ti
Sterren staan ongunstig voor NS
PZC
1
Nieuwe president Kenia maakt
indruk met grote schoonmaak
PZC
Leerachterstand op
platteland heeft
meer aandacht nodig
Proces Djindjic
is teleurstelling
van de eeuw
Spoorwegbedrijf moet bezuinigen én investeren
20 december 1953
zaterdag 20 december 2003
Je zou zeggen: het is lekker
rustig tussen, de rails. De
treinen rijden redelijk op
tijd, er komen steeds meer
zitplaatsen in de treinen.
Zelfs de hete zomer en de
vallende blaadjes hebben
dit jaar niet tot chaos ge
leid. Wat wil een mens nog
meer? Volgens Jos Steehou
der is de rust bedrieglijk.
De spoorwegsector staat
aan de vooravond van gro
te problemen.
door Jos Steehouder
NS willen het aantal conduc
teurs met duizend man in
krimpen. Bonden, personeel en
reizigersorganisaties vrezen dat
de veiligheid in de toekomst in
het geding komt en laten zich ho
ren. NS betogen dat de veilig
heid onaangetast blijft door het
invoeren van meer efficiency in
dienstroosters, betere aanpak
van ziekteverzuim en doelgerich
ter inzet van conducteurs.
Over de juistheid van die bewe
ringen zijn bonden, NS-directie
en organisaties het uiteraard
niet eens.
Misschien is dat niet eens zo be
langrijk, want achter de discus
sie over duizend arbeidsplaat
sen gaat een veel groter dilem
ma schuil over de financiering
van het spoorvervoer.
Nu al is er sprake van een nega
tieve spiraal van stijgende kos
ten en dalende inkomsten bij
NS. Het totale bedrijf maakt
nog een bescheiden winst, maar
het reizigersonderdeel zit dik in
de rode cijfers.
Oorzaken: het aantal reizigers
nam in de eerste helft van dit
jaar af met 2,2 procent, en de
kosten stijgen.
Dat laatste is toe te schrijven
aan investeringen in kwaliteit
(veel extra materieel), hogere sa
larissen en stijgende heffing
voor het gebruik van de infra
structuur.
Resultaat: een verlies op het rei-
zigersvervoer van twintig mil
joen euro. Het bedrijf moet dat
verlies grotendeels 'intern' ver
dienen. Vandaar die efficiency
operaties. Contractueel is het
niet mogelijk dat NS de prijs
van het treinkaartje verder la
ten stijgen dan 2 procent plus de
inflatie per jaar.
Dat is zo vastgelegd in de con
tracten tussen NS en de over
heid.
Hogere tarieven leiden trou
wens tot afname van het aantal
reizigers. Per procent tariefstij
ging verliezen NS een half pro
cent reizigers.
Het valt op dat een groot deel
van de kostenstijging wordt ver
oorzaakt door de rijksoverheid.
Die legt de NS een soort 'wegen
belasting' op voor spoorlijnen,
de infraheffing. De komende ja
ren stijgt die van 59 miljoen eu
ro dit jaar, tot 110 miljoen euro
in 2005.
Het is niet duidelijk hoe hoog de
infraheffing daarna wordt,
maar dat zou wel tot tweehon
derd miljoen euro kunnen op
lopen. Dergelijke bedragen kun
nen de NS niet meer intern ver
dienen.
De tarieven zouden tientallen
procenten omhoog moeten, met
als gevolg dat de reizigers de
trein massaal de rug toekeren.
Waarom die infraheffing? Het
ministerie van Verkeer en Water
staat heeft geld nodig om hoge
investeringen in de infrastruc
tuur te kunnen betalen. Automo
bilisten betalen ook belasting
voor onderhoud van hun wegen.
In de afgelopen jaren is boven
dien het achterstallig onder
houd van het spoorwegnet als
een lijk uit de kast gekomen.
Miljarden euro's zijn nodig om
weer up-to-date te worden, nog
meer miljarden om te voldoen
aan de toekomstige groeidoel
stellingen. Zonder die investe
ringen wordt het moeilijk het
aantal storingen terug te drin
gen en wordt een gezonde be
drijfsvoering voor NS wel heel
moeilijk.
Zie hier het dilemma. Het op
knappen van het spoorwegnet
leidt tot verhoging van infrahef
fing, wat het treinkaartjes zó
duur dreigt te maken dat reizi
ger afhaakt. Zonder die moder
nisering zakt de kwaliteit echter
verder weg, en zullen ook steeds
meer reizigers hun toevlucht tot
de auto nemen.
