Wrakkenruiming is bijna gereed
PZC
De Watertoren laat zich
ontdekken door het oor
1
PZC
NS-fietsenstallingen flink duurder
Marica werkt met
afval en toeval
Alleen resten sleepschip en hoop zandsteen moeten nog weggehaald
lezers schrijven
kunst
0800 - 0231 231 (GRATIS)
Irak
V erzor gingsstaat
Concertzaal II
Kristalnacht IV
Kernergie VI
Kernenergie V
woensdag 7 januari 2004
door Ben Jansen
VLISSINGEN - De wrakken-
ruimers in de Westerschei de zijn
bijna klaar. Volgende week ver
wijdert de bok Rambiz even ten
oosten van de Bocht van Bath de
resten van een sleepschip. Ook
moet in de bocht nog een hoop
zandsteen worden opgeruimd.
Dan zit de grootste verwijde
ringsoperatie van scheepsres-
ten en andere obstakels sinds de
Tweede Wereldoorlog erop.
In verband met de in 1997 en
1998 uitgevoerde verdieping
van de vaargeul in de Wester-
schelde moesten ongeveer vijf
tig wrakken, steenhopen, pon
tons, containers en dergelijke
obstakels worden weggehaald.
In 1998 én 1999 zijn er elf opge
ruimd. De Nederlands-Belgi
sche aannemingscombinatie
Consortium Wrakkenberging
Westerschelde (CWW) is sinds
begin vorig jaar bezig met de
overige 38, die in één bestek zijn
aanbesteed.
CWW had twee jaar de tijd om
de drempels in de vaargeul en de
noodankergebieden vrij van ob
stakels te maken. Mede dankzij
de inzet van twee grote bokken,
de Rambiz en de Taklift 4, ver
liep het werk in een hoog tempo.
De bokken konden overweg met
een elf meter brede grijper,
waarmee de wrakken schijn
baar moeiteloos aan stukken
werden gescheurd.
De tijdwinst die deze manier
van werken opleverde, ging
overigens deels verloren omdat
vervolgens meer kleinere brok
stukken moesten worden opge
ruimd dan de aannemerscombi
natie had verwacht.
Inmiddels zijn 33 van de 38 lo
caties obstakelvrij opgeleverd.
CWW is momenteel bezig met
opschoonwerk op drie plekken.
Eind deze week maakt een zui
ger het wrak van het sleepschip
bij de Bocht van Bath groten
deels zandvrij, zodat de Rambiz
erop aan het werk kan.
Tenslotte wordt in de Bocht van
Bath de hoop zandsteen aange
pakt. Dit obstakel kreeg vorige
maand extra aandacht omdat
werd gesuggereerd dat het mo
gelijk een rol heeft gespeeld bij
de aanvaring tussen de Pelican I
en de Maersk Bahrein afgelopen
zomer. Projectleider H. Ringel-
berg van Rijkswaterstaat heeft
zich daarover verbaasd: ,,We
hadden het opruimen van die
hoop al op het programma
staan. Als hij echt risico's zou
hebben opleverd, had toch wel
iemand gezegd dat we hem met
spoed moesten opruimen."
Rijkswaterstaat en CWW zijn
nog met elkaar in overleg over
de nasleep van de berging van
het grootste wrak: de Alan A.
Dale die in mei en juni uit de Pas
van Borssele is gehaald. Dit
schip bleek veel munitie te be
vatten. In Vlissingen-Oost,
waar de scheepsresten aan wal
worden gebracht, ligt nu nog
een 3400 kubieke meter grote
hoop zand en klei met staal- en
houtresten, waarvan wordt ver
ondersteld dat er nog scherpe
patronen in zitten. De verwer
king van de scheepsresten is een
zaak voor de aannemerscombi
natie, maar in het contract is
overeengekomen dat de veilig
heid met het oog op eventuele
munitie een zaak voor Rijkswa
terstaat is.
