zoveel tijd gaat erin zitten! (6);
8. Hout afnemen (5); 9. Net
verlichting om het koor (5).
Als een groot stuk papier in twee helften wordt gevouwen, en het resultaat nog
eens in tweeën wordt gevouwen en dat dan vervolgens nog drie keer gedaan
wordt, uit hoeveel lagen bestaat dan het eindresultaat?
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. pu(n)t; 5. s(t)ok; 7. (s)navel; 8. vin(k); 9. (g)uit; 11. ge(w)est; 14.
I(u)i; 16. (l)of; 17. (m)erg, 18. (k)elk; 19. (h)el; 20. (k)ei; 22. e(i)land; 25. pa(u)s; 27.
(m)oot; 29. hel(d)er; 30. (c)oma; 31. sk(a)i.
Verticaal: 2. uni(e); 3. tang(o); 4. (v)rede; 6. (m)ooi; 8. vel(d); 9. (n)ut; 10. (s)taf; 12.
(Mengel; 13. ste(l)en; 15. (z)iel; 16. oke(r); 19. (w)elp; 21. (b)iet; 22. (h)es; 23.
(w)aker; 24. d(r)oes; 26. (w)alm; 28, (v)ork.
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Hulde; 3. etage; 4. obed; 7. tiran, 10. natachtig; 11. besteden.
Verticaal: 1. Hoesten; 2. dogma; 5. bedtijd; 6. dingen; 8. rijtje; 9. nicht.
Charade: paar-den-hoofd-stel
Toonder Studio's
De volgende ochtend stond heer Bommel met gekruiste ar
men voor de haard, toen secretaris Steenbreek binnentrad.
„Hier ben ik weer", sprak deze. „Hebt u een besluit geno
men? Gaat u op mijn aanbod in? 49 procent van de Cement-
trust, wanneer u mij het geheim van uw slijtageformule
geeft." „Geen denken aan", sprak heer Ollie fier. „Cement
is niets voor iemand van mijn stand. Geef mij alle eikehout,
dan is het geheim voor u."
De secretaris bewolkte. „Volstrekt uitgesloten", zei hij.
„Kom, kom, meneer Bommel. U gaat te ver! Mijn aanbod is
meer dan royaal..."
„Eikehout", herhaalde heer Ollie. „Dat is wat mijn goede
vader gekozen zou hebben, en daar houd ik mij aan!"
„Goed", hernam de ander kil. „Houd uw geheim dan maar;
zonder ons hebt u er toch niets aan."
„Oho!", riep heer Bommel, die nu boos begon te worden.
„Dat valt te bezien! Ik heb de macht in handen; kijk maar
wat er met de Bank is gebeurd."
„We zullen zien", zei de heer Steenbreek. „Goedendag." Hij
zette de hoed op het hoofd en liep statig de kamer uit. „Ik
heb de macht in handen", herhaalde heer Ollie zachtjes in
zichzelf. Hij wierp een zegevierende blik op het terrarium,
dat op de schoorsteenmantel stond, doch toen verbleekte
hij. De insekten waren verdwenen.
door Bill Watterson
Hans Belterman
Gekookte mosselen koop je het beste
bij de vishandelaar. Ze zijn vrijwel al
tijd vers en daarmee loop je bij de berei
ding van de soep niet de kans dat ze taai
zullen worden, hetgeen met zelf gekookte
mosselen wel het geval kan zijn.
Maaltijdsoep voor 4 personen
400 gram gekookte mosselen; 300 -
400 gram (jonge) spinazie; 40 gram
boter; 1 grote ui, fijn gesnipperd; 2
teentjes knoflook, ragfijn gehakt; 35
gram bloem, gezeefd; 2 theel. milde
kerriepoeder'; 2 tabletten voor vis
bouillon; 3 dl visfond, uit potje; 1,25
dl kookroom; (zee)zout; witte peper
uit de molen; nootmuskaat
Spoel de mosselen in ruim koud water.
Neem eventueel ongerechtigheden weg.
Laat de mosselen op een zeef uitlekken.
Strooi er eventueel een beetje zeezout
over. Spoel de spinazie enkele malen in
ruim koud water. Neem de dikste stelen
en lelijke en aangetaste blaadjes weg.
Laat de spinazie in een vergiet uitlekken.
Maak de bladgroente daarna zo droog
mogelijk (slacentrifuge). Snijd de spinazie
in uiterst smalle reepjes.
Verhit een grote pan met dikke bodem.
Laat de boter smelten en wacht tot het
schuim begint weg te trekken. Voeg de ui
toe en laat deze 3 minuten zachtjes frui
ten. Schep knoflook er door en voeg 1 mi
nuut daarna bloem en kerriepoeder toe.
Roer alles zolang tot een vrij gladde mas
sa is verkregen. Schenk er, onder voortdu
rend roeren, 1 liter koud water bij. Blijf zo
lang roeren tot het kookpunt is bereikt en
een licht gebonden soep is verkregen.
