Samenleving ligt aan scherven
i
PZC
Laatste kans John Edwards
in zuidelijke staten Amerika
SCREA^-U
$S1 vfeö
PZC
Kokkeloorlog
Tsjechië ziet uit
naar immigranten
-R
Moord op Haagse leraar is gevolg van onthechting
te gast
3 februari 1953
I m pile I
dinsdag 3 februari 2004
Wat drijft een scholier tot de moord op zijn leraar Hans van Wie
ren? Mogelijk raakte hij de band met de samenleving kwijt die men
sen nodig hebben om op te groeien tot gerespecteerde burgers. Dat
komt door schoolfabrieken, uiteenvallende gezinnen en ontspoorde
commercie.
door Klaas de Graaft
Nu de verdachte spijt heeft
betuigd over de moord op
de Haagse leraar Hans van Wie
ren ontstaat misschien een klei
ne opening om over de toekomst
na te denken. Allerlei verklarin
gen over de mogelijke (Torzaak
voor de moord op de leraar was
sen die wandaad niet weg. Ver
klaren mag dan tot het weten
schappelijke métier behoren
maar staat vaak los van wat
mensen er echt van vinden.
Wat doet onze samenleving met
de constatering dat de eer van
de scholier aangetast was en er
dus een grensrechter op school
moest sterven? Deze grensrech
ter gaf aan waar het ontoelaat
bare begint en riep daar een
halt aan toe.
Moeten wij nog plaats inruimen
voor mensen die hun narcisme
verbergen achter uit den vreem
de opgeduikeld eergevoel? Men
sen die snel gekwetst zijn als ie
mand ze wijst op de normale ei
sen van fatsoen, maar zelf wei
nig moeite hebben anderen te
kwellen met hun egocentrisch
gedrag. Hoe vaak overvalt oude
ren geen angst als ze op de
stoep door opgevoerde broms
cooters van de sokken worden
gereden? Als ze hun belagers op
dergelijk asociaal gedrag aan
spreken, wordt hen nog ge
dreigd met een pak slaag ook!
Nog steeds is de vraag niet be
antwoord waarom een vaderlo
ze Turkse jongen doelbewust
naar zijn schietwapen greep om
een leraar te doden, die zijn va
der had kunnen zijn. Of doodde
hij met zijn daad zijn vader zo
als Freud-aanhangers zullen be
weren? Hij ontzegde zijn leraar
een reden om verder te leven.
Hoe smal is nu nog zijn eigen
weg van voortbestaan? Welke
zoon wil niet de weg van zijn va
der volgen? Maar als die weg
naar dood en verdoemenis leidt,
wat dan?
Behoort de scholier tot de men
sen die ogenschijnlijk verkeren
in een hecht verband dat in wer
kelijkheid bestaat uit een stel
ego's dat er gezamenlijk op uit
is zoveel mogelijk schade toe te
brengen aan de samenleving?
Zij missen, zoals zoveel crimine
len maatschappelijke binding
die hen vormt tot gerespec
teerde burgers. Dat kan de kerk
zijn, de padvinderij, een sport
vereniging of een buurthuis
maar vooral het gezin. Er zijn
binnen die maatschappelijke
structuren krachten die ervoor
zorgen dat er eerder van ontbin
ding sprake is en die zelfs bin
dingsangst veroorzaken. Lees
er Christopher Lasch maar op
na, die een kwart eeuw geleden
zijn Amerikaanse medeburgers
de spiegel voorhield. Helaas is
die spiegel in duizend stukken
gevallen en houden ook hier de
ontbindende krachten huis.
Die krachten kunnen we met
z'n allen benoemen, maar ik
ben bang dat we ze niet meer on
gedaan kunnen maken. Groot
schaligheid is er daar één van.
Scholen die verworden zijn tot
kennisfabrieken, verstoren het
contact tussen leerkrachten en
leerlingen met alle gevolgen
van dien, Kijk ook naar com
mercie waar die niet thuis
hoort, bijvoorbeeld in de sport.
De onvolprezen professor Hui-
zinga legde al in 1939 de vinger
op de wonde plek: sport en spel
zouden kapot gemaakt worden
door ze sacraal te maken. Lasch
voegde daar aan toe dat com
mercialisering de sport degra
deert tot werk en de kijker ver
laagt tot de vegetatieve passivi
teit die bij voetbal kan leiden
tot hooliganisme. Ook daar is
het gebrek aan echte binding
aan een club een van de oorza
ken van geweldsuitspattingen.
