>zc
Met een vleug hysterie
Les Bonnes is een schimmenspel
27
Gino Sancti
melig en
morbide
donderdag 29 januari 2004
De Nederlandse dagen van
twee theatrale, poëtische
muzikale Vlamingen met een
iorbide schaduwzijde zijn defi
ne! aangebroken. Het pro-
'iinma Niet op de openbare
jgstrooien (2002) van Gino
mcti valt hier in de inmiddels
«ciaal ingestelde categorie
smatoriumcabaret'
verhaal voltrekt zich in de
primerende omgeving van een
jmatorium, waar twee broers
ibegrafenis van hun moeder
dubbelzinnig 'vieren'. Haar
itste wens was immers dat het
feest moest worden,
deze show, hun tweede,
epten Frank van Erum (1977)
Han Coucke (1975) in 2002
het Amsterdam Kleinkunst
stival de Wim Sonneveldprijs
ie wacht. In datzelfde jaar
toverden ze de harten van de
r. op het CabareteSKE festi-
in Eindhoven. Reden genoeg
een begin te maken aan een
ste Nederlandse tournee. Be-
deze maand ging die van
et op de openbare weg strooi-
werd met name geprezen om
absurde en poëtische taalge-
ak dat Gino Sancti ragfijn
iweefde met hun kernachtige,
■oerende muziek.
Erum: 'We beginnen nooit
jdfiek met muziek of theater.
hebben we losse ideeën,
■vorm dringt zich langzaam
,afwisselend in tekst en mu-
Wat we altijd proberen, is
muziek en ritme in de
reekteksten' te verwerken,
ardoor die neigen naar poë-
We proberen een taalcon-
■jctie op te bouwen, maar ook
niet zeer bewust. Eén ding
eer: dat typische taalmatige
:t maakt het vaak zo grap-
t wordt de stijl van Gino
:ti absurdistisch genoemd,
meestal wordt daar dan ach-
aan gezegd of geschreven dat
absurdisme en surrealisme
iken zijn van het Vlaamse ca-
1 De Nederlanders zouden
tegen de realiteit aanschop-
Hoe denkt Van Erum hier-
cabaret - Vlaams of Neder-
ds- moet je hoe dan ook een
mhorigheidsgevoel creëren
ïzaal. Ik denk dat Nederlan-
idat inderdaad op een ande-
laiüer doen dan de Vlamin-
Onze Nederlandse collega's
jen vaak voor een huiselijke
in de zaal, ze maken een
ieronsje Wij Vlamingen pro-
vaak een apart saamhorig-
dsgevoel te kweken. We zoe-
de sfeer juist in het afwij-
:de, hoewel we ook weer niet
contact met de realiteit ver-
IGino Sancti wel merkt, is
mensen in het noorden van
Ierland soms meer moeite
ben om dingen te plaatsen
:de zuiderlingen. Dat heeft
tvaak te maken met grappen
over typisch Belgische ge-
iken gaan. "Voor onze Neder-
ise tournee hebben we de
hier en daar aangepast. Zo
idan merkten we: He, dit is
typisch Belgisch!. Soms was
een reden om te veranderen
om het juist te laten
Danielle Stals
oSancti staat met Niet op
■penbare weg strooien van-
idin Vesatzak'99 in Vlissin-
(20.15 uur).
In Glazen Speelgoed ver
tolkt Anne-Wil Blankers
de rol van een Amerikaanse
vrouw die met de moed der
wanhoop haar leven en dat
van haar kinderen
probeert te bestieren.
Of ze nou Shirley Valentine
of koningin Wilhelmina
speelt, het commentaar luidt on
veranderlijk dat het lijkt alsof
de rol Anne-Wil Blankers op het
lijf is geschreven. Anne-WTil
Blankers stelt het zelf vast, met
een zekere ironie. „Dan denk ik:
wat? Op welk lijf is het dan ge
schreven? Die rollen zijn zo ver
schillend! Kun je het verder uit
elkaar vinden? Nou ja, het is
heel gek, maar het zal wel een
compliment zijn."
