Held van Scharendijke
Hét Zeeuwse dorp bestaat niet
17
bezoektijden
PZC
agenda
Kindje wiegen
in basiliek Hulst
Ruitervereniging
mag hal bouwen
lezingen
cursussen
Marine verkoopt opnieuw
S-fregat aan Griekenland
O AutoTrack.nl
woensdag 17 december 2003
Ziekenhuis Walcheren
Ludekerkseweg 88,
4382'Eë Vlissingen
(0118) 425000
a. 15.00-20.00 uur
,oek: Kinderafd. ouders gehele
Joverig bezoek 14.00-19.00 uur.
aid Psychiatrie dag. 19.00-20.00 uur
woe,za en zo 14.00-16.30 uur.
!fd IC/CCU en Stroke Unit CVA dag.
15,00-16.00 en 19.00-20.00 uur.
Oosterscheldeziekenhuis
'sGravenpolderseweg 114,
liba Goas, tel. 101131234000
j.q 1300-13.45 en 18.30-19.45 uur
Afdeling A/B (kinder/kraamafdeling):
daq, 14.30-19.30 uur
Afdeling H (IC/MC): dag. 11.00-11.30,
14,00-14.30 en 19.00-19.30 uur
Lindenhof revalidatie
'sGravenpolderseweg 114,
ü62 RA Goes, tel.(0113)236236
mat/m vrij: 14.00-21.00 uur
zaten zon: 12.00-21.00 uur
Emergis
Oostmolenweg 101
1 pM Kloetinge, tel. (0113)
«0,000
We,zat en zon: 14.00-21.00 uur
ma,di,doenvrij: 18.30-21.00 uur
Zeeuws-Vlaanderen
Locatie de Honte
Wielingenlaan 2
4535PATerneuzen, tel. (0115)
688000
Afd.AI, A2, BI, B2, Cl, Obstetrie en
Gynaecologie dag. 14.30-1600 en
16.30-20,00 uur; afd. Psychiatrie ma,
dj,'do en vrij 18.00-20.00uur, woe,
weekeinde, feestdagen 14.00-16.30
Wen 18.00-20.00 uur; afd. IC/CCU
dag.1430-15.15 en 19.00-20.00 uur.
Kinderafd. 14.00-19.00 uur
Locatie Antonius
Pastoor van Genklaan 6
4501 AJ Oostburg, tel. (0117) 459000
14,30-16.00 en 18.30-20.00 uur
Goeree-Overflakkee
Ziekenhuis Dirksland
Stationsweg 22
3247 BW Dirksland, tel. (0187)
607300
dag, 16,00-17.00 en 17.45-19.30 uur,
zo idem tot 20.00 uur
op Zoom
Ziekenhuis Lievensberg
Hoerhaaveplein 1
4624VT Bergen op Zoom, tel. (0164)
14.30-15.15 en 18.30-20.00 uur
zaenzo 14.30-16.00 en 18.30-20.00
GGZWestelijk Noord-Brabant
Hoofdlaan 8
4661 AA Halsteren, tel. (0164)
woensdag, zaterdag en zondag
t3.Q0-17.OO uur
4Mjkzigt
0/Jolewaterplein 40
3ÖI5GD Rotterdam, tel. (010)
4639222 (voor inlichtingen bezoektij
den van alle afdelingen)
AZR-Sophia
öi.Molewaterplein 60
5015GJ Rotterdam, tel. (010)
ouders: 07.00-12.00 uur
8ezoektijden iedereen: 14.00-20.00
r'
I Verloskunde: dag. 11.00-12.00
18.00-20.00 uur
Voor partner/echtgenoot:
"10-12.00 en 15.00-21.00 uur.
