Een kwart eeuw na Rode Khmer Militairen onder juridisch vuur l PZC PZC i Ook Peking legt roken aan banden Cambodja kent evenveel slachtoffers als collaborateurs Pol Pot Psychologie is wapen tegen Iraaks verzet 1 S 7 januari 1954 woensdag 7 januari 2004 door Ker Munthit Als administrateur van S-21, de meest gevreesde gevange nis van het Rode Khmer-regime in Cambodja, kreeg Suos Thy van zijn superieuren een lijst met gevangenen. Iedere naam op de lijst werd gevolgd door de Woorden 'Vernietig. Vernietig'. Suos Thy streepte de namen door in het gevangenisregister, waarna de cipiers de gevange nen uit hun cel haalden en ter dood brachten. De meeste gevan genen werden doodgeknuppeld, om geen kostbare munitie te ver spillen. Vandaag is het een kwart eeuw geleden dat het Rode Khmer-be wind viel en Cambodja werd ver lost van deze wreedheden. Het 55-jarig jubileum brengt hoop dat de leden van en collabora teurs met het regime eindelijk gedwongen zullen worden om verantwoording af te leggen Voor hun gruweldaden, liefst voor een door de Verenigde Na ties gesteund tribunaal. Het bewind van de communisti sche Rode Khmer over Cambod ja duurde slechts vier jaar, van jl 975 tot 1979. maar het liet die pe sporen na. In haar streven het land om te vormen tot een .agrarisch Utopia' veranderde de beweging Cambodja met ge weld in één groot werkkamp, waar hongersnood en ziektes heersten. Wie niet meewerkte werd geëxecuteerd. Het experi ment kostte aan ruim 1,7 mil joen Cambodjanen het leven. Het Vietnamese leger maakte op 7 januari 1979 een einde aan het 'schrikbewind van de Rode Kh- hier door de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh in te ne men. maar geen van de leiders van de beweging kwam tot nu toe voor de rechter. De ooit zo gevreesde voorman van de Rode Khmer, Pol Pot, stierf in 1998 als een oude, zieke man in het Cambodjaanse oerwoud. Na vijf jaar onderhandelen hebben de VN en de Cambodjaanse rege- door Jason Keyser Ze roepen hun collega's op wat meer respect voor de be volking te tonen bij nachtelijke invallen in Iraakse huizen. De Psychological Operations-eenhe- den van het Amerikaanse leger in Irak hebben geen zware wa pens, maar hun werkwijze in de .strijd tegen het Iraakse verzet is ,Soms even effectief als die van bewapende eenheden. Üe hoofdtaak van jdfi leden van Psychological Operations, ook wel 'psyop' genoemd, is het voor komen of wegnemen van de wrij- Ving tussen de Iraakse bevol king en de Amerikaanse bezet- 'ter. In teams van hooguit drie man ti-ekken ze door steden om te pi-aten met de politie, stam hoofden, geestelijk leiders, lera ren en andere burgers en vragen zij hen te helpen het verzet er van te overtuigen hun strijd te staken. Ook pi'oberen ze hun col lega-militairen te leren om het vei'trouwen van de Irakezen te winnen. „In het allerslechtste ge val willen we dat de Irakezen ons zien als een noodzakelijk kwaad. In het beste geval, als de oplossing", zegt sergeant Ervin Willis (35) van de 362ste Psycho logische Operaties-Compagnie. Vrouwen Willis, een kenner van het Ara bisch, probeert Amerikanen ■vooral één ding bij te brengen: yespect voor de Iraakse culture le waarden bij invallen in hui zen op zoek naar wapens en ver dachten, en boven alles x-espect ■voor de privacy van de Iraakse vrouwen. „Vrouwen hebben mi- ilitaii'en gesmeekt hun kamers iniet binnen te komen", zegt Wil lis. „Dan denken die soldaten: 'O, ze hebben vast iets te verber gen'. Nee man, ze staan daar ge woon in hun nachtkleding." Psyop heeft het gebruik van luidsprekers aangeraden om aan te kondigen dat Amerikaan se militairen op het punt staan huizen binnen te gaan. „Het Werkt. Ze hoeven geen deui-en meer in te trappen", zegt een col lega van Willis. Hard optreden tijdens zoekacties wekt vaak Avoede op, in soms zo grote mate dat er nieuwe vijanden door ont staan of Irakezen die behulp zaam hadden willen zijn onver schillig worden. De invallen worden daarom sinds kort vrien delijker uitgevoerd. AP Cambodjaanse scholieren aanschouwen schilderijen over de wreedheden tijdens het regime van Pol