Indianen Brazilië eisen land op
nu
PZC
Onenigheid over
renovatie Catshuis
Heer Bommel en de Slijtmijt
Casper Hobbes
Teruggave van voormalig grondgebied lijkt kwestie van lange adem
puzzel
recept
Gebakken rijst met ham, taugé en prei
E
weer
dinsdag 27 januari 2004
door Frans Lindenkamp
Ruim drieduizend met kap
messen en pijl en boog be
wapende indianen zijn bereid
zich dood te vechten tegen veer
tien hereboeren en vijfhonderd
man personeel die hun bezette
landgoed terug willen.
De landbouwers hebben vorige
week een belangrijke weg tus
sen twee gemeenten in het zui
den van Brazilië geblokkeerd
uit protest tegen het uitblijven
van de ontruiming, hoewel dit
door de rechter was bepaald.
En toen liep het uit de hand. Er
werd op elkaar ingehakt en er
vielen schoten. Dat er geen do
den zijn gevallen, noemde de po
litie achteraf een wonder, De
spanning is sindsdien nog ver
der opgelopen. Opperhoofd
Tdju van de opstandige Caiova
en Guarani indianenvolken
stelt dat zelfs met aanrichten
van een bloedbad geen gevolg
zal worden gegeven aan het ge
rechtelijke bevel tot ontruiming
van de veertien 'fazendas' met
een gezamenlijk oppervlakte
van negenduizend hectaren.
Tdju (64) toont zich onwrik
baar. „Dit is het land van onze
voorouders. Het hoort ons toe.
De blanken hebben het afge
pikt. Alleen met de lijkwagen
vertrekken we hier."
Tdju en zijn drieduizend 'krij
gers' vinden de Braziliaanse
grondwet aan hun zijde, maar
teruggave van voormalig grond
gebied blijkt in de praktijk een
kwestie van lange adem. De
creatie en afbakening van reser
vaten is tijdrovend en verzandt
dikwijls in een juridisch touw
trekken. Daarmee zijn niet zel
den tientallen jaren gemoeid.
Ook president Lula heeft er niet
meer vaart achter weten te zet
ten.
Brazilië telt 400.000 indianen
verdeeld over 215 etnische groe
pen. Tot dusver zijn 422 reserva
ten bij wet gecreëerd, twaalf
procent van het nationale terri
torium. Daar spitst de kritiek
zich op toe: veel grond voor wei
nig indianen. Gesteld wordt dat
het economische ontwikkeling
remt en dat Brazilië de controle
verliest over zijn grenzen. Maar
ondanks de anti-indiaanse lob
by wil de regering nog 196 reser
vaten oprichten, waaronder dat
van de Caiovas en Guaranis. De
problemen van deze indianen
volken zijn het schrijnendst.
Voor de komst van de Portuge
zen in 1500 strekte hun leefge
bied zich uit van de Atlantische
kust tot daar waar nu Paraguay
ligt. Het woongebied van deze
zestigduizend zielen tellende ge
meenschap is nu gereduceerd
tot piepkleine reservaten. Door
het gebrek aan land voor nieu
we generaties hebben 321 over
wegend jonge Caiovas en Guara
nis de afgelopen dertien jaar
zelfmoord gepleegd. Van hun
zelfrespect is weinig over. Veel
mannen zijn alcoholist. Om te
overleven verhuren ze zichzelf
als seizoenarbeider aan de blan
ke boeren. Moe van het wach
ten namen ze vlak voor kerst
het recht in eigen hand en ver
joegen de veertien eigenaren en
hun families. Maar ook de here
boeren - nakomelingen van
blanke kolonisten uit negentien
de eeuw - beroepen zich op 'his
torische' aanspraken. Al twee,
drie, soms vier generaties bewer
ken zij het land in het district
Dourados. Ook zij vinden dat
de grond hen toebehoort.
Koeien
Flavio Menezes werd op 21 de
cember uit zijn boerderij verdre
ven. Hij vreest voor zijn koeien.
„Ik weet niet eens of de bezet
ters het vee voeren." Menezes -
ooit voorzitter van het Brazili
aanse Verbond van Grootgrond
bezitters - benadrukt dat er
voor de grond is betaald. „In
1947 toen de .fazenda gesticht
werd, was er in geen velden of
wegen een indiaan te bekennen.
Ze komen opeens van heinde en
ver aanstromen."
