PZC
Ezels gaan nu s avonds op stal
Onderhoud verenkleed is van levensbelang
Winter op de
kinderboerderij
weerwoord
Forelkweek
voor de
hengelsport
19
De moaiste
dag van
mien leven
19
Strenge vorst
in de tijd
van Joos Kop
21
De Koe deed
dienst als
seinmolen
21
ledactie: 0113-315680
/ww. pzc.nl
-mail:redactie@ pzc.nl
tostbus 31, 4460 AA Goes
idvertentie-exploitatie:
loord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
;eeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
lationaal: 020-4562500.
linsdag 3 februari 2004
Wat is aandoenlijker
dan dartelende lam
metjes, vrolijk huppelen
de hertjes en gele plukjes
dons, die piepend achter
'moeder kip' aan wagge
len? Niets toch? Het is al
leen al daarom dat kinde
ren, maar zeker ook vol
wassenen, in de lente en
zomer de weg naar de
Zeeuwse kinderboerderij
en feilloos weten te vin
den. Maar in de winter is
het andere koek. Een im
pressie van een koude
woensdagmiddag op de
kinderboerderij in Terneu-
Lichtmis donker
maakt de boer
een jonker,
lichtmis helder
en rein,
het zal een lange
winter zijn
(Maria Lichtmis
is 2 februari)
In de ontmoetingsruimte van
de boerderij aan de Evertsen-
laan is de temperatuur behaag
lijk. Begeleiders en verstande
lijk gehandicapte cliënten van
de beherende stichting Tragel
warmen zich even op met kop
pen dampende koffie en thee,
terwijl buiten een moeder haar
dochter in het speelgedeelte
heen en weer schommelt. Ze
zijn de enige bezoekers, terwijl
toch juist op woensdagmiddag -
als de basisscholieren lesvrij
zijn - enige drukte mag worden
verwacht.
„Dat ligt in de wintermaanden
puur aan het weer. Afgelopen
zondag hebben we nog honderd
vijftig man gehad, nu is het wat
minder. Maar je hebt ook een
vaste kern, mensen die iedere
dag vrijwillig komen om de boel
te onderhouden", vertelt activi
teitenbegeleider Jan van Os van
de stichting Tragel.
Nadia El-Kessis (10), Eveline Ta-
kala (14) en Lisa Silvius (9) ho
ren tot die trouwe groep. „Wij
komen hier iedere dag om de
paarden en ezels te verzorgen",
zegt Eveline. „We mogen hier
van alles doen. Op de pony's rij
den, leuke dingen met de ezels
doen, het kan allemaal. In de zo
mer is het wel leuker, omdat je
dan ook buitenritten kan ma
ken. Maar toch blijven we ook
in de winter komen, want wij
zijn alledrie helemaal gek van
dieren", vult Nadia haar vrien
din aan.
Ziekelijk
Hoewel de koude maanden nor
maal gesproken dus minder aan
trekkelijk zijn dan de lente en
zomer, vermaakt het drietal
zich deze winter juist opperbest.
De geboorte van ezel Firmin Ju
nior - nu een maand oud - en de
komst van Moeka, een ziekelijk
kalfje, dragen daar zeker aan
bij. Waar het ezeltje al een paar
dagen na de geboorte energiek
door de wei rende, staat Moeka
al drie weken in de stal. Het
dier is mager, haar ogen zijn wa
terig. „Zij herstelt van een long
ontsteking", zegt Van Os. „Eerst
hadden we Jacolien, een volwas
sen koe. Die heeft heel lang+
zonder andere koeien gestaan
en raakte daardoor heel erg op
mensen gefixeerd. Op een gege
ven moment wist ze bij wijze
van spreken niet meer dat ze
een koe was. Kwam je de wei in,
rende ze enthousiast op je af.
Heel lief hoor, een dier dat je
wil omhelzen. Maar ze woog wel
achthonderd kilo. Ze werd dus
onhandelbaar, zeker voor onze
cliënten.
Nu staat ze bij een veehouder in
Biervliet. Die gebruikt haar als
lokker. Zij komt automatisch
naar hem toe, waarna de overi
ge koeien al snel volgen. In ruil
voor Jacolien hebben we dit
kalfje gehad. Voor die boer was
dit dier economisch waardeloos.
Het kostte hem veel te veel tijd
en energie om haar gezond te
krijgen. Hier kan ze die aan
dacht wel krijgen. Het is soms
zelfs ruzie over wie haar de fles
mag geven."
De cliënten van Tragel - op
weekbasis werken er 35 verstan
delijk gehandicapte mensen op
de boerderij - vullen hun dagen
op de kinderboerderij met het
boerenwerk. Schoonmaken, die
ren verzorgen, speeltoestellen
schilderen, kortom: ze hebben
een meer dan zinvolle dagbeste
ding. Het enthousiasme van de
verstandelijk gehandicapten is
ook vandaag enorm, ook al moe
ten ze op dagen als deze harder
werken dan in de zomerperiode.