AZR-Daniël den Hoed
Groene Hilledijk 301
3075 EA Rotterdam, tel.
1010)4391911
dag, 16.00-20.00 uur
Algemeen Ziekenhuis Sint Jan
Brugge
Ruddershovelaan 10
lel, (0032) 50 452111
dag, 14.00-20.00 uur (muv IC en hart-
ing)
Sint Lucasla
sen Ziekenhuis Sint Lucas
slaan 29
(50369111
dag. 14.00-20.00 uur (muv IC en hart-
"3)
itair Ziekenhuis Gent
aan 185
1)9 2402111
dag 14.30-20.00 uur
tair Ziekenhuis Antwerpen
aat 10
3650 Edegem
tel. (0032) 3 82 1 30 00
bezoekuren: werkdagen
16,00-20.00 uur, weekeinde en feest
dagen 14.00-20.00 uur
Afd,Bi (cardiologie) dag.
16.00-17.30 en 18.30-20.00 uur. Afd.
'G dag. 14.00-14.30 en 19.00-19.30
"e Provinciale Zeeuwse Courant
-waarin opgenomen de Middelburg
se, Vlissingsche,Goesche en Bres-
«ensche Courant, Vrije Stemmen en
de Zierikzeesche Nieuwsbode - is
een onafhankelijk dagblad, dat zich
niet bindt aan levensbeschouwelijke
en politieke opvattingen, stromin-
gen of partijen.
bronvermelding
?e r0dactie van de Provinciale
vse Courant maakt-
de eigen nieuwsgaring
ik van de volgende bron-
ocieerde Pers Diensten
- Algemeen Nederlands
""eau (AIMP), Associated
(AP), Bridge, Deutsche
PSse Agentur DPS, Agence
IRTDI6 Presse *AFp)' Reuters
j p 1' Belga en European
(EPA).
beeldrecht
publicatierechten van werken
<ilT.ldende kunstenaars aange-
n °'l een CISAC-organisatie zijn
wo met Beeldrecht te Amstel-
EVENEMENTEN
GOES - 't Beest, 14.00 uur: Pas op! hek
sen! voorstelling door "t Jeugdtheater
huis;
Ambachtscentrum, 15.00 uur: Joris en
de Reuzeneus, voorstelling door pop
pentheater Sim Bolus;
GRIJPSKERKE- Imkerij Poppendam-
me, 13.00-17.00 uur: Christmas Fair;
MIDDELBURG - "t Spiegeltheater,
20.00 uur: De laatste draak, door thea
tergroep Duinart;
Jazz en Bluescafé Desafinado, 21.00
uur: Optreden van Elegance;
VLISSINGEN - St. Jacobskerk, 19.30
uur: Nine Lessons and Carols door de
Zeeuwse Koorschool;
FILMS
BERGEN OP ZOOM - Roxy, Lord of the
Rings 3:19.30 uur; Finding Nemo (ned):
14.00 uur; Love Actually: 20.00 uur; Piet
je Bell 2; 14.00 uur;
Cinemactueel, Looney Tunes: 14.00
uur; Love Actually: 20.00 uur; Lord of
the Rings: 14.00 en 19.30 uur; Finding
Nemo (ned): 14.00 uur; Pietje Bell 2:
16.15 uur; S.W.A.T.: 20.00 uur; Pipo en
de p-p-parelridder: 16.15 uur; Finding
Nemo (eng): 16.15 uur;
HULST - De Koning van Engeland,
Kees de Jongen: 16.00 en 18.45 uur;
The Humain Stain: 20.30 uur; Love Actu
ally: 13.00 uur; Master and Comman
der: 20.30 uur; Pipo en de p-p-parelrid-
der: 13.00 uur; Finding Nemo (ned):
13.00 en 15.00 uur; Pietje Bell 2: 13.00
en 17.00 uur; Lord of the Rings 1: 13.00
en 16.00 uur; Lord of the Rings 2: 16.30
en 20.00 uur; Lord of the Rings 3: 20.30
en 0.00 uur;
MIDDELBURG - Schuttershof, Swim
ming Pool: 20.00 uur;
OOSTBURG, Ledeltheater, Pipo en de
p-p-parelridder: 15.00 uur;