Menezes ziet de toekomst don
ker in. Het Braziliaanse Rege
ringsbureau voor Indianenza-
ken (Funai) stuurt aan op terug
draaien van het historische on
recht jegens de Caiavos en Gua
ranis. „Worden wij onteigend,
dan krijg ik alleen de dagwaar
de terug van de bedoel. Niet
wat de fazenda waard is." GPD
—4
van onze redactie binnenland
De Rijksdienst voor de Mo
numentenzorg vindt dat
het historische karakter van
het Catshuis bij de recente
verbouwing geweld is aange
daan. De dienst heeft de ge
meente Den Haag hierover
om opheldering gevraagd.
De Haagse afdeling monu
mentenzorg was belast met
het toezicht op de renovatie.
Woordvoerder Ben de Vries
van de rijksdienst zegt dat
bij de verbouwing is afgewe
ken van 'afspraken' die eer
der waren gemaakt over wat
wel en niet mocht worden ver
anderd aan het gebouw. De
dienst is onder meer boos
over het slopen van drie oude
haardpartijen, het aanpassen
van zolderingen, het verwij
deren van raamluiken en de
plaatsing van tuindeuren.
Tevens vraagt Monumenten
zorg zich af waar het
17de-eeuwse portret van Ja
cob Cats is gebleven. De ge
meente kon gistermorgen nog
niet reageren op de vragen.
De gemeente Den Haag was
overigens niet direct betrok
ken bij de verbouwing. Die
geschiedde in opdracht van
het ministerie van Algemene
Zaken en de Rijksgebouwen
dienst. De architecten Menno
Homan en Morika Kira kre
gen de opdracht het interieur
van het Catshuis aan te pas
sen aan de 'eisen van de tijd'.
Van de traditionele opvatting
dat bij een restauratie de
bouwgeschiedenis van een
pand wordt gerespecteerd is
door de architecten nadruk
kelijk afstand genomen. GPD
Op elke verticale regel dient een
woord van vier een van vijf en een
van zes letters te worden inge
vuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voor
gaande woord plus 1, het woord
van zes letters bestaat uit de vijf
letters van het voorgaande woord
plus 1. Als de hele puzzel juist is
ingevuld, vormen de letters op de
vet omlijnde regel een woord.
1. Maal, smalle vaargeul, korte
overjas;
2. getroffen, gereed, wederkerig
voornaamwoorxi;
3. roofvogel, rividV in Afrika,
handel;
4. huwelijk, niet krom, evenwel;
5. verdriet, deel v.h. lichaam,
vaandel;
6. toespraak, scheepsexploitant,
liever;
7. eer, kaartspel, wildernis;
8. vrachtrijder, bevel, wijnhuis;
9. part, voertuig, op een andere
plaats;
10. hemellichaam, gemeendheid,
hard.
1 23456789 10
Horizontaal:
1Van nonsens moet je slag
hebben (5); 3. Hij heeft goede
ogen (5); 4. Neiging om te sla
pen komt dikwijls voor (4); 7.
Dans met haar! (5); 10.
Organisator van een familie
feest (9); 11. Kwaadaardig
insect (8).
Verticaal:
1. Noot die succes heeft (7); 2.
Wagen die klinkt als een han
digheidje (5); 5. Het brandt
niet, dat is uitstekend voor de
toekomst! (6); 6. berg- en
slaapplaats (6); 8. Drank van
minder niveau (5), 9. Film
regisseur voor de gehele
mensheid (5).
SNOEPJES
Een moeder geeft aan haar zoon een paar snoepjes en aan haar dochter twee
maal zoveel snoepjes, terwijl ze zelf de helft van het oorspronkelijke aantal
snoepjes houdt. De kinderen eten allebei eenderde van de snoepjes die ze gekre
gen hebben op, waarna de dochter er nog vier meer over heeft dan de zoon.
Hoeveel heeft de moeder er?
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. lo(n)k; 5. da(a)s; 7. manie(r); 8. man(d); 9. (m)ara; 11. (s)troef; 14.
te(e); 16. me(i); 17. ra(a)d; 18, k(n)eu; 19. (w)eg; 20. s(k)i; 22. fre(u)le; 25. spa(r); 27.
na(a)r; 29. Ieni(n)g; 30. en(i)g; 31. gal(a).
Verticaal: 2. (c)oma; 3. k(r)ant; 4. pilo(t); 6. (I)aar; 8. ma(a)t; 9, (l)af; 10. (r)ace; 12.
reder(ij); 13. (v)enkel, 15. (b)erg; 16. mu(i)s; 19. (I)eis; 21. (d)ier; 22. fa(t); 23. (w)ezel;
24. (I)enig; 26. po(o)n; 28. (n)aga..
