Irene voelde
zich in de
steek gelaten
Bureau biedt hulp aan mannen zonder seksuele ervaring
Nederland wilde niets
van Carlisten weten
De nacht van
Soestdijk
Wekenlang beheerste prin
ses Irene in de eerste
maanden van 1964 de voorpagi
na's van de Nederlandse kran
ten. De prinses was in Spanje
en deed beladen uitspraken
over dat land. Ze bleek opeens
katholiek te zijn geworden, zou
zich gaan verloven en toen
weer niet en uiteindelijk toch
weer wel. Op 8 februari 1964
kwam de 'zaak-Irene' tot een
ontknoping. „Het was een keer
punt in mijn leven", bekende
Irene afgelopen maand in een
gesprek met Paul Rosenmöller.
„Ik deed iets wat niet van mij
werd verwacht. Ik ging overal
tegenin."
Irene gaat zich verloven met een
Spaanse edelman. De eerste berich
ten eind januari 1964 in de Spaanse
bladen werden in Nederland meteen
ontkend. De prinses, tweede dochter
van koningin Juliana en prins Bem-
hard, was slechts in Spanje om haar
taal op te poetsen. Maar niemand die
het geloofde.
Toen Het Vrije Volk het verlo-
vings-'nieuws' op 24 januari overnam,
besloot Irene tot een tegenzet. In een
interview met het ANP vertelde ze
over de redenen voor haar verblijf in
Spanje, in de hoop de aandacht van
haar privéleven te kunnen afleiden.
Het vraaggesprek had een echter te
genovergesteld effect.
Het Spanje van die dagen werd met
harde hand geregeerd door de fascisti
sche dictator generaal Franco. Het
land was een paria in Europa, maar
Irene sprak een goed woordje. „Ik heb
het Spanje van vandaag vrij grondig
bekeken en ik ben er diep van onder
de indruk hoe hard men hier werkt",
aldus Irene.
De reacties waren vernietigend. 'Geen
lid van het koninklijk huis kan zich
permitteren over de sociale en econo
mische aspecten van een zo dubieus
en omstreden regime als dat van gene
raal Franco in het openbaar zulke een
zijdige en naieve verklaringen af te
leggen', bitste Het Parool. In het parle
ment werd meteen het vertrek geeist
van de Nederlandse ambassadeur in
Spanje, jonkheer W. van Panhuys. Hij
was immers verantwoordelijkheid
voor het interview, waarover hij Den
Haag niet had ingelicht.
Het vraaggesprek was echter kinder
spel vergeleken bij de daaropvolgende
onthulling van de fotograaf Jaime
Penafiel. Die kwam op 29 januari met
een foto van twee biddende vrouwen
in de San Jeronimokerk in Madrid.
Een van die twee was Irene, tot voor
kort belijdend lidmaat van de her
vormde kerk. 'Irene is katholiek ge
worden. Kort geleden heeft zij in alle
stilte ten overstaan kardinaal Alfrink,
de aartsbisschop van Utrecht, de ge
loofsbelijdenis afgelegd', meldde De
Volkskrant de volgende dag.
Sint-Maartensdijk
Het nieuws overviel alles en iedereen,
ook het kabinet. „U moet er van uit
gaan dat het besluit van de prinses
voor ons een even grote verrassing is
als voor iedereen", liet de regering we
ten. Orthodox-protestantse scholen,
zoals de prinses Irene lagere school in
Sint-Maartensdijk, haalden meteen
de naam van de nu 'ketterse' prinses
van hun schoolgebouw. 'Wie wijst ons
een christelijke school die genoemd is
naar een paus, een kardinaal of ande
re bekende katholiek?', aldus het een
stemmige Zeeuwse schoolbestuur.
Omdat Irene in de lijn voor troonop
volging op de tweede plaats kwam
achter haar zus Beatrix, ontstond ook
discussie over haar verdere geschikt
heid voor de troon. In de drie-eenheid
'God, Nederland en Oranje' werd door
een deel van de bevolking als vanzelf
sprekend aangenomen dat de vorst
protestant zou zijn. De Vereniging
Protestants Nederland stelde dan ook
'dat het op de weg van de prinses ligt
thans afstand te doen van haar rech
ten op de troon', hoewel de Grondwet
geen religie voorschrijft.