Pot. ring eindelijk overeenstemming bereikt over de volmachten van een genocide-tribunaal dat, naar velen hopen, dit jaar zijn werk zal beginnen. Voor het tri bunaal formeel is geïnstalleerd, rijst echter al de oude vraag waar veel tribunalen en waar heidscommissies zich voor ge plaatst hebben gezien: wie is schuldig, zij die de bevelen ga ven of zij die de bevelen uitvoer den? Of moeten zelfs die mensen verantwoordelijk worden gehou den die slechts de radertjes vormden van de macabei'e moordmachine van de Rode Kh mer, zoals de administrateur Su os Thy? De 52-jarige Suos Thy ziet zich zelf als een slachtoffer van de Rode Khmer, die werd gedwon gen tot zijn daden omdat hij an ders zou woi'den veimoord. Hij ziet het ti'ibunaal als een kans om zijn naam te zuiveren en ook om voor zichzelf gerechtigheid te vinden - hij verloor vier kinde- ren tijdens het bewind van de Rode Khmer. Hij erkent dat hij de moorden in S-21, waar nu het Tuol Sleng-Genocidemu- seum in gevestigd is, vergemak kelijkt heeft. Maar hij ziet zich zelf ook als een oveiievende van het schrikbewind. „7 Januari 1979 heeft ook mijn leven ge- red", zegt hij. Zo'n zestienduizend gevange nen passeerden in vier jaar de poorten van S-21 voor zij wer den veimoord bij de massagra ven van Choeung Ek buiten Phn om Penh, een plek die nu geldt als een van 's werelds grimmig ste toeristische trekpleisters. Van slechts veertien gevange nen is bekend dat zij hun ver blijf in S-21 hebben overleefd. Overleving Huy Vannak, een onderzoeker van een Cambodjaans centrum dat bewijzen verzamelt tegen voormalige leden van de Rode Khmer, beaamt dat ex-medewer kers van S-21 als slachtoffers kunnen worden beschouwd. Ze werden op jonge leeftijd ge dwongen 'in communistische ideologie ondergedompelde ab solute instrumenten' te worden, zegt hij. Volgens hem voerde Su- foto Chhoy Pisei/AFP os Thy bevelen uit 'in ruil voor overleving', waarbij hij erop wijst dat bij de airestatie door de Rode Khmer van een persoon die weigerde zijn werk te doen ook zijn hele familie werd opge pakt. De 72-jarige Chum Mey en de 58-jarige Vann Nath, twee van de veertien overlevenden van S-21, zijn verbaasd over het feit dat een medewerker van S-21 zichzelf onschuldig durft te noe men. „Als hij al slachtoffer is, wat zijn wij dan?", zegt Vann Nath Volgens hem is het 'kris talhelder' dat Suos Thy schuld heeft aan genocide, omdat hij langs de cellen ging 'om de na men van mensen op te noemen die met vrachtwagens naar het In Verenigde Staten en Groot-Brittannië tal van aanklachten over geweld door Ans Bouwmans en Esther Gotink Het schietincident van de Nederland se marinier in Irak zou ook in de Ver enigde Staten en in Groot-Brittannië tot een onderzoek hebben geleid. In deze lan den lopen tal van aanklachten en onder zoeken naar geweldsexcessen van militai ren. Volgens majoor Pete Mitchell van het Central Command, het regionale hoofd kwartier van de Amerikaanse strijd krachten in Tampa (Floiïda) dat over de gevechtstroepen in Irak gaat, lopen er 'talrijke' onderzoeken naar incidenten op de grond waarbij Amerikaanse militai ren betrokken waren. Voor zwaardere vergrijpen wordt een zogenaamd artikel 32-ondei-zoek ingesteld dat kan leiden tot een zaak voor de krijgsraad. Central Command heeft geen ovtei-zicht van het aantal onderzoeken en Mitchell weet evenmin hoeveel daarvan tot een admini stratieve straf of een vei'oordeling door de krijgsraad, hebben geleid. Eugene Fidell, voorzitter van het Natio nale Instituut voor Militair Recht in Was hington, zegt dat een schietincident zoals die waarbij de 43-jarige Nederlandse ma rinier betrokken was, in de VS zeker tot een artikel 32-ondex-zoek zou leiden. De Nederlandse militair zou een Irakees van af grote afstand in de rug geschoten heb ben, en dat is moeilijk in overeenstem ming te brengen met de geweidsinstruc- ties, aldus Fidell. Volgens de expert klopt het beeld niet dat de Amerikaanse strijdkrachten hun eigen mensen met zachte hand behandelen. Maar ondanks berichten over Amerikaans geweld tegen ongewapende aanhangei's van ex-dicta