Heilig, heilig, driemaal heilig het gezin
Viering
MIENT JAN T.
eersstra: „De wens een eigen kind te hebben, die heb ik gewoon
(b wel getwijfeld. Tot mijn dertigste vond ik kinderen gewoon
i eerlijk gezegd schrok ik me te pletter toen ik ze toch leuk begon
inden. Als je zo lang ergens van overtuigd geweest bent
ij jezelf vast dat je van je geioof dreigt te vallen, dan is dat noga!
wat. De twijfel heeft een paar maanden geduurd."
woensdag 24 december 2003
Wat ze zo al naar het hoofd
geslingerd krijgen: Dat ze
egoïsten zijn. Dat anderen la
ter, als de vergrijzing dit land
echt in haar greep heeft gekre
gen, voor hun pensioenkosten
moeten opdraaien. Dat ze hun
ouders het zo zeer begeerde
grootouderschap onthouden.
Vrijwillig kinderloos blijven
lijkt door een groot deel van de
maatschappij maar moeilijk of
in het geheel niet te worden ge
accepteerd. Het gezin, de hoek
steen van de samenleving, is
een te waarderen instituut. Le
vensgezellen en gezellinnen die
denken dat hun wereld er zon
der kinderen goed en voltooid
uitziet, kunnen die opvatting
maar beter voor zich houden.
Doen ze dat niet, dan worden ze
benaderd alsof ze zich voor iets
moeten verantwoorden.
Daar hebben ze duidelijk weinig
zin in. Een korte zoektocht naar
mensen die ervoor kiezen zonder
kinderen door het leven te gaan, le
vert moeiteloos wat namen op. Men
wil best over de keuze praten. Maar;
wel anoniem. „Mijn moeder leeft
nog. Als ze er niet meer zou zijn, zou
ik er open over zijn waarom wij geen
kinderen willen", zegt een man.,Nu
dus niet." „Het is iets persoonlijks
waar ik niet met naam en toenaam
over in de publiciteit kom. Wel met
een gefingeerde naam en omgeving.
Anders niet."
Heilig, heilig, driemaal heilig is het
gezin en wie het niet wenst te stich
ten is nalatig en moet kennelijk iets
uitleggen. „Merkwaardig", zegt
Margreet Feenstra. „Wie kinderen
op de wereld zet, hoeft nooit iets te
verklaren, hoe slecht ouders de op
voeding ook doen. Maar wie er be
wust van afziet kinderen te krijgen,
die krijgt vragen te beantwoorden.
Ik denk dat mensen die vragen zo
sterk over hun persoonlijk leven
vinden gaan, dat ze terughoudend
zijn en liever niet maar buiten tre
den."
Margreet Feenstra (35)geboren en
getogen in Vlissingen en nu met
haar man neergestreken in Zeist,
kan meepraten over het bewust kin
derloos zijn. Ze heeft zelf de keuze
gemaakt geen kinderen te krijgen en
ze heeft onlangs een boek laten ver
schijnen waarin ze zeventien men
sen aan het woord laat die ook geen
kinderen wensen. Daarom wil ik
geen kinderenis de titel.
In het voorwoord bij het boek ver
klaart Feenstra wat haar heeft be
wogen om mensen te benaderen die
bewust kinderloos of, in een modern
jargon dat haar niet zo bevalt, kin-
dervrij zijn. Ze schrijft: „Rond mijn
dertigste is het begonnen. Familie
leden, kennissen en collega's raak
ten zwanger. Ik ontving in korte tijd
een flinke stapel geboortekaartjes.
Twee jaar later was ik de laatste in
mijn omgeving: de enige zonder ge
zin. Ik begon een zekere druk te er
varen vanuit mijn omgeving. Niet
kinderen krijg. Er is een heel sterk mi
lieu-argument; je kunt haast geen be
tere bijdrage aan het behoud van het
milieu bedenken dan geen kinderen te
krijgen. Ik denk trouwens dat mensen
besluiten links of rechts te gaan, ja of
nee te zeggen en pas later onderbou
wen waaróm ze dat hebben gedaan. Ik
zal eens een filosofisch ballonnetje
oplaten. Het zijn vaak hoger opgelei
den die beslissen geen kinderen te
krijgen. Zij vormen naar mijn gevoel
een voorhoede. Misschien komt hun
beslissing, extreem doorgeredeneerd,
wel voort uit het feit dat de mens als
soort aan hoger-opgeleiden die pro
blemen analyseren, minder behoefte
krijgt. Dat ligt in het corrigerend ver
mogen van de natuur besloten. Van
het type, dat ik aanduid als 'hoofd
mensen', zijn er op een bepaald mo
ment misschien wel voldoende."