VLISSINGEN - Cine City, Lord of the
Rings 3: 13.45, 14.45, 19.00 en 20.00
uur; S.W.A.T.: 21.45 uur; De Passie
vrucht: 16.15, 19.00 en 21,45 uur;
Looney Tunes: 13.45 uur; Finding Ne
mo (NL): 13.45 en 16.15 uur; Finding Ne
mo (eng): 13.45, 16.15, 19.00 en 21.45
uur; Kees de jongen: 16.15 uur; Master
and commander: 19.00 uur; Kill Bill:
19.00; Love actually: 19.00 en 21.45 uur;
Pipo en de p-p-parelridder: 13.45 uur;
The Matrix: 21.45 uur; Sneak: 22.00 uur;
Les Egares: 19.00 uur;
TENTOONSTELLINGEN
BERGEN OP ZOOM - De Markiezen
hof, 14.00-17.00 uur: Bergen op Zoom
in het geboortejaar van Anton van Duin
kerken, 1903 (t/m 4/1);
BURGH HAAMSTEDE -Galerie Kunst
geen Kunst, 11.00-17.00 uur:Jaap vd
Gaarden en Theo Barend, een zomer in
Cuba (t/m 20/12);
De Bewaerschole, 13.30 - 16.30 uur:
Joost van der Steen, schilderijen en Ma
rian Verrijp, keramiek (t/m 3/1
DOMBURG - Duingalerie, 12.00-18.00
uur: Elly Mes, schilderijen en beelden
en Anita Dekker, beelden (t/m 25/1);
GRIJPSKERKE - Boerderijgalerie de
Osseberg, 14,00 -17.00 uur: 'Landschap
pelijk', groepstentoonstelling en Anne
Mulder, sieraden(t/m 3/1);
HEINKENSZAND - Gemeentehuis,
8.30-12.30 uur; Gedreven door passie,
Adrienne Kusters en Veronie Rens,
schilderijen en beelden (t/ml 8/12);
"t Kunstuus, 13.00-18.00 uur: Aquarel
len van Rijk Grisel (t/m 3/1
KAPELLE - Fruitteeltmuseum, 13.00 -
17.00 uur: Boomtoppers (t/m 21/2);
Gemeentehuis, 9.00-16.00 uur: Hans
Moerman, foto-expositie met foto's uit
Afrika, Azië en Zuid Amerika (t/m 19/12);
KRUININGEN - Gemeentehuis, 9.00 -
12.00 en 13.00-17.00 uur: Houtsnijwerk
HULST - Ook dit jaar wordt in
de Willibrordusbasiliek in Hulst
door kinderen een kerstspel op
gevoerd op eerste kerstdag. Het
traditionele Kindje Wiegen be
gint om 15.00 uur.
Het is de 26e keer dat het spel
door kinderen, samen met Jozef
en Maria met Kindeke Jezus,
wordt opgevoerd. Het Kindje
Wiegen trekt elk jaar veel pu
bliek, vaak peuters en kleuters
met hun ouders en grootouders.
Iedereen is welkom om mee te
zingen.
Donderdag 25 december gaan"
de deuren van de basiliek om i
14.30 uur open en het spel be
gint om 15.00 uur.
AXEL - De ruitersportvereni
ging Axel mag een rij bak op het
terrein aan de Boslaan in Axel
overkappen.
Gedeputeerde Staten verlenen
de daarvoor benodigde verkla
ring van geen bezwaar. Tegen
de plannen is bezwaar inge
diend door eigenaar P. Kosters
van manege Magrette. Hij vindt
dat de rijhal oneerlijke concur
rentie betekent voor zijn be
drijf. In het verleden moest de
manegehouder goedlopende po
nykampen opgeven, omdat de
toenmalige gemeente Axel de
Jeugdherberg in Axel aan de rui
tersportclub gaf om er een kanti
ne van te maken. Volgens
Kosters is destijds toegezegd
dat de jeugdherberg nooit een
manege zou worden.