tor Saddam Hoessein of burgers die bij schietincidenten om het leven zijn geko men, kent Fidell geen enkel voorbeeld van een militair uit de VS die is aange klaagd voor het onrechtmatig doden van een Irakees. zachtende omstandigheden. Hij vreesde voor het leven van zijn mannen. Hij heeft een boete gekregen, is ontheven van zijn functie en met vervroegd pensioen ge stuurd. Mishandeld De tweede zaak betreft acht mariniers, onder wie twee officieren, die Iraakse krijgsgevangenen zodanig hebben mis handeld dat een van hen waarschijnlijk daaraan is overleden. Het incident vond plaats begin juni, en twee van de betrok kenen zijn in oktober aangeklaagd voor dood door schuld, de rest voor mishande ling. De militairen verblijven op een ma riniersbasis in de buurt van San Diego, en hun pi'ocedure is nog met afgerond. En maandag werd bekend dat drie mili- tairen die in mei enkele krijgsgevange nen hebben mishandeld uit het leger zijn ontslagen. Ze zijn niet voor de kiijgsraad gekomen. In Groot-Brittannië lopen volgens een wooi'dvoerder van het ministerie van De fensie 'meerdere aanklachten tegen indi viduele Bi'itse militairen die in Irak die nen of hebben gediend'. „Ik kan geen aan tallen en geen namen noemen, want het betreft nog lopende ondei'zoeken. De claims zijn ingediend door verschillende partijen, uiteenlopend van Iraakse bur- gers en mensem-echtenorganisaties tot collega-militairen en overheidslichamen. Elke aanklacht wordt serieus in behande ling genomen." Tot nog toe zijn geen Britse militairen in hechtenis genomen. Ook zijn vooi'alsnog geen zaken bekend die te maken hebben met militairen die op burgers hebben ge schoten, aanklachten die zijn uitgelekt naar de Britse pers betreffen martelin gen. „Mocht een soldaat persoonlijk ver antwoordelijk worden gesteld voor dood slag of mishandeling in Iraaks oorlogsge bied, dan kan hem levenslange gevange nisstraf worden opgelegd", aldus de de fensiewoordvoerder. „Een zaak zoals die zich nu voordoet in Nederland, zou dus eveneens hier kunnen plaatsvinden. Al leen is daar op dit moment geen sprake van." Opgeknoopt De Britse militaire politie is eind voiige week een onderzoek begonnen naar de dood van een jonge Iraakse burger, die zou zijn bezweken aan mishandeling door Britse militairen. Baha Mousa, een hotelreceptionist en zoon van een Iraak se kolonel, overleed drie dagen nadat hij samen met zeven anderen gevangen was genomen. Volgens de overlijdensakte was 'zuui'stofgebrek' de doodsoorzaak, maar medegevangenen hebben getuigd dat Baha werd opgeknoopt en een kap op Smartengeld Volgens de Blitse krant The Guardian zou er door het Amexikaanse leger inmid dels wel zo'n anderhalf miljoen dollar smartengeld zijn betaald aan nabestaan den van Irakezen die door Amerikaanse schuld zijn omgekomen. Slechts diie krijgstuchtzaken waarin ge weld tegen Irakezen een rol speelde zijn in de publiciteit gekomen. De eerste be treft een 42-jarige kolonel die is vexwolgd omdat hij in augustus in Saba al Boor een Iraakse krijgsgevangene dreigde met geweld (hij schoot ook twee keer met zijn pistool) om informatie over een mogelij ke guerrilla-aanval af te dwingen. Deze kolonel is uiteindelijk niet voor de krijgsraad gekomen, maar hij is admini stratief bestraft. Hij bekende schuld, had een smetteloos verleden en er waren ver executieterrein werden ge bracht'. Vann Nath wist te over leven omdat hij zo goed was in het schilderen van portretten van Pol Pot. Chum Mey, een automonteur, herinnerde zich dat hij nooit in de ogen van zijn cipiers durfde te kijken. Hij overleefde twaalf dagen van voortdui'ende marte ling die hem troffen, omdat hij ervan verdacht werd lid te zijn van de Amerikaanse inlichtin gendienst CIA. Zijn folteraars trokken zijn teennagels uit, bra ken zijn vingers en gaven hem elektrische schokken. Op dag dertien, nadat hij twee keer be wusteloos was geraakt door de elektrische schokken, 'bekende' hij. „Ik vertelde dat ik voor een Amerikaanse vlag was beëdigd als CIA-agent. Ik verzon vijftig tot zestig namen die zij allemaal opschreven." Hij voegt