Aantal tbs-veroordelingen stijgt
011
Koningin blij met Mabel maar
bezorgd over misbruik vrijheid
PZC
Toni Boltini
was bevlogen
circusman
Servië voor eerst
sinds val Milosevic
naar de stembus
We vinden het steeds moeilijker met gestoorden om te gaan
glfi
27 december 1953
zaterdag 27 december 2003
door Angela de Jong
Het aantal tbs-veroordelingen mag
dan sterk stijgen, het betekent niet
dat rechters de maatregel makkelijker
opleggen dan vroeger. Integendeel. Yvo
van Kuijck is daar heel stellig in.
De vroegere officier van justitie en hui
dige vice-president van het gerechtshof
in Arnhem weet uit eigen ervaring dat
het 'een zeer lastige afweging' is om ie
mand naar een tbs-kliniek te sturen.
Niet alleen omdat het, ondanks alle rap
portages, 'koffiedik kijken' blijft of er
een reële kans is dat de crimineel nog
eens de fout in gaat. Maar vooral om
dat de klinieken al zo vol zitten.
Advocaat Willem Anker uit Leeuwar
den, die veel tbs-zaken behandelt,
heeft dezelfde ervaring. „Zeker als een
behandeling op korte termijn moet be
ginnen, merk je dat een rechter sneller
voor een andere behandeling kiest",
zegt hij.
Van Kuijck zegt zeker te weten dat een
rechter vaker tot tbs zou besluiten, als
er meer capaciteit was in de klinieken.
„De tekorten aan behandelplaatsen
zijn nog groter dan op papier staat."
Op dit moment zitten er ruim 1300 men
sen in een tbs-kliniek. Door de jaren
heen varieert het aantal sterk. In de ja
ren '60 waren er rond de 1500 tbs-ge
stelden in Nederland. Vervolgens daal
de het aantal tot tussen de 400 en 500
in de jaren 1975 tot 1985.
Sinds 1990 stijgt het aantal weer. De
golfbeweging heeft alles te maken met
veranderende definities van de doel
groep en de doelstelling van tbs.
Rechters leggen de tbs-maatregel (het
is officieel geen straf) op aan daders
van ernstige misdrijven (moord, bero
ving, verkrachting) als hij of zij niet of
verminderd toerekeningsvatbaar is. Er
worden daarmee twee vliegen in één
klap geslagen. De dader wordt gehol
pen en de samenleving beschermd te
gen nieuwe misdrijven.
Dorpsgek
Van Kuijck, die ook voorzitter is van
de sectie tbs van de Raad voor Straf
rechtstoepassing en Jeugdbescherming
(RSJ), verwacht dat het aantal tbs-op-
leggingen de komende jaren verder zal
stijgen. „Je ziet dat het aantal mensen
met psychische klachten en stoornissen
toeneemt", legt hij uit. „Steeds meer
mensen raken door de ingewikkelde sa
menleving het spoor bijster. De opvang
door familie en vrienden is onvoldoen
de. Vroeger had je de dorpsgek waar
het hele dorp op lette en waar opvang
en een werkplek voor werd geregeld.
Tegenwoordig vinden we het moeilij
ker met psychisch gestoorden om te
gaan."
Daarbij komt dat de geestelijke gezond
heidszorg onvoldoende in staat is om
mensen die met justitie in aanraking
zijn geweest, goed te helpen. Aan de
ene kant omdat zij het zelf bij de behan
deling laten afweten, aan de andere
kant omdat de reguliere gezondheids
zorg geen raad weet met zwaardere ge
vallen. „Er zijn niet genoeg gesloten
plaatsen, ze zijn niet gericht op mensen
met ernstige agressiestoornissen", somt
Van Kuijck op.
Voorkomen
Als die mensen beter en langer begeleid
zouden worden, zouden heel wat ernsti
ge misdrijven voorkomen kunnen wor
den, durft hij te stellen. En zouden dus
ook tbs-opleggingen worden voorko
men, wat de samenleving veel geld zou
besparen.
Maar dat wordt inmiddels door de ver
schillende instanties erkend, zegt hij.
„Je kunt wel klinieken blijven bouwen,
maar dat is slechts een deel van de op
lossing. Bovendien kan zo'n nieuwe kli
niek niet direct honderd tbs'ers aan.
Het personeel moet ook opgeleid wor
den."