De pers opende nu de jacht op de veel
besproken prinses. De residentie van
de Nederlandse ambassadeur in Ma
drid, waar Irene logeerde, werd bele
gerd. Irene verdween uit het zicht, het
geen de verwarring nog groter maak-
zaterdag 7 februari 2004 27
ring, waarin ze zei te betreuren dat er
zoveel onduidelijkheid was geweest
over haar plannen. „Ik ben blij u te
kunnen aankondigen mijn verloving
met prins don Carlos Hugo de Bour
bon". Ze zouden snel trouwen en zich
in het buitenland vestigen, voegde ze
eraan toe.
Premier Marijnen verklaarde dat de
regering, mede op verzoek van Irene,
geen parlementaire toestemming zou
vragen voor het huwelijk omdat Car
los Hugo 'ieder beroep dat op hem als
prins van zijn huis zal worden ge
daan, zal opvolgen met alle consequen
ties daarvan' Met andere woorden, de
prins wilde pogingen de Spaanse
troon te veroveren onverminderd
voortzetten. Daar zou Nederland zich
niet mee kunnen inlaten.
In de Tweede Kamer maakte de pre
mier tijdens een tumultueus en histo
risch debat op 11 februari bekend dat
het paar in Nederland trouwt. Het par
lement was over het algemeen vol lof
over het besluit geen toestemming te
vragen. „Een echtgenoot van-een
troonopvolgster mag geen politieke as
piraties hebben", aldus VVD-leider
Geertsema.
29 april 1964: in een kapel van de basiliek van Santa Maria Maggiore wordt hetkerkelijk huwelijk gesloten tussen prinses
ma
prins halsoverkop naar Nederland.
Om een verloving aan te kondigen, zo
was de verwachting. Het regerings
vliegtuig, dat al dagen in Spanje had
staan wachten om Irene op te halen,
landde op vliegbasis Soesterberg. Zon
der de prinses, hoewel de RVD bericht
te dat Irene zou komen. Premier Marij
nen ging naar paleis Soestdijk. 's
Avonds kwam de voorlopige ontkno
ping via de radio en het geluidskanaal
van de televisie, de gebeurtenissen gin
gen te snel om nog een cameraploeg
op Soestdijk te krijgen.
„Onze dochter Irene heeft ons vanmid
dag meegedeeld dat de verloving geen
doorgang zal vinden", zei een emotio
nele Juliana. „Wij hopen onze dochter
binnenkort weer in ons midden te
zien", voegde ze er aan toe. Wie de
eventuele huwelijkskandidaat was,
werd ook die nacht tijdens een pers
conferentie in Den Haag niet duide
lijk. „De kandidaat-verloofde was een
man", wilde RVD-baas G. Lammers
slechts onthullen
De volgende dag kwam het bericht
dat 'koningin Juliana en prins Bern-
hard vandaag een privébezoek breng
en aan de Parijse luchthaven Orly'.
Niemand echter die de koningin het
vliegtuig zag verlaten. 'Alleen prins
Bernhard is gearriveerd', meldde het
Franse persbureau. Ook bij terugkeer
's middags op Soesterberg werd Julia
na met gezien, maar de veel geplaag
de RVD hield stug vol: 'koningin en
prins zaten in het toestel'.
Achterafbleek dat de koningin in het
toestel was achtergebleven en al die
tijd op het vliegveld op haar man
bleef wachten terwijl hij een gesprek
had met de familie van de onbekende
vriend van Irene. De particulier secre
taris van de koningin bevond zich in
middels in Spanje, om Irene naar huis
te brengen of om aan beide verliefden
uit te leggen dat een verloving einde
van het lidmaatschap van het Konink
lijk Huis zou betekenen voor de prin
ses.
