ook voor republikein
Oranj
eroute
PZC
W5
Tipsr^^yips
Slapen bij de haaien
Architectuur
n design in
Nederland
zaterdag 10 januari 2004
Albert Einstein
De stad Ulm in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg viert dit
jaar de 125e geboortedag van Albert Einstein. In de stad aan de
Donau zag de latere Nobelprijswinnaar op 14 maart 1879 het le
venslicht. Op 15 januari begint een serie lezingen over Einsteins
leven. Verder komen er een tentoonstelling, een opera die is ge
wijd aan het leven van de geleerde en rondleidingen in de voet
sporen van Albert Einstein. Informatie: www.tourismus.ulm.de.
Mooie Lofoten
De archipel van de Lofoten in Noord-Noorwegen behoort volgens
het Britse blad The Observer tot de allermooiste eilandengroepen
van de wereld en is de aantrekkelijkste van Europa. Over de Lofo
ten zegt het blad: 'Nergens schijnt de middernachtzon met meer
kracht als hier. Paarse bergen, groene weiden en roestrode visser-
hutten spiegelen zich in de Caribisch blauwe zee'. De Lofoten ein
digde als tweede in de wereldrangschikking van 'paradijseilan
den' achter Mnemba Island in het Afrikaanse Zanzibar.
Info: www.lofoten-tourist.no.
Freeride
In tien Zwitserse wintersportplaatsen worden gratis cursussen
voor ffeeriders (wintersporters buiten de piste) gegeven. Geduren
de een halve dag krijgen zij informatie over lawinepreventie, het
zoeken naar slachtoffers in de sneeuw en de gedragsregels voor
het skiën en snowboarden buiten de gemarkeerde en gecontro
leerde pisten. Informatie: www.seilbahnen.orq.
Kinderen met een beetje lef kunnen in het Noorderdierenpark in
Emmen laten zien of ze échte durfals zijn. Een aantal nachten in
januari, februari en maart is het mogelijk vlak naast de haaien te
slapen. In de slaapzak dicht tegen het glas van het haaienbassin
en dan maar eens kijken of je een oog dicht doet. 's Ochtends
mag je de verzorger helpen om het ontbijt voor de haaien klaar
te maken en ze dan ook voeren. Het is een van de vele activitei
ten tijdens het winterprogramma, dat bestaat uit rondleidingen,
lezingen en kijkjes achter de schermen.
Informatie op www.noorderdierenpark.nl.
fs voor een rechtgeaard republikein is de
njeroute interessant. Niet zozeer vanwege
vorstenhuis, meer voor een stuk
eriandse geschiedenis. De Oranje-Nassau's,
land en Duitsland hebben wat met elkaar,
ijfhonderd jaar. Een route door beide
len getuigt daarvan.
Hamburg
Hitzacker
Schwerin
.eeuwarden
Bremen
Speelkamer van prinses
Amsterdam
Den Haag
N ÉiD R L A N D ^^Jjngen
#Oranienburg
Apeldoorn
DUITSLAND
Buren
Dordrecht#
Bfeda
ad Pyrmont
Potsdam
Detmold
Moers
jDessa z,,
Wernigerode V 9Wort,tz
Oranienbaum
Bad
Arolsen
keuien
9 Siegen
Dillenburg
p Braunfel s
l^»* Diez
Nassau
De Oranjeroute loopt van Leeuwarden tot Hitz- |Ka|
acker en doet 28 steden aan. In volgorde van w jfl
meest logische rijroute in telegramstijl de relatie ||g4|
tussen de steden en de Oranje-Nassau's.
Leeuwarden: Hofresidentie van de Nassau's tussen
1587 en 1747; Amsterdam: Hotel The
Grand, vroeger het Prinsenhof en zo ge
noemd omdat Willem van Oranje toen hij in
1581 in Amsterdam logeerde, er verbleef.
(Terzijde: in het Paleis op de Dam heeft
nooit een Oranje geresideerd); Den Haag
Vanaf 1572 kozen de Oranjes deze stad uit
als hun residentie. Tot op de dag van van
daag, Delft: Ook wel Prinsenstad of Oran
jestad genoemd. Willem van Oranje verbleef
regelmatig in het St. Agathaklooster, op de
trappen waarvan hij in 1584 werd ver
moord. Nu het Stedelijk Museum.