Beide partijen hebben nu beslo
ten een deskundige van TNO in
de arm te nemen die een bindend
advies zal uitbrengen over de
manier waarop dit restant van
de Alan A. Dale het best kan
worden aangepakt.
Het is de bedoeling dat eind fe
bruari officieel wordt stilge
staan bij de voltooiing van de
wrakruiming.
door Harmen van der Werf
MIDDELBURG - Wie zijn fiets
bewaakt wil stallen bij NS-sta-
tions, is sinds begin dit jaar zo'n
tien procent duurder uit. Voor
bromfietsen is de verhoging nog
forser. Een dagkaartje kost
sinds 1 januari drie euro, terwijl
dat vorig jaar nog 1,70 euro was.
„Fietsers vinden het natuurlijk
vervelend dat ze weer meer
moeten betalen", laat een mede
werker van de NS-fietsenstal-
ling weten, „maar bromfietsers
haken gewoon af. Zij laten hun
bromfiets tegenwoordig liever
buiten staan, ondanks het risico
van diefstal of beschadiging."
Een dagkaartje voor de fiets
kostte vorig jaar één euro, nu
1,10 euro. „Als ze voor het eerst
in het nieuwe jaar hier komen,
geven ze die éne euro nog om te
betalen", vertelt een perso
neelslid van de Vlissingse stal
ling, „maar dan moet je zeggen
dat de prijs is verhoogd. 'Al
weer', krijg je dan regelmatig te
horen."
Risico
De Vlissinger heeft evenmin als
zijn collega in Middelburg ge
merkt dat fietsers wegblijven.
„Ik kan me ook niet voorstellen
dat mensen voor zo'n bedrag
een risico nemen. En de vaste
klanten, zoals scholieren, hou je
toch." Zij moeten nu voor een
maandkaart 9,80 euro betalen
tegen vorig jaar negen euro en
voor een jaarkaart 84 in plaats
van tachtig euro.
De NS-fietsenstallingen zijn
niet vrij om hun tarieven vast te
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - De exposities in
het Vlissingse kunstcentrum
deWillem3 lopen gelijk op met
die in De Watertoren Oost-Sou
burg. Behalve van Hans Wil
schut (al beschreven in de PZC)
is in deWillem3 ook werk te zien
van de Surinaamse Rotterdam
mer Dwight Marica. Met thea
ter De Wegwijzer ip Nieuw- en
Sint Joosland wordt samenge
werkt voor een expbSitie van fo
to's van Erwin Olaf.
De beelden van Marica zijn een
pleidooi voor de verbeeldings
kracht. Ze zijn grotendeels ge
maakt van afval en mede onder
invloed van toeval tot stand ge
komen. Dat laatste geldt in ie
der geval voor de dertig video-
stills die in Vlissingen worden
getoond. Het lijken kleurige ab
stracte schilderijen. Dat klopt
in feite ook, want Marica laat
verf in een bamibakje lopen en
roert daarin. Dat proces filmt
hij. Uit de video's kiest hij ver
volgens beelden die hij wil af
drukken, een werkwijze die hij
'gestuurd toeval' noemt. De
kleuren en vormen suggereren
van alles, uiteindelijk blijft het
verf. Net als bij een schilderij.
Marica heeft ook ready mades in
zijn expositie opgenomen. Hij
laat instructieplaten zien die
kennelijk uit een academisch
ziekenhuis komen, of wellicht
uit het biologielokaal van een
middelbare school. Door ze in
een tentoonstellingsruimte te
hangen, krijgen ze een andere
functie. Temeer omdat er een sa
menhang is met andere beelden.
Zo heeft Marica ook een sculp
tuur gemaakt van een oud ziek-
huisbed uit het Amsterdamse
Wilhelmina Gasthuis. Bij hem is
het een soort draaimolen ge
worden waarin twee figuren
hangen, volgens hem vader en
Advertentie
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
Fietsen bij het station in Goes.
stellen. Overal, van Goes tot in
Groningen, moet dezelfde prijs
worden betaald. De NS die de
stallingen ook subsidieert, be
paalt.