Gemeente en GS wijzen de be
zwaren af.
(t/m 31/12);
MELISKERKE - Zijdemuseum, 10.00 -
17.00 uur: Fashion by the sea, expositie
van modeontwerpsters (t/m 3/1);
MIDDELBURG - De Drvkkery, 9.00 -
18.00 uur: Tekeningen Dick Materna
voor De Avonden van Gerard Reve; y.
Né, schilderijen(t/m 3/1); Objecten uit
het houten orkest, Dies de Jonge; Plen
ty to go on (4e serie), werk van Ludmila
Kalmaeva, Diverse fototentoonstellin
gen; Hart van Zeeland, schilderijen van
R. Kimpe, H. Munnik e.a. (t/m 31/1);
Zeeuws Archief, 9.00-17.00 uur: Typisch
Zeeuws??, Zeeland Migratieland (t/m
10/1);
De Burg, 9.00-17.00 uur: Ploegens en
maaiens, de Zeeuwse boerderij te boek
gesteld (t/m 22/12);
Spiegeltheater, 11.00-17.00 uur: Fleur
Riekwel, acryl op doek en Gerjanne
Wiersum-Huisman, gemengde technie
ken (t/m 16/2);
Zeeuwse bibiliotheek, 10.00-21.00 uur;
'Kunstkoffertjes' (t/m 2/1); De grote om
hulling, fotös en collages van Sanne
Karneko (t/m 10/1); werk van kunste
naar Cor van der Poel (t/m 7/2);
OOSTKAPELLE - Zeeuws Biologisch
museum, 12.00-17.00 uur: Reeënspron-
gen, tentoonstelling over reeën (t/m
25/1);
RENESSE - De Blikvanger, 14.00-17.00
uur; 'Aangekleed gaat uit' tentoonstel
ling van feestelijke kleding en accessoi
res en barbies in stijl (t/m 4/1
TERNEUZEN - Galerie Echo Audio,
12.30-18.00 uur: Hotblood, schilderijen
van Daniel van Nes (t/m 10/1);
D'Ouwe Kercke, 11.00-14.00 en
17.00-22.00 uur: Werk van Judith Maas
(t/m 31/12);
VLISSINGEN - MuZeeum, 10.00-17.00
uur: Glorie en Rampspoed (t/m 11/1);
ZIERIKZEE - Gemeentehuis, 8.30-17.00
uur: De Dageraad, fototentoonstelling
van Jaap Klein (t/m 24/12);
Galerie Alexandra, 11.00-17.00 uur: Kat
ten in de hoofdrol, werken in glas, siera
den, grafiek en keramiek (t/m 28/12);
Galerie Beddeweeg, 11.00-18.00 uur:
Schilderijen van Harm Verstraten (t/m
9/1);
HULPCENTRA
Alarmnummer: tel. 112.
Centraal Meldpunt Milieuklachten Zee
land, tel. 0118-412323.
SOS Telefonische hulpdienst Zeeland,
tel. 0118-615551 of 0900-0767 (dag en
nacht bereikbaar).
Stichting Blijf van m'n lijf Zeeland, tel.
0118-469869 (dag en nacht bereikbaar).
Hulp-en advieslijn Blijf van m"n lijf Zee
land, tel. 0118-467003 (ma.,wo. en vr.
9.00-12.00 uur). Kindertelefoon Zee
land, tel. 0800-0432 (gratis), dag. van
14.00-20.00 uur.
Advies Meldpunt Kindermishande
ling, tel. 0900-1231230.
Aids Infolijn, tel. 0118-638384.
Ouders van Drugsverslaafden Zeeland,
tel. 0118-623817 (dag. 10.00-22.00 uur);
Palazzoli Huis, Voor mensen met kan
ker, tel.0118-413932
Dierenambulance Dierenbescherming
afd. Noord- en Midden-Zeeland, tel.
0900-7673437.