eraan toe dat hij helemaal niet wist wat de CIA eigenlijk was, maar 'door te liegen dat ik een CIA-agent was, bleef ik langer leven, stelde ik mijn dood uit'. Hij en de overige gevangenen van S-21 werden bevrijd toen de Vietnamezen Phnom Penh binnentrokken. Een dag later zag hij hoe zijn vrouw en jong ste zoon door een soldaat van de Rode Khmer werden neergescho ten in een rijstveld. Vlucht „Vlucht! Vlucht! Ze vermoor den me nu", waren haar laatste woorden in Chum Meys herinne ring. Hij zegt dat zijn vrouw nooit uit zijn gedachten is ge weest. „Voor haar is er nog steeds geen gerechtigheid ge weest." Na de val van de Rode Khmer mengde Suos Thy, de admini strateur van S-21, zich onder de boerenbevolking in Sa'ang ten zuiden van Phnom Penh. Hij hoedt varkens in zijn achter tuin. „Ik weet dat ik een regime heb gediend dat gemoord heeft en inhumaan was. Maar wat mensen ook van mij zeggen, ik heb het overleefd." AP China is de grootste tabaks- markt in de wereld. Maar de roker heeft ook hier niet lan ger vrij baan. Peking volgde het voorbeeld van het Westen, de roker wordt langzamer hand vogelvrij verklaard. door Gert-Jan Broere Wie in de Chinese stad Kanton vanaf volgende maand een rokende chauffeur aantreft achter het stuur van zijn taxi, mag de auto verla ten zonder te hoeven betalen. De chauffeur loopt niet alleen het ritgeld mis, maar hij kan voor het negeren van het rook verbod ook zijn taxilicentie kwijt raken. Roken is in 's we relds grootste sigaretten- markt niet vanzelfsprekend China telt 350 miljoen rokers, eenderde van het wereldto taal. Tweederde van de Chine se mannen steekt geregeld een sigaret op. Dat maakt de tabaksindustrie, die bijna ge heel in handen is van de staat, tot de lieveling van de minister van Financiën. Vorig jaar werd er liefst 13 miljard euro aan winst en ac cijnzen mee binnen gehaald. Daarmee zorgt roken en alles wat er mee samenhangt jaar lijks voor zeker tien procent van de inkomsten van de Chi nese schatkist. Keerzijde Maar er is een keerzijde, die vooral op het bord van de min der bedeelde minister van Volksgezondheid terecht komt. Dagelijks sterven tweedui zend mensen aan ziekten die het gevolg zijn van roken. Vol gens berekeningen zullen dat er in 2050 zo'n achtduizend per dag zijn als de huidige trend zich voortzet. Het betekent een enorme aan slag op een gezondheidssys teem dat nu al overbelast en inadequaat is, zoals |^e sars-epidemie overduidw— heeft aangetoond. Het staatsmonopolie op IT bak wordt van alle kanten^ der vuur genomen. HoedL keiharde cijfers ontbrMi zijn sigaretten op af standi meest gesmokkelde prodi in China, zowel in hoevi heid als in waarde. Bovendien is er een florere de industiie waar 'namaaisvai garetten' worden gemai door fabrikanten die tf-TE over een (staats)licentie i|he schikken. Voor de Chinese regering het al jaren een kwestie? - het afwegen van het goede) gen het kwade. Jarenlang K' de tabaksindustrie in 1 .e voordeel, puur op financi |e gronden. Maar de weegschaal lijktijn, naar de andere kant door slaan. China tekende nova ber vorig jaar als 77e lidsta va van de Verenigde Naties no verdrag op de controle vann bak. Begin En daarmee krijgt de ti-rookcampagne steeds na1 vaart. Meer en meer openfejj gebouwen staan roken t meer toe en in het straatbe van de grote steden vers: nen afschrikwekkende pi0D ters die waarschuwen voo gevaren van roken. yf Het is nog maar een begin. Als het parlement dit va g; jaar het convenant beki«cra tigt, staan rokers nog m .a veranderingen te wacht ge De meest in het oog spring Di de: geen reclames en spon ic ring van sigarettenmerk a; meer, en waai'schuwingen: of meer dan helft van de vajJo king van het pakje zal i slaan. Dat is aanzienlijk m.eer:^1 het ene kleine regeltje in» minutieus lettertype- dar j meldt dat roken slecht ïi 1 de gezondheid is. GPD kreeg, waarna hij is geschopt en gesla gen. Toen zijn dode lichaam aan familie werd overhandigd, bleek hoe ernstig hij was toegetakeld. Het Britse ministerie van Defensie bood 6500 euro compensatie, maar dat werd af geslagen. De familie wil