Lisa Silvius met het zieke kalfje Moeka.
Van Os: „In de winter moeten de
grote dieren 's avonds naar bin
nen. Dat betekent dus veel meer
mestwerk en voerwerkzaamhe-
den. Dat laatste vraagt ook spe
cifieke aandacht Zo geven we
de cavia's bijvoorbeeld extra vi
tamine C, want er is in deze pe
riode meestal een gebrek aan
bladgroen. De winter is dus
drukker dan de zomer, al heb je
dan weer veel werk aan de be
zoekers. Je moet de boel dan
extra in de gaten houden. En
mensen brengen afval met zich
mee. Het voorjaar is veruit de
mooiste periode. Qua werkzaam
heden is het een heerlijke mix
van zomer en winter. Bovendien
hebben we dan veel pasgeboren
dieren, wat ieder jaar opnieuw
weer vertederend blijft."
De koffiepauze is voorbij, de be
drijvigheid neemt weer toe. Er
wordt geveegd, geborsteld en ge
sjouwd. Moeder ezel Ramechan
moet op stal. Haar jongste telg
moet dezelfde richting op wor
den gedirigeerd, terwijl tegelij
kertijd Ramechans andere doch
ter Lynn op afstand moet wor
den gehouden. Zij mag later
naar binnen. Nee, zij móet later
naar binnen, om geluidsoverlast
te voorkomen. Lynn is vreselijk
jaloers. Waar haar moeder vroe
ger alle aandacht voor haar had,
moet zij nu even genoegen ne
men met een tweede plaats. Een
scheiding van moeder en doch
ter gaat gepaard met onophoude
lijk gebalk en dus mag Lynn
ook op stal.
Opwelling
Het bezoekersaantal is ondertus
sen toegenomen. Twee peuters,
gehuld met dikke mutsen, lange
sjaals en aan touwtjes bungelen
de handschoenen trappen zich
in de speeltuin in het zweet op
een fietstoestel, terwijl de
broers Matthew (7) en Wesley
(4) Rompa uit Sluiskil oostin-
disch doof lijken voor het ge
roep van hun moeder Monique.
„Kom, we gaan weg", klinkt het
meer dan eens, maar de om eten
smekende geitjes zijn te interes
sant om te verlaten. „Normaal
gesproken kom ik hier alleen als
het mooi weer is. Dit was een
spontane opwelling. Eigenlijk
zijn ze er niet op gekleed. Maar
je ziet het: voor de kinderen is
dit ideaal. Ze vinden de kinder
boerderij altijd prachtig", zegt
ze, terwijl ze dikke plakken
modder van Wesley's handen
verwijdert.
De geiten zijn dus hongerig.
Hun eetpatroon is voor Van Os
en consorten beheersbaar, om
dat deze dieren na sluitingstijd
niet bereikbaar zijn voor voor
bijgangers. De ezels, herten,
schapen en paarden grazen ech
ter aan de rand van een voet
pad, dat langs de boerderij
loopt. Zij herkennen het geritsel
van een broodzak als geen an
der. Van Os: „Dat is weieens las
tig. Bij de paarden hebben we
bijvoorbeeld een bordje ge
plaatst, waarop vriendelijk
wordt verzocht om deze dieren
niet te voeren. Het grootste
paard, Tiya, was op een gegeven
moment vijftig kilo te zwaar.
Zij is nu op streng dieet Aan
vankelijk hielp dat bord niet,
maar na heel vaak uitleggen
merken we vooruitgang. Eerst
denken de mensen 'ach, die
twee sneetjes die ik geef, wat
maakt dat nou uit?'. Op zich
niets, maar het probleem is dat
iedereen het doet. Aan de ande
re kant vind ik ook dat het moge
lijk moet blijven voor bezoekers
of passanten om de dieren te voe
ren. Dat blijft toch de charme
van de kinderboerderij. We moe
ten alleen een goede balans zien
te vinden."
Raymond de Frel
Buitengebied is een wekelijkse
bijlage over natuur en
landschap, land- en tuinbouw,
streektaal en streekcultuur,
visserij, recreatie en vrije tijd.
