PZC
Vla. Van Gogh
naar robotmens
Leuk om te zien, nog leuker om te proeven
jfiedactie: 0113-315680
«*W-PZC'nl
j-mairiedactie s> pzc.nl
^ostbus 31, 4460 A A Goes
idvertentie-exploitatie
ji^rd-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
[jseuws-Vlaanderen: 0114-372770;
i\3tionaal: 020-4562500.
noensdag 28 januari 2004
De vakgroep Informatica in Maastricht heeft een
computerprogramma ontwikkeld dat échte en valse
schilderijen van Vincent van Gogh en Herman Brood kan
onderscheiden. Een nuttig instrument voor kunstexperts
en justitie, maar ook een nieuwe stap op weg naar de robot
lie handelt en denkt als een mens.
Boven twee afbeeldingen van een echte Brood. Het computerbeeld rechtsboven toont punten in het schilderij waar kleuren zijn gebruikt die typerend zijn voor Herman Brood. In de
onderste afbeeldingen is een aantal door Brood gebruikte kleuren afwezig. Het beeld linksonder toont de kleuren die niet in het echte schilderij van Brood voorkomen. Dit schilderij is
dan ook vals. Foto's Universiteit Maastricht
Door RON BUITENHUIS
Ooit was de schil
der Paul Gauguin
in het Franse Ar
ies op bezoek bij
zijn goede vriend
Vincent van Gogh. Van Gogh
had net zijn - later zo beroem
de- schilderij met de zonne
bloemen gemaakt. 'Geweldig',
vond Gauguin, 'kun je er niet
ook een voor mij maken?' Dat
deed van Gogh en toen waren
er dus twee Zonnebloemen van
Van Gogh.
Het verhaal wil dat maanden
later ook de geslepen schil
der/handelaar Emile Schuffen-
ecker bij Van Gogh was. Ook
hij wilde de Zonnebloemen
graag hebben. Of Van Gogh in
derdaad een derde versie van
de bloemen heeft geschilderd
of dat Schuffenecker het schil
derij zelf heeft nagemaakt, is
onbekend. Feit is dat er nu drie
Zonnebloemen zijn die aan
Van Gogh worden toegeschre
ven.
„Binnen afzienbare tijd kun
nen we weten of dat derde
schilderij écht is of een verval
sing", zegt Jaap van den Herik,
hoogleraar bij het Maastrichtse
Instituut voor Kennis en Agent
Technologie (IKAT) vastbera
den. Samen met collega profes
sor Eric Postma en enkele stu
denten heeft hij een computer
programma ontwikkeld dat
kari berekenen of een schilde
rij door Van Gogh zelf is ge
maakt.
Het programma - De Kunsther-
kenner - scant en vergeüjkt
schilderijen onder meer op het
kleurgebruik, de penseelvoe
ring en de compositie. Iedere
schilder heeft namelijk zijn ei
gen karakteristieke manier van
werken, waardoor hij als het
ware zijn vingerafdruk achter
laat op een schilderij. Komen
de honderdmiljoen vakjes die
de computer per schilderij
scant (grotendeels) met elkaar
overeen, dan kan met relatieve
zekerheid worden bepaald of
het schilderij door Van Gogh
zélf is gemaakt.
Daarnaast analyseert de com
puter het gebruikte canvas. Het
programma kan op die wijze
niet alleen herleiden of het
schildersdoek inderdaad uit de
tijd van Van Gogh stamt, het
kan zelfs bepalen of het canvas
van dezelfde rol komt als ande
re schilderijen uit diezelfde
tijdsperiode.
Om het Maastrichtse compu
terprogramma nog meer te
'voeden' met informatie heeft
het Van Goghmuseum in Am
sterdam onlangs 112 digitale
reproducties beschikbaar ge
steld aan Igor Berezhnoy. een
Oekraïense student die op het
project wil promoveren. Uitein
delijk moet de computer van
alle Van Gogh's van deze we
reld (inclusief de 'derde Zonne
bloemen') kunnen berekenen
of ze echt of vals zijn.