Wal en schip
Er wordt volgens Van Kuijck hard ge
werkt aan 'regionale circuits' die er
voor moeten zorgen dat psychisch ge
stoorden niet tussen wal en schip ra
ken. Aan de andere kant zijn ze ook be
doeld om ex-tbs'ers in de gaten te hou
den en te begeleiden om te voorkomen
dat ze afglijden naar hun oude crimine
le milieu. Ook moeten de circuits leiden
tot samenwerking tussen de gewone
geestelijke gezondheidszorg en de
tbs-klinieken.
Het begrip tbs is beladen, weet Van
Kuijck maar al te goed. Niet alleen bij
veroordeelden, ook in de samenleving.
De roep om criminelen definitief on
schadelijk te maken, klinkt steeds ster
ker. „Er ontstaat steeds grote commo
tie als een tbs'er ontsnapt of de fout in
gaat tijdens zijn verlof. Maar neem van
mij aan dat er op de duizend verloven
zelden iets misgaat. Ze krijgen ook niet
zomaar verlof. Er moet een duidelijke
voortgang zijn in de behandeling."
„Verloven zijn hard nodig", vervolgt
hij. „Behandelaars moeten kunnen toet
sen of de behandeling aanslaat. Boven
dien moet een tbs'er er aan wennen om
terug te keren in de maatschappij. We
hebben in Nederland nu eenmaal geko
zen voor het beginsel dat mensen een
nieuwe kans verdienen. Dat betekent
dat vroeg of laat in beginsel iedereen
vrij komt." GPD
Vice-president Yvo van Kuijck: „Het is een zeer lastige afweging om iemand naar een tbs-kliniek te sturen."
foto Jan Wamelink/GPD
door Cees van Zweeden
De premier werd ver
moord, de president afge
voerd naar de Scheveningse
kerkers, een oppositieleider
beschoten. Politiek is een ge
vaarlijk beroep in Servië. Het
wordt ook slecht betaald. De
minister van Financiën moest
bij zijn tante op de sofa sla
pen omdat hij van zijn salaris
niet op zichzelf kon wonen.
Maar als de Serviërs morgen
voor het eerst sinds de val
van Slobodan Milosevic een
nieuw parlement kiezen, heb
ben zij niet te klagen over een
gebrek aan kandidaten. Het
ambt van politicus is zo popu
lair in het land, dat zich 267
partijen hebben gemeld.
Wie Slobodan Milosevic te
rug wil, kan op de door hem
aangevoerde Socialistische
Partij stemmen. Wie de oorlo
gen van de jaren negentig nog
eens over wil doen, brenge
zijn stem uit op Vojislav Se-
selj, die zijn Radicale Partij
eveneens vanuit de Scheve
ningse gevangenis leidt. En
voor wie nog diepere gevoe
lens van nostalgie koestert, is
er een lijst die de monarchie
terug wil. Dat is de partij van
Vuk Draskovic.
Er is een partij die wordt aan
gevoerd door Vojislav Kost
unica, die enkele jaren presi
dent was. En er is de partij
van wijlen gangster Arkan, ge
schraagd door diens weduwe,
de langbenige popster Ceca.
En Otpor, de jongerenbewe
ging die drie jaar geleden de
revolutie tegen Milosevic leid
de, veranderde zich voor de
gelegenheid in een partij.
Het resultaat van deze over
daad wordt vrijwel zeker poli
tieke instabiliteit. Twintig
procent van de stemmen zal
naar verwachting verloren
gaan, omdat de meeste par
tijen de kiesdrempel (5 p, ^ZAL
cent) niet halen. Een k\var, ring h'
van de zetels komt volgens ;e gebi
opiniepeilers terecht bij
Radikale Partij van Seselj, df
Servische Le Pen. Daarin leven 1
zou de ultra-rechtse formats t^11 W1
de grootste worden in het paj. i een b
lement, maar te klein blijve a^ca''
om op het regeringspluchen
belanden.
Die eer blijft voorbehoud^
aan de bonte verzameling vat f
democratische partijtjes, dii
onder de noemer DOS d
jaar geleden Milosevic v
sloegen. Probleem is alli
dat de grootste van die p
tijen, de Democratische Py.
tij Servië van ex-presida
Kostunica, niets meer vy
haar voormalige bondgenote jJ*C
moet hebben.
