Boek vertelt geschiedenis CSW
Ellen van der Made reist schilderend door zichzelf
Provincie hecht aan
doorgaan Schelde-plan
Gerstsector zoekt
meer boeren in
Zeeuws-Vlaanderen
Te weinig tenoren en bassen
voor lustrum Scratch Messiah
Professionele promotie
Walchers ringrijden
Robbert Jan Swiers verdiepte zich in jubilerende middelbare school
Vogelbeurs
kunst
woensdag 21 januari 2004
door Ron Maqnée
VEERE - Het ringrijden op Wal
cheren wordt de komende jaren
professioneel gepromoot. Met
folders en posters zal de traditio
nele Zeeuwse sport aan de man
worden gebracht. Tot de doel
groep behoren zowel Zeeuwen
als toeristen.
De Zeeuwse Ringrijders Vereni
ging (ZRV) organiseert binnen
de grenzen van de gemeente
Veere jaarlijks tal van evene
menten. Aan de promotie van de
ze evenementen wordt door
gaans maar weinig aandacht be
steed. Vaak ontbreken de midde
len om de sport op een professio
nele manier onder de aandacht
te brengen.
Vanaf dit jaar gaat dat verande
ren. De evenementencoördina
tor van de gemeente Veere heeft
een plan opgesteld om de activi
teiten onder een groot publiek
kenbaar te maken. Met folders
en posters zal het ringrijden
worden gepromoot. De folders
zullen naar verwachting vanaf
Pasen verspreid worden bi, e.
pings, hotels, WV's en «iS
pings. Met het totale pront
een bedrag van bijmderti,*
zend euro gemoeid. j
Omdat de ZRV ook in Middd.
b(Urg/nnVIiaS.ingenri«W-
strijden houdt, waagt de
mentencoördinator aan dezew.
meenten een bijdrage indite
ten. Ook de provincie Z«y
wordt gevraagd mee te beu»
aan het promotiemateriaal. 1
Jongerenvvedstrijd
In mei zal het nieuwe seird
van de ZRV van start gallJ
een speciale jongerenwerk»
Dit kampioenschap
groeien tot een grootst.™s,
nement waarbij ook Zet,,,
muziek ten gehore wordt
bracht en er standjes aji2
Zeeuwse ambachten, 1%
nijen en klederdrachten.
Een definitieve locatie voor ij
evenement moet nog gevondn
worden, maar de orgaJ
denkt zelf aan een locatie ui
gens op het strand aan de tra
cherse kust.
MIDDELBURG - Het dagelijks-
provincie hecht grote waarde
aan uitvoering van het ambitieu
ze bouwplan voor het terrein
van de Koninklijke Schelde
Groep in Vlissingen. „We hopen
dat de gemeenteraad het project
doorzet. Het is een prachtige ver
sterking voor Vlissingen", zegt
gedeputeerde H. van Waveren
(CDA, ruimtelijke ordening).
Hij geeft aan dat er bij de pro
vincie geen enkele twijfel be
staat over de slaagkans. Van Wa
veren: „We vinden dat het plan
heel goed uit te voeren is. Wel
hebben we als provincie ge
vraagd te zorgen voor een goede
financiële rapportage."
De gedeputeerde wijst erop dat
ondanks grote bezuinigingen
het Rijk maar liefst 7,4 miljoen
euro subsidie voor het KSG-pJ
ject beschikbaar heeft gestel!
„Dat is in deze tijd van kraptl
heel bijzonder en het. geeft ad
dat ook het Rijk veel belang J
uitvoering hecht."
Het doorgaan van de bouwpi
nen is ook een belangrijk
naai voor komende onderin
lingen die de provincie met nfl
nister Dekker van Vrom mol
voeren over woningtoewijziij
zegt Van Waveren.
In februari praat hij daaroij
met de minister en inzet is dd
wat er in de grotere steden!
Zeeland gebouwd mag worda
boven de opvang van de naruuw
lijke groei. Stel dat deVKssi®
se plannen onverhoopt niet dd
gaan, dan is dat richting M
geen goed teken, aldus de gei
puteerde.
door Nadia Berkelder
MIDDELBURG - De Christelij
ke Scholengemeenschap Walche
ren viert dit jaar het vijftigjarig
bestaan. Goed beschouwd be
staat de school al veel langer. Al
in 1864 werd de oudste voorlo
per van de school opgericht.
Robbert Jan Swiers schreef een
boek over de geschiedenis van
het voortgezet christelijk onder
wijs op Walcheren.
Dat heeft zich altijd in Middel
burg geconcentreerd. „Omdat
het de belangrijkste stad was",
verklaart auteur Robbert Jan
Swiers. „Er woonden de meeste
mensen. In Vlissingen was een
katholieke school, maar die was
verbonden met de Belgische
loodsen. Toen die vertrokken,
zag je het aantal leerlingen naar
beneden gaan."