De oorsprong van het christendom
staat centraal in een lezing van Het
Theosofisch Genootschap op zaterdag
20 december in de bibliotheek te
Oost-Souburg. De bijeenkomst begint
om 10.30 uur. In de lezing wil het ge
nootschap aantonen dat het christen
dom geen geheel nieuwe godsdienst
was, maar voortkwam uit wat eerder be
stond. De lezing wordt gegeven door N.
Vas.
Henny van der Feer geeft maandag 22
december een lezing over relaties. De
lezing moet inzicht geven hoe het komt
dat de ene relatie gelijk is aan een knip
perlicht en de andere een voorbeeld
van rust en liefde.. De lezing begint om
19.30 uur in de bovenzaal van de con
certzaal aan de Singelstraat 13 te Mid
delburg.
GOES
Wintercursussen Centrum door de Kun
sten van ROC Zeeland in Goes: Binnen
huisarchitectuur door Joan van Hou-
welingen BNI, start woensdag 7 januari
2004, duur 12 bijeenkomsten; Beeld
houwen, verschillende cursussen;
Toneel voor senioren; Tekenen- en
schilderen voor senioren; Autobio
grafisch schrijven; Grafische vorm
geving op de computer en bewerken
van digitale fotös; Het complete pro
gramma aan vragen, informatie en aan
melden bij Centrum voor de Kunsten
0113-558128;
KAPELLE
Alfacursus, door de interkerkelijk werk
groep Kerk naar Buiten, een Avond-alp-
ha-cursus start in januari, een Alfa-och
tend-cursus start medio februari beiden
duren tien lessen en een kort weekend.
Maandagavond start de cursus in de Ge
reformeerde kerk,
Biezelingseweg 6, aanvang 19.30 uur.
Informatie en aanmelden Marius Hoo-
gesteger 0113-343086, Nellie Slabbe-
koorn 0113-345061, Corrie Ridderhof
0113-344814 en Clarie van der Wal
0113-342937.
YERSEKE
Bewegen op maat, in gemoedelijke
sfeer en tempo dat bij het gewicht past.
Voedingsinformatie volgens richtlijnen
van het landelijk voedingscentrum. In
formatie en aanmelden Gymnastiekver
eniging V.Z.O.S-Yerseke, gewichtscon
sulent Marjonlijn Sinke, telefoon 0113 -
573152.
VEERE
De Stichting Welzijn Ouderen Platte
land Walcheren begint binnenkort met
nieuwe computercursussen. De leer
gangen zijn bedoeld voor inwoners van
de gemeente Veere vanaf 55 jaar. De
cursus Windows 98 en internetten is be
doeld voor senioren die nog geen erva
ring hebben met de computer. De cur
sus is ook geschikt voor mensen met
Windows XP. De cursus bestaat uit to
taal acht lessen. Voor de gevorderden
is er de cursus Word en Excel. De cur
sus Word bestaat uit acht lessen, Excel
uit vier lessen. Ook in het voorjaar gaan
cursussen van start. Aanmelden kan bij
de Stichting Welzijn Ouderen Platteland
Walcheren, N. de Pagter, 583687.
door Harmen van der Werf
VLISSINGEN - De Koninklijke
Marine verkoopt opnieuw een
Standaard-fregat aan Grieken
land.
Het schip, de Bloys van Tres
long, wordt vandaag buiten
dienst gesteld in Den Helder.
De Bloys van Treslong, in 1982
opgeleverd door de Koninklijke
Schelde Groep in Vlissingen, is
de laatste van de acht S-fregat-
ten die bij de marine hebben ge
varen. Vijf schepen zijn eerder
afgestoten naar Griekenland en
twee zijn in 1996 aan de Verenig
de Arabische Emiraten ver
kocht.
Na overname van de Bloys van
Treslong beschikt de Griekse
marine over in totaal acht bij
De Schelde gebouwde S-fregat-
ten. Griekenland nam begin ja
ren tachtig rechtstreeks twee
nieuwe S-fregatten van de Vlis-
singse scheepswerf af. Dit was
tot op heden de laatste mari
ne-exportorder voor de Schelde
Groep.