„Wij krijgen de nieuwe tarieven
voor het nieuwe jaar in decem
ber binnen en we moeten die
doorvoeren", aldus de stalling
medewerker in Vlissingen.
Ronduit belachelijk noemt hij
overigens de kosten voor een ba-
gagekluis. Die zijn verhoogd
van 2,70 naar drie euro per dag,
Bij de Fietsersbond zijn nog
geen opmerkingen over de nieu
we stallingtarieven binnenge
komen, laat persvoorlichtster
A. de Jong weten. „Een beetje
verhoging heb je altijd"zegt zij
„ook wij hebben de contributie
zoon. Het is een dubbelzinnig
beeld. Hangen de twee figuren
vol overgave in een kermistoe-
stel of hangen ze voor lijk in een
ziekenhuis?
Met simpele middelen weet Ma
rica sterke beelden te maken.
Zoals de twee zwarte kleifigu-
ren die met oude kleren zijn
aangekleed. Een jongen in een
Polizei-jasje neemt een oudere
man bij de hand. De man is van
af het middel afgebeeld, de jon
gen helemaal. Het jasje sticht
verwarring. Wordt de man ge
holpen of ingerekend? In al zijn
eenvoud is het beeld van een ge
le stembus met daarboven een
verscheurde lap skai het mooist.
Wie er afval in wil zien, ziet er
afval in. Maar is dat niet een en
gel die zich uit die romfnelton
losmaakt?
Olaf
Werk van de succesvolle foto
graaf Erwin Olaf is eerder in
deWillem3 te zien geweest. Dit
maal hangen foto's uit zijn Wag-
nerserie (tien werken in zwart
wit) in Studio 7 van het kunst
centrum. In theater De Wegwij
zer in Nieuw- en Sint Joosland
zijn foto's te zien uit zijn serie
Theater en Filmproducties
(vijftien werken in kleur). Olaf
is zowel een societyfotograaf als
een kunstenaar die graag zijn
publiek shockeert. Vaak combi
neert hij beide kanten. Behalve
confronterend zijn Olafs foto's
ook humoristisch.
De exposities van Dwight Mari
ca en Hans Wilschut zijn t/m 18
jan te zien in deWillem3 in Vlis
singen, de foto's van Olaf t/m 15
febr. Open do t/m zo van 12-17
uur.
Een van de installaties in de Watertoren.
foto Lex de Meester
De foto's van Olaf in De Wegwijzer
in Nieuw- en Sint Joosland zijn te
zien t/m 28 febr, za van 13-17 uur,
tijdens voorstellingen en op af
spraak (0118-602741).
doorErnst Jan Rozendaal
OOST-SOUBURG - Kijken is bij kunst vaak
belangrijker dan luisteren. Bij de geluidsin
stallaties die Petra Dubach (1954) en Mario
van Horrik (1956) in de Watertoren in Oost-
Souburg hebben gecreëerd, gaat het luiste
ren aan het kijken vooraf. Het geluid stuurt
de manier waarop bezoekers naar de ruimte
kijken.
Van Horrik is popmuzikant geweest en
Dubach danseres. Ruim twintig jaar wer
ken ze samenMet de tijd zijn hun projecten
steeds meer opgeschoven in de richting van
de beeldende kunst. Uiteindelijk zijn ze ge
luidssculpturen gaan maken.
Hun werk is behoorlijk abstract. Wie arge
loos de Watertoren binnenstapt, zal in eer
ste instantie geen touw kunnen vastknopen
aan de kakofonie van geluid die hem over
valt. Maar wie de geluidsbeelden van Van
Horrik en Dubach op zich laat inwerken,
begint anders aan te kijken tegen de ruimte
waarin ze staan opgesteld.