Zeker, dat is het, en de kans is
groot dat er over haar vertol
king van Amanda Wingfield in-
Glazen Speelgoed hetzelfde zal
worden beweerd Met ogen
schijnlijk verbluffend gemak
brengt Anne-Wil Blankers een
licht tragische en geëxalteerde
vrouw tot leven in deze uitvoe
ring van Tennessee Williams be
roemde toneeldebuut uit 1944 -
zijn nooit gespeelde eersteling
buiten beschouwing gelaten.
Amanda Wingfield is de moeder
van twee kinderen met wie ze
het beste voorheeft en die ze op
soms lekker onuitstaanbare wij
ze bemoedert. Haar voornaam
ste taak in het stuk is zoon Tom
(Victor Löw) ervan te weerhou
den ervan door te gaan. zoals
haar echtgenoot al deed, kort na
dat ze trouwden, en haar buiten
gewoon verlegen dochter Laura
(Angela Schijf) aan een man te
helpen die niet drinkt en een
goede baan heeft.
Anne-Wil Blankers koos het
stuk zelf uit. in het kader van
haar vijfjarige engagement bij
Joop van den Ende en Jacques
Senf dat volgend jaar afloopt.
Ze vond Amanda Wingfield zo n
rol 'waar je wel wat mee kunt'.
Treurig verhaal
„Ik kende alleen het gegeven, ik
had het nooit eerder gezien of
gelezen. Dat vind ik wel prettig,
dan kan ik onbelast aan zo'n rol
beginnen. Het is weliswaar een
treurig verhaal, maar je kunt er
Anne-Wil Blankers
toch een beetje licht mee om
gaan en er hier en daar wat hu
mor in krijgen, zodat het al niet
te zompig wordt. Bovendien
sprak de sfeer van de jaren der
tig in het zuiden van de Verenig
de Staten me wel aan. De atmo
sfeer van oude chique, vergane
glorie, zo'n vrouw die in een
huurkamertje zit met twee kin
deren en door haar man in de
steek is gelaten."
Zoals zo vaak bij Tennessee Wil
liams probeert de hoofdpersoon
op de been te blijven door stevig
over het verleden te mijmeren,
toen alles nog roze was en moge
lijk leek. „Tja, ze vertelt bijvoor
beeld graag over de zeventien
aanbidders die ze ooit op een en
kele zondagmiddag had. En uit
al die jongens koos ze net de ver
keerde Ze was dol op hem en is
dat eigenlijk nog steeds, dat
merk je aan alles, ook al heeft
hij haar laten zitten. Met de
moed der wanhoop probeert ze
thuis de boel op haar manier op
de rails te houden, met een licht
vleugje hysterie soms. Dat is
wat het tot een leuke rol maakt.
Het is prettig als er een paar
steekjes loszitten aan een perso
nage. dat je in de zaal af en toe
denkt: Wat doet ze nou? Mag ze
even haar mond houden? En dat
je dan meteen daarna denkt: ze
heeft eigenlijk toch wel gelijk."
Willem Hoogendoorn
Glazen Speelgoed: vandaag om
20.15 uur in De Maagd Bergen
op Zoom; do. 5 feb. om 20 uur in
de Stadsschouwburg Middel
burg.
Jean Genet (1910-1986)
schreef het toneelstuk Les
Bonnes in de gevangenis. Hoe
wel het over twee dienstmeisjes
en hun Mevrouw gaat, was het
zijn uitdrukkelijke wens, dat
het door mannen gespeeld zou
worden. Niet zo vreemd wan
neer men bedenkt dat Genet ho
moseksueel was. Jos van den
Broeke (44) uit Oostkapelle, die
het stuk nu regisseert bij een ad
hoc-gezelschap, hield evenwel
vast aan drie vrouwen.
Middenkaderregisseur Jos van
den Broeke verwierf zich faam
(en onbegrip) met zijn experi
mentele voorstellingen, waarin
vele meters landbouwplastic en
naakt onder doorschijnende re
genjassen waren verwerkt. Alle
reden dus om te veronderstellen
dat hij in Les Bonnes het experi
ment niet uit de weg zou gaan,
hem min of meer aangereikt
door Genet zelf. Maar Van den
Broeke koos voor puur acteer
werk door drie dames.