Twee dagen later opnieuw sensatio
neel nieuws uit Spanje: een vriendin
van de prinses zegt dat Irene uitrust
in Catalonië en 'binnen korte tijd blij
de berichten van belang voor de fami
lie zal bekendmaken'. Ze voegde er
aan toe dat de prinses zich zou verlo
ven met een nog niet eerder genoemde
Spanjaard van adel. De koningin, die
door de mededeling voor schut werd
gezet, ontving net het kernkabinet. De
RVD meldde dat Irene op 8 februari
terug werd verwacht en dat er dan 'na
dere mededelingen worden gedaan'
Daar kon de familie Bourbon-Parma
niet op wachten. Zij was het die van
uit Madrid liet weten dat de Carlisti-
sche troonpretendent Carlos Hugo
van Bourbon-Parma, dan 33 jaar oud,
zich had verloofd met Irene. In Den
Haag en op Soestdijk bleef het echter
stil. Het regeringsvliegtuig met aan
boord prins Bernhard was inmiddels
Het oordeel over prins Carlos Hu-
go was in 1964 duidelijk. De
prins vertegenwoordigde een politie
ke stroming waarmee Nederland niets
te maken wilde hebben. Carlos Hugo
hoopte eenmaal de toen nog vacante
Spaanse troon te bezetten en zou daar
voor geen middel onbenut laten.
Aan de basis van de omstreden troon-
aanspraken van Carlos Hugo lag een
ordinaire familievete binnen de
Spaanse koninklijke familie.
De autoritaire koning Ferdinand VII
(1787-1833) wilde niet dat zijn broer
Carlos hem zou opvolgen. De huiswet
schreef echter voor dat alleen mannen
de troon konden bezetten en Ferdi
nand had uit drie huwelijken slechts
een dochter Ferdinand veranderde
simpelweg de wet en in 1833 werd
zijn tweejarig dochtertje Isabel konin
gin.
Carlos ging daar niet mee akkoord,
riep zichzelf uit tot koning Carlos V
en begon een verbeten strijd tegen
zijn nichtje. Dat was de eerste van ver
schillende oorlogen die de zogenoem
de Carlisten in de daarop volgende
eeuw voerden. Succes hadden ze niet,
maar er werd wel veel schade aange
richt. Carlos kreeg steun van de ^leine
boeren, pachters en de katholieke
kerk en streefde naar een Spanje,»dat
een politiek religieuze eenheid zou
vormen, zonder ruimte voor anders
denkenden.
Isabel maakte van haar leven een pot
je. Geen man was voor haar veilig. De
losbandige Isabel moest zelfs het land
ontvluchten, maar ook toen wisten de
Carlisten de troon niet te veroveren.
In 1936 stierf de laatste mannelijke af
stammeling van Carlos V. Aanvanke
lijk was er een akkoord bereikt over
het beëindigen van de familievete,
maar bij de uitvoering ging het mis. In
Xavier van Bourbon-Parma (de vader
van Carlos Hugo) werd een regent-pre
tendent gevonden die de handschoen
van het Carlisme opnam.
Xavier nam met succes deel aan de
Spaanse burgeroorlog, maar kwam
eveneens geen stap dichter bij de ver
wezenlijking van de Carlistische idea
len. Zijn claim op de troon ging over
op oudste zoon Carlos Hugo, die zijn
aspiraties in 1979 min of meer opgaf
toen zijn 'rivaal' Juan Carlos (de huidi
ge koning van Spanje) stevig in het za
del zat.
Irene en Carlos Hugo vlak na het bekend worden van hun verloving in 1964 in
Spanje. Foto Spaarnestad/GPD
te. De prinses werd begin februari in
Innsbruck verwacht waar de konink
lijke familie met talrijke gekroonde
hoofden vakantie vierde en de Olympi
sche winterspelen bijwoonde. Wie
daar ook kwam opdagen, niet Irene.
„De plannen van de prinses zijn niet
gewijzigd", meldde de RVD op 3 fe
bruari dapper, maar onjuist. De vol
gende dag vetrokken koningin en
Irene en Carlos Hugo van Bourbon-Par-
foto ANP
naar Madrid vertrokken, maar ondui
delijk was of de verloofde van de prin
ses mee naar Nederland zou komen
Daar werd eigenlijk niet op gerekend.
