Offensief tegen Japanse oesters
PZC
Mens kan ook van apen leren
Het komt nu aan op veel optreden
I
GELICHT
kunst
Wel concert Lais
in Middelburg,
niet in Vlissingen
lezers schrijven
Jagers V
WCT
Roken VII
Israëls muur
Rammekensboi
Congrescentrul
staat in teken
van Schotland
dinsdag 3 februari 2004
door Harmen van der Werf
Simon Schot, mosselkweker uit Yer-
seke, is er praktisch klaar voor,
voor een offensief tegen de steeds ver
der in de Oosterschelde oprukkende
Japanse oesters. Al jaren wordt daar
over gepraat. Mag je bijvoorbeeld ac
tief ingrijpen in een natuurgebied?
Het tij begint te keren. Schot hoopt
dit jaar een proef te doen.
Of dat lukt, is aan allerlei overheidsin
stanties die zich met de Oosterschelde
bezighouden. De provincie, Rijkswa
terstaat, het nationaal park Ooster
schelde, ze zijn er allemaal bij betrok
ken. Schot bespeurt groeiend enthou
siasme voor zijn initiatief. Visse
rij-ambtenaar Jaap Broodman van de
provincie erkent dat, maar 'we willen
eerst een uitgewerkt plan zien en dan
nemen we een standpunt in.' „Want er
is ook geld mee gemoeid."
Dat Japanse oesters zo langzamer
hand een plaag vormen in de Ooster
schelde, daar is iedereen wel van over
tuigd. Oesterkwekers haalden in de ja
ren zestig de exoot naar Zeeland. Ze
moesten wat. Het zag er naar uit dat
alle platte Zeeuwse oesters in de stren
ge winter van 1962-'63 waren doodge
vroren.
Kwaad zou het niet kunnen, was de ge-
Wildgroei
dachte, de introductie van de Japanse
oester. De uitheemse schelpdieren zou
den zich in Nederland met kunnen
voortplanten. Het tegendeel is waar ge
bleken. In rap tempo hebben ze de Oos
terschelde veroverd Al zo'n 1.400 hec
tare is er bedekt met wilde oesterban
ken.
Wandelaars halen er hun voeten aan
open. Pakken van duikers scheuren er
door kapot, ,,'t Zijn net scheermes
sen", weet Schot, „en op plekken
waar vroeger mosselen en kokkels la-
Japanse oesters hebben in rap tempo de Oosterschelde veroverd. Zo'n 1.400 hectare is bedekt met wilde oesterbanken:
„Het zijn net scheermessen." foto Dirk-Jan Gjeltema
gen, zoals de Vondelingeplaat, barst
het nu van de oesters. Dat is slecht
voor ons als vissers, maar ook voor vo
gels. Die eten geen oesters."
Minder productief
Daar komt nog iets bij. Het onderzoek
naar het sinds 1993 gevoerde schelp
diervisserij beleid heeft uitgewezen
dat Nederlandse wateren minder pro
ductief zijn geworden. Vooral door het
terugdringen van het gebruik van fos
faten in wasmiddelen is de hoeveel
heid voedingsstoffen gedaald. „Onder
schat de opkomst van de Japanse oes
ters niet", verklaarde onderzoekslei
der Bruno Ens zaterdag nog in Gronin
gen. „Ze nemen steeds meer ruimte in
beslag."
Schot voelt zich door zulke opmerkin
gen gesterkt. Met machinefabriek Bak
ker in Yerseke heeft hij een machine
ontwikkeld, waarmee de oesters kun
nen worden opgezogen. Het is zijn be
doeling oesterbanken schoon te vis
sen, zodat er weer mossel-, kokkel- of
oesterbroed op kan vallen. „Dat kun
je dan weer gebruiken."
Kippengrit
Schot wil de opgeviste wilde oesters
kraken. Voor de gekraakte oesterschel
pen heeft hij drie bestemmingen. Ze
zijn te gebruiken voor kippengrit.