Mogelijke consequentie is wel
dat musea en galeries thans
schilderijen in hun bezit heb
ben die bij nader inzien vals
blijken te zijn. Dat gaat ten
koste van de reputatie en de
waarde van de collectie. Van
daar dat niet alle musea en ga
leries meteen dolenthousiast
zijn over het Maastrichtse com
puterprogramma. „Wij willen
niet op de stoel van de kunst
experts gaan zitten", aldus pro
fessor Van den Herik. „Ons sys
teem kan experts wel helpen
bij het maken van een echt
heidsanalyse."
Om de betrouwbaarheid van de
Maastrichtse Kunstherkenner
verder te ontwikkelen en te
testen, werden onlangs dertig
schilderijen van Herman Brood
ingescand. Bij de politie in Am
sterdam werden acht werken
gefotografeerd die bewezen
vals zijn. Via de weduwe van
Brood konden 22 schilderijen
worden gefotografeerd die wel
echt zijn. Onder meer via ana
lyse van de kleuren en de ge
bruikte spraytechniek (Brood
gebruikte vaak spuitbussen)
werd een databank gemaakt
van typische Broodkenmerken.
Uiteindelijk wist de computer
27 van de dertig schilderijen
correct te classificeren. Een
score van negentig procent is
vrij goed.
Het Maastrichtse computerpro
gramma is een nuttig hulpmid
del voor kunstexperts en justi
tie bij het opsporen van verval
ste kunst, maar in de wereld
van de informatica is het ook
een stap met evolutionaire
waarde. Hoogleraar Van den
Herik: „Jaren te mg bewees de
schaakcomputer al dat compu
ters cognitieve ftmcties kun
nen vervullen. Onze Kunsther
kenner toont aan dat moderne
computers ook dingen kunnen
waarnemen en herkennen (per
ceptie)."
„Er zijn op dat vlak meerdere
ontwikkelingen gaande. On
langs is in Delft iemand afge
studeerd op een computerpro
gramma dat kan liplezen. Een
volgende stap zal zijn dat com
puters driedimensionale voor
werpen kunnen herkennen.
Halverwege de volgende eeuw
kan alles perfect worden geïmi
teerd. Dat zou een revolutie
zijn. Maar voorlopig hebben we
het nog druk genoeg om een
programma te schrijven dat
Van Goghs werk voor honderd
procent herkent en classifi
ceert, maar in de geschiedenis
van de toekomst zal het werk
hier in Maastricht één van de
vele stappen zijn op weg naar
de robosapiens."
Door Rien van Reems
Een tafeltje aan het raam van
restaurant Katseveer is een
felbegeerde plek. Het uitzicht
over het water verveelt nooit.
Ook 's winters niet.
Afgelopen herfst hebben twee
jonge mensen het restaurant
overgenomen. Rutger van der
Weel komt uit de keuken van
Inter Scaldes en dal is te mer-
ten. Ook zijn levenspartner
jessica Brasser werkte daar.
Het laatste jaar stond zij als
gastvrouw in Katseveer. Rut
ger en Jessica droomden van
een eigen bedrijf en toen Erik
van Dalen te kennen gaf te
willen stoppen, was de zaak
gauw beklonken.
Katseveer heeft altijd een bij
zondere plaats ingenomen in
de Zeeuwse culinaire wereld.
Het restaurant bouwde een
goede naam op en wist on
danks wisselingen van de
wacht hel hoge niveau te
handhaven.
Hoewel Rutger van der Weel
duidelijk eigen opvattingen
heeft over koken, blijft het ty
pische Katseveerkarakter ook
onder hem bestaan. Zeeuwse
producten hebben hier altijd
een grote rol gespeeld. Rutger
van der Weel houdt de 'Oos-
terscheldekeuken' in ere en
dat betekent veel vis en
schaal- en schelpdieren. Hij
bereidt die op een moderne
manier, stoelend op de klas
sieke Franse keuken maar
dankzij mediterrane en ande
re invloeden tot speelse ge
rechten leidend.