Dordrecht In 1577 lieten Willem van
Oranje en zijn vrouw Charlotte de Bourbon
hun dochtertje Elizabeth hier dopen.
Breda De Heren van Breda waren telgen
uit het vorstenhuis Oranje-Nassau en Willem van Oranje
zou ook hier in de OLV-Kerk begraven.worden - waar al
tal van Oranjes begraven liggen - ware het niet dat Breda
in vijandelijke, want Spaanse, handen was, toen hij werd
vermoord.
Buren Hier werd het huwelijk voltrokken tussen Wil
lem van Oranje en diens eerste vrouw Anna van Egmond,
gravin van Buren.
Apeldoorn: Van 1686 tot 1975 was 't Loo de zomerre
sidentie van de koninklijke familie; Kleve: Hier regeer
de Johan-Maurits, gouverneur over onze kolonie Brazilië,
van de tak Nassau-Siegen;
Moers: Tweede stadhouder prins Maurits woonde hier
en de Oranjes zwaaiden er honderd jaar lang de scepter
Het slot staat er nog; Nassau Van hier stamt het Huis
van Nassau, dat later naar Dillenburg verhuisde. Delen
van het slot van Nassau zijn gerestaureerd; Wiesba
den: Ooit hoofdstad van het hertogdom Nassau. Met
nog veel 'Oranjenamen' in het straatbeeld, Diez: Hier
komt de Nassau-tak Diez vandaan, later Dietz, de Friese
tak Bekend is het slot Oranienstein dat tegelijk met het
erin gevestigde Oranje-Nassaumuseum te bezoeken is,
Braunfels Geboorteplaats van Amalia van Solms-Braun-
fels, getrouwd met stadhouder Frederik Hendrik, moeder
van koning Willem III van Engeland en mede-initiatief-
neemstervan de bouw van paleis Huis
ten Bosch; Dillenburg: Zetel van de
Nassau's, geboorteplek van Willem van
Oranje. Hier begon, volgens sommi
gen, onze vaderlandse geschiedenis;
Siegen: Twee Nassau-takken hadden
hier hun residentie, de protestante Ot-
tomsche-tak (de latere Oranjes) en de
katholieke Walramische (nu regerend
in Luxemburg);
Bad Arolsen: Geboorteplaats van de
latere koningin Emma. Het slot van de
Waldeck-Pyrmonts, waarin naar wordt
beweerd de speelkamer van prinses
Wilhelmina nog in originele staat is, is
te bezichtigen; Detmold Sinds 1582
residentie van de vorsten van Lippe, het geslacht waaruit
prins Bemhard stamt; Bad Pyrmont: Woonplaats van
Emma, die ap 21-jarige leeftijd met de 62-jarige Willem
III trouwde en door de geboorte van Wilhelmina de troon
voor het verdere geslacht veilig stelde. Het kasteel is her
bouwd en nu een museum, Wernigerode Geboorte
plaats van Juliana van Stolberg, moeder van de eerste Wil
lem van Oranje. Het slot is nog steeds intact en te bezoe
ken; Zerbst Geboorteplaats van de latere tsarina Ca-
tharina de Grote van
wie kleindochter An
na Paulowna koning
Willem II trouwde.
Van het slot resteert
alleen een geblaker
de voorgevel, Des
sau: Woonplaats
van Catharina van
Oranje-Nassau na
haar huwelijk met
Johann Georg I van
Anhalt-Dessau. Met
het fraaie slot Mosigkau; Oranienbaum Henriëtte van
Oranje-Nassau, dochter van Frederik Hendrik, liet hier
een slot bouwen dat de komende tien jaar wordt geres
taureerd; Wörlitz. Vele kunstwerken di^ Henriëtte in
Oranienbaum verzamelde vonden hun weg naar het pa
leis in Wörlitz; Potsdam Deze oud-Pruisische stad
werd tot bloei gebracht door Frederik Willem II die daar
voor talrijke Nederlandse kunstenaars en vakwerklieden
over liet komen; Oranienburg: Gaf Frederik Wilhelm
aan zijn (Haagse) echtgenote Louise Henriette cadeau. Zij
liet vele Hollandse boerenfamilies overkomen om de
streek te ontginnen; Schwerin Wilhelmina trouwde
met Hendrik van Mecklenburg-Schwerin, opa van konin
gin Beatrix. Met een indrukwekkend slot (635 kamers);
Hitzacker- Geboorteplaats van prins Claus.