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Rally; 3. gekko; 4. spek; 7. nonna; 10. napluizen; 11. glaswerk.
Verticaal: 1. Regenen; 2. laken; 5. poëzie; 6. kornak; 8. Nepal; 9. abuis.
Charade: uit-vals-we-gen
Toonder Studio's
Steenbreek betrad het vertrek en maakte een korte buiging.
„Ik kom u mijn excuses aanbieden", sprak hij. „Ik heb u
miskend." „Kijk, dat doet me nu plezier", riep heer Ollie
verrast uit. „Hoor je dat Tom Poes? Eh... wat bedoelt u?
Waarmee hebt u mij miskend, bedoel ik?"
„Ik heb gezegd, dat u stilstaat", hernam de secretaris. „Ik
heb u verweten, een blok aan het been van de vooruitgang
te zijn. Welnu, dat neem ik terug. Ik heb ontdekt dat u met
een geraffineerde zaak bezig bent, die een nieuwe stoot van
welvaart kan verspreiden."
„Ja, ja", gaf heer Bommel met een onzeker lachje toe. „Ik
ben altijd bezig. Eh wat bedoelt u eigenlijk precies? Ik heb
zoveel aan mijn hoofd". „Ik zal mijn kaarten op tafel leg-
WAAROM HEÊFT HIJ EÊN
WAKME KRUIK OP ZIJN
HOORT?
HIJlSZELfMOOra?
AAN H£TPl£££N.
Hans Belterman
"en gemakkelijk gerecht voor de dagen
.waarop u weinig tijd heeft.
Hoofdgerecht voor 2 3 personen.
Nodig:
150 200 gram droog kokende rijst
zout
50 gram taugé
1 grote dikke schoongemaakte prei
2 eetl. (zonnebloem)olie
1 grote gesnipperde ui
2 teentjes fijngehakte knoflook
2 theel. sambal oelek
roereieren van 2 tot 3 eieren
150 gram gekookte ham, in smalle
reepjes (julienne) gesneden
1 eetl. verse korianderblaadjes en/of
fijngesneden (Chinese) bieslook
Kook de rijst zoals op de verpakking is
aangegeven. Laat hem na het koken in
een zeef koud worden.
Spoel de taugé enkele malen in ruim wa
ter en laat hem uitlekken. Spoel er daar
na, tamelijk langzaam, 2 tot 3 liter kokend
water over. Laat de taugé daarna weer uit
lekken en afkoelen.
Snijd de prei in de lengte in tweeën en
vervolgens in smalle boogjes.
Verhit de olie in een wok. Voeg de ui toe
en laat deze, onder voortdurend roeren
Vooruitzichten
weer
woensdag
M
donderdag
vrijdag
M
zaterdag
max.
4°
4°
4°
5°
min.
0°
0°
1°
2°
wind
W 6
W 5
W 5
Z 5
Zon
O
vandaag
op 8.30
onder 17.2
Maan
vandaag
op 10.58
onder
Nautisch bericht
Matige noordelijke wind, kracht 4. Vanmiddag maar vooral va
avond vrij krachtige wind, kracht 5. Goed zicht, in een buim
Kustwater 6 graden.
Waterstanden
gen", hernam de heer Steenbreek. „De Verenigde Bouwsyn-
dicaten en de Plastic-Unie zijn geïnteresseerd in een samen
werking. U kunt een aanzienlijk aandeel in de Cementtrust
krijgen, wanneer u het geheim van uw garage ter beschik
king stelt."
„Niet doen!", riep Tom Poes. Doch heer Bommel wenkte
hem weg. „Ga maar buiten spelen", zei hij. „Dit zijn zaken
waar jij geen verstand van hebt."
Tom Poes haalde de schouders op en liep de deur uit. Daar
stond de bediende Joost in de vallende schemering de puin
hoop te bewaken, en hij zag er vermoeid uit. „Het begint
koud te worden", klaagde hij. „En het puin riekt kwalijk,
met uw goedvinden."
dinsdag
Hoog water
Laag water
27 januari
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Vlissingen
5.42
222
18.08
211
12.06
209
-
Terneuzen
6.02
245
18.27
234
12.32
219
Cadzand
5.15
213
17.41
203
11,42
203
23.45
Roompot Buiten
5.39
163
18.15
157
11.59
159
Roompot Binnen
6.44
136
19.26
129
0.34
96
13.26
Zierikzee
7.10
159
19.45
154
0.50
114
13.30
Krammersl. West
7.25
170
19.56
166
0.44
117
13.26
Hansweert
6.35
255
19.02
251
0.23
190
12.55
Stavenisse/Yers.
