Magisch
Gore-Tex
PZC
Avocado, boter uit het bos
Opgerekt
Owoowoohooh!
J
woensdag 14 januari 2004
Het is toverspul, Gore-Tex. Vooral bekend als
de kunststoffolie die je droog en warm
houdt. Maar je kunt er nog veel meer mee. Je
tanden flossen bijvoorbeeld of een uitgezakt
gezicht weer strak trekken.
Door CAROLINE GOTTGENS
Van wandelen en
kamperen in de
regen, fietsen
door de modder
tot Noordpoolex
pedities. Avontuurlijk leven
werd nooit meer hetzelfde na de
ontdekking van Gore-Tex. Een
bijzondere folie met bijzondere
eigenschappen, dankzij de sa
menstelling van het materiaal.
Per vierkante centimeter heeft
Gore-Tex 1,4 miljard microscopi
sche poriën. Die gaatjes zijn zo'n
20.000 maal kleiner dan een wa
terdruppel. Water komt er dus
niet doorheen. Maar waterdamp
weer wel want dé poriën zijn
Aan het eind van de jaren zestig werd
Gore-Tex stom toevallig ontdekt, in
het laboratorium van kabelfirma Wil
bur Gore. Daar werd de kern van ka
bels geïsoleerd met de kunststof PTFE
(polytetrafluorethyleen).
Zoon Bob was op zoek naar een pro
ces om de isolatie goedkoper te ma
ken door van het PTFE een grotere op
pervlakte te maken. Dit lukte - na veel
proeven - niet, totdat hij het uit frus
tratie in z'n handen nam en er een
enorme ruk aan gaf. Het materiaal
was nog steeds intact, en tien keer op
gerekt.
Onder een microscoop zag hij toen
dat het microporeus was geworden.
Gore-Tex was geboren ook wel be
kend als ePTFE (e staat voor expan
ded, wat 'opgerekt' betekent). Sinds
dien levert W.L. Gore de zogenaamde
'Gore-Tex laminaten' op rol aan de af
nemers. Afhankelijk van het doel zijn
er verschillende manieren waarop het
kunststoffolie gebruikt
wordt, in combinatie
met verschillende voe
ring- en /of bovenstof-
fen. Voordat de pro
ducten in de winkel ko
men vindt er een uitge
breide kwaliteitscontro
le door Gore-Tex plaats.
700 keer groter dan waterdamp
moleculen. Die combinatie
maakt de kunststof uitermate
geschikt om waterdichte maar
ademende kleding te fabriceren.
Altijd als tussenlaagje in kleding
of schoeisel.
Tijdens een door Gore-Tex geor
ganiseerd regenachtig outdoor-
weekend in Luxemburg, wordt
de proef op de som genomen.
We krijgen kleding en schoenen
aan van diverse merken waar
Gore-Tex in gebruikt wordt
(Mammut, The North Face, Jack
Wolfskin).
Voor de test -met drie laagjes
over elkaar- wandelen we door
natte bladeren, modder en re
gen. De basi slaag van ondergoed
met kunststofvezel geeft de
vochtigheid door aan de volgen
de lagen, zodat transpiratievocht
wordt afgevoerd. De isolerende
laag zorgt voor warmte.
'Windstopper' heet de nieuwste
'isolatie-techniek' van Gore-Tex.
Het Windstopper-membraan
wordt afhankelijk van de toepas
sing in laagjes gecombineerd
met andere materialen. Het spul
biedt bescherming tegen wind
en is goed ademend. In combina
tie met de waterdichte laag, blijf
je droog.
Tijdens de test dragen we een
'Paclite' jack, vernoemd naar
weer een ander Gore-Tex mem
braan met een extra bescher
mende laag die beschadiging
door oliehoudende cosmetica en
insectenspray tegengaat.
Alle producten worden sowieso
altijd nog met een waterafsto
tende spray behandeld. Sander
Effring van Textiel Technologie
Divisie van W.L Gore Associates
GmbH: „Zulke sprays worden ge
bruikt omdat de buitenstoffen
Gore-Tex voor ieder weertype. Hier van het merk Lasse Kjüs.
UVski
Hoog in de bergen verbrandt de huid twee keer zosnel;:
normaal, dankzij de weerkaatsing van zonlicht inde
sneeuw, en de sterkere UV-straling. Gamier heeft daaicc
deze winter haar assortiment opnieuw uitgebreid met
Ambre Solaire UVski. Om te voorkomen dat de crème o*
bevriest, is deze gemaakt op vetbasis. Bovendien bevat -
een hoge beschermingsfactor, lopend van factor 15 to-j
Niet alleen wangen en nek, maar ook oogleden, neus,
oren en lippen moeten goed ingesmeerd. Deze verbran
den namelijk het eerst. Prijzen tussen 2,49 en €8,99
Bakken in siliconen
Weg met die bakblikken die je in moet vetten. Silicone;
dat is volgens Tefal de toekomst. Dit merk lanceert 'et-
nieuwe generatie bakvormen' onder de naam Proflex. 2?
zijn gemaakt van soepel siliconen materiaal. De voimeri
hebben een geïntegreerde vormvaste rand die zorgt vee-
stevigheid en
een goede grip
op de bakvorm.