De verkoop van Nederlandse
marineschepen gaat door.
Het ministerie van Defensie is
van plan in 2004 twee Multipur-
pose-fregatten uit dienst te ne
men.
Onder meer België heeft interes
se voor die schepen uit het begin
van de jaren negentig.
(advertentie)
Ook voor de nieuwste modellen kijk je op AutoTrack.nl
D» autotltn voor heel Nederland
'EV'E9{, oMzimj
Aad de Klerk wijst in proefschrift op grote variatie
door Betty Blikman-Ruiterkamp
Het herdenkingsjaar voor de ramp is
bijna voorbij. Verscheidene men
senredders zijn gehuldigd. Maar er was
ook een hond die heldendaden verricht
te. Het leverde het dier leverworst, een
mooie halsband en een beeldje op.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ver
bleef burgemeester jhr. A. van Citters
enige tijd in Zwitserland, om precies te
zijn in het Toggenburger Tal. Daar
maakte hij kennis met de Appenzeller
Sennenhond. Oorspronkelijk kwam dit
soort honden alleen voor in die streek,
het kanton Sankt Gallen. Vanwege de
geïsoleerde ligging van het gebied was
het ras heel zuiver gebleven. Het zijn
leuke honden om te zien. Met hun plat
te driehoekige hoofd, hun kleine han
gende oren en een schrandere blik in de
ogen zijn ze heel speciaal. Kortom, een
Appenzeller Sennenhond is een plaatje.
Over hun karakter ook niets dan lof: ze
zijn gemakkelijk af te richten en alles
wat hen is geleerd, doen ze met overga
ve. In dalen of op bergen, bij mooi of
slecht weer, als veedrijver of bewaker
van zijn baasje: de Appenzeller Sennen
hond blinkt in alles uit. Geen wonder
dat Van Citters verliefd werd op dit ras.
In 1946 maakte hij weer een reis naar
Zwitserland en nam een teefje mee naar
huis.
De hond maakte al snel volledig deel
uit van het gezin. Als de familie een rit
je ging maken in hun auto met een open
linnen kap, toerde de hond gezellig
mee. Enkele jaren later nam Van Citters
uit Zwitserland nog een hond mee, dit
maal een reu. Het duurde niet lang of er
kwam een nestje van vier Appenzeller-
tjes ter wereld. Een daarvan werd ver
kocht aan Flip de Jonge, boer te Scha
rendijke.
Twee jaar later kwam de ramp. Toen
het water het dorp overspoelde, zag De
Jonge het gevaar voor zijn vee en sneed
de touwen waarmee de koeien vast ston
den door in de hoop dat ze naar de dijk
zouden vluchten. Hij deed zijn best om
de dieren van de plaats te krijgen, maar
schreeuwen, misbaar maken en aanja
gen, het hielp allemaal niets. Ze bleven
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - Hét Zeeuwse
dorp bestaat niet, net zo min als
hét Zeeuwse landschap. Opmer
kelijk is juist de grote verschei
denheid. Historisch-geograaf
Aad de Klerk (Hilversum, 1949),
consulent regionale geschiedbe
oefening, heeft het een en ander
maal aangegeven. Het is net als
met dialect: hét Zeeuws bestaat
niet. Niet de eenvormigheid,
maar variatie is wezenskenmerk
van de provincie.
De Klerks verhandelingen die
hij afgelopen kwart eeuw over
onder meer de dorpen in Zee
land publiceerde, zijn weergege
ven in een proefschrift, waarop
hij vandaag aan de Universiteit
van Amsterdam promoveert tot
doctor in de letteren. Gebun
deld winnen zijn opvattingen
aan kracht. Al zijn ze soms van
oudere datum - ze hebben aan
actualiteit niets ingeboet.