Doordat er minder water in de Ooster
schelde kan komen, kalven zandpla
ten af. Die kunnen met schelpresten
worden verstevigd. En de derde optie
is het verder afdekken van het muni
tiedepot bij de haveningang van Zie-
rikzee. „Zo sla je", stelt Schot, „min
stens drie vliegen in één klap en de
Oosterschelde wordt geen Oesterschel-
de."
Aad Smaal, directeur van het Cen
trum voor Schelpdieronderzoek (CSO)
in Yerseke, hoopt van harte dat Schot
toestemming krijgt. Vier jaar geleden
pleitte hij al voor een stevige aanpak
van de Japanse oesters, maar toen was
er minder bekend over de negatieve ge
volgen.
Natuur- en milieu-organisaties waren
ook verdeeld. Mag je wel actief ingrij
pen in een natuurgebied, vroegen zij
zich af, en heeft het nog zin om de Ja
panse oesters te bestrijden. Jaap Bril
man, medewerker natuur bij de pro
vincie, werpt dezelfde vragen op
nieuw op. Hij bepleit voorzichtigheid.
Gijs van Zonneveld van de Zeeuwse
Milieufederatie staat niet onwelwil
lend tegenover plannen om iets aan de
oesterplaag te doen. „Maar het moet
duidelijk zijn dat bestrijding zin
heeft." Hij heeft in het bestuur van
het nationaal park Oosterschelde voor
gesteld daar een beperkte studie naar
te doen.
Waddenzee
Schot twijfelt er niet aan dat een
schoonmaakactie zin heeft. Hij weet
zich verzekerd van de steun van visse
rijorganisaties, nu de overheden nog.
Ronald Lanters, beleidsambtenaar vis
serij van het ministerie van Land
bouw, meldde zaterdag in Groningen
wel oren te hebben naar voorstellen
om de Japanse oesters in toom te hou
den. Die voorstellen worden betrok
ken bij het maken van het nieuwe
schelpdiervisserijbeleid, ook voor de
Waddenzee, waar de wilde oesters aan
een opmars bezig zijn.
Smaal van het CSO in Yerseke moet
nog zien dat het ministerie overstag
gaat. Hij denkt dat alles anders wordt,
als de recreatiesector in het geweer
komt. De kans dat dit gebeurt, sluit
hij niet uit, als oesterbroed straks via
de nieuwe spuisluis in de .Zandkreek-
dam met Oosterschelde-water het
Veerse Meer optrekt.
Smaal maakt zich geen illusies. „In de
Zandkreek liggen de oesters al klaar
om het zoutere Veerse Meer in te dui
ken."
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Het woorden
boek geeft voor de Engelse uit
drukking Monkey see, monkey
do de betekenis 'Apen apen
apen na'. Maar behalve elkaar
apen ze ook mensen na. De Am
sterdamse kunstenares Milsy
Groenendijk heeft haar beelden
tentoonstelling in het Vlissingse
kunstcentrum deWillejm3 Peop
le see, people do genoemd. Met
deze omkering wil ze ahligeven
dat wij wellicht ook het een en
ander van apen kunnen leren.
VLISSINGEN - Het concert dat
het Vlaamse folktrio Lais vrij
dag 5 maart in Vlissingen zou ge
ven, is afgelast.
Het management geeft aan dat
de groep andere verplichtingen
heeft en belooft dat volgend
jaar wel in Vlissingen wordt op
getreden.
Het concert dat op zaterdag 20
maart gepland staat in de
schouwburg in Middelburg,
gaat wel door. Daarvoor zijn
nog kaarten verkrijgbaar.
Zes jaar geleden exposeerde
Groenendijk in de toenmalige
expositieruimte Bellamy 19 in
Vlissingen keramische beelden
van poedels. De kunstwerken
waren metaforen voor de manie
ren waarop mensen zich uitdos
sen, naar elkaar kijken en over
elkaar denken. Na vier jaar poe
dels te hebben gemaakt, richtte
Groenendijk zich in 1999 op fan
tasiedieren. Het leken dieren
van de toekomst, met hun glin
sterende ogen en groen-metallic
huid. Met elk nieuw exemplaar
werden deze dieren herkenbaar
der. Groenendijk: „Langzaam
zag je er een aap uit voortko
men."
