Werd er maar sneller een kaart getrokken
Wegens holvoeten
Trek een uniform aan en agressie is je deel. Sta voor de klas en je wordt
beschimpt. Op voetbalvelden is schelden doodgewoon. Hoogste tijd om de
teugels aan te halen. Als je te veel accepteert, verdwijnt je gezag.
woensdag 24 december 2003
Natüürlijk zijn de weten
schappers het er niet over
eens. De één wijt het gedrag
van de jeugd van tegenwoordig
aan de slappe opvoeding van
die vrijgevochten ouders uit de
jaren zestig en zeventig, de an
der weet absoluut zeker dat het
te maken heeft met het lafhar
tige overheidsoptreden en een
derde wijst met de beschuldi
gende vinger naar de 'ikke-ik-
ke'-maatschappij en predikt
tucht en orde, net als vroeger.
Ja, vroeger... toen de maatschappij
in toom werd gehouden door
strenge regels op alle gebied en de
naleving ervan bovendien nog heel
nauwkeurig werd gecontroleerd.
Toen was je bang voor een agent,
stond je bevend voor de klas, was de
huisarts een geleerde, zei je meneer
en mevrouw tegen een volwassene
en was er ontzag voor het gezag.
Rommelige rijen fietsen rond het
fietsenrek, rokende tieners op het
schoolplein, bosjes middelvingers
voor een toeterende automobilist
die in z'n recht staat, zwartrijders in
bus, trein en tram, wildplassers, ba
sisscholiertjes die 'jij en jou' zeggen
tegen de meester en de juf, voetbal
lers die de scheidsrechter, de tegen
stander, het publiek en de corner-
vlag uitmaken voor teringlijer,
oetlul en kankerhufter... Agenten,
parkeerwachters, toezichthouders,
scheidsrechters... trek een uniform
aan en agressie is je deel, sta voor de
klas en je wordt beschimpt. Zelfs
Kamerleden, commissarissen dei-
koningin en burgemeesters worden
hooguit nog geacht, niet langer
hóóg geacht.
Zes jaar geleden sloegen Arnemui-
denaren op oudejaarsnacht met
knuppels in op twee brave agenten.
Diezelfde nacht kregen collega's in
Woudrichem bierflesjes naar hun
hoofd geslingerd en werd in Aal
burg een politiewagen in brand ge
stoken. Het zorgde even voor wat
deining, maar het ebde snel weer
weg. Wordt nu tijdens oud en nieuw
een telefooncel vernield, dan wordt
gesproken van 'een rustige jaarwis
seling'. Terwijl decennia geleden
een uitgespat ei op het uniform van
een agent nog breeduit op de voor
pagina verscheen.
Swiebertje
Het gezag wordt aangetast, heeft
moeite om te overleven. Maar het is
vaak zo tegenstrijdig. Het gros van de
massa schreeuwt bijvoorbeeld om
meer alcohol- en snelheidscontroles,
maar geeft de politie daaraan toe en
worden er duizenden bonnen geschre
ven, dan vraagt die massa zich weer af
waarom diezelfde agent geen boeven
gaat vangen in plaats van die 'lullige'
controles. Waar enerzijds wordt ge
pleit voor de zelfontplooiing van het
kind, wordt anderzijds boos naar 'de
meester' gekeken als een kind met
'woorden van de straat' terugkomt.
Gezag en respect moet je verdienen,
zei laatst een socioloog van het Cen
trum voor Politiewetenschappen in
Amsterdam. Was Swiebertje in de
mooie jaren zestig al flink brutaal te
gen die arme Bromsnor,-nu is het
schelden op 'een uniform' bijna inge
burgerd en in ieder geval lekker stoer,
zeker in een groep. Hoe het komt? Die
socioloog had er wel een oordeel over:
de media melden steeds vaker dat de
politie te weinig zaken oppakt en op
lost. Justitie laat bolletjesslikkers lo
pen. Maar wie een paar kilometer te
hard rijdt, wordt gepakt. Als dat het
beeld is, hoeft de sterke arm niet te re
kenen op ontzag. Dus moet het roer
snel om. Dat gebeurt inmiddels mond
jesmaat. Het trefwoord is nu: zero-to-
lerance. Niets wordt nog gepruimd,
alles wordt bestraft, Wie in de fout
gaat, voelt de pijn in de portemonnee.
En het werkt. Vorige week viel het ook
een verdwaalde minister op: nooit zo
veel brandende voor- en achterlicht
jes gezien bij fietsers in Amsterdam.
De oorzaak? Strenge, consequente
controles. Vroeger wist een Amster
dammer dat de politie hem negeerde,
nu weet hij dat er op hem wordt gelet.
Regels, controle, naleving.