Het Vlissings gemeentebestuur
werkte in de jaren 20 en 30 bo
vendien de komst van christelij
ke scholen tegen. „Vlissingen is
een hele liberale havenstad ge
weest. Gemeenten konden de
stichting van scholen niet tegen
houden, maar ze konden er wel
moeilijk over doen."
Eigen gebouw
In Middelburg begon het in
1864 met een lagere school en
een ulo, een school voor uitge
breid lager onderwijs. De eerste
lessen werden gegeven in het
Schuttershof, na twee jaar vond
men een eigen gebouw in de
Bogardstraat. Later kwam werd
de school uitgebreid met een mu
lo.
Rond de eeuwwisseling fuseerde
de school, waar uitsluitend jon
gens lessen volgden, met de
meisjesschool uit de Singel
straat. De school in de Bogard
straat is de voorloper van de
Griffioenmavo aan de Olmen
laan, die uiteindelijk in 1992 op
ging in de CSW.
Na de oorlog nam het aantal
leerlingen in het voortgezet on
derwijs spectaculair toe. In Mid
delburg was al een stedelijk
Een van de afbeeldingen uit het boek van Swiers.
gymnasium. De twee Walcherse
steden hadden bovendien alle
bei een rijks-hbs. In 1953 open
de de christelijke hbs aan de
Dam. De school groeide al snel
uit zijn jasje. In het derde leer
jaar was er één toilet voor 172
leerlingen.
Bijna tien jaar later trok de
school in een nieuw gebouw aan
de Elzenlaan. Commissaris van
de koningin De Casembroot ont
hulde boven de ingang de
spreuk die een hele generatie
CSW'ers nooit zal vergeten:
'Ken hem in al uw wegen'.
Naast de hbs, de ulo en de mulo
ontstonden in die jaren christe
lijke scholen voor beroepsonder
wijs. In Middelburg kwamen
een landbouwhuishoudschool,
een detailhandelsvakschool en
een,lagere technische school. In
Oostkapelle werd ook een land
bouwhuishoudschool opgericht.
Daar was ook een lagere land
bouwschool, die in 1965 fuseer
de met de landbouwschool in
Middelburg.
Of je in die jaren naar de land
bouwschool of de hbs ging, had
vooral te maken met je afkomst,
zegt Swiers. „Als je vader boer
was, werd jij ook boer." Aan de
andere kant moesten kinderen
uit gegoede families minimaal
naar de hbs. „Kon je dat niet,
dan ging je toch. Dan zorgden
ze ervoor dat je slaagde."
Leerlingenkaarten
Het boek is een instellingsge
schiedenis, legt Swiers uit. Ver
halen over leerlingen staan er
nauwelijks in. „Van de Klaren-
beek-lts waren er nog heel veel
leerlingenkaarten. Daar zou je
een heleboel over kunnen schrij
ven. Maar van andere scholen
had ik helemaal niets, dus dan
is het niet compleet."
Swiers heeft er ook niet gekozen
voor om een lijstje met promi
nente leerlingen samen te stel
len. „Moet je dan schrijven over
mensen die hoogleraar zijn ge
worden? Of moet je schrijven
over die jongen die in brokstuk
ken op school kwam, zijn diplo
ma haalde, een fietsenzaak be
gon en nu een succesvol midden
stander is? Wat is dan belang
rijk? Ik denk het laatste."
Robbert Jan Swiers, Een gulle klas
sikale lach is niet misplaatst, Ge
schiedenis van het christelijk
voortgezet onderwijs op Walche
ren, 1864-20Ö4, Uitgeverij Den
Boer/de Ruiter, ISBN:
907457646X, 39,90 euro. Het boek
is vanaf vandaag te koop.
door Cees Maas
KLOOSTERZANDE - Er is een
tekort aan gerstboeren in
Zeeuws-Vlaanderen. De regiona
le telersvereniging van brouw-
gerst werft actief boeren om zo
het aantal beplante hectaren uit
te breiden. Hiermee herleeft een
historische teelt in het
Zeeuws-Vlaamse land.
Vroeger waren het velden met
brouwgerst en bruine bonen zo
ver het oog reikte in het
Zeeuws-Vlaamse land. De lange
aren van de gerst wiegden op de
wind en deden de velden dan
sen. En wanneer de bruine bo
nen bloeiden, was het of heel de
streek lachte.
Die tijd is voorbij, maar komt
weer een klein beetje terug, om
dat 'steeds meer boeren in
Zeeuws-Vlaanderen brouwgerst
ontdekken als lucratieve 'opvul-
teelt' naast het hoofdgewas, dat
meestal tarwe is. En trouwens:
met de teelt van bruine bonen in
de regio gaat het naar verluidt
ook opwaarts.
