Tweedracht Westen voedt geweld
PZC
PZC
P
Alleen 'brede' boer overleeft
Nederlander ergert
zich mateloos aan 1
wetsovertredingen
Sandra Roelofs keert
terug naar Georgië
Terroristen zijn veel kwetsbaarder dan angsthazen denken
te gast
vr
9 december 1953
dinsdag 9 december 2003
De discussie over het oprukkend terrorisme herinnert Adriaan van
Vuren aan de discussie over Srebrenica. De Bosnische Serviërs on
der leiding van Mladic vermoordden daar in juli 1995 duizenden
moslims, maar de discussie in Nederland ging jarenlang vooral over
de vraag wat onze politici of onze militairen kon worden verweten.
Dat ging zo ver dat de toenmalige premier Kok er aan moest herin
neren dat Mladic de moslims had vermoord en niet wij.
door Adriaan van Vuren
Na de recente aanslagen in
Istanbul gaat het net als na
de val van Srebrenica. De rede
nering is: de Amerikanen en
Britten hebben met hun oorlog
tegen Irak de aanslagen uitge
lokt. Verder lost president Bush
het voortslepende Palestijns -
Israëlisch conflict niet op en ook
dat leidt tot aanslagen. De
schuldigen zijn dus Bush, Blair
en het Westen, terwijl de feitelij
ke daders amper iets wordt ver
weten.
Dit verkeerde, gevaarlijke en
verwerpelijke standpunt werd
zo'n twee weken geleden uitge
dragen door ruim honderddui
zend mensen die tegen het be
zoek van president Bush aan
Groot-Brittarxnië demonstreer
den. Ook de Turken die kort
daarna de straat opgingen van
wege de aanslagen in Istanbul,
richtten hun woede op de Ver
enigde Staten en niet op de ple
gers van die aanslagen.
De internationale terroristen -
het zijn vrijwel altijd moslims -
waren echter al lang actief vóór
Jasser Arafat zijn tweede inti-
fadah begon of de Amerikanen
Irak aanvielen. Bovendien ple
gen de terroristen aanslagen die
helemaal niet in verband ge
bracht kunnen worden met de
oorlog in Irak of de intifadah.
Saoedi-Arabië is een land dat
het terrorisme nota bene bevor
dert door overal ter wereld fun
damentalisten te steunen maar
dat land krijgt toch te maken
met aanslagen. De Indonesische
regering stelde zich tegen alle
waarschuwingen in lankmoe
dig, om niet te zeggen lamlen
dig, op tegenover de terroristen
in eigen land maar dat voor
kwam de aanslag op Bali niet.
Turkije, tenslotte, heeft zowat
alles gedaan om de Amerikanen
in Irak tijdens en na de oorlog in
de wielen te rijden. Eerst wer
den geen Amerikaanse troepen
voor de aanval op Irak op Turks
grondgebied toegelaten. Later
werd besloten toegezegde Turk
se troepen die Irak zouden hel
pen stabiliseren, niet te sturen.
Turkije werd door de terroristen
voor al die tegenwerking be
loond met vier bloedige aansla
gen binnen een week.
Met de Britse terreurdeskundi-
ge Gohel vind ik dat de aansla
gen niet het gevolg zijn van de
oorlog tegen Irak of het Pales
tijns - Israëlisch conflict. Lan
den die het terrorisme steunen,
negeren of de Amerikanen te
genwerken worden immers
evenzeer getroffen.
Afkeer
De burgemeester van Londen,
Ken Livingstone, de toneel
schrijver Harold Pinter, onge
kende aantallen activisten en
een goed deel van de media ui
ten hun afkeer en woede jegens
president Bush en de Verenigde
Staten in de meest agressieve,
giftige en beledigende woorden
en beelden die zij kunnen be
denken. Denken die mensen
werkelijk dat de terroristen
geen aanslagen zouden plegen
wanneer Bush geen president
zou zijn en de Amerikanen zich
zouden terugtrekken uit Irak,
het Palestijns - Israëlisch con
flict zouden oplossen (hoe?) en
zich verder niet meer zouden
bemoeien met de moslimwe
reld? Het tegendeel is waar. De
terroristen zouden zien dat ter
reur werkt en zij zouden des te
bloeddorstiger te keer gaan.
De verdeeldheid binnen en tus
sen westerse landen speelt het
terrorisme alleen maar in de
kaart. Bush zegt dat we in oor
log zijn met het terrorisme en
dat is ook zo. Om die oorlog heb
ben we niet gevraagd maar nu
we die voeren, hebben we,geen
andere keuze dan te winnen.