7.16
165
19.46
159
0.55
115
13.26
woensdag
Hoog water
Laag water
28 januari
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uu
Vlissingen
6.26
205
18.51
186
0.10
156
12.46
Terneuzen
6.45
228
19.16
208
0.38
165
1316
Cadzand
5.58
197
18.28
178
12.26
185
Roompot Buiten
6.25
153
18.59
140
0.03
107
12,44
Roompot Binnen
7.36
130
20.06
117
1.14
96
13.55
Zierikzee
7.50
152
20.20
141
1.30
114
14.05
Krammersl. West
7.50
164
20.26
151
1.30
118
14.05
Hansweert
7.16
240
19.41
227
1.06
181
13.39
Stavenisse/Yers.
7.50
158
20.14
144
1.36
115
14.05
door Bill Watterson
en omscheppen 3 minuten zachtjes frui
ten. Schep knoflook en sambal oelek er
door en voeg na 1 minuut de prei toe.
Laat alles nogmaals 3 minuten zachtjes
bakken.
Schep er daarna de ham, taugé en rijst
door.
Laat alles, onder voortdurend omschep
pen, door en door warm worden.
Presentatie: Verdeel het gerecht over
voorverwarmde borden. Schep de eieren
erop en strooi er daarna de tuinkruiden
over. Geef er een komkommersalade bij.
Zet een karaf je met zoete Indonesische so
jasaus (ketjap manis) op tafel.
Strijdlustige Caiova- en Guarani-indianen maken aan hereboeren en hun personeel duidelijk, dat zij geenszins van plan zijn om de veer
tien bezette landgoederen in de deelstaat Mato Grosso do Sul te ontruimen. foto Celso Junior/GPD
PZC/Meteo Consult
De kans is groot dat het Zeeuwse en Door: JordiBl
West-Brabantse landschap de eerst
komende dagen regelmatig wit worden gekleurd doorsneeuw-s
hagelbuien. Koude lucht vanaf de Noordpool strijkt de komends
dagen namelijk over het relatief warme water van de Noordzeei
met een noordwestelijke wind komen dan talrijke winterse buien
naar de regio. Vandaag doen zich de eerste buien voor, maarts
meeste pakken niet zwaar uit en bevatten naast sneeuwvlokken,
ook gewone regendruppels. Er waait een overwegend matige
noordelijke wind, kracht 3 a 4, en de temperatuur loopt naarcircj
3 graden op. In een winterse bui koelt het echter af tot dichtbijt«
vriespunt. Vanavond verandert weinig, vannacht lijkt een storing
te passeren en vallen veel meer en actievere winterse buien.
Omdat de temperatuur rondom het vriespunt blijft hangen,is.,
grote kans op gladheid. Morgen houden de winterse buien,die
vooral sneeuw en hagel bevatten, aan. Het kan af en toe heftig
sneeuwen en hagelen. Omdat
de naar west draaiende wind
toeneemt naar krachtig tot */-••, j
hard, aan zee mogelijk storm- Vrij koud
achtig (kracht 8) is het extra
oppassen op de weg.
Misschien ontstaat er af en
toe wel een sneeuwstorm.
De middagtemperatuur schom
melt in de winterse neerslag
wederom omstreeks het vries- 2° |rJ
punt, tijdens langere drogere t~77^
perioden zou het nog maxi
maal 3 4 graden kunnen
worden. Donderdag verandert
er weinig, vanaf vrijdag ne
men wind en buien iets af
en bovendien komen de tem
peraturen iets hoger uit.
Daarmee wordt de kans op
droge sneeuw minder groot.
Zeeland: Witte wereld?
De komende dagen wordt het ook op de Britse eilanden en:"
Benelux kouder en kan het plaatselijk wit worden doorsneed
In het noorden, oosten en midden van Europa is hetopveê'
plaatsen al wit. Dinsdag kan het in Zweden, Duitsland, Lu*ej?
burg, Oost-Frankrijk en in de Alpen soms stevig sneeuwen d
de Balkan, waar het afgelopen weekeinde een ware cha0.s°'li'
stond door hevige sneeuwval en stevige winden, is het tijde',
droger. Het is wel koud met overdag meest matige vorst. Hs
koudst is het in Scandinavië, in de Baltische staten en in de
Oekraïne met zelfs strenge vorst midden op de dag.
toeven blijft het langs de Spaanse Costa's, Daar blijft het droos
en wordt het in de zon 17 tot 20 graden.
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
sk- lichle sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Europa: Wit
VERWACHTING VOOR'DINSDAGMIDDAG27