Een van de thema's is 'Dei
Haag', een kaart die voorai ciale
wordt gespeeld door de ui-
tra-nationalisten van Sesd !rzoe'
en de gematigde nationals-
ten van Kostunica. Veel Se
viërs vragen zich af waan- wn
alleen oorlogsmisdadige-,
van Servische snit worde
voorgeleid. Zelfs de jongeren-
partij Otpor, die voor deuilb
vering van oorlog
'gers is, meent dat het tribu
naal bevooroordeeld is.
Proteststem
Evenals de Radicalen hoor: =com
Otpor, dat goed lijkt voce ji 1
acht procent van de stemmer, nërsi
te profiteren van de protest- sy
stem tegen de vertrekkende
regering. Die regering
de munt gestabiliseerd, de in
flatie bezworen, het begro
tingstekort tot 4 procent gere-
duceerd en de staatsschulden-
der de 60 procent gebracht
Maar het gemiddelde salsrs
is nog steeds amper 200
en zelfs dat is weinigen gra
ven in een land met een wrri-
loosheidscijfer van 27 p-
cent. GPD
h-Sei
neeg<
coram
cheid
■wat i
dyAs
ivoorc
aleg<
gez
inde
ünj
jtie
van onze redactie binnenland
De circuswereld heeft zijn
nestor verloren. In de
nacht van dinsdag op woens
dag overleed Toni Boltini, of
wel Wilhelm Marinus Anto-
nius Akkerman, op 83 jarige
leeftijd. Hij was directeur van
Europa's grootste circus en
beleefde in de jaren zeventig
roemrijke tijden.
Toni Bóltini, zoon van de
sterkste man van Nederland,
werd op 22 februari 1920 ge
boren. Hij groeide op in het
reizend variété-theater van
zijn vader, waarmee ze de ker
missen langs gingen. Zijn va
der was ijzerbuiger en Toni
vertoonde met zijn broertjes
andere kunsten aan het pu
bliek. Tijdens de Tweede We
reldoorlog was het niet moge
lijk om met het theater te rei
zen, omdat optredens verbo
den waren. Circussen moch
ten echter wel reizen en daar
om besloot vader Boltini het
theater te verruilen voor een
circus. Samen met zijn zoon
bouwde hij een consumptie
tent om tot circustent. Het
transport ging in die tijd nog
per schip of met paarden.
Vader Boltini gedroeg zich
als een tiran en was een fana
tiek nazi-aanhanger. Toni
droeg daarom in de beginja
ren van de Tweede Wereldoor
log een SS-uniform. Hij stond
in die tijd dan ook bekend als
de Schrik van Brabant, maar
in 1942 keerde hij zich tegen
het regime van Hitier. Boltini
werd voor straf zes maanden
in een kamp opgesloten.
Na zijn gevangenschap maak
te hij zich verdienstelijk in
het verzet. Hij redde onder an
deren de Duits-Joodse zigeu-
nerartiestenfamilie Tata Mi-
rando. Het felbegeerde ver-
zetskruis ging desondanks
aan zijn neus voorbij.
Na de oorlog trouwde hij met
Dicky. Met haar kreeg hij
twee dochters, die beiden ook
in het circusleven terechtkwa
men. Met een versleten tent,
wat troep en oneindig veel
energie begon Boltini weer
rond te trekken. Zijn vader
was inmiddels gestopt met
werken en Toni was vastbeslo
ten het circus uit te breiden.
In die tijd kwamen de eerste
grote Europese circussen
naar Nederland en Boltini wil
de daarvoor niet onderdoen.
Jaren later was Boltini's klei
ne circus uitgegroeid tot een
groot en succesvol bedrijf dat
elke dag weer in een andere
plaats stond en duizenden be
zoekers trok. Om al die be
langstellenden toe te kunnen
laten vond hij een gigantisch
grote hydraulische tent uit
die plaats bood aan zevendui
zend mensen. Deze circustent
van 100 bij 55 meter werd bin
nen anderhalf uur opge
bouwd.
Het circus van Boltini ver
bleef vaak slechts een dag op
een plaats. De tent werd na
de voorstelling afgebroken,
waarna het circus direct ver
huisde naar een andere plaats
om daar de volgende dag al
weer twee voorstellingen te
geven.
In 1980 hield Boltini het voor
gezien. Hij besloot zich terug
te trekken uit het drukke cir
cusleven en kocht een recrea
tiepark in Naarden. Daar leef
de hij de laatste jaren met
zijn tweede vrouw Pammy,
hun zoontje Angelo en zijn
twee dochters uit zijn eerste
huwelijk. Ex-vrouw Dicky
woonde ook op het terrein.