Bestormd
Carel Hugo, Hugo Carlos of Charles
Hugues, over zijn juiste naam werd
nog jaren gesteggeld, kwam echter
wel mee. Het paar wachtte een onstui
mige ontvangst bij het paleis, waar de
enthousiaste menigte zelfs het bordes
bestormde. Daarna begonnen de uren
van vergaderen, wachtten, speculeren
en toenemende onzekerheid: de 'nacht
van Soestdijk'.
Glans
Minister-president V. Marijnen, vi
ce-premier B. Biesheuvel, minister
van justitie Y. Scholten en minister
van binnenlandse zaken E. Toxopeus,
waren op het paleis om met het stel en
Irene's ouders te overleggen. 'Kennis
maken', aldus Marijnen later over de
lange duur van hun verblijf. De Bour
bons hadden er onder meer moeite
mee dat het huwelijk - voor hun bewe
ging een belangrijke zet - glans ontno
men zou worden door het ontbreken
van parlementaire toestemming.
Pas rond drie uur 's nachts kwam er
uitsluitsel. Irene gaf een korte verkla-
De Kamer laakte unaniem het gebrek
aan openheid en coördinatie en het
voortdurend achter de feiten aanlo
pen. „Zie ginds komt de nieuws-
stroom uit Spanje weer aan", meende
PvdA-fractieleider Vondeling. Het de
bat leidde onder meer tot een betere
regeling van de voorlichting over het
hof, die voortaan geheel in handen
kwam van de RVD. De vraag of haar
overgang naar de katholieke kerk een
eventueel koningsschap in de weg zou
hebben gestaan, bleef onbeantwoord.
„Ik ben tegen discriminatie", zei Ma
rijnen bij herhaling, zonder op de ham
vraag in te gaan.
De opwinding was daarna nog niet ge
heel over. Irene liet op het laatste mo
ment - op Schiphol - verstek gaan
voor een staatsbezoek met haar
ouders en prinses Beatrix aan Mexico.
Ze wilde zich al voor haar huwelijk
inzetten voor de zaak van Carlos Hu-
go. Vervolgens werd de koningin bij
terugkeer uit Mexico geconfronteerd
met de mededeling dat het huwelijk in
Rome zou worden voltrokken, een dag
voor Koninginnedag. Dat voorkwam
in elk geval politieke problemen om
dat de Carlisten de plechtigheid wil
den aangrijpen voor demonstraties.
Meteen was ook duidelijk dat de Ne
derlandse koninklijke familie daarom
zou ontbreken.
„Ik voelde me in de steek gelaten", zei
Irene daar later over, maar de Oranjes
hadden geen keuze. Ze konden zich
niet voor het karretje laten spannen
van de Carlisten, die door een verbin
tenis van het Nederlandse konings
huis juist hun aanzien in Europa wil
den vergroten.
Het huwelijk eindigde in 1981 met een
echtscheiding. „Carlos en ik wilden
de wereld verbeteren, maar de tijd
was niet rijp. Ons huwelijk ging er
aan stuk", meldde Irene later.
Hans Jacobs
jnvTijwillig zonder seksuele ervaring
j-/door het leven gaan. Marion van der
«ad helpt mannen die daaronder gebukt
M!t De kosten daarvan kunnen tot enkele
benden euro's oplopen. De cliënten van
an er ^ad willen leren hoe een vrouw te
Raderen. Ze krijgen daartoe een intimi-
J^oach en later een inwijdster. Die blij-
strikt anoniem.
Ze worden er talloze keren per dag
herinnerd. Ze hebben het niet of nauwe-
I*5 meegemaakt. Marion van der Stad be-
e'dt tien mannen die nog nooit met een
ar'°[ vrouw hebben gevreeën. „Ze scha-
uzich rot en lijden in stilte."
an der Stad in gezelschap praat over
en z°nder seksuele ervaring, merkt ze
dat de anderen meestal gaan lachen of flau
we grappen maken. „Ze zijn geschokt dat
zoiets bestaat. Worden zenuwachtig. Het is
een enorm taboe. Het komt vaker voor dan
je denkt."