In Vlissingen laat ze bijna uit
sluitend apen zien. Twee ge
blinddoekte koppen aan de
muur, drie apen die spelen met
lipstick en spiegels, een aap die
het woord 'now' op de muur
heeft geschreven, een andere die
'unity' op een papier heeft ge
kalkt. Twee apen doen nog den
ken aan Groenendijks futuris
tische wezens. Ze zijn niet
groen-metallic, maar zuurstok-
blauw- en roze, met ronde em
blemen op hun borst.
Tijgers
Maar niet alle dieren zijn aap-
achtigen, Er liggen ook twee
blauwe tijgers uitgestrekt op de
vloer. Door de haren op hun kop
zijn ze nog net met elkaar ver
bonden.
„Ik heb voor apen gekozen, om
dat ze het dichtst bij de mens
staan", verklaart Groendendijk.
„Dat werkt herkenning in de
hand. Een aantal van deze apen
lijkt net op baby's. En baby's
stop je niet in een hok."
Proeven
Toch is dat wat mensen vaak
wel doen. Dieren worden ook ge
bruikt voor proeven, bijvoor
beeld door de medische en
cosmetische industrie. Met haar
opstelling van drie apen die zich
zelf beschilderen, bepoederen
en bekijken, verwijst Groenen
dijk hiernaar. „Deze apen kleu
ren zichzelf", legt ze uit. „Dat
betekent dat ze dus niet door de
mens worden uitgetest. Ze tes
ten zichzelf. Eigenlijk is het
meer spelen wat ze doen, zoals
kinderen dat kunnen. Die kant
wil ik bewust laten zien. In onze
maatschappij overheerst de ra
tio. Intuïtie en spel zijn daaraan
lange tijd ondergeschikt ge
weest, maar op allerlei vlakken
merk je dat die nu even belang
rijk beginnen te worden. Je ziet
het in de literatuur, de kunst, op
televisie. Het zijn die elementen
die we misschien van de dieren
kunnen leren. Vandaar mijn toe
speling op de uitdrukking Mon
key see, monkey do. Mens en
dier kunnen van elkaar leren."
Volgens Groenendijk ligt het
niet voor de hand dat de mens
zich automatisch boven al het
andere op aarde stelt. „We ver
geten vaak dat dieren net zo
veel recht hebben op de aardbol
als wij. We zijn allemaal deel
van dezelfde natuur. Naar mijn
mening nemen we daarin een ge
lijke plaats in. Die gelijkheid,
die eenheid houdt mij bezig."
Vandaar de door de apen gebe
zigde leuzen als unity, now of
share. Groenendijk benadrukt
dat dit niet uitsluitend politieke
slogans zijn. De context waarin
ze ze presenteert, biedt ruimte
voor meerdere interpretaties.
Maar in haar werk zit zeker een
maatschappijkritische laag.
Opdringen
„Dat is nooit het uitgangspunt.
Ik maak iets omdat ik het graag
wil maken. Tegelijkertijd wil ik
mensen iets aanreiken, Het ligt
voor de hand dat zich dan din
gen opdringen die je bezighou
den, En de verantwoordelijk
heid die wij als mensen dragen
voor de wereldbol, is iets wat
mij bezighoudt."
Expositie: Mitsy Groenendijk,
People see, people do, t/m 28
maart in deWillem3 in Vlissin
gen, open do t/m zo van 12-17
uur.
Mitsy Groenendijk maakt apen: „We vergeten vaak dat dieren net
zo veel recht hebben op de aardbol als wij. foto Lex de Meester
Metalband Ten 13
cd Feel the pain.
uit Terneuzen presenteert zaterdag zijn nieuwe
foto Wim Kooyman
door Raymond de Frel
TERNEUZEN - Nu moet het er
toch echt van komen. Metal
band Ten 13 uit Terneuzen wil,
moet en zal de bühne op. Hel
derde schijfje Feel the Pain
moet daartoe de aanzet zijn.