Hoofd Verkeerszaken Han van Op-
dorp van de politie Zeeland knikt:
„Een consequente controle op de na
leving van de verkeersregels haalt het
aantal overtredingen, maar ook onge
lukken, ontegenzeggelijk naar bene
den. Alleen al het feit dat het aantal
dodelijke ongevallen dit jaar tot nu
toe, vlak voor Kerst, beperkt is geble
ven tot 25 vormt daarvan het bewijs.
Vorig jaar waren het er nog 29 en in de
j aren daarvoor steevast gemiddeld 45
Het is natuurlijk niet alleen aan con
troles te danken, maar ook aan pre
ventie, aan voorlichting en zeker ook
aan de aangepaste infrastructuur,
aan rotondes vooral."
Dat controles nodig zijn, weet Van
Opdorp als geen ander. De cijfers wij
zen het uit. Nu de politie Zeeland met
een video-auto controleert op snel
heid, vallen ze bij bosjes: tientallen
mensen, die 50 of meer kilometer te
hard rijden. Alcoholcontroles? Dit
jaar al een kleine duizend overtreders.
,,De mensen reageren inderdaad
foto Ruden Riemens
agressiever. Schelden je uit en vinden
dat je een ander beroep moet kiezen of
- traditioneel - boeven moet gaan van
gen. In de Randstad is het overigens
veel erger dan hier; Zeeuwen blijven
over het algemeen nog wel beleefd.
Maar het is wel veranderd allemaal.
Boezemde je vroeger als agent angst
in, nu kun je bij wijze van spreken een
ram krijgen."
Hij zag het gebeuren. De politie moest
van gezagsdrager switchen naar 'oom
agent', fijn sociaal bezig zijn, één met
de burger. Nu is er opnieuw een om
mezwaai: terug naar de kerntaken.
Strenge verkeerscontroles vormen
daarvan een belangrijk onderdeel. En
Van Opdorp is daar niet ongelukkig
mee. Ook op school keren orde en net
heid terug. Veel scholen, zoals de
openbare Irisschool in Zaamslag,
hebben weer duidelijk geformuleerde
gedragsregels. Over hoe je omgaat
met je klasgenoten en de 'meester' of
'juf'. Niet meer 'hoi' en 'doei', maar
beleefd goedemorgen en tot ziens. Het
onderwijs bevond zich sinds pakweg
halverwege de jaren negentig op een
hellend vlak. Naar school? Nou goed,
omdat het moest, Huiswerk? Nee, er
was iets leuks op de tv. En verder geen
gezeur graag.
Directeur Jan Jonkman van de school
in Zaamslag (sinds kort is hij ook ma
nager van het samenwerkingsver
band van twaalf openbare basisscho
len en Midden- en Oost-Zeeuws-
Vlaanderen): „Het is op veel scholen
nog zo hoor. Netjes gezegd is het peda
gogisch klimaat op school nog steeds
een verbeterpunt. De school is een
verlengde van de maatschappij; er
heerst te veel de sfeer van de straat,
van die grote mond en stoerdoenerij
Daarom hebben we die gedragsregels
ingevoerd."
Maar de ouders moeten er natuurlijk
wel achter staan. Het moet niet zo zijn
dat, als een leraar een leerling streng
aanpakt, de ouders verhaal komen
halenJonkman hoort ouders wel eens
klagen 'meester, naar mij luistert-ie
ook niet'. Thuis, weet Jonkman, sleept
zo'n gezin zich soms van de ene ge
zagscrisis naar de andere.
Als de ouders en de leraar er samen
niet meer uitkomen, kunnen externe
deskundigen worden ingeschakeld.
„Want je zult het zien: zo'n kind komt
op school, steekt een paar lotgenoot
jes aan en in no time staat heel de klas
op z'n kop. Als je dan zaken accep
teert, gaat middelen, vervagen de
grenzen en verdwijnt je gezag. Ja, ge
zag is een hot item in het onderwijs."
Schelden
Dat is het ook op de voetbalvelden.
Verbaal geweld op het veld? Doodge
woon. Adrie de Willigen, verantwoor
delijk voor de aanstelling van de
scheidsrechters in het zaterdagvoet
bal in district Zuid I (de regio's Zee
land en Dordrecht en een deel van
Brabant), bezoekt ieder weekend wel
een wedstrijd en stelt vast: „Het ver
baal geweld neemt enorm toe. Ja, ook
in Zeeland. Het schelden is een alge
meen verschijnsel, dat je bijna niet
meer terugdraait." Tientallen
scheidsrechters zijn door het spelers
gedrag afgehaakt en aanwas is er nau
welijks. Toch vindt De Willigen dat de
scheidsrechters het in eigen hand heb
ben. „Ze moeten gewoon sneller in
grijpen, niets over hun kant laten
gaan en sneller gele en rode kaarten
trekken. Nu beginnen ze een wed
strijd soepeitjes en loopt het dan uit de
hand, dan stellen ze plotseling een
daad en geven iemand een rode kaart,
die misschien voor het eerst in de fout
ging. Je moet consequent en duidelijk
zijn. De KNVB heeft z'n strafmaat de
laatste tijd aardig opgeschroefd, dus
zo'n speler krijgt z'n trekken heus wel
thuis. Dus..."