het ministerie voor de rechter dagen. Zolang het onder zoek gaande is, ontspringen individuele militairen de dans en mogen zij gewoon doorwerken. Vorkheftruck Een ander onderzoek betreft eveneens mishandeling door een Brits peloton. De 18-jarige militair Gary Bertlam werd af gelopen mei opgepakt toen hij tijdens een verlof in Groot-Brittannië een fo torolletje liet ontwikkelen waarop on menselijke handelingen tegen Iraakse ge vangenen te zien waren. Zo zou hij met zijn maten een man hebben gekneveld en aan een vorkheftruck hebben gehangen, die vervolgens werd rondgereden door een Britse collega-militair. Andere Irakezen bleken gedwongen voor de camera seksuele posities in te nemen. Bertlam werd aanvankelijk in militaire hechtenis genomen, maar na ondervra ging weer op vrije voeten gesteld. Het onderzoek loopt nog, maar de ver wachting is dat er geen verdere repriman des volgen. GPD BABY - Tijdens een vlucht van Schiphol naar Montreal is gis terochtend een baby geboren. Mevrouw J. Johannes-Van Gel deren beviel tien minuten voor dat het toestel een tussenlan ding zou maken op Newfound land van een dochter. Moeder en kind maken het uitstekend. KANTOOR - De Belasting dienst in Middelbui'g neemt binnen enkele weken zijn in trek in het gebouw in de Lan ge Noordstraat in Middelbui'g. Het ontvangkantoor, dat op Vlissingen, Souburg en Rit- them na heel Walcheren be strijkt, was ruim twaalf jaar gevestigd in enkele vertre! van de "Bogard-zaal", het door het bombardema mei 1940 uit het voora Oost-Indisch Huis in dam was verdreven. Doe?1 slechte bereikbaarheid re de het al jaren klachten, KOUDEGOLF - Europa gebukt onder de gevolgen de kou. De sneeuwval Noqrd-Italië blijft aanho» In Vincenza liepen honda auto's vast in de sneera treinen reden met vertraj De havens aan de boven) van de Rijn zijn nacht dichtgevi'oren. Britse troepen nemen posities in bij een betogende groep Iraakse ex-militairen in Basra. foto Atef Hassan/RTR Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationpark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax:(0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Middelburg: Buitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax:(0118)493009 E-maïl: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Fax: (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111)454647 Fax: (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17,00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30 tot 17.00 uur Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden: zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen: 0800-0231231 (bij acceptgirobetaling geldt een i toeslag) per maand: 19,45 per kwartaal: 56,60 per jaar: €217.00 Voor toezending per postgeld!» toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen r uitsluitend schriftelijk, 1 maandjB het einde van de betaalperiode g PZC, t.a.v. lezersservice, k Postbus 314460 AA Goes F Losse nummers per stuk: I maandag t/m vrijdag: 1,20 r zaterdag: 1,70 ft Alle bedragen zijn inclusief 6%Pjc Bankrelaties: ABN AMR O 47.70.65.597 Postbank 35,93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden bi uitgevoerd overeenkomstig de L Algemene Voorwaarden van r Wegener NV en volgens de Rew® voor het Advertentiewezen U Overlijdensadvertenties: g maandag t/m vrijdag: fi tijdens kantooruren i zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0113)315555 Fax. (0113)315549 Personeelsadvertenties: Tel: (0113)315540 Fax:(0113)315549 Rubrieksadvertenties (kil Tel. (0113)315550 Fax. (0113)315549 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114)372770 Fax:(0114)372771 Internet: www.pzc.nl/adverter# leintflv - 5 c I Auteursrechten voorbehouden Uitgeveri| Provinciale Zeeuwse Courant BV Is aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgonomen in een (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig de derden. Als u op deze informatie geen piijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden! Postbus 314460 AA Goes. Behoort tot LUEC]EI"lgr c

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 4