Waarom wil de overheid de
spoorweginfrastructuur dan
niet betalen van de belastingcen
ten van alle Nederlanders? In
dat geval is de hele verzelfstan
diging van de spoorwegsector
van de afgelopen tien jaar ver
geefs geweest. De bedoeling was
immers om de staatskas te ver
lossen van de financiële molen
steen die de oude Nederland-
sche Spoorwegen nog was.
In de euforie rond de verzelf
standiging was zelfs sprake van
een lucratieve beursgang van de
NS. Na het doorprikken van die
zeepbel blijft Europese regelge
ving over.
Als NS 'gratis' mogen rijden,
mogen andere - buitenlandse -
vervoerders dat ook.
Zwalkend
Ondertussen verkeren NS in per
manente onzekerheid door de
zwalkende opstelling van het mi
nisterie van Verkeer en Water
staat en de Tweede Kamer.
Voorbeelden genoeg. Van de
Spooiwegwet waarin de verhou
ding tussen overheid, infrabe-
heerder en reizigersbedrijf moet
worden vastgelegd, liggen in
middels vele oude concepten op
de plank, maar een wet is nog
niet in werking. De totale spoor
wegsector mist daarmee hou
vast voor de toekomst.
Over veiligheid gesproken: NS
wacht nog altijd op tweehon
derd man spoorwegpolitie die
minister Netelenbos twee jaar
geleden beloofde. Infrastruc
tuur komt te laat (hsl-zuid), niet
(hsl-oost) of met sint juttemis
(Randstadspoor). Binnen NS is
irritatie over die houding van
'Den Haag', maar het bedrijf
kan niet hoog van toren blazen
vanwege haar afhankelijkheid.
Het ziet er somber uit voor het
spoor. Slechte infrastructuur,
duurdere treinkaartjes, een reizi
gersbedrijf in financiële proble
men.
Het is om die reden onbegrijpe
lijk dat het ministerie van Ver
keer en Waterstaat nog altijd
vasthoudt aan nieuwe megapro
jecten zoals de Zuiderzeelijn
waarvan de onderbouwing flin
terdun is.
Profijt
Die miljarden zijn beter op hun
plek in het bestaande spoorweg
net. Een miljoen NS-klanten
kunnen daar dagelijks profijt
van hebben.
De erfenis van tien jaar spoor-
wegpolitiek is nu als een lijk uit
de kast gekomen. De kans is
groot dat de treinreiziger straks
de rekening mag betalen. GPD
Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau gaat hetti,
goed met de achterstandsleerlingen in Nederland. Maar opi,.-
platteland wordt jaloers gekeken naar de mogelijkheden i 'f
de scholen in de steden krijgen.
door Maarten Molenaar
Schoolleider Hans Christi-
aanse werd als directeur
van de Haagse 'zwarte' basis
school Koningin Beatrix
bijna bedolven onder subsi
dies en projecten voor de be
strijding van achterstanden
bij leerlingen. In zijn huidige
functie als leider van een Frie
se dorpsschool zit hij met lege
handen en vraagt hij zich ver
twijfeld af hoe hij achterstan
den op het gebied van taal en
rekenen te lijf kan gaan.
Christiaanse vindt het con
trast onaanvaardbaar en pleit
in een brief aan de Besturen-
raad (de koepelorganisatie
van het protestants-christe
lijk onderwijs) voor een even
wichtige verdeling van het
geld voor de achterstandsbe-
strijding en meer aandacht
voor de situatie op het platte
land.
De raad heeft de brief onder
de aandacht van minister Van
der Hoeven van Onderwijs ge
bracht.
Uit een onderzoek van het So
ciaal en Cultureel Planbu
reau blijkt dat het niet goed
gaat met de Nederlandse ach
terstandsleerlingen. Ze raken
steeds verder achterop. De
leerlingen op het platteland
krijgen vaak geen extra onder
steuning, doordat veel scho
len niet voldoen aan de voor
waarden voor het krijgen van
meer personeel.
Basisscholen kunnen pas aan
spraak op extra personeel ma
ken als bijna 40 procent van
de leerlingen een achterstand
heeft. Christiaanse: „Die
norm wordt op het platteland
bijna nergens gehaald, omdat
die kinderen daar sterk
de scholen zijn verspreid." jf.
