>zc
n een huis
an stro is het
iltijd warm
Ik mag gewoon overal legaal binnenkijken
WOON
jterdag 24 januari 2004
I
Bijna vijfhonderd balen strak geperst stro en vele
duizenden kilo's leem vormen, op een stenen funde
ring, het strohuis van Ouwerkerk. Ruim vijf jaar gele
den begon Jan Sonneveld met de bouw ervan. Inmid
dels wonen zijn zoon Jasper, schoondochter Saskia Rijs-
dijk en kleindochter IJfke er ruim twee jaar. Zij hebben
enkele aanpassingen gedaan om het huis naar hun wen
sen in te kunnen richten. Maar het principe van wonen
in stro en leem is gehandhaafd. ,,Ik denk niet dat we
hier ooit nog weggaan", zegt Saskia.
Het strohuis in Ouwerkerk
foto's Dirk-Jan Gjeltema
Van buiten valt het huis in
Ouwerkerk vooral op door
de ronde vormen van de muren
en het grote overstek van het
dak. Maar wie de geschiedenis
niet kent, zal in deze witte, mo
derne woning nooit het eerste
strohuis van Nederland herken
nen.
Initiator Jan Sonneveld wilde
na zijn pensionering in Ouwer
kerk gaan wonen. Hij kon er ech
ter geen huis vinden dat hem be
viel. Daarom kocht hij een kavel
waar hij zelf wat kon gaan bou
wen. En na een cursus leem- en
strobouw moest dat een strohuis
worden. Een strohuis is milieu
vriendelijk, betaalbaar, isole
rend en heeft een regulerende
luchtvochtigheid. In samenwer
king met de Stichting Strobouw
uit Den Haag werd in 1998 en
1999 het huis gebouwd. De stich
ting organiseerde workshops
waarbij de internationale groep
deelnemers hun kennis in prak
tijk kon brengen. Ook familie,
vrienden en bouwvakkers werk
ten mee om muren te stapelen
van compacte strobalen en af te
smeren met drie lagen leem en
een afdekkende laag kalkspecie.
De hele constructie wordt ge
steund door de stalen binten die
ook het dak dragen.
Eenmaal binnen valt vooral de
ruimtelijkheid op. De woonka
mer is groot en hoog. Het vuur
knappert in de gesloten houtka
chel die in een lemen schouw is
gebouwd. Op de lemen bank er
naast is het heerlijk zitten, soms
- als de kachel al een tijdje
brandt - is het er zelfs bijna te
warm. „De kachel heeft een goe
de verbranding", zegt Saskia
Rijsdijk. „Bij koud weer hoeven
we 'm maar twee keer per dag te
stoken en dan blijft het hier
heerlijk warm. Het leem blijft
warmte uitstralen."
Aanpassingen
Rijsdijk en Jasper Sonneveld wo
nen bijna drie jaar in Ouwer
kerk. In 2001 overleed Jan Son
neveld en moest er beslist wor
den wat er met het strohuis
moest gebeuren. „Wij wilden
vanuit de randstad al deze kant
uit komen maar hadden tot op
dat moment nog niet serieus
naar een huis gezocht", vertelt
Rijsdijk. „Jaspers zus en zwager
hadden geen belangstelling en
dus was voor ons de keuze snel
gemaakt." Saskia en Jasper had
den destijds geholpen bij de
bouw en wisten wat het huis te
bieden heeft. Wel wilden ze een
aantal aanpassingen doorvoeren
om het huis geschikt te maken
voor een gezin.
„De keuken was maar klein en
open in de woonkamer ge
plaatst", zegt Rijsdijk. „Wij heb
ben een van de twee logeerka
mers ingericht als keuken. Daar
door is de woonkamer ruimer ge
worden." De berging, die los
van het huis stond, is inmiddels
De woonkamer van Jasper Sonneveld, Saskia Rijsdijk en hun doch
tertje IJfke
met het huis verbonden door
een ruime en lichte eetkamer. In
de berging zijn een kleinere lo
geerkamer, de slaapkamer van
IJfke en een toilet onderge
bracht, De garage doet nu
dienst als berging en de voorma
lige bijkeuken is werkruimte ge
worden.
Hoewel stro zeer brandbaar is,
zorgen de strak samengeperste
strobalen er voor dat er geen
zuurstof bij komt. En het leem,
dat door hitte juist hard wordt,
dekt het stro af en zorgt ervoor
dat het strohuis net zo brandvei
lig is als elk ander huis. „De ver
zekering is daar overigens niet
van overtuigd", zegt Rijsdijk.
„Wij moeten de premie betalen
van een huis met een rieten
dak."