Stro
Boltini kon het tot op het
laatst niet nalaten af en toe
nog de lucht van het stro in
de piste op te snuiven.
Voor zijn 75e verjaardag be
sloot hij nog een keer op toer-
nee te gaan met een groot Ita
liaans circus.
De laatste jaren kampte Bolti
ni met een zwakke gezond
heid. Zo kreeg hij vier jaar ge
leden een herseninfarct, leed
hij aan de ziekte van Parkin
son, had hij hartklachten en
suikerziekte. ANP
Hieronder volgt de integrale
tekst van de kersttoespraak de
koningin:
Kerstmis, het feest van
licht dat doorbreekt in
een sombere wereld, vieren ve
len in een kring van familie en
vrienden. Mensen zoeken
warmte bij degenen met wie
zij vertrouwd en verbonden
zijn.
Familie en gezin kunnen
kracht geven om tegenslag te
boven te komen en verdriet te
verzachten. Ook de goede mo
menten delen wij allereerst
met wie ons dierbaar zijn.
Voor ons kwam na een moeilij
ke tijd een gelukkige wen
ding.
De geboorte van Amalia
brengt vreugde en grote dank
baarheid om dit nieuwe leven.
Een gevoel van ontroering ver
vult ons wanneer wij zien hoe
een kwetsbaar kindje in liefde
wordt opgenomen. Intens ver
heug ik mij ook op het huwe
lijk van Friso en Mabel die sa
men de toekomst tegemoet tre
den. Kerstmis is het feest van
liefde en verwondering om de
geboorte van Gods zoon. Als
mens onder de mensen kwam
Jezus op aarde. Zijn leven in
spireert velen nog elke dag.
In de ouderdom kan de kracht
van naastenliefde verlichting
brengen. Ik denk aan mijn bei
de ouders en vandaag in het
bijzonder aan mijn moeder
voor wie de jaren zwaar zijn
geworden. Met U wil ik de ge
dachten richten op idealen
waarmee zij zich in haar lan
ge leven zo sterk verbonden
heeft gevoeld. In 1982 werd
haar als eerste de prijs uitge
reikt van de 'Vier Vrijheden'
die jaarlijks wordt verleend
ter herinnering aan de beroem
de oorlogstoespraak van Presi
dent Franklin Roosevelt. Die
vrijheden zijn de morele pij
lers van onze beschaving.
De eerste is wijheid van me
ningsuiting, de tweede vrij
heid van godsdienst en levens
overtuiging, de derde vrijwa
ring van nood en gebrek en de
vierde het vrij zijn van angst
en vrees.
Die vrijheden gaan voor men
sen pas écht leven wanneer ze
ontbreken. Dan immers wordt
men zich bewust van de waar
de van rechten die gelden
Koningin Beatrix spreekt haar kerstrede uit.
voor iedereen. De vrijheid van
meningsuiting is al lang veran
kerd in onze Grondwet. Dat is
een groot goed. Het is echter
geen vrijbrief om te kwetsen
noch om schaamteloos oorde
len te verkondigen over men
sen. Elke vrijheid heeft een
keerzijde in verantwoordelijk
heid waarmee gewetensvol
moet worden omgegaan. Dat
verplicht de waarheid te eer
biedigen en medemensen te
respecteren. Alleen zo zal het
geschreven en gesproken
woord een wapen kunnen zijn
tegen corruptie en misbruik
van macht en een schild voor
de democratie.
Geen vrijheid confronteert
ons zo ingrijpend met anderen
als de vrijheid van godsdienst
en overtuiging. Dit grond
recht vraagt om ruimte voor
verschillende levensopvattin
gen, in verdraagzaamheid en
respect, Een ieder mag op zijn
manier geloof beleven en belij
den. Maar religie kan nooit
een rechtvaardiging zijn voor
onverantwoordelijk gedrag.
Mensen mogen God aanroe
pen voor leiding en bemoedi
ging in het leven, maar Hem
nooit inroepen ter verdedi
ging van ontoelaatbaar hande
len.
Voor wie in armoede leven,
staat de vrijwaring van nood
en gebrek voorop. Aan mede
verantwoordelijkheid voor
hun dagelijks bestaan, kun
nen wij ons niet onttrekken.
Uitzichtloze ellende in grote
delen van de wereld mag
nooit 'gewoon' worden gevon
den.