„Ik heb minder de nadruk op de
vorm en meer op het spel ge
legd. We vertellen een verhaal
over twee dienstmeiden, tevens
zusjes, die werken voor de Me
vrouw. Ze zijn ontevreden met
hun bestaan en beramen een
plan om Mevrouw te vermoor
den, om zich zo te ontworstelen
aan hun situatie. Maar dat dur
ven ze niet goed. Daarom gaan
ze, als Mevrouw weg is, een spel
spelen om de moord te oefenen.
Daarbij komt echter ook de con
troverse tussen de zusjes aan
het licht. Maar als Mevrouw
thuis komt, gedragen zij zich
weer als de onderdanige dienst
meiden."
„Er is ook een Meneer, maar de
meiden hebben ervoor gezorgd
dat hij in de gevangenis zit. Dat
mislukt uiteindelijk en in hun
onderlinge strijd geeft de één de
ander de schuld. De ander pro
beert Mevrouw midden in de
nacht te vermoorden, maar
durft toch niet. Dat krijgt ze
weer van haar zus op haar
brood. Ze hebben ook een ver
houding en er is de jaloezie dat
De zusjes (Jolanda Kasse en Wilma Selen) hebben een verhouding.
de één denkt dat de ander er
met een man vandoor zal gaan.
Je ziet op een gegeven moment
niet meer wat realiteit en wat
spel is tussen de meiden."
Les Bonnes (doorgaans in het
Nederlands vertaald met De
Meiden) is een schimmenspel,
een valse illusie. Genet meende
dat nergens de dubbelzinnig
heid en onechtheid zo voorbeel
dig wordt getoond als in het
theater, wat door Jos van den
Broeke volmondig wordt be
aamd. En de Franse filosoof
Jean-Paul Sartre stelde dat Ge
net zich tot het theater voelde
aangetrokken omwille van de
schijn, het bedrog en de kunst
matigheid: hij heeft waarschijn
lijk nergens brutaler gelogen
dan in De Meiden.
Jos van den Broeke ervoer het
regisseren als zeer intensief. „Je
zit met drie spelers die continu
aan het werk zijn. Het leuke is
ook dat we het op locatie spelen,
een echt herenhuis, waar het ver
schil van de klassen in de sfeer
zit. En het gaat absoluut naar
een climax toe."
Les Bonnes wordt gespeeld door
Jolanda Kasse (34) en Wilma Se
len (43), die ook actief zijn bij
de Zeeuwse Komedie in Vlissin
gen, als de meiden in korte zwar
te rokjes met wit schortje, en An-
nemane Klijnsma (42), van de
bijna ter ziele Toneelgroep Oost
kapelle, als de Mevrouw in een
voluptueuze maagdelijk witte
jurk.
„Ik denk dat na de voorstelling
foto Ruben Oreel
niets meer hetzelfde zal zijn",
zegt Jos met een uitgestreken ge
zicht, waarop de dames in la
chen uitbarsten en Jolanda rela
tiveert: „Ik ben blij dat je er niet
al te hoge verwachtingen van
hebt."
Maar Jos gaat onverstoorbaar
verder: „Je zet de mensen steeds
op het verkeerde been. Pas als
het publiek het spelletje door
ziet, dan voelt het hoe de dames
zich voelen, hoe gevangen ze zit
ten. Daarmee hoop ik de men
sen te raken."
Frans Doeleman
Les Bonnes wordt vrijdag en za
terdag gespeeld in de Duingale
rie in Domburg en 6 en 7 februa
ri in het buiten Overduin in
Oostkapelle (20.30 uur). De laat
ste twee zijn uitverkocht.
In de Zeeuwse bibliotheek in Middel
burg is een internationale expositie
over de Poem Express te zien. De
Poem Express is een kunst- en gedich
tenfestival voor kinderen, en laat
zien wat kinderen uit andere landen
tekenen en schrijven. Te zien t/m 13
tijdens openingstijden bibliotheek.
In galerie DeZenkasT aan de Verwe-
rijstraat in Middelburg is een exposi
tie ingericht met werk van Frits van
Til. De tentoonstelling, getiteld Eu
nao ti iem Lisboa, wordt zondag om
14.00 uur geopend. Te zien tot 1
maart
Zondag wordt in Middelburg de
Kunst- en Cultuurroute gehouden. In
Gallerymaritime aan de Gorstraat
werkt Ludo van Well aan een beeld.