Hebzucht
De grote nadruk op consumeren
zorgt voor grote hebzucht, ter
wijl degenen die het voorbeeld
moeten geven mede aanzetten
tot het streven naar meer. De
overheid doet daar flink aan
mee door bedragen van meer
dan tien miljoen euro in het
vooruitzicht te stellen in de
staatsloterij.
Wie naar een serieus televisie
programma kijkt wordt geteis
terd door reclame. Bij de com
merciële zenders wordt de kij
ker elk half uur geschoffeerd
omdat in de reclame stront
(pampers), pies (luiers), men-
struatievocht (always) of roos
(shampoo) centraal staan. Soms
zelfs laten deze omroepen tij
dens de reclamespotjes de film
doordraaien en na afloop mis
sen we ook nog de aftiteling.
Wat dat betreft kunnen we een
voorbeeld nemen aan onze bu
ren uit België en Duitsland,
waar veel minder vaak reclame
op het scherm komt. Zo kunnen
we veel meer krachten verzin
nen die de onderlinge binding
in onze samenleving verstoren.
Het obligate geblaat van onze
premier dat we met z'n allen de
normen en waarden hoog moe
ten houden, helpt niet. Die
krachten bestrijden vergt moed
en volharding.
Klaas de Graaff is criminoloog
'f6 W>TTW VB*NIWWÊN...
lat
ja
pe
tei
int
ja
Waddenvereniging en Vogelbeschermir—
hebben gescoord. Het Hof van Justitie^-
Luxemburg lijkt zich aan hun zij de J
scharen in hun strijd tegen de kokkel visserij,
hadden al iets bereikt. Hun acties hebben ertoe b
gedragen dat de schelpdiersector niet meer om vj
duurzaming van de visserijmethoden heen kan,
De mosselsector moet het tot nu toe hebben v<
het vissen in de Waddenzee op 'wild' mosselzasjo
dat vervolgens op kweekpercelen wordt verzaa
om uit te groeien tot eetbare mosselen. Het 'wilP*
mosselzaad zal nog lang de basis blijven,
nieuwe technieken voor het invangen van moss£e'
zaad zijn volop in ontwikkeling. Het milieu spera,
een rol. Zeker zo belangrijk is het tekort aan m^el
selzaad de laatste jaren. Er valt geld mee te verdjh
nen.
Ook de mechanische kokkelvisserij heeft plan#0
om de bedrijfstak te vernieuwen. Tot nu toe oir!
sten kokkelvissers alleen. Ze kweken niet zo^e
mosselvissers. In navolging van de mosselsecfe;
wil de kokkelsector kokkels gaan verzaaien De
kweken. De kokkelvisserij kan daarmee een stscl
maken naar verduurzaming. wc
Voor Waddenvereniging en Vogelbescherming^2
dit niet voldoende. Zij vinden dat de Wadden?^'
niet mag worden gebruikt als productiegebied^,
die mening voelen zij zich gesterkt door het vor&jj
week gepubliceerde advies aan het Hof van Jusjx
tie in Luxemburg. Volgens dit advies vereist de Eer
ropese Habitatrichtlijn dat het gebruik van^a
Waddenzee voor visserijactiviteiten streng woi^1
beoordeeld. Als er enige kans op schadelijke effj^
ten voor de natuur is, mogen geen visverguruije
gen worden afgegeven. ge;
Het is nog niet duidelijk welke gevolgen het ad\la
uit Luxemburg in de praktijk zal hebben voor?V(
Waddenzee en andere Habitatrichtlijn-gebiec#3
De vooruitzichten lijken niet gunstig voor de vispj
rij, terwijl de schelpdiersector juist nu bereid ispe
investeren in een milieuvriendelijkere bedrijf sv(jjr
ring, waarmee economie en ecologie zijn gediende
De natuur verdient bescherming, niemand zal $e,
ontkennen, maar om dat te bereiken is maatschs"'3
pelijk draagvlak nodig. Met doorgedreven Euro|^r
se regelgeving wordt dat maatschappelijk dra<fce
vlak in elk geval niet vergroot. Sterker, het kaDe
eerder af en dat kan nooit de bedoeling zijn. pri
door Runa Hellinqa
Traditioneel is Tsjechië geen
land dat buitenlandse immi
granten met open armen ont
vangt. Het verkrijgen van een tij
delijke verblijfsvergunning is,
'veertien jaar na de val van het
communisme, niet simpel en pas
wie al,tien jaar in 'hét land
woont, kan een vaste verblijfs
vergunning aanvragen.