Katseveer behoort niet tot de
goedkoopste eetgelegenhe-
den. maar de aard van de pro
ducten en de kwaliteit van de
keuken in aanmerking geno
men, vind ik de kwaliteit
prijsverhouding goed. Het ni
veau is in alle opzichten
hoog. En de prijs van de me
nuutjes is zelfs heel redelijk.
Het lunchmenu van 35 euro
bijvoorbeeld is het geld meer
dan waard. Om te beginnen
krijg ik een prachtig ogende
salade van coquilles met ge
bakken bloemkool en een ha
zelnoot-truffeldressing die a
la carte 15,50 euro moet kos
ten.
De coquilles, met de hand van
de zeebodem geplukt, zijn
perfect. Ze zijn heel kort ge
grild. secondenwerk in feite,
en ze liggen keurig in het ge
lid. geflankeerd aan de ene
zijde door een streepje ge
mengde slasoorten en aan de
andere kant door drie gebak
ken bloemkoolroosjes, even
eens op rij. Daarnaast staan
drie flinterdunne rolletjes
Parmezaanse kaas als wach
ters geposteerd. De vinaigret
te accentueert de ziltzoete
smaak van de delicate schelp-
diertjes. Leuk om te zien.
maar nog leuker om te proe
ven.
Op de kaart zie ik nog meer
mooie voorafjes: twee ver
schillende bereidingen van
ganzenlever (20,75 euro), ter
rine van ganzenlever met
druivencompóte en aceto-ka-
ramelsaus (19,50 euro), car
paccio van het rund met ge
bakken zwezerik (12,50 euro),
salade van kreeft met korian
dervinaigrette (19 euro), een
half dozijn Zeeuwse platte
oesters, vijf nullen, naturel of
gegratineerd (18 euro), bon
bon van zalm met garnaaltjes
en limoencrème (14 euro), ba-
silicumrisotto met gebakken
gambastaartjes en aceto bal-
samico (15 euro), met oude
kaas gegratineerde mosselen
(12 euro) en gevogeltebouil
lon met oesterzwammen en
ganzenlever (9,50 euro).
De zee is bepalend voor de
hoofdgerechten: in de oven
gegaarde scholfilet met peter-
selie-basilicumcroute en
kreeftensaus (22,50 euro), ge
bakken zeetong met aardap-
pelschuim, krokante kool en
kerrieknoflookboter (dag
prijs), gebakken kabeljauw
met smeuïge aardappel-prei-
puree en kappertjessaus (22
euro) gegrilde zalmfilet met
spies van mosselen, groene
asperges en kruidensaus
(21,50 euro) en rogvleugel
met olijfolie, aardappelstamp
potje. peterseliesaus en au-
berginepuree (24 euro).
Een variatie op dit laatste ge
recht zit in mijn lunchmenu.
In plaats van het stamppotje
gaat de rog vergezeld van een
venkelmousseline. De vis rust
op een auberginepuree waar
in Rutger naar hij verklapt
onder meer ansjovis heeft
verwerkt Een brunoise van
courgette maakt alles extra
mediterraan. Het resultaat is
bijzonder lekker.
Mijn dessert bestaat uit met
vanille gebakken ananas,
mango-crème fraïche ijs en
chocolademousse op yoghurt-
mousse. Al deze heerlijkhe
den vormen rijtjes op het
bord wat een bijzonder visu
eel effect aan het gerecht
geeft. Rutger is trouwens een
kei in zoete nagerechten die
allemaal 9 euro kosten. Patis
serie is zijn passie en de met
zorg en liefde zelfgemaakte
friandises bij de koffie vor
men een prachtig slot.
Restaurant Katseveer
Katseveerweg 2
4475 PB Wilhelminadorp
Tel. 0113-227955
Fax. 0113-232047
www.katseveer.nl
Gesloten op zondag en maandag
Keuken open van 12.00 tot 14.00
uur en van 18.00 tot 21.00 uur,
zaterdags geen lunch
Creditcards: Visa, Mastercard en
Amex
Kinderen menuutje tevoren he
stellen
Rolstoel: moeilijk, trap naar toilet
Vegetarisch: in overleg
Roken: niet gescheiden