Het kunstwerk zal aan het eind van
de dag per opbod verkocht worden en
de opbrengst gaat naar een charita
tief doel.
Het werk van Marlou Pluymaekers is
zondag te zien in Pakhuis
De exposante is dan ook aanwezig. In
Galerie T is zondag een eendagsexpo-
sitie te zien met werk van Ellen van
der Made. Zij toont schilderijen.
In deWillem3 in Vlissingen exposeren
Mitsy Groenendijk en Margriet Smul
ders. Groenendijk toont sculpturen
onder de titel People see - People do,
waarin de aap centraal staat. Die aap
staat voor het originele in de mens.
Smulders exposeert haar fotowerken
onder de titel Schoonheid als beeld
van verlangen en troost. Bloemen zijn
het het onderwerp van de foto's. In de
meest recente serie Tuhpomama zijn
het tulpen die het verhaal vertellen.
De dubbelexpositie wordt zaterdag
geopend om 14.00 uur. Te zien in zaal
1 en 2 t/m 28 maart op donderdag
t/m zondag van 12-17 uur
Verveelcentrum Easy Listening is de
titel van de expositie van Los DAN
CING QUEENC in de Watertoren in
Vlissingen De Watertoren is voor de
gelegenheid omgebouwd tot een ver
veelcentrum.
De expositie is opgebouwd rond vi
deo, sculptuur, perfomances en con
certen De tentoonstelling wordt za
terdag geopend om 16.30 uur met het
concert van The Legendary Los Dan
cing Queenc Rockdocumentary
1991-2002. Te zien t/m 28 maart op
donderdag t/m zondag van 12 -17
uur.
From Russia with Love is de titel van
de expositie in het Zijdemuseum in
Meliskerke De expositie bestaat uit
Russiche mode uit de Art nouveau pe
rioden. Emilia Tabachnik - Li opent
de tentoonstelling zaterdag met haar
Zeeuws Byzantijns koor Srétenje
Mathisse Arendsen en Gerard M Ver-
kerde exposeren in Galerie ArtSnack
in 's Heer Hendrikskinderen. Arend
sen toont schilderen en van Verkerke
zijn diverse objecten te zien. De ten
toonstelling loopt t/m 15 februari.
Openingstijden dinsdag, vrijdag en
zondag van 13 tot 17 uur, zaterdag 10
tot 17 uur.
Tweespraak door Simone Booister en
Plome Geerts is te zien in Galerie Ate
lier De Kaai in Goes. Booister werkt
meestal op groot doek met acryl.
Haar collega-exposant laat zich in
haar werk beïnvloeden door Picasso
en Kadinskv.
De expositie wordt vandaag om 13.30
geopend.
Te zien t/m 27 maart op maandag t/m
vrijdag van 9 - 15.30 uur en zaterdag
van 11-16 uur.
De tentoonstelling Aan Tafe! Een
kijkje in de keuken van het Van Perre-
huis in het Zeeuws Archief in Midd-
delburg. wordt vandaag geopend. Er
zijn twee lezingen. De verstandige
koek en Tafeldecoraties van Suiker.
Tevens wordt het bijbehorende recep
tenboekje gepresenteerd. De exposi
tie is te zien tot 5 juni op maandag tot
zaterdag van 9-17 uur
Boris van Nes exposert in galerie
stuArt in Bergen op Zoom onder de ti
tel 'Warning #10. De expositie be
staat uit recent werk en omvat een in
stallatie, schilderijen, fotografie en vi
deo.
Te zien t/m 6 maart op donderdag
van 11-17 uur. vrijdag en zaterdag
van 12-17 uur en iedere tweede zon
dag van de maand van 14-17 uur.
ANTWERPEN
MUHKA: tot 29 februari - Once upon
a time. een blik op de kunst in België
in de jaren 90.
KMSK. tot 31 maart - Opendeur
Memling restauratie.
MOMU: tot 31 maart- Genovanver-
saeviceversA ï.s.m. Europalia Italia.
Fotografiemuseum: tot 3 mei - Mense
lijk al te menselijk, beeldvorming in
de psychiatrische fotografie (1872 -
1940).
GENT
Huis van Alijn: tot 1 februari - 19de
eeuwse fijne kanten en pijpen uit de
museumcollectie
De Cultuurkapel Sint-Vincent: tot 8
februari - fototentoonstelling Leo
Baekalandt.