Want tot nu toe stond Ten 13
vooral bekend als 'de band met
hoge ambities, maar weinig op
tredens'.
Tal van factoren liggen daaraan
ten grondslag. Ten tijde van de
eerste demo Demolition in 1999
waren dat wisselingen in de be
zetting en diverse lichamelijke
kwetsuren van meerdere bandle
den. De release van de tweede
cd Weieome to my world moest
de band in 2002 definitief op de
rails zetten. Optredens op onder
andere het festival Rock Around
The Bridge in Sas van Gent volg
den, maar daarna werd het we
derom angstvallig stil. Reden:
studieverplichtingen. Drummer
Han van de Griek en de nieuw
aangetrokken gitarist Daniël
van Veen vertoefden voor stages
enkele maanden in Australië en
Nieuw-Zeeland. „Om de band
in die periode toch levend te
houden, besloten we om een
nieuwe cd op te nemen. Dat
werkte motiverend, want na de
stageperiodes van Daniël en
Ilan zijn we er weer vol tegen
aan gegaan", vertelt gitarist Ger-
brand de Jong.
Bonjovi
De opnames voor Feel the Pain
waren toen al achter de rug. In
juni vorig jaar huurde de band
de befaamde Wisseloord stu
dio's in Hilversum af. „Dat was
een fantastische ervaring. Het
heeft met name bijgedragen aan
de geluidskwaliteit van onze
nieuwe cd. Die is in niets meer
te vergelijken met het vorige al
bum, laat staan met het eerste
schijfje. Bijzonder was ook dat
tijdens onze opnames de comple
te crew van Bon Jovi kwam bin
nenstappen. Die hadden een op
treden in de Amsterdam Arena
en kwamen in de studio wat
akoestische opnames maken.
Dan zit je als amateur naast een
superster te lunchen... Bart
(Quist, zanger -red.) heeft met
Bon Jovi-gitarist Richie Sambo-
ra nog een praatje gemaakt op
de wc."
Door het aantrekken van gita
rist Van Veen heeft de sound
van Ten 13 meer body gekregen.
Meer variatie ook, omdat Van
Veen en De Jong elkaar voortdu
rend kunnen opvangen. Soleert
de één, dan zorgt de ander voor
een krachtig begeleidende gi
taarriff. Bart Quist is ten opzich
te van- de tweede cd ook een
stap vooruitgegaan. Hij zorgt
voor dreigende zanglijnen, waar
bij hij consequent het voor de
hand liggende 'schreeuwwerk'
mijdt. Dat is enerzijds prijzens
waardig, al vragen sommige
songs op bepaalde momenten
juist om flink gebulder. De
Jong: „Maar Bart is geen brui
kikker, Hij creëert een bepaalde
sfeer met zijn stem die ons aan
spreekt. Zijn zang is heel bepa
lend voor ons geluid."
De komende tijd wil Ten 13
doen wat het tot nu toe te wei
nig heeft gedaan; optreden. „Er
kwam altijd wat tussen, maar
nu kunnen we ons echt richten
op live-shows", aldus De Jong.
Zaterdag wacht de cd-presenta-
tie in Porgy Bess. Voormalig
Ten 13-bassist Sjoerd Visser ver
zorgt met zijn nu-metalband
Clipped Dove het voorprogram
ma. Aanvang: 22.00 uur. De cd
Feel the Pain is ook te bestellen
via www.ten-13.com.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op de in de PZ(
schenen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De
tijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent nii
de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschi
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen wo
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woordi i
redactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Ove"
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
In Lezers Schrijven van 29-1
schrijft de heer Flikweert dat de
Partij voor de Dieren niet van
de grond gekomen is. Dit klopt
helaas. De partij is niet van de
grond gekomen door de arrogan
tie van een gemeenteambtenaar
in Overijssel, die door bureau
cratie gekweld ervoor gezorgd
heeft dat deze provincie niet
meedeed. Anders was er 100 pro
cent zeker een zetel uitgekomen.