Maar de aansluiting bij de EU
en een geboortencijfer dat tot de
laagste van Europa behoort, wa
ren voor Praag aanleiding om,
als eerste land in Centraal-Euro-
pa, een immigratiebeleid te ont
wikkelen. Immigranten kunnen
op een warmer welkom rekenen,
tenminste, als ze eerst van over
heidswege zijn goedgekeurd.
Tekort
Tsjechië kampt met een werk
loosheid van meer dan achttien
procent, maar met het huidige
geboortencijfer en de immigra
tie komt het volgens eigen bere
kening in 2030 ruim 400.000
mensen tekort op de arbeids
markt. Ondanks de hoge werk
loosheid wringt het al, want
goed opgeleide Tsjechen kunnen
in het buitenland vaak aanzien
lijk meer verdienen dan thuis.
In Tsjechië wonen 200.000 bui
tenlanders, van wie pakweg een
vijfde Slowaken, van wie de
meesten al in het land woonden
voordat Tsjechoslowakije uiteen
viel. Daarnaast wonen er Oekraï-
ners en Vietnamezen, die ooit
voor studie naar Tsjechoslowa
kije kwamen en er zijn blijven
hangen.
Hoewel de Tsjechen de poort
verder willen openzetten, zijn ze
ook huiverig voor de immigratie
problemen die ze elders in Euro
pa waarnemen. Daarom is
Praag begonnen met een proef
met gecontroleerde immigratie.
De Tsjechen kijken daarbij naar
de aanpak van landen als Cana
da en Australië, die vooral men
sen binnenlaten waar de arbeids
markt behoefte aan heeft.
Verblijfstatus
De Tsjechen realiseren zich dat
ze wat te bieden moeten heb
ben, willen ze immigranten van
hun keuze kunnen aantrekken.
Een tijdelijke verblijfsstatus
zonder recht op sociale zeker
heid gedurende tien jaar is voor
immigranten niet aanlokkelijk.
Daarom krijgen mensen die aan
de eisen voldoen, straks na drie
jaar al een vaste verblijfsvergun
ning.
Omdat de Tsjechen hun beleid
voorzichtig willen ontwikkelen,
is gekozen voor geleidelijkheid.
In eerste instantie komen alleen
inwoners van Bulgarije, Kroatië
en Kazachstan in aanmerking.
Gegadigden moeten de toezeg
ging van een baan hebben en
aan een reeks voorwaarden vol
doen. De Tsjechen, wijs gewor
den door de ervaringen in
West-Europa, hechten grote
waarde aan integratie en de kan
sen om na drie jaar een vaste
verblijfsvergunning te krijgen
nemen aanzienlijk toe als mëh-
sen de moeite doen om Tsje
chisch te leren.
Gegadigden worden beoordeeld
aan de hand van een puntentel
ling, waarbij opleiding, werker
varing, leeftijd en taalkennis
een rol spelen. Daarnaast wordt
gekeken naar de behoefte op de
arbeidsmarkt, Wie voor het pro
gramma in aanmerking komt,
kan zijn gezin meenemen, ster
ker nog, jonge kinderen gelden
als aanbeveling in een land dat
zelf een gebrek aan kinderen
heeft.
Kostbaar
Maar niet iedereen is blij. Vol
gens Milada Horakova van het
Onderzoeksinstituut voor Ar
beid en Sociale Zaken, biedt het
programma geen oplossing voor
de problemen die ermee bestre
den zouden moeten worden. In
2003 werden slechts 114 mensen
geselecteerd. „Het is de vraag of
je zo op een efficiënte manier
mensen aantrekt, want de kos
ten zijn heel hoog", zei Horako
va. Bovendien heeft zij morele
bezwaren, omdat Tsjechië men
sen probeert aan te trekken die
in hun eigen land ook hard no
dig zijn.