Christiaanse werkte tot jj \t
2002 als directeur van g igi
buurtschool in de Schilde as
wijk. Hij had in zijn Haag k
tijd niet te klagen over aas
dacht voor zijn school
bijna alleen allochtone leerlhs!
gen. Het was soms zelfs nicei;;
lijk om alle subsidies en ex?
geldstromen op een ver
woorde manier te besteden.
„Regelmatig deden diverse:;
stanties een beroep op oie -
school om nieuwe projects 1
en activiteiten uit te
ren. Niet zelden gaven zij at
eerst te moeten scoren a
scholen met meer dan 70 pn!
cent allochtonen voordat
subsidie konden krijgen.
Christiaanse heeft soms as
geboden budgetten te laten';;
pen, omdat het maken va
plannen te veel tijd zou
gen en de uitvoering errc
een te grote belasting zou wc:
den voor het personeel.
Onzeker
Hoe anders is de situatie:
Friesland, waar hij naaria
trok om op het platteland y
kunnen wonen. „Afgezie
van een bescheiden gemeente
lijke subsidie, waarvan
bezuinigingen het voortbe
staan onzeker is, krijgen
niets."
Volgens Christiaanse is de si
tuatie in Friesland exte
schrijnend, omdat veelkinde
ren met een taalachterstand
op school komen. „Bijvrijwei
alle leerlingen is de t'
het Fries. Voor meer dan de
helft van de leerlingen die op
jarige leeftijd de school bin
nenkomen is het Nedeèiè
'een nieuwe taal'." GPD
1
door Cees van Zweeden
Het had het proces van de
eeuw moeten worden. Niet
na elk misdrijf worden elfdui
zend verdachten gearresteerd,
zoals in Servië gebeurde na de
moord op premier Djindjic in
maart.
Niemand leek de dans te ont
springen. Legergeneraals, maf
fiabazen, -politici, popsterren -
het halve la/id verdween achter
de tralies. Maar als maandag de
deuren van het Speciale Ge
rechtshof té Belgrado eindelijk
openzwaaien, staan er maar en
kele tientallen gedaagden voor
de rechters.
Zoran Djindjic, de pro-westerse
premier, werd geveld toen hij de
luttele meters van zijn kogel
vrije auto naar zijn kantoor in
Belgrado liep. Zwaar gewond
werd hij weer in zijn BMW ge
trokken, en naar een ziekenhuis
gereden. Daar stierf hij op 12
maart.
Vrijwel onmiddellijk begon de
jacht op de mogelijke daders.
Mensen die als onaantastbaar
werden beschouwd, verdwenen
plotseling in kerkers. Nebojsa
Pavkovic was een van hen, de
opperbevelhebber van het leger
onder Milosevic.
Maar de meest opzienbarende
arrestatie was die van Franko
Simatovic, bijgenaamd 'Frenki',
een figuur die leek te zijn wegge
lopen uit een boek van John Le
Carré: rijzig, goed gekleed, pro
fessioneel, meertalig. Tijdens de
Koude Oorlog bespioneerde hij
Amerikaanse diplomaten in Bel
grado.
Toen de oorlog in Kroatië begon
in 1991, werd Simatovic hoofd
van een paramilitaire eenheid.
De Rode Baretten waren voor
malige politiemannen en misda
digers. Ze waren ook de meest
gevreesde eenheid op de Balkan.
Simatovic was de enige voor
wie een man als Karadzic, de
Bosnisch- Servische leider, ont
zag had.
Toen de oppositieleiders in sep
tember 2000 hun voorbereidin
gen troffen voor de massabeto
ging die Milosevic van zijn sok
kel moest stoten, waren zij maar
voor één ding bang: de Rode Ba
retten. Djindjic, destijds de be
langrijkste opposant, bezocht
enkele dagen voor de betoging
de commandant van 'Frenki's
Boys'. Zijn naam was Milorad
'Legija' Lukovic, de rechter
hand van Simatovic. Wat
Djindjic aan Legija beloofde, is
een geheim dat hij meenam in
zijn graf. Maar vaststaat dat de
Rode Baretten zich op die histo
rische 5de oktober afzijdig hiel
den.
Dezelfde Legija is nu de hoofd
verdachte van de moord op Dj
indjic, hoewel hij volgende
week niet van de partij is. Hij
werd nooit gepakt, en houdt
zich waarschijnlijk op in Bulga
rije. Simatovic, zijn baas, is
evenmin aanwezig. Hij werd
vreemd genoeg op transport ge
steld naar Den Haag, waar het
oorlogstribunaal een appeltje
met hem te schillen had.