Het voordeel?
De taarten en
cakes zijn ge
makkelijk uit
de bakvormen
te drukken. In
vetten hoeft
niet meer. Ook
zijn ze eenvou
dig schoon te
maken met de
hand of in de
vaatwasser.
Proflex is ge
schikt voor traditionele ovens tot 250 graden, magnetic*
en diepvriezers. Bovendien slijten ze niet. Proflex omva:
een uitgebreid assortiment (vanaf 12,50) in de kleur©
De nieuwe generatie bakvormen.
Een voorbeeld van hoe Gore-Tex verwerkt zit in kleding.
N
-
Doorsnee van een Gore-Tex-membraan.
anders het water opnemen en
daardoor zwaarder worden." Na
een tocht met mountainbikes
büjven zelfs de modderspetters
op de stof van ons jack liggen.
Hoe je dat schoonmaakt? Ge
woon de tuinslang erop, want
zelfs een dikke waterstraal gaat
er niet doorheen.
De outfit is compleet met schoe
nen met Gore-Tex. „De schoenen
zijn waterdicht dankzij het Go
re-Tex laminaat. Het leer is be
handeld om het waterafstotend
te maken", zegt Olger Boukamp,
marketing manager Gore-Tex
Foot Wear Oost-Europa. Vrolijk
banjeren we door het lage water
van een beekje. De sokken blij
ven droog. „Maar pas op dat je
niet té diep gaat. Anders loopt 't
water tussen je broek over de
rand van je schoenen heen",
waarschuwt Sander Effring.
Maar nat gras of ondiep water is
geen probleem. „Waterdichtheid
heeft te maken met de naden
van een kledingstuk. Alle naden
van Gore-Tex kleding worden
waterdicht afgeplakt met een
speciaal lasband."
Face-lift
Ook kamperen kan droog, zo
blijkt. De regen tikt gestaag
door, maar in de 'bivy bags' (klei
ne eenpersoonstentjes) ontbre
ken na een nacht nattigheid ake
lige vochtpleklcen onder de
slaapmat of doorlekplekjes. „De
ze tentjes zijn gemaakt van een
drie lagen Gore-Tex laminaat dat
winddicht, waterdicht, ademend
en gasdoorlatend is. Het C02 dat
bij het uitademen ontstaat, kan
door het membraan naar bui
ten."
Avonturiers maar ook militai
ren, brandweer en. astronauten
van de NASA gebruiken tenten
en kleding van Gore-Tex. Omdat
het een van de meest stabiele
kunststoffen is die tegen grote
temperatuurwisselingen kan
(van -250 tot 260 graden Cel
sius). Maar er kan nog veel meer
met Gore-Tex.
In de industrie worden er afdich
tingen en filters voor het reini
gen van vloeistoffen en rookgas
sen van gemaakt. Ook tanden
flossen kan met de 'Glide Floss'
van Gore-Tex. Er worden zelfs
nieuwe kniebanden van deze
kunststof gemaakt. Net als
hechtmateriaal of implantaten
voor hart- en vaatchirurgie. Er is
zelfs een face-lifttechniek waar
bij gebruik wordt gemaakt van
Gore-Texdraden die onder de
huid worden geweven om de
boel strak te trekken.
Sprookjessieraden
De sprookjes van Hans Christian Andersen stonden mosd
voor de nieuwe sieradencollectie van Dyrberg/Kem. Kris
tallen bloemknopjes, bronskleurige blaadjes en fladder©
de vlindertjes sieren de opvallende kettingen, brede arm
banden, knoeperds van ringen, in het oog springende te-
loges en - helemaal hip de komende zomer - prinsesach
tige tiara's. Eyecatcher in de collectie is een kristallen bi
kini. Niet echt praktisch, maar wel behoorlijk exclusief.
Voor een broche van Dyrberg/Kem moet je 35 op tafel
leggen. Een tiara kost ongeveer 225 en een ring heb je
voor rond de 80.
Alice in make-upland
Van de nieuwe make-up van Biotherm krijg je de zomer
je bol. 'Colour Artist' Ellis Faas, die de Color Moodcol'lec
ontwierp, liet zich inspireren door Alice in Wonderland
en de make-up ziet er inderdaad erg sprookjesachtig uit-
De knallende kleuren zijn wel voor de durvers onderons,,
want feloranje oogscha-
Knallende zomerkleurtjes van Bio
therm.
duw, groene
pimpelpaarse lipstick zal
niet iedereen bekoren.