Witte Zaal: tot 14 februari - L'eau et
les rêves, Palesteinse en Israëlische
kunstenaars.
De wereld van Kina, het Huis: tot 15
februari - Foto's: Op sterk water van
Martien Van Beeck.
Design Museum Gent: tot 29 februari
- in het kader van het 100-jarig be
staan: 100 jaar - 100 mensen - 100 ob
jecten - 100 verhalen.
SMAK: tot 21 maart - Dream Exten
sions.
Museum Dr. Guislain. tot 1 apnl - Ge
heim schrift: De Prinzhom Collectie;
tot 1 juni - Menselijk, al te menselijk.
Fotografie en psychiatrie (1870-1940)
en Vis-a-vis tentoonstelling Isabel
Pouset.
BRUGGE
Groeningemuseum: tot 31 januari -
Het wintert in het museum, winter
landschappen en -taferelen.
Huis de Meester: tot 1 februari - Mar-
tine Verhaeghe, winterlandschappen
in aquarel.
Bogardenkapel: tot 8 februan - Jan
De Vliegher, kleine schilderijen in in-
stallatievorm.
De Bond: tot 7 maart - Johan De-
schuymer met Onrust, waarin aan de
hand van video's installaties en colla
ges vervormingen aan het menselijk
lichaam worden getoond.
Gruuthuusemuseum: tot 5 april - Uit
het goede hout gesneden, Middel
eeuwse religieuze sculptuur.
KNOKKE
Scharpoord: Experimental Art Spa
ce: tot 25 februari - Hans De Meule-
naere, installaties.
DONDERDAG
Pater Moeskroen
De band brengt het programma Sprookjes.
Met Dick Hauser als regisseur, een zeer uitgebreid arsenaal
aan instrumenten en een gezonde dosis humor staan de ze
ven muzikanten garant voor een verrassende avond
Stadsschouwburg. Middelburg, 20.00 uur
Wim Helsen
Wim Helsen behoorde in 2002 tot de finalisten van het Leids
Cabaretfestival.
Wim Helsen verschijnt voor het publiek in kostuum en met
een muts op, Vanonder die muts voert hij het publiek in He
den soup mee naar een universum dat bevolkt wordt door
mevrouwen, een kreupele hond, Abba, een bushalte en vele
liters soep.
De Mythe, Goes, 20.00 uur
Parkanyi Kwartet
Het Parkanyi Kwartet geeft een concert.
Het kwartet bestaat uit 1st van Parkanyi (viool), Heinz Ober-
dorfer (viool), Ferdinand Erblich (altviool) en Michael
Müller (cello) Er staan werken op het programma van
Havdn. Kurtag en Schubert.
Het Markiezenhof. Bergen op Zoom, 20.00 uur
Gino Sancti
Het cabaretduo Gino Sancti brengt de voorstelling Niet op
de openbare weg strooien.
Het duo bestaat uit Frank van Erum en Han Coucke en is
voor het eerst in Nederland met een avondvullend program
ma De voorstelling gaat over twee broers die elkaar ontmoe
ten op de crematie van hun moeder. Het moet een feest wor
den, want dat was haar laatste wens. De Vlamingen wonnen
de Wim Sonneveldprijs, het Cabaretskefestival en het Hum-
orologieconcours
•Vestzak99, Vlissingen, 20.15 uur
Glazen Speelgoed
Glazen Speelgoed is een ijzingwekkende Broadwayhit.
De Nederlandse versie van het theatersucces van Tennessee
Williams wordt gespeeld door Angela Schijf, Anne-Wil Blan
kers, Victor Low en Marcel Hensema. In 1945 sloeg dit knap
pe toneelwerk in als een bom, niet alleen in Amerika, maar
over de hele wereld. In Glazen Speelgoed, voedt een door
haar echtgenoot verlaten moeder haar kinderen in een strak
keurslijf op Als haar zoon zijn eerste baan krijgt, is haar he
le bestaan erop gericht om haar ernstig kreupele dochter
aan de man te brengen. Met fatale afloop.
•Schouwburg De Maagd, Bergen op Zoom, 20.15 uur
VRIJDAG
Big Black Beautiful
Big Black Beautiful is a tribute to the girl groups.