Vele vragen dringen zich op.
Had Simatovic iets met de
moord te maken? Handelde Le
gija in opdracht van een hogere
god? Zaten hooggeplaatste figu
ren binnen de regering in het
complot? De antwoorden zullen
waarschijnlijk nooit worden ge
geven. Simatovic is in Den
Haag, Legija op zijn onderduika
dres.
Maffia
Twee andere topverdachten wa
ren Dusan 'Siptar' Spasojevic
en Mile 'Kum' Lukovic, die even
als Legija de afgelopen jaren tot
de beruchte Zemun-maffia be
hoorden. Maar Siptar en Kum
overleefden hun arrestatiepo
ging niet. Zij werden doodge
schoten. Volgens Marko Ni-
covic, een ex-politiebaas, was er
ook geen sprake van een arresta
tiepoging. „De politie wist waar
zij zaten. Ze had hun huis kun
nen omsingelen tot ze naar bui
ten kwamen. Maar Siptar en
Kum moesten dood."
De politie beweert dat er maar
één scherpschutter was. Maar
Veniovic, Djindjic' lijfwacht,
zei dat er uit twee richtingen
werd geschoten. Hij verklaarde
ook dat de deur van het rege
ringskantoor gesloten was, toen
Djindjic de trap opliep. Dat was
vreemd, zoals het ook vreemd
was dat die dag de veiligheidsca
mera's van het gebouw waren
verwijderd. De echte opdracht
gevers van de 43 frontsoldaten
die vanaf maandag terecht
staan, zullen wewaarschijnlijk
nooit kennen. GPD
door Eelco van der Linden
Precies een jaar geleden
nam Kenia afscheid van
een tijdperk. Daniel arap Moi
trad terug na het Oost-Afri
kaanse land 24 jaar te hebben
geleid. Een voor Afrikaanse be
grippen bijzondere daad, die
de nu 79-jarige alom lof ople
verde. Moi kon niet bevroeden
dat zijn opvolger hem bijna
per omgaande ter verantwoor
ding zou roepen voor 'giganti
sche plunderingen van de
staatskas' en zelfs een moord
van dertien jaar geleden.
De Kenianen geloven het zelf
nog niet. Ademloos volgen ze
de op televisie uitgezonden
zittingen van de 'Golden-
berg-commissie'.
Goldenberg International was
een in 1990 opgericht bedrijf
dat officieel de financiering
van de export van goud en dia
manten moest verzorgen.
Op zichzelf curieus voor een
land dat nauwelijks goud en
diamanten bezit. Het bedrijf
was dan ook een dekmantel
voor de meest uiteenlopende
(fake-)deals, die uitsluitend
dienden om overheidsgeld het
land uit te sluizen.
Duizelig worden de Kenianen
van de verdwenen bedragen.
Al aangetoond is dat het zeker
om een miljard dollar gaat,
maar waarschijnlijk gaat het
om vier of zelfs meer.
Een nieuwe sport is uitrekenen
wat men met dat geld had kun
nen doen.
Bijvoorbeeld tien jaar lang het
basisonderwijs voor het hele
land betalen. Of meer dan de
helft van Kenia's buitenlandse
schuld aflossen, die als een mo
lensteen om het in de laatste ja
ren zo verarmde land hangt.
Corruptie
President Mwai Kibaki had
campagne gevoerd onder het
motto 'dit nooit meer' en be
loofde bij zijn aantreden om de
corruptie - het belangrijks te
kenmerk van het Moi-tijdperk
- uit te roeien. Het was ook een
heilig moeten, want donoren
en geldschieters als het IMF
hadden zich van Kenia afge
keerd en alle kranen dichtge
draaid.
De Keniaanse president Mwai Kibaki (r.) kijkt naar zijn Rwandese collega Paul Kagame tijdens de
festiviteiten rond Onafhankelijksdag vorige week in Niarobi. foto Radu Sigheti/RTR
Dat het IMF onlangs Kenia
weer een lening verstrekte, is
het bewijs dat het werk van de
72-jarige econoom ook over de
grens wordt gewaardeerd.