Bij een volgende verkiezing zie
ik deze partij zeker in de rege
ring komen. Is het een schande
om te proberen het dierenwel
zijn te verbeteren? Uit de groep
van Flikweert hoeven we daar
niet op te rekenen, want ik heb
het idee dat deze meneer uit de
jagershoek komt, gezien zijn uit
spraken. Om even te schetsen
waar we die moeten zoeken,
moet ik de PZC even citeren van
de laatste maand: 1. Gedeputeer
de Kramer: 'erkent dat zich
rond het Verdronken Land van
Saeftinge verkeerde jachttafere
len afspelen'. 2. Van Tatenhove:
'er mag worden geoogst, maar je
doet het ook voor je plezier'
(Hoe kan iemand verkondigen
dat je dieren doodt voor je ple
zier? Voor mij onbegrijpelijk!)
3. Vijf jagers schoten vanachter
het riet op overvliegende gan
zen. Van schade was nog hele
maal geen sprake, de vogels wer
den zuiver voor het plezier afge
knald. 4. Jagers hebben de opi
nie van de site van de Dierenbe
scherming gesaboteerd. 5. Wild-
beheerder moet zich verantwoor
den voor havik in pootklem.
Ik ben er trots op te proberen
verbetering aan te willen breng
en in dierenwelzijn en ook 'een
kip zonder kop' te zijn.
J.W.H.Haak
St.Jacobsstraat 18
Vlissingen
sperringen bedoeld zijn omp
gewensten' buiten de deuLj
houden. Het ware beter ck
vrede was, maar hoe besch
je onschuldige burgers ni'
een andere manier
nietsontziende, lopende ba
men?
E. Bolle, Haymanstra
Middell
ie
Ik citeer dhr/mevr. Den Hè8'
(Lezers Schrijven,
30-01-04): 'Ook voor de alleit
ste anti-rookactivisten zif
we maar hopen, dat als hunk
in brand staat, er brandweep
den zijn, die geen rooks
werkplek eisen'. BrandweefJ i
den dwingen een rookvrije wj
plek af d.m.v. adembesqp
ming. Rook is nl. één vatj
grootste gevaren voor een bra
weerman. Wist Den Heijerj
de helft van de mensen die] j:
af hun jeugd roken, overlig
aan de gevolgen hiervan?)
wist hij dat een op de vier
kers sterft voor zijn pensu
Zelfs de tabaksindustrie
inmiddels toegegeven, dat rc
een gevaar voor de gezondl
is. Waarom springt hij voor
gevaar voor de gezondheid
de barricade? Den Heijer no
de enkele 'ongezonde' zaker
verbrandingsinstallaties
Oké, maar waarom er nog
schep(je) er bovenop doen,
te roken en er nog voor beti
ook?!
M. Jansen brandwee
L. Serierstm
Naar aanleiding van de vernieti
ging door de Raad van State van
het besluit om een bestemmings
planwijziging door te voeren om
het mogelijk te maken de WCT
aan te leggen op De Kaloot, is
een hardnekkig misverstand
gaande. Dat blijkt ook uit het ar
tikel 'Nog volop haken en ogen
aan WCT' in de PZC van 29-1.
Het betreft het aspect natuur
compensatie. Inderdaad heeft
de Raad van State de compensa
tie in het kader van de Vogel
richtlijn goedgekeurd. Echter
de natuurcompensatie in het ka
der van de habitat-richtlijn is
niet goedgekeurd... en daar gaat
het bij De Kaloot om. In tegen
stelling tot wat gedeputeerde
Thijs Kramer beweert, heeft De
Kaloot een zeer rijke en dynami
sche habitat van tal van levende
wezens die op de rode lijst
staan. Dat is de reden, dat De
Kaloot is aangemeld in het ka
der van de habitat-richtlijn. De
professoren Backes en Verschu
ren hebben het derhalve bij het
rechte eind, dat het nog een hele
klus, zo niet onmogelijk, wordt
om de WCT aan te leggen op De
Kaloot.