De leefbaarheid van de dorpen
en - in mindere mate - de ste
den, staat nog altijd hoog op de
(bestuurlijke) agenda. Vitaal
platteland, heet het tegenwoor
dig. Uit De Klerks onderzoekin
gen blijkt dat er niets nieuws on
der de zon is. De achteruitgang
van de leefbaarheid is geen
nieuw verschijnsel. De vele ge
huchten in de provincie zijn ver
stilde getuigen van een vergelijk
bare ontwikkeling, die zich eeu
wen geleden op het platteland
voltrok.
„Als je gaat tellen kom je wel
tot 25, 30 gehuchten. Dat waren
ooit welvarende dorpen, ont
staan in de Middeleeuwen. Ik
probeer aan te tonen waarom
dat dorpenpatroon een verdun
ning heeft ondergaan", vertelt
De Klerk."
Het heeft met het begin van de
Tachtigjarige Oorlog te maken
en het vernielen van kerkgebou
wen. Na het luwen van de strijd
was er meestal geen geld voor
herstel. Met de kerk was het
hart van het dorp weg en ver
dwenen mensen naar de grotere
dorpen."
De dorpen die het overleefd heb
ben (of daarna zijn ontstaan)
deelt De Klerk in twee groepen
in: het middeleeuwse ronde
kerkringdorp (zoals Kapelle,
Koudekerke) dat spontaan is ge
groeid en het latere rechthoeki
ge voorstraatdorp (zoals Colijns-
plaat en Borssele), waar alles op
de tekentafel gepland is.
Het hindert de onderzoeker in
De Klerk een beetje dat hij tot
nu toe niet boven tafel heeft kun
nen halen hoe de oudere dorpen
precies zijn gegroeid.
Vorm
Zeeland is volgens hem zo inte
ressant omdat in een klein ge
bied zoveel variaties in dorpen
te ontwaren zijn. Ook vandaag
is dat nog het geval, al hebben
veel dorpen te lijden onder uit
breidingen. „De interne ruimte
van de meeste dorpen is aardig
overgenomen vanuit het verle
den. Terecht is een aantal dor
pen beschermd. De problemen
zitten aan de buitenkant. Er is
bij uitbreidingen te weinig
voortgeborduurd op de authen
tieke vorm." Hoewel daar nu
meer aandacht voor is, zijn de
gemaakte fouten niet meer te
verdoezelen.
Het proefschrift van De Klerk is
opgebouwd uit drie delen.
Naast de dorpen in Zeeland be
vat het enkele beschouwingen,
over het Nederlandse landschap
en - het meest uitgebreid - over
het water op Walcheren. En dan
niet de strijd tegen de zee, maar
tegen het binnenwater. Eén van
zijn stellingen luidt dan ook:
„In de geschiedschrijving van
de Zeeuwse eilanden, in het bij
zonder Walcheren, is de omgang
Aad de Klerk: „Er is bij uitbreiding van dorpen te weinig rekening gehouden met de oorspronkelijke
vorm. foto Ruben Oreel
met het binnen- of landwater
een factor die lange tijd ten on
rechte is verwaarloosd."
Zeeuwen staan niet alleen met
hun rug naar de zee, ze stonden
ook in de polders met de rug
naar het water, dat in herfst en
winter het land overvloedig be
vloeide. Beelden van een onder
gelopen Walcheren waren al
lang vóór de oorlogsinundatie in
1944 te zien. Pas omstreeks
1930, met de ingebruikname
van het gemaal Boreel bij Mid
delburg, kwam er verbetering
in. Eeuwenlang aanvaardden de
boeren de natte periode als een
gegeven.
„Het had ook te maken met een
soort standsverschil", weet De
Klerk. „De boeren met land in
de lage poel waren de kleinere
jongens. Die met land op de ho
gere kreekruggen waren de gro
te boeren en die domineerden in
het waterschap. Ze waren be
ducht dat de aanpak van de wa
teroverlast zou leiden tot verdro
ging van hun gronden."