De twee kunstenaars hebben de gehele Wa
tertoren tot hun beschikking. Op de eerste
verdieping hebben ze zesendertig gedeelte
lijk met water gevulde glazen kommen op
gesteld met sensoren die trillingen meten en
twee boxen die versterkt het geluid weerge
ven dat daarvan het gevolg is. Een verdie
ping hoger zijn het zeven koperen buizen die
fungeren als orgelpijpen. Onderaan de bui
zen zijn ventilatoren bevestigd. Ook in deze
ruimte registreren sensoren de bewegingen
van bezoekers.
Van de sensoren gaat een signaal naar de
ventilatoren. Opnieuw hebben de bewegin
gen van de bezoeker dus invloed op het ge
luid dat via boxen weerklinkt.
De variant in het waterreservoir is de mooi
ste. Daar hangen zes koperen platen die
lichtjes trillen als bezoekers er langs lopen.
Bovendien registreren ook hier sensoren de
bewegingen. Uit drie boxen klinkt keihard
het resultaat, nog het best te omschrijven als
industrieel gebrom. Doordat in de ronde
ruimte spotjes staan opgesteld, is een in
drukwekkend schouwspel van schaduw en
weerspiegeling gecreëerd. Op de onder het
waterreservoir gelegen derde verdieping is
de voortgang waarneembaar van een pro
ject dat zich uitstrekt naar de Vlissingse
zusterstad Taganrog in Rusland en Govan
Mbeki in Zuid-Afrika. Via e-mail wordt het
woord geluidskunst dagelijks naar die ste
den gestuu rdwaar iemand het opschrijft en
het naar een van de andere steden mailt.
Daar leest iemand het weer op. Dat lijkt op
het bekende spelletje van het woord dat een
aantal mensen in eikaars oor fluisteren en
dat stap voor stap verandert. Met kleine ko
peren pijpjes wordt het woord in morse op
de grond gelegd. Een sculptuur in wording.
Door de geluidskunst van Van Horrik en
Dubach wordt iedereen die de Watertoren
bezoekt zich plotseling zeer bewust van zijn
eigen bewegingen, de routes die hij in de to
ren loopt en de vorm van de ruimte. Waar
hangen de sensoren? Verandert het geluid
als ik nog een extra rondje loop? Zo wordt
via het oor aandacht gevraagd voor de vorm
van deze markante tentoonstellingsruimte.
De expositie wordt 18 januari afgesloten
door muziekvereniging Vlijt en Volharding
die een speciale compositie speelt voor drie
trompetten, vijf bugels, één sopraansax,
twee hoorns, twee trommels en één euphori-
um.
Expositie: 'Cu. 29' van Petra Dubach en Mario
van Horrik, t/m 1.8 jan in De Watertoren in Oost-
Souburg, open do t/m zo van 12-17 uur.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZCyu
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De re
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent nL,
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijf
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen«1
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden F
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. 0,
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
foto Willem Mieras
iets omhoog gedaan. Voor ons is
belangrijker dat de fietsenstal
lingen bij de stations van de eer
ste tot de laatste trein openblij
ven. Daar richten wij ons op,
want aan een gesloten stalling
heeft niemand iets.
Een Nederlandse militair wordt
verdacht van het doden van een
Iraakse plunderaar (PZC 3-1).
U kunt zich niet voorstellen
welke gevoelens bij mij, als mi
litair, naar boven kwamen bij
het lezen van dit artikel. Aan de
ene kant zijn wij opgeleid om in
het voorkomend geval te doden
en heeft de regering het besluit
genomen om ons gewapend
naar dit land uit te zenden. Het
feit dat er onder onze mensen
doden kunnen vallen noemt
men een aanvaardbaar risico.
Ben je het er niet mee eens, dan
is daar de poort. Aan de andere
kant vallen er dagelijks doden
onder de militairen van de coa
litie tijdens hun patrouilles om
o.a. deze situaties (plunderin
gen) te voorkomen, veroorzaakt
door lieden die hun eigen leven
ondergeschikt achten en het le
ven van hun vermeende vijand
nog geringer schatten als dat
van een hond. Ik zou in deze si
tuatie, denk ik, ook op mijn te
nen lopen en wat waarschu
wingsschoten lossen en daarbij
zou best wat mis kunnen gaan.