Vanuit de regionale afdeling
van de boerenbond ZLTO begon
enkele jaren geleden een project
om de teelt van brouwgerst te
stimuleren, en" dat project was
succesvol.
De gerstboeren werken op con
tract en leveren rechtstreeks
aan de Grolsch-mouterij in
Kloosterzande, zodat de lijnen
kort zijn. Dat komt dan weer
ten goede aan de kiloprijs die de
telers krijgen. Die constructie
werkte de afgelopen jaren naar
tevredenheid voor beide kanten.
Zowel de telers als de mouterij
sponnen er garen bij.
Momenteel hebben ongeveer
vijftig Zeeuwse-Vlaamse boeren
tweehonderd hectare met
brouwgerst ingeplant. „Brom
gerst is een goed product, ïe
willen toe naar vierhonderd^
tare, dat zou mooi zijn. ft!
dat haalbaar is, hangt af van os
der meer de prijs die bro»
gerst gaat doen op de markt'
zegt boer en landbouwvoorma
Wilfried Bral uit Vogel
Hij is voorzitter van de telersva
eniging die gisteravond u
Moutersnest in Kloosterzam
een speciale wervings-avoa
voor boeren belegde.
Goed jaar
Het afgelopen jaar waseengoe
jaar voor de brouwgerstlela
De teelt kostte relatief weii
en bracht gemiddeld 8500 ki
per hectare op. Voor een boer
dat een mooie opbrengst.
De hele productie ging naard
mouterij in Kloosterzande,M
bedrijf dat het afgelopen ja
32000 ton gerst uit heel Ned?
land gebruikte en natuurlij
ook probeert de region:"''1
te stimuleren.
„Brouwgerst is een mooi ge
was", zegt Jos Haak van de nun
terij. "Niet alleen past het mot
in het landschap, het is ookntj
eens de milieuvriendelijkste ai
kerbouwteelt die er bestaat M
land was traditioneel de brou*
gerststreek van Nederland, 4
is nu verlegd naar het noords
en het zou mooi zijn wannea
Zeeuws-Vlaanderen wat ntö
van die rol zou terugkrijgen.
HULST - Vogelvereniging'!
gelvreugd in Hulst houdt z®
dag een vogelbeurs in cafe U
Ster. De beurs duurt van M
tot 12.00 uur. Er is een opkop»
aanwezig. De entree is gi
(Advertentie)
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
0800 - 0231 231 (GRATIS)
De Scratch Messiah wordt dit jaar voor de vijfde achtereenvolgende maal uitgevoerd in Zeeland.
foto Ruben Oreel
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - De Zeeuwse
Scratch Messiah is toe aan het
eerste lustrum. Zaterdag 6
maart gaan tweehonderdvijftig
zangers en orkestleden in de
Vlissingse Sint Jacobskerk in
één dag de Messiah van Handel
instuderen en uitvoeren. Er is
nog wel een probleem: tot dus
ver hebben zich nog te weinig
bassen en tenoren aangemeld.
De term Scratch Messiah komt
van de Engelse uitdrukking
starting from scratch - vanuit
het niets beginnen. Sinds okto
ber hebben zangers, zangeres
sen en musici in Zeeland de ge
legenheid zich in te schrijven
voor de uitvoering in de Sint Ja
cobskerk. Van tevoren stude
ren ze thuis hun partij in, zodat
ze op 6 maart beslagen ten ijs
komen. Onder leiding van diri
gent Jules van Hessen, die de
Scratch Messiah al jarenlang
her en der helpt instuderen,
wordt dan een dag lang gerepe
teerd. 's Avonds volgt een uit
voering met publiek. Vanuit
het niets - zonder een bestaand
koor of orkest - is een klassiek
concert uit de grond gestampt.
De voordelen zijn evident. De
Messiah van Georg Friedrich
Handel is een groot en veelom
vattend werk. Koren nemen het
niet zomaar op het programma.
De Scratch Messiah biedt ama
teurzangers in Zeeland de gele
genheid dit imposante stuk
toch eens uit te voeren. Dat ge
beurt misschien niet perfect,
maar de professionele begelei
ding garandeert een behoorlijk
niveau. De afgelopen jaren is
gebleken dat de eenmalige sa
menwerking tussen Zeeuwse
zangers de aansluiting bij per
manente koren en ensembles
heeft bevorderd.