Vragen, opmerkingen,
suggesties en weerwoorden
zijn welkom bij de redactie
Buitengebied van de PZC
postbus 31,
4460 AA. Goes,
fax 0113-315669,
e-mail redactie@pzc.nl
Het is al bijna donker en de
lucht kleurt lilaroze als we
nog even naar buiten gaan het
achterste deel van de tuin in. Of
de merel die in de els zit ons niet
goed heeft gezien of weinig
schuw is of gewoon zijn plan
trekt, feit is dat het dier duide
lijk belangstelling heeft voor
HET TUINTJE
VAN
Adri Karman heeft ach
ter zijn huis een kleine
tuin, waar toch van alles
gebeurt In 'Het tuintje
van' schrijft en tekent hij
elke week over de beleve
nissen in de natuur rond
om het huis.
het vogelbad. Terwijl soortgeno
ten hem met schelle alarmroep
waarschuwen, vermoedelijk van
wege onze aanwezigheid, heeft
de vogel blijkbaar geen zin om
van zijn plannen af te wijken.
Hij neemt een stevig bad. De
spetters vliegen tot een meter in
het rond. Het dier lijkt soms
bijna onder te duiken om toch
vooral overal kletsnat te wor
den. Na de wasbeurt zoekt hij
de perenboom bij de buren op.
En nu poetsen! Het verenkleed
moet goed onderhouden wor
den.
Even later verschijnt een rood-
borst die zo te zien ook plannen
heeft om een bad te nemen. Zijn
ze soms onder de indruk van de
wasbeurten die onze kat zich
zelf geeft? Weinig dieren zijn zo
schoon op zichzelf als de katach-
tigen. Maar ook de vogels kun
nen er wat van. De bewuste me
rel zal waarschijnlijk nog een
poos bezig zijn om zijn toilet te
maken. IJdel? Soms gaan we te
veel uit van menselijke trekjes
bij de dieren. Vrouwelijk of man
nelijk; de merels maken zich
niet druk om hun uiterlijk. Het
onderhoud van het verenkleed
is voor de vogels van levensbe
lang. Veren die niet in de juiste
vorm liggen, niet glad over el
kaar passen omdat ze verfom
faaid zijn van het de hele dag
druk in de weer zijn met voedsel
zoeken, kunnen behoorlijk be
lemmerend zijn bij een plotselin
ge noodvlucht. Daarbij vergt
zo'n slordig verenkleed veel
energie bij het vliegen. Veel die
ren hebben water niet alleen no
dig om te drinken; het is ook be
langrijk bij het onderhoud van
de door de natuur verkregen jas.
Het vogelbad heeft een diameter
van ongeveer dertig centimeter
en een diepte van zo'n zes centi
meter. Dat is voor veel kleine vo
gels te diep. Daarom hebben we
in de schaal een platte steen ge
legd waarmee we de diepte in
het bad plaatselijk terugbren
gen naar ongeveer twee centime
ter. Ideaal voor winterkoning,
Roodborstje bij het vogelbad.
mees, heggenmus en fitis om er
maar eens een paar te noemen,
maar ook voor de merels en lijs
illustratie Adri Karman
ters blijft er zodoende een moge
lijkheid om zich te baden. Om
dat de schaal helemaal in de ach
tertuin staat (in verband met
katten ongeveer een meter bo
ven de grond, waardoor de vo
gels een vrij uitzicht hebben op
eventueel dreigend gevaar), heb
ben we nog maar weinig van het
gebruik ervan waargenomen.
De hier verhaalde situatie beves
tigt dat de vogels het bad heb
ben gevonden.
Ook voor andere doeleinden dan
drinken en baden wordt water
gebruikt. Merels en lijsters heb
ben de gewoonte om hun nesten
aan de binnenzijde met mos en
vochtige aarde af te werken.
Meerdere malen hebben we dan
ook gezien hoe een lijster materi
aal voor het nest nat kwam ma
ken aan de rand van de vijver.
Zo'n merel- of lijsternest ziet er
aan de binnenzijde keurig glad
afgewerkt uit. Dat kan alleen
doordat de vogels water in de
buurt vinden. Nu zullen wat dat
betreft de vogels niet gauw in
nood komen. Meestal is er wel
ergens een beetje water te vin
den, ook als wij mensen dit niet
meer ontdekken. In een slecht
afwaterende goot of op een plat
dak bijvoorbeeld of 's zomers
tussen de bladeren van planten
of groenten.
Overigens baden sommige vogel
soorten ook op andere manie
ren. Zelden hebben we huismus
sen zich in water zien baden. Zij
nemen liever een zand- of stof-
bad. Van vlaamse gaaien is be
kend dat zij zich soms laten 'mie
ren'. Met uitgespreide vleugels
zitten ze dan op een mieren
hoop, in de hoop dat de mieren
een deel van de parasieten tus
sen hun verenkleed zullen mee
nemen. Het zandbad van de mus
sen heeft hetzelfde doel.
Adri Karman
Eveline Takala komt elke dag met haar vriendinnen naar de kinderboerderij in Terneuzen om moederezel Ramechan en haar baby Firmin Junior te verzorgen.
foto's Peter Nicolai