Wonen in een strohuis met leem
is in principe hetzelfde als in elk
ander huis. Toch zijn er af en
toe van die zaken die net even
anders zijn. Zo moeten de bui
tenmuren elk jaar met kalkspe
cie bestreken worden. Door
weersinvloeden kunnen er klei
ne scheurtjes in de muren ont
staan waardoor vocht bij het
stro kan komen. Dat moet voor
komen worden omdat het stro
anders gaat rotten. Om die re
den staat het huis op een zestig
centimeter hoge strasmuur, lig
gen er schelpen die het vocht
moeten absorberen rond en on
der het huis en is het overstek
ook groot gehouden. „De archi
tect heeft bij een muur het over
stek verkeerd berekend. Daar is
het korter. Gelukkig heeft dat
tot op heden geen problemen op
geleverd,"
Bij het aanbrengen van de eer
ste leem en kalklagen na de
bouw zorgden overvloedige re
genbuien ervoor dat enkele stro
balen van het huis en de berging
nat werden. Deze moesten ver
vangen worden. Nu alle leemla-
gen goed uitgehard zijn en de
kalkspecie er jaarlijks opge
bracht wordt, is er van vocht
geen sprake meer. Het leem en
stro doen hun isolerende en
vochtregulerende werk waarom
zij bekend staan. „Zelf merk ik
het niet meer, maar vrienden
die hier komen, vinden het bin
nenklimaat altijd aangenaam",
zegt Rijsdijk.
Muizen
Dat vonden de muizen ook. Het
begon met een schattig muisje
maar het werden er, naar mate
het buiten kouder werd, snel
heel veel. „Muizen vinden stro
aantrekkelijk en ondanks alle
leem- en stucwerk wisten ze al
snel hun toegang te vinden", ver
telt Rijsdijk. „Het stro kwam ge
woon naar beneden. Nu hebben
we twee katten."
Binnen is het niet altijd even
makkelijk om iets op te hangen.
„Ik heb gehoord dat je het leem
kan weghalen, een houten pin in
het stro moet slaan en de boel
dan weer kan dichtsmeren. Zo
ver zijn wij nog niet gegaan."
De binnenmuren van het huis
zijn van leemstenen gemaakt,
daar kan wel in geschroefd wor
den. De plaatsing van de keu
kenkastjes leverden daarom
geen problemen op. „Maar de
binnenmuren van de eetkamer
en IJfkes kamer zijn van hout
met riet ertussen en dat werd
weer met leem afgesmeerd.
Hout en riet zijn veel lichter dan
de leemstenen. Hiermee voor
kwamen we dat we fundering
voor de binnenmuren moesten
aanleggen. Het blijkt echter niet
zo handig te zijn want het is
heel lastig iets in haar kamertje
op te hangen. In het net blijft
niets zitten, we moeten altijd
zoeken naar de houten balkjes."
Lemen muren hebben wel het
voordeel dat gaten eenvoudig
dichtgesmeerd kunnen worden.
Jasper Sonneveld heeft in de
keuken boven de deur wat leem
weggehaald en er drie antieke
tegeltjes uit het huis van zijn
grootmoeder aangebracht. Met
een laagje vers leem was dat een
makkelijk klusje. In de woonka
mer heeft Jan Sonneveld in vier
muren lemen lampen laten aan
brengen. Twee ervan zijn op ori
ginele wijze met leemstructuren
versierd. Saskia: „De lampen
zijn wel midden in de muur ge
plaatst. Zouden wij er een schil
derij willen hangen, dan hoeven
we slechts de uitstekende delen
van de lampjes weg te halen en
de muren glad af te strijken.
Maar die lampjes zijn veel te
leuk."
De bouwers hebben zich ook uit
geleefd in de grote logeerkamer.
Daar zijn aan de muren sculptu
ren aangebracht in het leem. In
de ouderslaapkamer heeft een
muur lichte reliëfs gekregen die
geaccentueerd worden door ver
schillende kleuren stuc te ge
bruiken.
Slechts één idee van Jan Son
neveld is nog steeds niet uitge
voerd. Voor optimale isolatie
zou het dak een sedum begroei
ing krijgen. Dat is alleen op de
voormalige berging gebeurd
maar niet op het huis zelf. „Dat
vergt een behoorlijke investe
ring die we nog niet hebben kun
nen doen. Maar dat zal ongetwij
feld nog eens gebeuren."
Studenten
Er is nog steeds veel internatio
nale belangstelling voor hèt stro
huis. Inmiddels is er in Fries--
land eveneens een strohuis ge
bouwd door een echtpaar dat nu
overweegt ook een loods van
stro te gaan bouwen „Mijn
schoonvader wilde zijn kennis
over en de mogelijkheden van
zijn strohuis altijd graag over
dragen", zegt Rijsdijk. „Wij pro
beren dat in ere te houden. Men
sen komen soms van heinde en
ver. Zowel particulieren die zelf
willen gaan bouwen, als studen
ten en adviseurs op dit gebied."
Rijsdijk is heel tevreden met het
huis en denkt hier nooit meer
weg te gaan. „Trouwens, wie
zou het willen kopen? Er is bij
voorbeeld nog weinig bekend
over de duurzaamheid. Ik denk
dat de belangstelling heel be
perkt zou zijn."