Dat de aantallen gegadigden
niet enorm zijn, verbaast Hora
kova niet, want net als voor Tsje
chische artsen en wetenschap
pers geldt voor hun Bulgaarse
collega's dat West-Europa en
Amerika nu eenmaal betere sala
rissen bieden. De vraag is boven
dien waar het land op de lange
duur behoefte aan heeft. Er
wordt nu hooggeschoold perso
neel geworven, maar uiteinde
lijk kan het, net als in West-Eu
ropa, heel goed zijn dat Tsjechië
meer behoefte heeft aan handar
beiders en mensen die het simpe
le werk willen doen. GPD
De keuze van een Democrati
sche presidentskandidaat gaat
vandaag een nieuwe fase in. De
vergader- en stemlokalen ope
nen tegelijkertijd in zeven sta
ten - Arizona, Delaware, Missou
ri, Neiv MexicoNorth Dakota,
Oklahoma en South Carolina.
door Ans Bouwmans
Het is afgelopen met verkie
zingstournees die reiken tot
in alle uithoeken van de staat.
Een knusse bijeenkomst met
John Edwards in de plaatselijke
dorpsbibliotheek of een bordje
chili opgeschept door John Ker
ry was alleen de kiezers van Io
wa en New Hampshire gegeven.
De eerste twee haltes van het
verkiezingscircus dat door de
VS toert, krijgen traditiege
trouw onevenredig veel aan
dacht van kandidaten en media.
Voor de 'Super Seven' van van
daag moesten zeven staten in
zes campagnedagen worden af
gewerkt.
John Kerry staat er het beste
voor. Hij heeft twee overwinnin
gen op zak en doet het goed in
de peilingen. Dat levert hem pu
bliciteit op en aanbevelingen
van opinieleiders en collega-po
litici. Dat is een belangrijk voor
deel nu de strijd is verplaatst
naar een groter gebied met een
uiteenl opender electoraat. Ker
ry kan profiteren van zijn in Io
wa en New Hampshire opge
bouwde imago dat hij het meest
'verkiesbaar' zou zijn en dus de
meeste kans zou maken George
Bush in november te verslaan.
Behalve de senator uit Massa
chusetts zijn er nog zes kandida
ten. Twee daarvan - Al Sharp-
ton en Dennis Kucinich - wor
den kansloos geacht, terwijl Joe
Lieberman krampachtig pro
beert zijn kandidatuur overeind
te houden. De 'running mate'
van Al Gore uit 2000 moet snel
ergens winnen, anders is het
spel uit. Hij heeft zijn hoop ge
vestigd op Delaware.
Voor John Edwards, de senator
uit North Carolina, is de race af
gelopen als hij vandaag niet
weet te winnen in zijn buur- en
geboortestaat South Carolina.
Hij heeft het juiste accent en hij
heeft zijn gezicht hier het afge
lopen jaar vaak laten zien. Als
hij in dit veel conservatievere
deel van de VS niet weet te win-
Aanhangers van Dean voeren campagne in New Mexico.
nen van de 'liberale noorder
ling' Kerry, die South Carolina
tot vorige week grotendeels ver
waarloosde, dan is het einde oe
fening voor Edwards,
Steun
Volgens opiniepeilingen hoeft
Edwards zich geen zorgen te
maken, maar Kerry heeft na
zijn winst in New Hampshire
de steun gekregen van de in
vloedrijke zwarte Afgevaardig
de James Clyburn. Dat was een
tegenvaller voor Edwards. Die
heeft nog een ander probleem:
een overwinning in South Caro
lina zal als vanzelfsprekend
worden beschouwd en zijn cam
pagne weinig vaart bezorgen
Na Iowa raakte zijn verrassen
de tweede plek onderge
sneeuwd door alle media-aan
dacht voor Howard Dean
Edwards heeft iets nodig dat de
aandacht op hem vestigt.
Ook de in New Hampshire te
leurstellende Wesley Clark
moet vandaag wat winnen. Hij
hoopt te scoren in Oklahoma.
De oud-generaal uit buurstaat
Arkansas hoopt daar een thuis
wedstrijd te kunnen spelen,
maar heeft concurrentie te duch
ten van Edwards. Onder pro
gressieve democraten in Oklaho
ma doet Kerry het goed en er
wordt een nek-aan-nek-race
met Clark voorspeld. Ook in Ari
zona en North Dakota lijkt het
te gaan tussen Kerry en Clark,
met Kerry in het voordeel.