Met een fijne neus voor saillante
details geeft De Klerk aan dat
nog in 1911 het gemeentebe
stuur van Grijpskerke de am
bachtsheer van Hoogelande ver
zocht het kerkhof van het ge
hucht open te stellen voor (tijde
lijke) begravingen, wanneer de
kom van Grijpskerke door wa
ter onbereikbaar was. Net als
met de leefbaarheid is ook hier
de actualiteit aanwezig. „We
praten over meer ruimte be
schikbaar stellen voor water.
Dan is het goed te kijken naar
het verleden", betoogt De
Klerk.
Zijn proefschrift beschouwt de
Middelburger als een afronding
van veel onderzoek. Achterover
leunen is er niet bij. „Ik heb nog
een paar ijzers in het vuur. On
derzoek dat tot nu toe is blijven
liggen. "Hij noemt de wegbeplan-
ting op Walcheren in de 17e en
18e eeuw (wat is er geplant en
waarom en hoe keken de inwo
ners er naar) en de moernering
(afgraven veen) op Walcheren
(de omvang, wie hielden zich er
mee bezig).
staan en het water steeg maar door, op
een gegeven moment stond het bijna tot
aan hun schoft. Er zat niets anders op
dan te hopen dat ze zich alsnog zouden
redden. Het gezin zelf vluchtte.
De volgende dag ging Flip terug naar
hun huis, samen met Blasz. De koeien
stonden nog op dezelfde plek. Opeens
kwam bij de hond zijn instinct naar bo
ven en wist hij wat hem te doen stond.
Hij begon te blaffen en de koeien fana
tiek op te drijven. Eerst reageerden de
dieren niet, maar toen de hond hen in
de staart begon te bijten, kwamen ze in
beweging. Voorzichtig begonnen ze te
lopen. Blasz behoedde ze voor sloten en
greppels en dreef ze de dijk op. Toen
rende hij weer terug naar de stal om het
volgende stel koeien op te jagen. Aan
het einde van de dag had hij 45 koeien
en kalveren gered.
Het geredde vee werd per schip afge
voerd naar Boskoop. Maar in Scha
rendijke was nog veel meer vee aan
wezig en de buren riepen ook de hulp
van Blasz in. Een tweede lange dag
zwoegde hij in het ijskoude water en
weer redde hij tientallen dierenlevens,
's Avonds was het dier totaal afgemat
en uitgeput, hij kon niet meer. Samen
met hun hond evacueerden de De Jon-
ges naar Burgh.
De familie Van Citters nam Blasz in
huis om op krachten te komen. Na een
tijdje goed eten en rust begon zijn vacht
weer te glanzen en werd hij weer de
oude. Blasz' heldendaden werden in de
pers breed uitgemeten. Op 23 maart
bracht koningin Juliana een bezoek aan
Burgh en behalve diverse mensen werd
de dappere hond ook aan haar voorge
steld. Zelf vond hij het maar vreemd,
een poot geven kon er nog net af. Daar
bleef het niet bij. In Amerika, het land
van de onbegrensde mogelijkheden, las
men ook over de koeien reddende hond
en daar werd besloten het dier een on
derscheiding te geven, de Honor Award
Oscar voor 1953. Normaal was deze
voor mensen bestemd, maar in dat jaar
koos men voor een hond. Blasz kreeg
een' leverworst, een toespraak en moest
op de foto.
Zijn baas ontving van het Rotterdams
Nieuwsblad een prachtige halsband en
een beeldje, voorstellende een man met
een lauwerkrans, op een bakelieten
standaard. Op het metalen plaatje is te
lezen: Honor dog 1953. Hero of Nether
lands floods. Saved many lives. Presen
ted by Huntingdon Dog Club inc. New
York U.S.A. De familie De Jonge is er
nog steeds trots op.
Blasz, het dappere hondje uit Scharendijke, die tientallen koeien in veiligheid bracht tijdens de watersnoodramp.