Peter H. de Dreu
Rijzendeweg 26
Woensdrecht
Het is tegenwoordig gewoon
weer helemaal 'in' om tegen Is
rael en de Joden te zijn. De
nieuwslezer, radioreporter, bui
tenlandse correspondent en
krantenartikelen spreken bijna
allemaal met die subjectieve on
dertoon. Je schaamt je haast als
je er iets anders over denkt, De
massale internationale belang
stelling voor het proces tegen
Israëls veiligheidshek in het
Haagse Vredespaleis (PZC 31-1)
laat zien dat het zelfs chique is
om mee te doen aan de selectie
ve verontwaardiging tegen dit
land en volk. De zgn. muur ver
hit vele hypocriete gemoederen,
Israël, dat als enige land ter we
reld niet de VN mag voorzitten,
heeft nog nooit een proces tegen
Marokko's hek in de Westelijke
Sahara kunnen meemaken. Of
het hek tussen Mexico en de
USA, dringend noodzakelijk?
De muur tussen Noord- en
Zuid-Korea, moet kunnen! De
afscheiding tussen Turks- en
Grieks Cyprus, maar niet naar
kijken. Hel hek tussen protestan
ten en katholieken in Belfast, la
ten staan! Het hek tussen twee
VN-leden, India en Pakistan, te
ver weg! Het hek tussen Spanje
en Marokko bij Ceuta, nooit van
gehoord. Het hek tussen Botswa
na en Zimbabwe, zoeken ze zelf
maar uit. Zelfs rond de haven
van Hoek van Holland staat
prikkeldraad. Het schrijnende
is dat in alle gevallen deze ver-
Ruim twintig jaar worden
door ons -IVN gidsen- in j
dracht van Staatsbosbeheer j.
sinds een aantal jaren in ova z
met het maritiem muZEEt j.
Vlissingen, rondleidingen j
ven in en om Fort Rammek
Op jaarbasis spreken we x
over tussen de 50 en 100 n
dat we dus ook op de plaats
de betonplaat komen, omdatf
ze in de wandelroute ligt
we paaltjes volgen!). St(
wordt dan door geschoolde
sen aandacht besteed aan
feit dat dit beton er niet ligl
de bomen enig extra houvas
verschaffen maar dat e.e.a.
overgebleven fundering is jz
een pomp t.b.v. de droogmajjj]
na de inundatie, einde WwL
Tot mijn verbazing trof ik ir|en
PZC van 30-1 een stukje ove|er
inundatie van Walcheren wi
in Ko Filius a.h.w. als de ontc
ker cq. opgraver van de
plaat werd aangemerkt. Hc
lijk zijn opgravingen van
deels ondergegroeide plaat |g,
verdere ontwikkelingen ged!UI
en voorbereid onder toezicht
in overleg met SBB, omdat
ven e.d. op andermans terrei
ons land niet toegestaan is.
Kees
Wijdauplantsoi
Middell
GENT - Congrescentrum
delpark in Gent staat komi
weekend in het teken van dei C
editie van de Schotse Beurs,
beurs, met alles op het gel)
van toerisme, cultuur en hao'
in Schotland, trekt vele duit
den bezoekers, waaronder
honderden Nederlanders.
Bezoekers van de beurs kunj
diverse stands bezoeken f
Schotse en Britse producten]
als juwelen, breiwaren, wh|
en andere voedingswaren, f
zijn kiltmakers aanwezig.!
zijn doorlopend optredens!
doedelzakspelers en er
highland-, country- celticc
sers en folkgroepen op.
traditionele Haggis-cered
(op beide dagen om 12.30
ontbreekt niet. De beurs is oj
van 11 tot 18 uur. Meer info™
tie staat op www.caledonia.bj
Advertentie
Hierbij de letter voor
DVD-spaaractie van dl
PZC. Iedere dag versd
er een andere letter irj
3 krant die samen het woord "acteii
vormen. Deze actie loopt heel d
maand februari. Alleen originele
spaarzegels uit de krant op origin/
spaarkaarten zijn geldig. Spaarkas!
staan op zaterdag in de krant t/m
februari.