Spijt
De mensen die Feenstra heeft geïnter
viewd, hebben niet veel meer met el
kaar gemeen dan hun keuze bewust
kinderloos te blijven. De ene geeft als
belangrijkste reden dat er nog nooit
vrede is geweest op de wereld, een
tweede refereert aan de rottige jeugd,
een derde ziet de groei van de wereld
bevolking als een van de grootste be
dreigingen voor het ecologische even
wicht en een vierde heeft simpelweg
voorrang willen geven aan de eigen
carrière. Margreet Feenstra heeft met
de serie persoonlijke verhalen niet al
leen een bijdrage willen leveren aan
de maatschappelijke discussie over
kinderen krijgen en kinderloos blij
ven, ze is ook op zoek geweest naar een
soort garantie voor zichzelf. „Ik wilde
weten of mensen er spijt van hadden
gekregen dat ze ooit beslisten om kin
derloos te blijven. Die spijt was er
niet, ook niet bij de mensen voor wie
het eerder genomen besluit op grond
van hun leeftijd onomkeerbaar was
geworden."
De vraag of een belangrijk deel van de
samenleving bewuste kinderloosheid
eigenlijk maar vreemd vindt en of er
sprake is van een van de laatste ta
boes, heeft in de interviews van Feen
stra geen sterk accent gekregen. Ze
heeft haar ondervraagden de bescher
ming van de anonimiteit gegeven door
ze alleen met de voornaam te noemen
of door gefingeerde namen te gebrui
ken omdat die persoonlijke en diep
gaande verhalen vertelden en niet pri
mair om negatieve reacties uit de
omgeving te voorkomen. De schrijf
ster van het boek Daarom wil ik geen
kinderen heeft namelijk niet de erva
ring dat vaak vijandig gereageerd
wordt.
Hoewel, ze kent het verwijt over ego
isme en de neiging van derden om haar
terug te laten komen op haar keuze.
„Als het om egoïsme gaat; wat is er
nou egoïstischer dan het kopiëren van
jezelf? Je neemt kinderen toch alleen
maar voor jezelf.,En; ik word nog
steeds lichtelijk gemanipuleerd door
mijn familie. Zodra ik ook maar iets
van twijfel laat blijken, wordt dat als
positief gezien. Nou ja, daar kan ik
wel tegen. Ik kom uit een fijn gezin en
dan kun je tegen een stootje."
A.J. Snel
Margreet Feenstra: Daarom wil ik geen
kinderen'. - Uitgeverij MOM/Uniekboek
BV. Houten. ISDN 90 269 2862 9, €13,50.
dat iemand letterlijk tegen mij zei
dat ik een kind moest nemen, maar
de jonge ouders vroegen me of ik het
niet geweldig vond, zo'n pasgebo
ren baby. Nou, nee dus. In ieder ge
val niet zó geweldig dat ik er zelf
ook eentje wilde."
Zorgbehoefte
Ze zegt: „Ik denk dat er bij vrouwen
geen aangeboren behoefte bestaat om
kinderen te krijgen. Het wordt als ge
bruikelijk en leuk gezien, maar dat is
sociaal bepaald. Als een vrouw zwan
ger is, gaan er, denk ik, wel toeters en
alarmbellen af en ontstaat er een
zorgbehoefte. Ik ken dat wel uit eigen
ervaring. Wij zijn negen jaar ge
trouwd en destijds nam mijn man uit
zijn eerste huwelijk een zoontje van'
zes mee. Die is een tijdlang week om
week bij zijn moeder en bij ons ge
weest. Ik ken heel goed het gevoel van
zorg en ongerustheid als hij ziek is en
ik heb het altijd fijn gevonden om sa
men te zijn. Zoals ik hem trouw en met
tranen in mijn ogen heb staan uit
zwaaien als hij met de bus op school
reis ging. De behoefte om te zorgen
ken ik dus wel. Maar die heeft niets te
maken met de wens een eigen kind te
hebben. Ik heb die wens gewoon niet.
„Ik heb wel getwijfeld. In mijn werk
heb ik veel te maken gehad met moe
ders en kinderen. Ik heb voor het
maandblad Kinderen geschreven en
dan kom je vanzelf veel in aanraking
met onderwerpen als zwangerschap,
bevalling en opvoeding. Tot mijn der
tigste vond ik kinderen gewoon niet
leuk; ze interesseerden me niet. En
eerlijk gezegd schrok ik me te pletter
toen ik ze toch leuk begon te vinden.
Als je zo lang ergens van overtuigd ge
weest bent en je stelt bij jezelf vast dat
je van je geloof dreigt te vallen, dan is
dat nogal wat. De twijfel heeft een
paar maanden geduurd en verdween
daarna ver naar de achtergrond. Ik
ben nu 35 en honderd procent zeker
kun je dan misschien nog niet zijn.