Maar Nederland, alweer als
braafste jongetje van de klas,
neemt gelijk het woord moord in
de mond en offert daarmee een
man op om zodoende de kool en
de geit te sparen. Dan heb ik
meer respect voor de Verenigde
Staten, die hun mensen, ook in
ternationaal, juridisch uit de
wind houden en daarmee als na
tie de verantwoording nemen.
G.H. de Kleijn
Bramestraat 22
Krabbendijke
Met belangstelling heb ik het
stuk gelezen over Eveline Janse
die bij Sociale Zaken werkt
(PZC 27-12). Gelukkig zijn er
nog jongeren die zich de proble
men aantrekken van hun mede
mens. Zij ervaart ook hoe moei
lijk het is voor oudere mensen
om bijstand te vragen, zij zijn
dit van huis uit niet gewend, zij
willen er liever zelf voor wer
ken. Het zijn dan ook meestal de
wat oudere mensen die opmer
kingen maken over het mis
bruik van de sociale voorzienin
gen. Gebruik maken van de
mogelijkheden die er zijn is
goed, maar misbruik zorgt er
voor dat deze onbetaalbaar
worden. Er zijn te veel jongeren
die te gemakkelijk de hand op
houden. Ook bij Sociale Zaken
is de controle niet goed. Als men
op kosten van de Sociale dienst
een opleiding heeft gevolgd
moet men aan het werk en niet
thuis blijven lopen. Toch ge
beurt dit door jongeren van de
zelfde leeftijd als Eveline. Dat
dit ook gebeurt bij jongeren,
wier vriend zelf bij Sociale Za
ken werkt, is natuurlijk onbe
grijpelijk. Ook bij de Sociale
dienst zouden de normen en
waarden eens nader bekeken
moeten worden. Als men in de
problemen komt is het goed dat
er recht is op een uitkering,
maar werken is nog altijd een
p'licht tegenover de samenle
ving.
A. B. Brouwer
Klein Vlaanderen 39
Middelburg
Oud-wethouder Van der Weel
heeft het in zijn reactie in 'Le
zers schrijven' (2 jan.) over 'de
meer dan duizend bijeenge
brachte handtekeningen voor
het behoud van de Concertzaal'.
Dat hadden er ongetwijfeld veel
meer kunnen zijn, als men in
tensiever actie zou hebben ge
voerd. Zo wil ik bij deze mijn
handtekening toevoegen. Het
behouden van goede dingen
(Concertzaal, Zeeuwse Biblio
theek) lijkt in de politiek vaak
minder aan te spreken dan het
entameren van nieuwe initiatie
ven (bijv. museum voor heden
daagse kunst). Waarom is het
niet mogelijk om de Concertzaal
zonder toeters en bellen te be
houden, dus zonder er nu direct
voor 2,4 miljoen aan te verbou
wen?
S.P. van der Zee
Spanjaardstraat 46
Middelburg
In de PZC van 31 december rea
geert de heer N. J. van Duyn op
Ineke Wildeboer in een ingezon
den schrijven over de Kristal
nacht op het volgens haar
Oudrussische gebruik de
drankglazen na het leegdrinken
in de open haard te gooien. Vol
gens hem is deze uitleg niet ge
fundeerd, maar door de filmwe
reld in het leven geroepen. Ik wil
de heer Van Duyn attenderen op
een passage van een van Rus-
lands meest bekende schrijvers,
Leo Tolstoj (1828-1910), in zijn
roman 'Oorlog en vrede;
schrijver vertelt daarinvj q
grote bijeenkomst van mee
300 mensen in de Engelse;
in Moskou ter ere van ge®
Bagration. Tijdens het
brengt de jonge R(
heildronk uit op de keizer
zen dan: 'Hij leegde zijngl
smeet het op de vloer, i r
volgden zijn voorbeeld
Daarna wordt er de e
dronk na de andere uitgeb: 1
en steeds worden daarbij
de gasten de glazen opde;[|
gesmeten (zie boek 2, hooft I
1-4). Uit deze passage blijV
het stukgooien van glazen;
geen verzinsel was van de:
industrie, zoals de
Duyn beweert. Het is uit®
geen bewijs dat het om een!