Maar volgens de maakster
kunnen de kleuren ook
subtiel worden aange
bracht voor een wat mw
ingetogen effect.
Deze zomerse makeupii
vanaf begin februari te
koop. De prijzen lopem
een van 13,51 vooreen]
nagellak tot 25,59 voor
een foundation.
Zaterdagavond is bij ons Idolsavond.
Owoowoohooh!
Vorig jaar rond deze tijd gingen Oud
ste en Middelste op zaterdagavond
rond half negen naar bed. Dat heette
opblijven. Half negen werd in de zo
mer negen uur - of later, zeker in de
vakantie. Negen uur werd in de
herfst half tien, omdat er eerst moest
worden gekeken naar Vlieg-er-eens-
uit, Fiets-'m-erin of hoe al die 'keileu-
ke' programma's, met Oranjefan Jo-
han Vlemmix als prominent jurylid,
ook mogen heten.
Idols heeft het tijdstip van 'en-nu-
naar-bed!' nog verder opgeschoven.
Want stel je toch eens voor dat mijn
kroost niet naar Idols zou mogen kij
ken? Dat zou, volgens Oudste, zowat
gelijk staan aan kindermishandeling.
Want ie-der-een kijkt. Ie-der-een
praat er op maandag over. 'Heb je die
jongen gezien met die puistjes? En o,
dat meisje met dat korte rokje? Die
zong vals.'
Idols is hot. En niet alleen op het
schoolplein. Op familiefeestjes, op
het werk, in kantines - overal wordt
erover gesproken. Wie nooit kijkt,
wordt vanzelf nieuwsgierig.
Vooral om die reden ben ik vorig jaar
overstag gegaan. Wie waren toch die
Jim en die Jamai, met wie al die jonge
grietjes dweepten? En wie was toch
die Hind, die zo mooi kon zingen? En
ja, toen ik eenmaal (in de eindfase)
was aangehaakt, wilde ik ook weten
hoe het afliep. Wie ging er winnen?
Owoowoohooh.
En nu zit ik weer voor de buis. Met
man en oudste dochters. Schaal chips
op tafel en lachen maar... Om de olij
ke Lowieke die zichzelf al zag staan
voor een vol Ahoy', maar genadeloos
werd afgeserveerd. En om dat mollige
meisje dat haar hele familie als sup
porter had meegebracht, maar werd
weggehoond door Botox-Jerney en
ÜWM'AI ;1 'AWW 1J WÊÊÊÊM
Door Susanne Groeneveld
redacteur en moeder van drie dochters
haar kompanen. De noten die uit
haar keel kwamen klonken dan ook
niet echt veelbelovend.
Ik lach mee, maar vind ze tegelijker
tijd verschrikkelijk zielig. Al die tie
ners met mooie dromen, die door een
bikkelharde juiy worden vernederd
en daarna ook nog eens te kijk wor
den gezet op tv. Afgaan voor miljoe
nen kijkers (onder wie natuurlijk al
je klasgenoten en je leraren). Kan het
erger, als je zestien bent?
Moet de Idols-jury milder zijn? Uitge
sloten. Een strenge juiy hoort bij het
concept van het programma. Of moet
je ingrijpen als ouder en je zoon of
dochter voor een afgang behoeden?
Zou ik doen, maar als ik naar Idols
kijk lijkt het wel alsof al die ouders
net zo blind en doof zijn als hun
kroost.
Gelukkig lonken mijn dochters (nog?)
niet naar glitter en glamour. Oudste
moet er niet aan denken om mee te
doen. Middelste imiteert bijna dage
lijks K3, Chipz en M-kids, maar haar
zangkunst laten beoordelen door vier
zuurpruimen lijkt haar 'het engste
van de hele wereld'. Nee, ze zijn alle
bei allang blij dat ze mogen opblijven
op zaterdagavond, onze Idolsavond.
Zak chips open en lachen maar (al zal
dat wel wat minder worden, nu de
audities zijn afgelopen). Nog 96 kan
didaten in de race. Op naar de finale!
Owoowoohooh!
(voor 1 gulle kom avocadomoes)
2 rijpe(!) avocado's
1 /2 rode ui
1 teentje knoflook
1/2 citroen
1 rijpe tomaat
1 eetlepel verse koriander
peper en zout
Snipper uitje heel fijn. Dompel
tomaat even onder in kokend
water, verwijder vel en pitjes,
snijd in kleine blokjes. Hak ko
riander. Snijd avocado's over
langs (van kop naar kont) in tot
op de pit. Draai helften in tegen
gestelde richting zodat de pit los
komt. Verwijder pit, schep
vruchtvlees met lepel uit schil en
doe in kom. Besprenkel met ci
troensap, prak avocados met
vork. Pers knoflookteentje uit en
voeg toe, samen met tomaten-
blokjes, ui en koriander. Roer
goed door en breng op smaak
met peper en zout. Serveer ge
lijk. De mooie groene moes
wordt bruin als hij te lang staat.