In dit muzikaal en komisch eerbeton brengen Lucretia van
der Vloot, Rocq-E Harrel en Michelle David onvergetelijke
songs van wereldberoemde trio's als The Supremes, The
Pointer Sisters, En Vogue en Destiny's Child. Deze voorstel
ling is uitverkocht
•Stadsschouwburg, Middelburg, 20.00 uur
Drums for Uganda
Drums for Uganda is een benefietspektakel.
Hiermee wordt de campagne Zeeland voor Uganda afgeslo
ten samen met meer dan honderd artiesten. Via woord, beeld
en geluid wordt teruggeblikt op het afgelopen campagnejaar
waar vijf Pabo-studenten van de Hogeschool Zeeland zich
via allerlei acties en evenementen hebben ingezet voor het
onderwijs in het Afrikaanse derdewereldland Ugana. Hoofd
act van deze ritmische en swingende voorstelling is de per
cussiegroep Drums for Nature. De presentatie is in handen
van Jan Douwe Kroeske.
•De Mythe, Goes, 20.00 uur
Voice Male
De a capella groep Voice Male brengt de voorstelling Ap
proved.
De zes Belgische jongens van Voice Male brengen hits uit de
jaren tachtig en negentig. Niet zoet, maar bruisend. Ze be
heersen een vorm van meerstemmige vocale acrobatiek die
zich niet alleen leent om melodieën tot in de nok van het
theater op te stuwen, maar ook om een swingende ritmesec
tie neer te zetten.
•Scheldetheater, Terneuzen, 20.00 uur
Baas boven baas
Echt Antwaarps Teater brengt Baas boven baas.
Dat betekent weer onvervalste Antwaarpse humor zoals
men die van Ruud de Ridder en de zijnen gewend is. Bij het
makelaarskantoor Sanders Hewitt komt een belangrijke
functie vrij. Vier collega's komen in aanmerking. Drie man
nen en één vrouw vechten in stilte voor de job.
•Den Dullaert, Hulst, 20.00 uur
Servaes Nelissen
Servaes Nelissen speelt Kom maar bij het vrouwtje.
Na een aantal voorstellingen over eenzame mannen heeft Ne
lissen nu een voorstelling gemaakt over een eenzame vrouw.
Persoonlijke thema's als familiebanden, kinderloosheid, ver
gankelijkheid, individualiteit en isolement zijn ook dit keer
weer verweven in een tragi-komisch verhaal
•Arsenaaltheater. Vlissingen. 20.15 uur
Deelder en Kamagurka
Jules Deelder en Kamagurka delen samen het podium.
Ze doen dat in de voorstelling Kamadeeldra. Het gaat er
hard aan toe in deze komische literaire productie. Daarbij
worden ze muzikaal ondersteund door Johan de Smet (pia
no), Aad van Pijlen (bas) en Ger van Voorden (sax).
•Schouwburg De Maagd, Bergen op Zoom, 20.15 uur
Roep van de Vogel
Vijf actrices spelen het toneelstuk De Roep van de Vogel.
Het stuk, voor en over vijf vrouwen op een boot, werd ge
schreven door Jos de Jonge. Hoe brengen de vrouwen de tijd
door, hoe zijn de onderlinge verhoudingen? De spelers zijn
Lies Hanse. Marijke Reuser, Cora Hoogstrate. Gonda van
Eynde en Marjon Kruithof. Jos de Jonge regisseerde, maar
liet de eindregie over aan Johan Bodrij.
•'t Spiegeltheater, Middelburg, 20.30 uur
Les Bonnes
Drie actrices spelen Les Bonnes van Jean Genet.
Het verhaal gaat over de zweep van Mevrouw en het zweet
van de meid en de alles verschroeiende liefde tussen de zus
jes. Twee dienstmeisjes, zusjes, willen zich ontworstelen uit
hun bestaan als dienstmeid. Iedere keer als Mevrouw niet
thuis is, spelen ze het 'het vermoorden van Mevrouw'. Jolan
da Kasse, Wilma Selen en Annemarie Klijnsma werden geri-
gisseerd door Jos van den Broeke.
•Duingalerie, Domburg, 20.30 uur