Prijs
De grootste electorale prijs is
vandaag Missouri, de staat die
de meeste gedelegeerden te ver
delen heeft en demografisch ge
zien een dwarsdoorsnede van
Amerika is. Tot Dick Gephardt
zich terugtrok uit de race werd
aangenomen dat de politicus uit
Saint Louis daar met de eer zou
gaan strijken. Nu is de strijd ge-
ELFSTEDENTOCHT - Bijna
drieduizend mensen rijden van
daag de Elfstedentocht: 137
wedstrijdrijders en 2800 deel
nemers aan de toertocht. Ook
minister Mansholt schaatst de
tweehonderd kilometer mee.
ISOLEMENT - Schouwen-Dui-
veland is afgesloten van de bui
tenwereld. Door de zware ijs
gang ligt nu ook de veerdienst
Zijpe-Anna Jacobapolder stil.
Eerder al ging het veer tussen
Zierikzee en Katseveer door
de vorst uit de vaart. Zelfs een
ijsbreker kon Zierikzee gister
avond niet bereiken. Aanvoer
van verse melk en groenten is
onmogelijk. De post zal met
litaire vliegtuigjes vanqn
Woensdrecht worden ingevl3
gen. Vandaag doet een ijsbrt
ker opnieuw een poging eèl(
vaargeul vrij te maken. rei
iei
JULIUS HOSTE - De libera^
Belg Julius Hoste, directeur-eeg
genaar van dagblad Het laafaa
ste nieuws en oud-ministpri
van Onderwijs, is op 69-jarifn
leeftijd in zijn woonplaaite
Brussel overleden. Hoste rich:
te na de bevrijding het NatiOa
nale Comité voor hulp aan N/ei
derland op, dat de boomplailu
actie voor Walcheren krachtig
steunde. iel
ru£
foto Bryan Snyder/RTR
heel open, met Kerry als grote
kanshebber.
Howard Dean staat in geen van
de zeven staten bovenaan in de
peilingen. Over de kansen van
de ex-gouverneur van Vermont
bestaan weinig hooggespannen
verwachtingen, ook niet in het
Dean-kamp zelf Dean heeft
zijn hoop gevestigd op de pro
gressieve staten Michigan en
Washington waar zaterdag voor
verkiezingen zijn. Hij hoopt dat
hij met een goede prestatie daar
de strijd kan volhouden tot be
gin maart als grote staten als
Californië en New York aan
bod komen. Uiteindelijk draait
het immers om het aantal gede
legeerden op de Democratische
conventie in juli. Voor de nomi
natie zijn 2161 gedelegeerden
van de 4315 nodig. In New Ham
pshire en Iowa samen zijn er
pas 61 verdeeld, waarvan 30
voor Kerry. Vandaag staan er
269 op het spel. GPD
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationpark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
>P
lie
HS
)u
lei
le
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag)
per maand: 19,45
per kwartaal: 56,60
per jaar: €217,00
Voor toezending per post geldt e>
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voc®'
het einde van de betaalperiode eer
PZC, t.a.v. lezersservice, gri
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,20 ,H
zaterdag; 1,70 ye-
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW.
Bankrelaties: 'al
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden 'd
uitgevoerd overeenkomstig de Vt
Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de Regele'n_
voor het Advertentiewezen. n
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 ut
Tel. (0113)315555
Fax (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549 [es
Rubrieksadvertenties (kleintjesP0(
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549 lll!
Voor gewone advertenties: 011
Noord- en Midden-Zeeland jjcl
Tel. (0113)315520
Fax, (0113)315529 'et'
Zeeuws-Vlaanderen (lei
Tel: (0114)372770 y0<
Fax:(0114)372771
Internet: www.pzc.nl/adverteren 3
De
lei
lis
pr
inl
3t gebruikt v(
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand d
(abonnementen(administratie en om u te (laten) informeren over voor
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij. PZC.
reisservice, Postbus 31, 4460 AA Goes.
lie
iff
zorgvuldig geselecM^^
Behoort tot WeGeNeR
iOO
«0,