Heerlijk als dipsaus met Nacho-
chips of Dorito's. Ook erg lekker
als spread op toast en geroosterd
brood of als fris bijgerecht bij ta
co's, tortilla's of chili con carne.
Voor een pittige guacamole:
meng een half gesnipperd
spaans pepertje (zaadjes verwij
deren!) door de moes. Of roer er
een paar druppels Tabasco door
heen.
Amerika mag dan bekend staan als dé junkfood-natie maar
tegelijkertijd zijn nergens ter wereld mensen zo massaal en
zo fanatiek bezig zijn met gezond eten als juist daar. Voor
al aan de Westkust, in de surfstaat Califomië. Ik ben er di
verse keren geweest en heb die eetcultuur van zeer nabij
kunnen bestuderen. De heerlijkste gezonde (en slanke) re
cepten komen er vandaan. Niet verwonderlijk want dit
'land van de beautiful people' brengt een overvloed voort aan
noten, granen en zondoorstoofde groenten en fruit. De
avocado neemt daarbij een hele eigen plaats in. Met zijn
notige smaak geeft hij namelijk iets dat vrijwel geen ande
re vrucht doet: smeuïge, boterzachte romigheid. Als hij
tenminste goed rijp is.
Deze groene, peervormige tot ronde vrucht bevat naast vi
tamine B en E en belangrijke mineralen, relatief veel vet
(tot wel 30 procent), maar... vet van de allergezondste
soort. Califomische koks verwerken avocado in de meest
uiteenlopende gerechten, van salades, sauzen en soepen
tot milkshakes en sushi (de wereldberoemde California
roll). Ik herinner me een sandwich in het Golden Gate
park in San Francisco: geroosterd grof volkorenbrood,
dun besmeerd met halvanaise en belegd met plakken to
maat, komkommer en rijpe avocado met peper en zout.
Zo verschrikkelijk lekker, je zou acuut vergeten dat het
ook nog heel gezond is. Ik maak hem hier thuis nog re
gelmatig.
Califomië bevoorraadt zo'n beetje de hele VS. De avoca
do's die bij ons in de winkel liggen zijn voornamelijk ge
teeld in Israël, Zuid Afrika, Kenia en Spanje. Maar de vrij
wel ronde oeravocado komt oorspronkelijk uit Midden
Amerika: Mexico, Guatemala, Costa Rica en Nicaragua.
Columbus en opvolgers brachten hem zowel naar Spanje
als naar Califomië. Voor de Azteken en Maya's behoorde
hij tot de belangrijkste voedingsmiddelen. 'Boter van het
bos' was zijn bijnaam. Omdat hij voorzag in de broodno
dige vetten en omdat hij in het wild groeide in de
(sub)tropische wouden, met soms wel vierhonderd stuks
aan één laurierachtige boom. Het Azteekse woord voor
avocado is ahuacatl, wat ook testikel betekent. De verge
lijking is uiteraard volledig voor rekening van de oude
indianen.
Guacamole, die heerlijke avocado-dipsaus (zie recept),
die je in elk Mexicaans restaurant bij de taco-chips
krijgt, schijnt overigens ook al te stammen van vóór
Columbus. Voor alle duidelijkheid: er hoort geen room
Alleen volrijpe, boterzachte avocado's geven die heerlijke romige smaak.
Foto Karei de Vos
in. De romigheid moet komen van de volrijpe avocado's. No?
niet rijp? Vergeet het dan maar en wacht een paar dagen ntf
Guacamole maken.
Avocado-trucs
- Wanneer is een avocado volrijp? Als je de schil overal mei
een vinger in iets kunt drukken en de pit makkelijk los kom!
van het vruchtvlees.
- Foefje om harde avocado's sneller rijp te krijgen: wikkel ze
in een krant en bewaar een tot drie dagen op kamertempem
tuur. Of bewaar ze samen met een appel of banaan in een
plastic trommel.
- Om een volrijpe avocado nog een paar dagen te bewaren leg
je hem in de groentela van de koelkast. Zorg dat de tempera
tuur niet onder de zes graden komt, anders bederft hij.
- Eenmaal geschild en ontpit wordt het mooie frisgroene tot
zachtgele vruchtvlees helaas in no-time onsmakelijk bruin. Je
remt dit proces door het vruchtvlees met citroensap te be
sprenkelen en de pit er tot verder gebruik tussen te