russisch gebruik gaat (in
land was men erg op Frad
gericht in die periode), mas
maakt wel duidelijk dath
Rusland voorkwam. Over,
deel ik volledig het stano;
van de heer Van Duyn t jt
benaming 'Kristalnacht'
J. AJf i(
L. J. A. HoogenboomslKi
Midéi,
(Li
nih
Net als de heer Balk
Schrijven, PZC 2-1) benikt
wat milieufanaten, zegms
natuur- en milieumaffia ie |i
ZMF en Natuurmonum
voorop, nu allemaal weet o
zinnen om veel geld uit teg
van de belastingbetalers 3
ook vind ik subsidieverc
king om iets verkoopbaar!! n
ken onzinnig, maar
dan helemaal voor de kern- ie
giesector in Nederland, a
schien werkt de heerBalh o
de kerncentrale en we
wiens brood men eet t ir
woord men spreekt, dusts p
hem vergeven. Wat de kem ei
gie-industrie sinds 1969 c: e
lastingbetaler heeft gete a
honderden malen de sul
die aan alternatieve energ
besteed. Sinds 1969 hei
kernenergie-avontuur dei d
tingbetaler al meer dan 2! f
jard gulden gekost. In 191;
de totale subsidie 750 mij
gulden verstrekt door EZ.'
slechts 20 dagen van dies
die had de verlenging va
WW kunnen blijven. Zr
Borssele als Dodewaardé
den uitsluitend voor Peel j
Afval dat (tien) duizenden) c
radioactief blijft en
moet worden. Datisuiteras i
de kostprijs niet meegere! f
Dus meneer Balk, hoezog
koper, beter voor het milit ;,j
veiliger? Wat mij beweer.:
dat er geen enkele serieuze; ai
nalist of politicus induikt,: U|
ben die dan allemaal aana UI
in Pechiney?
Cees Bom n
Schoohtn
Oud-Vossp
Uit de reactie van de heergs
Heijer (Lezers Schrijven31
blijkt een oprechte bezorgi a
voor het milieu. Dit bind! si
We kunnen deze bindings jr
gie vrijmaken en positiefi ie
wenden door de discussie: m
damenteler te voeren da
beperkingen die het
van stokpaardjes toestaat at
milieu lijdt onder het I#
mende egoïsme van de mens
leidt tot het streven naar:
stoffelijke bezittingen en
comfortabeler leven voorei
laag mogelijke prijs. De
mercie en de techniek sj
hierop in. Dat daarbij ettó
normen vaak ondergeschikt
is helaas een feit. Een kipp
is dankzij de legbatterij nes
zo goedkoop als voor de off
Zo zijn tal van schril»
voorbeelden te noemen, oo
de energiesector. De libera
ring van de energiemarktsE
leert de concurrentie waan
de economie bepaalt
energiebronnen geëxploit'
worden. Ik ben een groot v
stander van de door de heer
Heijer genoemde alternate
maar zolang de consument
bereid is de hogere kost]
hiervoor te betalen, zal dil
laas een vrome wens blijven
verdere uitbreiding van
dies van de overheid, kern
kend voor groene alternatie
mogen we ook niet reken©
oplossing moet dus uit de*
viduele bereidheid komen
enerzijds minder energie"
bruiken en dus bereid zijm
der comfortabel te leven,:
te willen betalen voorschot
ternatieven en anderzijds
dekentje om de aarde dun#
maken door de uitstoot vat
gassen te beperken en zodo
de opwarming te beperk®
pectievelijk te stoppen,
T. J. vande'l
EsdoornsW
's-GraveNfC