Iedereen heeft recht op een
menswaardig leven, uitstijg
end boven het barre overle
ven. Ongelijkheid en om-echt
blijven onaanvaardbaar. Meer
dan een halve eeuw nadat de
Vier Vrijheden werden verkon
digd, ligt de eerste uitdaging
voor de internationale ge
meenschap nog steeds in het
opkomen voor sociale gerech
tigheid.
Vrij zijn van angst en vrees
vormt de basis voor vrede. Vei
ligheid betekent niet een be
staan zonder risico's maar het
besef beschermd te zijn.
Als vertrouwen en zekerheid
ontbreken, voelt men zich
bang en bedreigd. Angst
maakt een mens onvrij.
Vrees voor onverwachte en ge
wetenloze terreur ondermijnt
de veiligheid, waar ook ter we
reld. De mondialisering van
geweld vereist dan ook een
universele inzet. Vertrouwen
kan groeien wanneer zowel de
directe bedreigingen worden
tegengegaan als ook de oorza
ken van frustratie en agressie
worden onderkend en bestre
den. Dit *is niet alleen een
kwestie van handhaving van
de internationale rechtsorde
maar ook van daadwerkelijke
strijd tegen armoede en onge-
TREINRAMP - Een treinramp
in Nieuw-Zeeland heeft op
kerstavond aan 166 mensen
het leven gekost. De trein is
door een brug over de rivier de
Wangwaehu gezakt. De pijlers
van de brug waren sterk ver
zwakt door het kolkende wa
ter in de sterk gezwollen ri-
ZWEMMARATHON - Een on
geluk met een woonboot tij
dens de zwemmarathon op de
Nijl heeft minimaal vier slacht
offers geëist.
Nog veertig personen worden
vermist. Vermoedelijk zijn de
ze slachtoffers meegesleurd
met de stroom naar de slu\
dammen van de delta.
di
ui
COLLECTEGELD - In de
meenteraad van Sint Laun
is onrust ontstaan over inga
meld geld voor Rampslach;:
fers.
Raadslid J. Koole van de CS
heeft daarover vragen gesl
aan B en W. Het geld zou
gen maanden renteloos he
ben gelegen, terwijl de raadsl;
den dachten dat het was uitge er<
keerd.
Burgemeester W. Baas zei
het geld bedoeld is voor nm i,
ners van Kerkwerve en dat if di
inmiddels is belegd.
fen
foto Robert Vos/ANP
lijkheid. Zo blijven de ver
schillende vrijheden nauw
met elkaar verbonden, ge
grond in de menselijke waar
digheid.
Na twee wereldoorlogen kon
pas van een overwinning wor
den gesproken toen uit de
chaos een internationale ge
meenschap voortkwam die
zich kon wijden aan vrede en
gerechtigheid. De organisatie
die deze idealen belichaamde
vond een tehuis in Amerika.
Bij alle spanningen in de inter
nationale betrekkingen van
onze tijd kan deze wordingsge
schiedenis van de Verenigde
Naties de weg wijzen.
Vanuit het fundament van de
Vier Vrijheden kan ook van
daag worden gestreden voor
vrede en gerechtigheid. Teza
men geven zij gestalte aan de
menselijke waardigheid. Die
waardigheid van een ieder
heeft God bevestigd in de ge
boorte van Jezus. Dat vieren
wij met Kerstmis. Aan mijn
moeder die steeds vanuit deze
overtuiging heeft geleefd,
draag ik mijn toespraak op.
In een ieders leven kunnen zin
en ziel worden gevonden in
medemenselijkheid. Dat is de
bemoediging én opdracht van
Kerstmis. Zoals een dichter
zei: 'Blijf die grote woorden
dromen, laat de hoop niet va
ren.'
Ik wens U allen een gezegend
Kerstfeest toe."
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationpark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 264
4380 AG Vlissingen
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag)
per maand: 19,45
per kwartaal: 56,60
per jaar: €217.00
Voor toezending per post geldt ees
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand vot»
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,20
zaterdag: 1,70
Alle bedragen zijn inclusief 6% BW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig de
Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de Reg
voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes)-
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax: (0114)372771
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. DedWJ
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in oen bestand dat wordt gebruikt vo
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten enprc|
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig gesete®
de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bi'
i, Postbus 3229.4800 MB Breda.
Behoort tot ÜJGCjGnGT