Sinds anderhalf jaar biedt Van der Stad
een training aan, waarbij mannen ruim een
half jaar lang ervaring opdoen in omgaan
met vrouwen. Van der Stad verwijst de
mannen door naar een intimiteitscoach -
een vrouw - voor tien tot vijftien sessies.
Praten over emoties en elkaar strelen ma
ken deel uit van het traject.
Als Van der Stad, de coach en de man in
goed overleg besluiten tot een vervolg, kan
de man naar een inwijdster. Die kan hij
maximaal vijf keer bezoeken. Met haar kan
de man dan zijn eerste seksuele ervaring op
doen. Na die training begint het echte werk
pas. benadrukt Van der Stad. „Het is met
zo dat ze bij ons een partner opdoen. Daar
om is het aantal bezoeken aan een inwijd
ster ook beperkt. Na de inwijding stimu
leert een mannelijke coach ze erop uit te
gaan, vrouwen te ontmoeten, te veroveren,
en langzaam te ervaren hoe het is met ie
mand een intieme relatie aan te knopen
Al die tijd kan de cliënt gesprekken blijven
voeren met Van der Stad. Op die manier
kan hij zijn verhaal kwijt en kijken wat hij
nog aan obstakels tegenkomt.
Relatiebemiddeling
De training voor onervaren mannen bestaat
ruim een jaar. De zeven jaar daarvoor hield
Van der Stad zich bezig met relatiebemidde
ling. In die periode merkte ze dat mannen
zonder seksuele ervaring nergens terecht
kunnen. Op hen richt zich haar Nieuwegein-
se bureau Aquarion. Ze krijgt te maken met
mensen die geen prostituee willen bezoe
ken. Gaan ze te rade bij een seksuoloog, bij
voorbeeld, dan blijft het bij theorie.
„Ze willen juist praktijkervaring opdoen.
Wij bieden ze de gewenste intimiteit en vei
ligheid. Mannen die hier komen weten
waar ze aan beginnen, daarover kunnen
geen misverstanden bestaan. En ze hebben
duidelijke afspraken met de coaches en de
inwijdster
Van der Stad sprak de afgelopen jaren met
ongeveer honderd onervaren mannen. In de
loop van 2003, toen bekend werd dat ze een
cursus aanbiedt, vond de grootste instroom
plaats. Ze omschrijft de mannen als aardig,
meestal verlegen, gevoelig en erg gesloten.
„In de buurt van vrouwen vallen ze stil. Ze
hebben niet het idee dat ze gewenst zijn,
laat staan dat ze fijne partners zouden kun
nen zijn. Ze weten niet hoe ze een conversa
tie kunnen beginnen en ongedwongen gaan
de houden. Voor het overige zijn het heel di
verse, leuke mannen, afkomstig uit heel Ne
derland."
Oorzaken
De oorzaken dat ze nooit seksuele ervaring
hebben opgedaan verschillen. Het viel haar
op dat relatief veel klanten als kind op
school zijn gepest. Dat heeft enorme gevol
gen voor hun privéleven. Sommigen hebben
afwijzingen van meisjes als te pijnlijk erva
ren en hebben zich al jong in zichzelf terug
getrokken. Anderen zijn volgens Van dei-
Stad te braaf gemaakt door hun opvoeders.
„Eerst moet het huiswerk af, eerst moet de
studie gedaan zijn, eerst moeten ze een
baan hebben en een eigen woning. Voor uit
gaan en een partner zoeken is geen plek",
omschrijft ze die categorie.
Voor vrouwen bestaat nog geen soortgelijke
training. De voornaamste reden is dat een
inwijder moeilijker is te vinden, omdat bij
de inwijding de eigen lust van de inwijder
niet mag meespelen. Van der Stad heeft con
tact met een mogelijk geschikte intimiteits
coach. Een training voor vrouwen begint
op zijn vroegst eind dit jaar.
Ingrid van Amelsfort