Zerbst.
gere communistische Wernige-
rorde - met de vele valcwerkhuis-
jes, een historische markt en
een autovrije binnenstad hard
op weg een toeristische trek
pleister te worden - een voorbij
ganger maar op aan.
Een West-Duitser klaagt dat de
ossi's nog steeds worden voorge
trokken. Een Oost-Duitser blikt
met heimwee terug naar vroe
ger. 'Toen, meneer, toen had
den we hier geen werkloosheid
en was het leven nog betaal
baar.'
De Oranjeroute beschikt over een
eigen website: www.oranjerou-
te.nl; Informatie en het aanvra
gen van een brochure over de Oran
jeroute kan ook bij de lokale VW's,
via www.holland.com en via het
Duits Verkeersbureau in ons land,
tel. 020-697.80.66, e-mail
duitsland@d-z-t.com, www.duits-
verkeersbureau.nl. In deze bro
chure en de website veel informatie
over bezienswaardigheden e.d., ope
ningstijden van VW-kantoren en
adressen en prijsindicaties van lo-
geermogelijkheden in bijna alle ge
noemde steden.
oorGERARD CHEL
'n Dillenburg hebben ze het
prima voor elkaar. Eigen
lijk is er van het slot van
.Willem de Rijke weinig
*r over dan de van de oor-
onkelijke kasteelstenen ge-
iwde Wilhelmstoren, maar
ïoeg om jaarlijks tien-
zenden Nederlanders te trek-
n. Zij willen ruiken aan de
irtels van ons vorstenhuis, de
nje-Nassau's.
staat er een standbeeld van
i eerste stadhouder op de
grotendeels intacte kaze-
ttenvan het slot, in 2000 ont-
Iddoor koningin Beatrix. Wil-
elml, lezen wij, Prinz von Ora-
1533 Dillenburg - 1584
lift. Willem de Eerste of Wil
de Zwijger of Willem van
anje. De stadhouder die het
net leidde tegen de Spanjaar-
Doodgeschoten door huur-
Idenaar Balthasar Gerards.
Hem ligt begraven in Delft, in
grafkelder van de Oranjes
at ook Wilhelmina en Claus
jraven liggen.
lenburg dus, dat zich graag
laat afficheren als Oranjestad.
Zo zeer zelfs dat een aantal vrij
willigers vorig jaar is begonnen
met het instuderen van een mu
sical over het leven van deze
Willem van Oranje-Nassau. Het
stuk 'Der Prinz aus Dillenburg'
moet dit voorjaar in première
gaan, als het kan in de tuinen
van het vroegere kasteel en ho
pelijk in het bijzijn van op z'n
minst prins Willem Alexander
en vooral prinses Maxima.
Tonnen schuld
Stadsgids Horst Sauer en Oran
je-kenner Thomas Schmidt
doen er van alles aan dat verle
den levend te houden. Hun uit
leg, de eerste tijdens een rond
wandeling door de stad en de
tweede gedurende ons bezoek
aan het in de Wilhelmstoren ge
vestigde Oranjemuseum, is
doorspekt met feiten en feitjes
over ons koningshuis. 'Wist u
dat Willem de Rijke helemaal
niet rijk was? Toen hij stierf het
hij een schuld van ettelijke ton
nen na.' 'En waarom noemden
ze zijn zoon Willem de Zwijger?
Omdat hij z'n mond wist te hou
den, hij was niet zo'n rodde
laar.' Het is wat met die Nas
sau's en die Oranjes. De graven
van Nassau bewoonden oor
spronkelijk kasteel Dillenburg,
dat vermoedelijk voor de eerste
keer rond 1150 werd gebouwd.
Onze stadhouder heette oor
spronkelijk Willem van Dillen-
burg-Nassau. Door vererving ver
wierf hij het Franse prinsdom
Orange en de titel prins van
Oranje. Vanaf dat moment -
1544 - ontstaat het Huis van
Oranje-Nassau.
Eigenlijk stierf dit huis met de
dood van Wihem III (koning van
Engeland) in 1702 voor de twee
de keer uit. Opnieuw door verer
ving, ditmaal aan de Friese tak
van de Nassau's, Johan Willem
Friso, kon het in stand blijven.