De Scratch Messiah is in Zee
land dan ook een traditie ge
worden. Handels oratorium
wordt in maart voor het vijfde
achtereenvolgende jaar op deze
manier ingestudeerd en uitge
voerd. Alle reden voor een feest
je, ware het niet dat het niet he
lemaal goed loopt met de aan
meldingen. Er is belangstelling
genoeg, maar het zijn voorna
melijk alten en sopranen die
zich hebben opgegeven. Het
aantal tenoren en bassen blijft
daar bij achter. De organisatie
is op zoek naar stemmen uit de
ze lage registers. Belangstellen
den kunnen zich opgeven bij
Matty Cijsouw (0118-627679 of
cijsouw@zeelandnet.nl) en Leo
Smit (0118-415908 of
leo.smit@hetnet.nl).
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Alles wat ze
meemaakt, kan invloed hebben
op haar werk. Dus zijn de schil
derijen van kunstenares Ellen
van der Made veranderd sinds
ze in Zeeland woont. „Ik ga
vaak wandelen aan het strand.
Dat werkt door in mijn kleurge
bruik."
Sinds mei vorig jaar woont ze in
Middelburg. Aan de Penning-
hoeksingel heeft ze haar atelier
gevestigd, met een klein galerie-
tje waar belangstellenden haar
werk kunrierr bewonderen. Gale
riehoudster ,Lia Hector is zo en
thousiast over het werk van Van
der Made, die in heel Nederland
exposeert, dat ze tijdens de Mid
delburgse kunst- en cultuurrou
te op 1 februari een presentatie
verzorgt in Galerie T.
Van der Made is begonnen als
beeldhouwer. Van 1972 tot 1977
volgde ze de opleiding plasti
sche vormgeving aan de kunsta
cademie Sint Joost in Breda. „Ik
wist al heel vroeg dat ik kunste
nares wilde worden. Als kind
zat ik altijd met klei te frumme
len en toen ik vijftien was, meld
de ik me bij een creatief cen
trum. Daar vonden ze me zo ta
lentvol dat ik zo veel mocht ko
men als ik wilde. En ik ging
vaak, want ik deed het zo
graag."
Na enkele jaren als tandartsas
sistente te hebben gewerkt, koos
Van der Made definitief voor de
kunst. Ze schreef zich in bij Sint
Joost. Inmiddels maakt ze geen
beelden meer, maar schilde
rijen. „Die omslag heeft onge
veer vijftien jaar geleden plaats
gevonden. Als beeldhouwer hou
je je ook bezig met tekenen en
schilderen. Op een gegeven mo
ment wilde ik liever op het plat
te vlak werken. Ik wilde daarop
hetzelfde bereiken als met mijn
beelden. Er zit diepte in, ik pro
beer het idee op te roepen dat de
voorstelling driedimensionaal
is. Als ik voor mijn eigen schilde
rijen ga staan en ik concentreer
me, dan kan ik er zo inlopen."
Hoewel enige verwantschap met
de kunst van Cobra onmisken
baar is, zegt Van 'der Made niet
door anderen te zijn beïnvloed.
„Ik durf te zeggen dat ik mijn ei
gen stijl heb ontwikkeld. En dat
gaat maar door. Je kunt niet blij
ven stilstaan. Iedere dag is een
nieuwe dag. Je krijgt altijd wat
mee, er gebeurt altijd iets
nieuws. Daar ga ik mee aan de
slag.
„De figuren, de vormen en kleu
ren die ik schilder, komen voor
namelijk uit mezelf. Ik maak
een reis van binnen en wat ik te
genkom, presenteer ik in de bui
tenwereld. Op zo'n reis door je
zelf kun je schoonheid tegenko
men, maar ook heimwee, ener
gie of kracht. Vervolgens is het
een worsteling om op het doek
te krijgen wat je hebt gezien. Ik
werk lang aan mijn schilderijen.
Het schilderen gaat met de ja
ren niet hoe langer hoe makkelij
ker. Integendeel. Ik merk dat ik
steeds minder snel tevreden
ben. Ik streef naar puurheid en
echtheid. Daaraan herken je het
werk van een kunstenaar. Ik
blijf doorwerken tot ik er zeker
van ben dat ik die echtheid en
die puurheid heb bereikt. Dat
moment kan ik niet onder woor
den brengen. Je werkt, je werkt
en je werkt. Laag over laag
breng ik aan en ineens weet ik
dat ik klaar ben. Dan heb ik een
bepaalde harmonie bereikt. Dan
is het schilderij af."
Galerie T in Middelburg ver
zorgt een grote ééndagsexposi-
tie met werk van Ellen van der
Made op zondag 1 februari van
13-17 uur. Dan is ook het atelier
van de kunstenares aan de Pen-
ninghoeksingel 77 geopend.
Ellen van der Made: Het schilderen gaat met de jaren niet hoe langer hoe makkelijker. Integendeel. Ik
merk dat ik steeds minder snel tevreden ben. foto Lex de Meester