Laat ik het er maar op houden dat ik
voor 99 procent weet dat ik geen kin
deren wil. Ik vind het leuk om met kin
deren om te gaan. Mijn drie zussen
hebben allemaal kinderen en bij één
van mijn zussen heb ik zelfs ge
kraamd. Met veel plezier. Zonder dat
het me tot andere gedachten heeft ge
bracht."
Margreet Feenstra heeft een assorti
ment aan argumenten voor haar be
wuste kinderloosheid en ze put daar
uit naar believen. „Hoe persoonlijker
het contact met mensen is, des te ge
compliceerder wordt het antwoord.
Bij oppervlakkige contacten zeg ik al
leen dat ik geen behoefte heb aan kin
deren. Gaat het dieper, dan kom ik
met meer argumenten. Een zwanger
schap en een bevalling, daar zit ik niet
op te wachten. Met zes miljard men
sen zijn er wel genoeg op deze wereld,
dus voor het voortbestaan van de
soort is het niet nodig dat ik ook nog
foto Ruden Riemens
Vredesweek, bestaat die nog? Midden jaren zeventig in
elk geval wel, in mijn tijd op de Christelijke Scholenge
meenschap Walcheren (CWS) aan de Elzenlaan in Mid
delburg. Geen al te vooruitstrevende school, maar de
Vredesweek, die werd er 'gevierd' door een klein, hecht
clubje van het atheneum. Havo'ers zaten er niet bij
voorzover ik me kan herinneren. Waarom niet Waarom
eigenlijk wel.
Gezellig was het vooral, die Vredesweek. Eén of andere
mannetje van een kerkelijk bureau uit de Sint-Pieters-
straat kwam op school, vertelde wat hem dreef en wist
dat groepje uit de bovenbouw van het atheneum voor
zich te winnen. Verder bemoeide hij zich er nauwelijks
mee. Het ging vanzelf. Zonder echt diepgaand na te
denken over wat 'goed' en 'kwaad' was, ging het radi
caal voor de vrede.
Actie voeren was er eigenlijk niet bijEen tafel met spul
len van het Interkerkelijk Vredesberaad - gekregen van
dat mannetje uit de Sint-Pietersstraat - bemannen én
bevrouwen tijdens de pauzes in de aula. En zelf een Vre-
desweek-krant maken. Niet met de krakkemikkige
stencilmachine van de CSW, maar ergens anders, pro
fessioneler.
Die Vredesweek-krant was de trots van ons clubje, al
werd die - achteraf gezien - alleen door gelijkgezinden
meegenomen en wellicht gelezen. Het maken van die
krant was het leukst. Met z'n allen de onderwerpen ver
delen, stukjes schrijven, grappige tekeningen verzame
len én thuis bij iemand in elkaar zetten. Het betere plak-
en knip-werk.
Vooral meisjes zaten in het groepje. Waarom Waarom
eigenlijk niet. Het kwam zo uit en het was goed, on
der het motto 'love and peace'. Niet dat er veel ge
beurde, althans niet dat ik weet. Later hoor je wel de
verhalen. 'Hij was mijn eerste verkering, die van dat
groepje'.
Ook bij mij groeide iets, voor een Vlissingse die in de
vierde pas op de CSW was gekomen. Zij was van de har
dere actie, handtekeningen ophalen tegen de Neutro
nenbom bijvoorbeeld, die bom die alle gebouwen laat
staan en mensen vernietigt. Supereng, vonden wij, en
Amerikaans. Uit communistische hoek - hoe kon het
anders in die jaren - stond een landelijk anti-Neutro
nenbom-comité op. In een voormalig schoolgebouwtje
aan de Nassaulaan in Middelburg moesten we ons vei--
zamelen om vervolgens de wijk in te trekken. Hoewel
het al avond en donker was, deed iedereen de deur open.
En vrijwel niemand weigerde een handtekening te zet
ten Soms haalde een vrouw haar man erbij om te vragen
wat die ervan vond. Tekende hij dan deed zij dat ook.
Al snel haakte de Vlissingse af. Ze ging terug naar het
schoolgebouwtje aan de Nassaulaan. Na een paar uur
zat mijn rondje erop. Trots en verbaasd over het goede
resultaat stapte ik onze uitvalsbasis binnen. De wel
zijnswerker die de actie 'leidde' - zo'n klassieke wel
zijnswerker met wild haar, een baard, spijkerbroek en
waarschijnlijk geitenwollensokken - kwam tevoor
schijn uit een achterafzaaltje. Ietwat rood aangelopen.
De Vlissinge liep achter hem. Wat zij hadden gedaan Ik
vroeg het niet, kom nou. Ze hadden zeker op hun manier
de Vredesweek 'gevierd'.
Harmen van der Werf
Illustratie Cor de Jonge