Toen latere opvolgers hun Duit
se bezittingen moesten opge
ven, kregen de Oranje-Nassau's
het hertogdom Luxemburg. Tho
mas Schmidt heeft er voor het
museum een indrukwekkende
stamboom van gemaakt.
Over stambomen gesproken: in
Zerbst, ook al zo'n stadje aan de
Oranjeroute, halen wij bij de
VW een stamboom waarop de
relatie tussen het Huis van Oran
je en die van Anhalt, Pruisen en
Romanow uit de doeken wordt
gedaan. Niet dat daarmee het
Huis van Oranje in Europees ver
band plotseling zo machtig en
belangrijk was. Nee, vergeleken
met de Oostenrijks-Hongaarse
Habsburgers en de Spaanse
Bourbons, stelden de Oran
je-Nassau's niet zo veel voor. Pi
kant is wel dat de Oranjes bijna
vijfhonderd jaar aan de macht
zijn.
Oost-Duitsland
Ook de niet-monarchist heeft
aan de Oranjeroute voldoende
houvast omdat met de historie
van de Oranjes tegelijkertijd
een stuk vaderlandse geschiede
nis wordt verteld. En de route
biedt meer dan louter weetjes
en watjes rond prinsen en prin
sessen. Zeker zo interessant is
het landschap, zeker vanaf Dil
lenburg. Eerst doorkruisen we
de fraai glooiende natuur van
het Saueriand, later, voorbij Bad
Pyrmont toeren we door de op
vele plekken nog ongerepte
Harz. En in Bad Pyrmont kun
nen wij de verleiding niet weer
staan een kuurbad uit te testen.
De regio leent zich ook prima
voor wandelingen en fietstoch
ten. Bij de VW's in de dorpen
verkopen ze routekaartjes.
De Harz voert ons door het
grensgebied met voormalig
Oost-Duitsland. Zo nemen wij
vanaf Bad Harzburg de binnen
weg naar Stapelburg/Eckertal
waar een simpel monument her
innert aan de omwenteling op
11 november 1989. Behalve his
torische waarde heeft zo'n plek
een emotionele lading. Onbarm
hartige vopo's hielden er wanho
pige burgers tegen. Niet zelden
met dodelijke afloop.
Neem je de snelweg dan mis je
dit punt en rijd je ongemerkt de
vroegere DDR binnen. Maar je
ziet het direct aan de betonnen
woonblokken in de voorsteden
van plaatsen als Islenburg, Sta
pelburg en Wernigerode. Wat
een verschil met de liefelijke
huisjes aan gindse zijde.
Ach ja, die omwenteling, het is
nog steeds een teer punt. Schiet
er op een terrasje van het vroe-
Slot
Pyrmont.
ALICE PLEKKENPOL
in toeristen in Nederland wordt
dit jaar verwacht dat zij met ande
re ogen rondkijken. En vooral let
ten op architectuur en design,
thema voor 2004. Hoewel er
grote evenementen of ex-
ftties zijn gepland, ver
fde organisatie Toeris-
Recreatie Nederland dat
v s en andere toeris-
instanties op het the-
p inspelen.
buitenlanders hebben
e'angstelling voor onze ar-
meriuuren design', zegt TRN-woord-
l er en van den Anker, 'Nederland
F w vol mee, je moet het alleen wil-
pzien.
Den Haag, daar is rond
^tion een compleet nieu-
0ntstaan. Of ga eens naar Am-
nd f tik 3ar het Java-eiland, KNSM-ei-
0 Jburg. Daar worden reeds diver
se architectuurrondleidingen
aangeboden.'
De aftrap voor Architectuur De
sign gebeurt op de Vakantiebeurs. Wij
maakten alvast een rondje door Neder
land.
Erasmusbrug, Rotterdam
Grote schrik toen de Erasmusbrug kort
na de opening in 1996 al onder de eerste
de beste Hollandse storm dreigde te be
zwijken. Maar met enige aanpassingen
werd het nieuwste visitekaartje van Rot
terdam gered. De brug van architect Ben
van Berkel verbindt de Kop van Zuid en
het stadscentrum. Het meest opvallend
is de 139 meter hoge, achterover hellen
de 'geknikte' pyloon van staal. De brug
is achthonderd meter lang en ruim der
tig meter breed. Een aanzienlijk kleiner
exemplaar staat in Madurodam.