Laat de bouillontabletten er in oplossen
en voeg de visfond toe. Wacht tot alles
opnieuw aan de kook is gekomen. Tem
per de warmtebron en houd de soep 3 - 4
minuten tegen de kook aan. Roer de spi
nazie door de soep en voeg 5 minuten
daarna de room toe. Roer de soep krach
tig door. Proef de soep en voeg naar ei
gen smaak nog wat zout, peper en noot
muskaat toe. Schep de mosselen door de
soep en laat de soep daarna niet meer
aan de kook komen.
woensdag
Hoog water
Laag water
a
11 februari
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur c
lv
Vlissingen
5.09
223
17.31
230
11.45
218
23.6!
•s
Terneuzen
5.26
247
17.49
254
12.16
227
e
Cadzand
4.46
215
17.05
223
11.20
213
23.25'
.te
Roompot Buiten
5.07
165
17.29
175
11.23
164
23.35'
s
Roompot Binnen
6.37
130
19.06
135
0.25
108
12.39'
v
Zierikzee
6.40
152
19.15
160
0.25
127
12.55'
Krammersl. West
6.14
159
19.35
166
0.25
128
13.01
Hansweert
5.57
256
18.20
263
0.05
209
12.35:
'U
Stavenisse/Yers.
6.34
156
19.16
162
0.26
126
12.55'
n
Li
H Hogedrukgebied
O
£l
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Met een stevige noordwestelijke stroming wordt koude lucht
naar het oosten van Duitsland, Polen, Tsjechië, Slowakije®"
Oostenrijk gevoerd. Ook vandaag vallen er weer sneeuwbui?
Elders in de Alpen blijft het droog. De koude lucht trekt via W
oosten van Europa richting Turkije, waar het vanaf dondert»
gevoelig kouder zal worden met opnieuw sneeuwbuien.
Aangenamer is het in Italië, Frankrijk, Spanje en Portugal-
Overigens komt langs de Spaanse Costa's nog steeds hardw"
ge laaghangende bewolking en mist voor. In het binnenland
schijnt de zon en wordt het aangenaam warm met maxim3"
20 graden, In Scandinavië vriest het overdag matig totstreV
vallen vooral in Noorwegen sneeuwbuien.
Door: Grieta Spannei
t buiten tsJ
In een groot deel van Nederland zal
de komende paar dagen geregeld
wat lichte neerslag vallen, maar Zeeland lijkt daar net
len. Wij bevinden ons namelijk dicht bij de uitlopers van een
drukgebied en het ziet ernaar uit dat we het daardoor meest dra
houden. Daar moet wel bij vermeld worden dat het een dubbtó;
op zijn kant is. Als regenzones net 50 kilometer zuidelijker uitko
men, krijgen we alsnog met wat (mot)regen te maken. Vandaac:
de aangevoerde lucht dermate vochtig dat er heel veel bewolr;
is. De grootste kans op een paar opklaringen maakt Zeeuws-
Vlaanderen, daar deze regio zich het dichtst bij het hogedrukge
bied (boven noordelijk Frankrijk) bevindt. De zuidwestenwind is
daarbij matig en de middagtemperatuur komt uit rond 6 grader
Wat een verschil met precies een week geleden, toen haalden*
meer dan het dubbele! Morgen klimt het thermometerkwik we:
een beetje omhoog, om rond 9 graden uit te komen. Net als
vandaag is het droog, alhoe
wel het elders in Nederland
wel wat kan miezeren. Ook
morgen en de dagen daarna
lijken overwegend droog te
passeren. Bovendien wordt de
kans op zonnige perioden
vanaf donderdag beduidend
groter. Voor wat betreft wind
lijkt het ook allemaal vrij rustig
te zijn. Stormwinden keren
voorlopig niet terug. De tem
peraturen blijven daarbij op l *wl>l j
een bescheiden niveau en -
tonen geen winters karakter.
Wel zou af en toe een nachte
lijk graadje vorst aan de grond
mogelijk kunnen zijn. Voor
serieus winterweer zullen we
dus nog steeds richting de
Alpen moeten afreizen.
Vooruitzichten
g donderdag
weer
max.
min.
wind
4°
NW 4
8°
6°
NW 4
Zon
vrijdag
zaterdag
üb
O
8°
7°
Maan
4°
ZW 4
3°
ZW 4
O
vandaag
vandaag
op 22.60
onder 9,52
Nautisch bericht
Het zicht is goed. Er waait een matige zuidwestelijke windeni
temperatuur van het kustwater is rond 5 graden.
Waterstanden
dinsdag
Hoog water
Laag water
10 februari
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur c
Vlissingen
4.33
227
16.49
241
11.05
222
23.10'!
Terneuzen
4.49
251
17.09
265
11.33
232
23.40'
Cadzand
4.07
219
16.23
234
10.42
217
22.45'
Roompot Buiten
4.27
167
16.45
183
10.45
164
22.55'
Roompot Binnen
5.55
134
18.26
144
12.05
148
-
Zierikzee
6.10
155
18.38
168
12.20
167
Krammersl. West
6.36
161
19.03
176
12.26
169
Hansweert
5.20
259
17.40
174
11.58
250
Stavenisse/Yers.
6.17
159
18.46
171
12.26
166
-
Zeeland: Meest droog
Europa: Sneeuwbuien
Ub 2o
VERWACHTING VOOR DINSDAGMIDDAG lOFEBRJ^