Inge Heuff
K$?ne tooonberoepen
Wekelijks een beroep
w gebied van wonen
centraal. De meest
Slopende personen
komen aan bod: van
en architect tot
ambtenaar
^fondscommissie of
iïenwasser. Vandaag
de taxateur
foto Ruben Oreel
Naam: Ruben Elenbaas
Beroep: Taxateur
Woonplaats: Arnemuiden
Belangrijkste gereedschap: schrijfmap
De privaatrechterlijke aspecten of de onder
handse verkoopwaarde; de onderbouwing
waardeoordeel of de wet voorkeursrecht gemeen
ten, voor Ruben Elenbaas (26) is het gesneden
koek. De terminologie doet hem niet fronsend ach
ter de oren krabben. Het is dagelijkse kost voor de
taxateur.
Wie hem door de straten van plaatsen als Middel
burg ziet struinen - fototoestel in de aanslag -
hoeft niet bang te zijn met een voyeur van doen te
hebben. Want, zoals hij het zelf vertelt: „Ik mag
gewoon overal legaal binnenkijken Dat is eigen
lijk heel leuk. Ik kom in hele verschillende objec
ten. Met evenzoveel verschillende mensen en inte
rieurs. Soms kom ik hele leuke dingen tegen, of
doe ik een ideetje op voor mijn interieur thuis.
Soms denk ik ook wel eens dat je zó kunt leven'.
Gelukkig gebeurt dat niet zo vaak. Bovendien
mag dat nooit meespelen in mijn taxatie. Ik moet
blanco een huis binnengaan. Hoe groot de rotzooi
er ook is. Daar kijk ik wel doorheen. Dat moet ik
ook wel." Lachend. „Ondanks de afwas kan ik
toch wel zien hoe de keuken eruit ziet. Of het een
nieuwe is of een oudje. Wat er aan apparatuur
staat."
De Walchenaar wist al snel wat hij wilde worden.
„Mijn vader heeft zich altijd met huizen bezig ge
houden. Zowel voor zijn werk als privé. Mijn opa
was uitvoerder. Ik werd al vrij jong met de huizen-
business geconfronteerd. Als mijn vader bezig
was met een transactie, zat ik er met mijn neus bo
venop. Bovendien kan ik niet zo lang stilzitten. Ik
ben daar te ongedurig voor, ik moet elke dag een
andere agenda hebben. De ene dag binnen op kan
toor, de andere dag buiten."
„Het is ook spannend. Je weet soms niet wat je
achter een deur aantreft. In een eengezinswoning
bijvoorbeeld in Dauwendaele, weet ik zo onge
veer wat ik kan verwachten. Maar als ik voor een
oud pand sta, kan dat een verrassing zijn. Wat is
er al die jaren in gedaan? Het is een afwisselend
vak. Ik ben namelijk ook makelaar. Als je een ma
kelaarsopleiding volgt, zit daar tevens de oplei
ding voor taxateur in. Ik ben nu trouwens gecerti
ficeerd taxateur. Financiële instellingen eisen
dat."
Daarnaast is Elenbaas projectleider van een aan
tal verkooprojecten van Orisant, de makelaardij
waaraan hij sinds zijn opleiding verbonden is.
Er is een verschil tussen een waardebepaling en
een taxatierapport. Het laatste wordt bijvoor
beeld opgesteld op verzoek van een financiële in
stelling in verband met het aangaan van een hypo
theek. Of op verzoek van een advocaat bij een boe
delscheiding. „Bij een waardebepaling wordt al
leen gekeken naar de waarde van een pand. Voor
ons betekent dat bijvoorbeeld 'hoe zetten we dat
objectpand in de markt'. Het is geen uitgebreid
verslag. Voor een verkoper geeft het een indicatie
van wat hij kan verwachten als verkoopsom."
„Het taxatierapport is een onafhankelijke waarde
bepaling van een object, maar dan veel uitgebrei
der. Vóór ik zo'n huis in ga, heb ik al gerecher
cheerd: eigendomsbewijs en kadastrale gegevens
nagaan, zijn er bijzondere erfdienstbaarheden en
dergelijke. Ik weet dan al veel van de historie van
zo'n pand. Eenmaal binnen kijk ik naar de inde
ling, de algemene onderhoudstoestand, zijn er re
novaties verricht, de afwerking enzovoorts. Ik
heb geen vaste route door een huis. Het hangt er
een beetje vanaf wat de bewoner doet, als die aan
wezig is. Soms krijgen we ook een sleutel en dan
kun je zelf je loop bepalen."
Het beeld van een in het pak gestoken heerschap
die met een schroevendraaier in het kozijnhout
staat te prikken is voor Elenbaas volstrekt onher
kenbaar.
„Dat doe ik niet, je ziet snel genoeg of een kozijn
verrot is of niet." Het pak is er wel. „Dat hoort er
voor mij bij. Een stropdas hoeft niet altijd, dat
pak wel."
Annemarie Zevenbergen