Maar de echte held heet John
Githongo. Deze ex-journalist
en activist van een anti-corrup
tieorganisatie, Tansparency In
ternational, werd door Kibaki
belast met de coördinatie van
het onderzoek naar al het ver
dwenen geld.
Hij schakelde meteen de Britse
firma Kroll in, die ook bezig is
met het opsporen van de ver
dwenen miljoenen van de Filip
pijnse Marcos-familie en de Ni-
geriaanse dictator Abacha.
Deze week werden de eerste
miljoenen getraceerd in Euro
pese en Amerikaanse banken
en verzoeken tot bevriezing in
gediend.
De onderzoekers zijn optimis
tisch, omdat bevriende landen
helpen druk uit te oefenen en
er net in VN-verband een an
ti-corruptieverdrag is gete
kend (door tot nu 43 landen),
dat onderzoeken als deze mak
kelijker moeten maken.
Githongo is ambitieus, want
hij zegt niet alleen te mikken
op de 'grote man', maar ook op
al die kleinere potentaten die fi
nancieel konden binnenlopen
dankzij hun positie in Kanu,
een halve eeuw de regerings
partij van Kenia.
Dit heeft tot heel wat onrust ge
leid, ook in de nieuwe rege
ringscoalitie, want die telt be
halve oppositiepartijen ook
nogal wat bekeerde Kanu-le-
den. Een eerste poging om Git
hongo te wippen, is door Kiba
ki verijdeld, maar er zullen er
ongetwijfeld nog vele volgen.
President Kibaki lijkt niet on
der de indruk. Donderdag be
noemde hij nieuwe directies
van 30 staatsbedrijven en -or
ganisaties, opdat, zo zei Kiba
ki, 'deze leren hun financiën te
beheren en stoppen met het
leeg melken van de schatkist'.
De ingreep betekent nieuwe po
pulariteit, maar vooral ook
veel nieuwe vijanden.
Arap Moi
De in theorie grootste is Daniel
arap Moi. De ex-president
heeft tot nu gezegd dat hij
geen problemen heeft met het
corruptieonderzoek en zal mee
werken. Minder enthousiast is
hij over het even eclatante, par
lementaire onderzoek naar de
moord op een voormalige mi
nister van buitenlandse zaken.
Op 5 januari is Moi gevraagd
te getuigen, maar zijn advo
caat heeft resoluut 'nee' ge
zegd en het initiatief afgedaan
als 'moedwillig de naam van
de president door het slijk ha
len'.
Ook in het nieuwe Kenia zijn
er dus grenzen. GPD
CARNAVAL - Vanmiddag
wordt in "Versailles de negende
stemming gehouden voor de
verkiezing van een nieuwe
Franse president. Bij de acht
ste stemming van gisteravond
waren er nog twee officiële
kandidaten: Laniel en Naege-
len. Ook deze achtste ronde
bracht geen beslissing. Een
krant noemde de stemming
het Carnaval van Versailles.
GOLFBAAN - De golfbaan in
Domburg wordt opnieuw aan
gelegd. Het was voor de oorlog
een van de waardevolle attrac
ties. Er bestaat een kans dat
de baan aan het einde van de
zomer van 1954 heropend
wordt.
PZC VIERT KERST - Rak
teuren en medewerkers vasz
PZC maken tijdens dekeié-
gen geen verslagen van re
deringen en bijeenkomstenii
kunnen zij het kerstfeest is
huiselijke kring vieren. ffij
verzoeken het secretariaat®
verenigingen die toch een vet
slag in de krant willen zia
een beknopt verslag te zenfe
voor plaatsing in ons blad
MAZELEN - De kleutersch*
in Heikant is gesloten. Vb
kleuters hebben de mazelen,
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationpark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 264
4380 AG Vlissingen
Tel: (0118)460116
Fax: (0118)472404
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8,30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand: 20,50
per kwartaal: 55,10
per jaar: €209.90
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandva
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,20
zaterdag: 1,70
Alle bedragen zijn inclusief 6%BI»
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig de
Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de Regele
voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens
kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315540
Fax. (0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintje!
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax: (0114)372771
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. LKW
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vow
(abonnementen)administraiie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten)
'e werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig go-"
ling
derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij. PZC.
Postbus 3229.4800 MB Breda
Behóórt tot ujeqener
Het ziet er somber uit voor het spoor met een slechte infrastructuur, duurdere treinkaartjes en een reizigersbedrijf in financiële moeilijkhe
den. foto Juan Vrijdag/ANP