Dus moet de scheidsrechter strenger
optreden, de agent niets meer door de
vingers zien, de leraar de gedragsre
gels consequent toepassen. En dan...
zal heel Nederland te hoop lopen en
klagen dat het allemaal veel te streng
is en allemaal best een beetje soepeler
mag.
Wout Bareman
Op 5 juli 1965 verklaarde deLuit.KolonelG. Oppenhui
zen, hoofd van de indeiingsraad nr. 5 te Utrecht mij, na
de beoordeling als bedoeld in de artikelen 10 en 12 van
de Dienstplichtwet, 'voorgoed ongeschikt'. Ik hoefde
niet in het leger. Sterker nog, nadat de goede Oppenhui
zen zijn handtekening had geplaatst, mócht ik er niet
eens meer in. Wilde ik ooit een vent worden, dan moest
ik daar zelf maar wegen voor zien te vinden.
Als ik in later jaren met mijn kinderen van gedachten
wisselde over oorlog en vrede, liet ik me van mijn mooi
ste kant zien. Nee, hun vader had de krijgsplicht niet
vervuld. Want wat was er nou toch aan om andere mene
ren pijn te doen of nog erger. Niks toch zeker. Ze vonden
dat een fijn standpunt en waren wel een beetje trots op
me.
Dat was in één slag over toen door verraad binnen de fa
milie aan het licht kwam dat ik voor de militaire dienst
was afgekeurd wegens holvoeten. De kindertjes namen
daarvan onder grote hilariteit kennis. En nog altijd mo
gen ze zich graag, als we in gezinsverband bijeen zijn,
buitensporig vrolijk maken. „Onze vader heeft holvoe
ten", juichen ze dan ih een geslaagde poging tot onder
mijning van mijn laatste vleugje gezag. Ik ga dan wat
inschenken in de keuken en treur om het verlies van
mijn verzonnen principes. Daarna kom ik met volle gla
zen de woonkamer in en probeer de conversatie een
nieuwe wending te geven. Onderwerpen die in de buurt
komen van het pacifisme, die liggen me niet zo.
Misschien komt dat ook wel door een ervaring die ik be
gin jaren tachtig had met het meisje dat tot mijn dage
lijks vreugde nog altijd mijn levensgezellin is. Zij was en
is tot de kruin toe gevuld met hoogstaande beginselen.
Ze leverde destijds zware inspanningen voor het be
houd van de noordse woelmuis en het is niet in de laatste
plaats aan haar te danken dat de Oosterschelde nog al-
tij d zo lekker zout ligt te blinken. Het is geen wonder dat
iemand die zo vreselijk voor mooie fenomenen is, een
grote afkeer heeft van lelijke en gemene dingen.
Tot die laatste categorie rekent ze de kruisraket. Ik vind
dat, diep in mijn hart, wel sierlijke dingen, passend bij
het adagium 'si vis pacem, para bellum'. Maar zij ziet er
gekwetsten en doden achter. Vandaar dat ze, jaren gele
den, wilde meelopen in de rijen protestgangers die Lub
bers ervan wilden overtuigen dat we die rotzooi niet in
huis willen hebben.
Ik zag niets in die marsen en hield haar voor dat daar
ook mensen aan zouden deelnemen die kort daarvoor
hadden gestemd op politieke partijen die de raketten
wél wilden. Verkeerd gezelschap dus. „Als je wat wilt
veranderen, dan doe je dat op verkiezingsdag en niet
door samen met een stel steenezels een optocht te ma
ken", riep ik.
Daar was ze niet blij mee. „Je hebt gewoon geen zin om
mee te demonstreren", zei ze. „Te lui. En daar verzin je
lekkere gladde argumenten bij."
Waaruit bleek dat ze me al aardig leerde kennen.
Nou word ik nogal venijnig als ik ongelijk heb. En dus
stuurde ik de gedachtenwisseling behendig richting ru
zie. Die zij liet uitmonden in een ordinaire verwijzing
naar mijn principiële holvoeten.
Gelukkig heeft ze dat bij nader inzien teruggenomen.
Maar praten over vrede, dat doen we haast nooit meer.
Die moet je dan later toch maar weerzien te stichten.
A.J. Snel
Illustratie Cor de Jonge