Dat kan ook want ondanks de
welhaast mythische eigen
schappen die de terroristen
worden toegedicht zijn zij hele
maal niet zo sterk en slim als
veel angsthazen denken.
Terrorisme kan nooit helemaal
worden uitgeroeid maar het kan
wel tot proporties worden te
ruggebracht waarmee te leven
is. Dat kan met twee voorbeel
den worden aangetoond. In de
jaren zeventig werd het Westen
belaagd met een golf vliegtuig
kapingen.
De veiligheidsmaatregelen op
vliegvelden werden verscherpt
en de terroristen en de landen
die hen hun gang lieten gaan of
zelfs steunden, werden kracht
dadig aangepakt. Nu komen
vliegtuigkapingen nog spora
disch voor en vormen geen groot
veiligheidsprobleem
Verder heeft iedereen die na '11
september' naar de Verenigde
Staten is gereisd, ondervonden
tot welke hoogte de Amerika
nen hun veiligheidsmaatrege
len hebben opgevoerd. Na '11
september' zijn daar geen aan
slagen meer geweest. Kortom,
terrorisme is te bestrijden.
Het is een lang gevecht tegen
meedogenloze, fanatieke tegen
standers die moeiteloos zelf
moord plegen.
Terroristen tonen hun blinde
moordzucht door ook talrijke
moslims op te blazen. De ultie
me aanslag is er een met een bio
logisch, chemisch of nucleair
massavernietigingswapen.
Het Westen moet daarom de rij
en sluiten en kan zich geen ver
deeldheid veroorloven want
terrorisme is niet alleen het pro
bleem van die vreselijke Bush
maar van ons allemaal. GPD
A.J. van Vuren is generaal-ma-
joor b.d.
Over normen en waarden
zijn de Nederlanders het
in veel grotere mate eens
dan vaak ivordt gedacht.
Mensen hebben vooral
problemen met wetsover
tredingen.
De overheid moet daarom
consequent en streng op
treden tegen wetsovertre
ders, concludeert Kees
Schuyt van de Weten
schappelijke Raad voor
het Regeringsbeleid
(WRR) in een rapport over
normen en waarden dat
gisteren is aangeboden
aan premier Balkenende.
door Peet Vogels
De opdracht die het kabinet
aan de WRR gaf was kort en
krachtig: onderzoek welke nor
men en waarden belangrijk zijn
voor de Nederlanders, welke tot
conflicten leiden en wat er even
tueel aan te doen is. Binnen een
jaar heeft de WRR een kloek
boekwerk afgeleverd onder de
titel 'Waarden, normen en de
last van het gedrag'.
„Eigenlijk is er niet zo veel aan
de hand met de waarden in Ne
derland", concludeert Schuyt.
„Vrijwel iedereen onderschrijft
de waarden van de democratie
en de rechtsstaat, zoals de vrij
heid van meningsuiting en van
godsdienst." Het probleem zit
meer in het gedrag van mensen,
zo bleek. „Vandaar dat we 'last
van het gedrag' aan de titel heb
ben toegevoegd", zegt Schuyt.
„De grootste ergernis van men
sen is het overtreden van wet
ten. De overheid moet daar dan
ook consequent tegen optre
den."
Marginale rol
Voorkomen is echter beter dan
genezen, meent Schuyt. Veel ge
weldplegers zijn mensen met
psychische problemen en jonge
mannen die een marginale rol in
de maatschappij vervullën. „De
overheid moet die mensen daar
om beter opvangen en zorgen
dat de psychiatrische patients
niet op straat gedumpt ngi
den-" em<
Hard optreden tegen straat? ,e|f
vers is logisch. Moeilijker i|jert
het met de uiteenlopende r- en
men die bevolkingsgroepen;
op na houden. „De positien J
de vrouw bijvoorbeeld. Int (eI1
denk je over homoseksualii; ,ev
of gearrangeerde huwelijke!
Homoseksualiteit niet accept; ftlg:
ren is niet strafbaar, maarvot b™
velen wel ongewenst. Vaakzr ro01
die afwijkende normen cultsBru
reel bepaald. De overheid me;
zorgen dat over die verste keei
len gediscussieerd kan ;(fi
den. Andere zaken, dat j
vrouw drie meter achter den,
loopt bijvoorbeeld, is wel kt
ergernis maar dat moet je g U
cepteren."
Katholieken T
Schuyt vindt dat de overheid!; T'
rughoudend moet zijn bij
normen- en waardendiscuss AK
„De beste manier om waard; ma;
en normen over te dragen is do; ven
mensen er samen over te lala Aki
praten en tot een oplossing t nis<
komen. De discussie moetra r
onderop worden gevoerdennj; De:
van bovenaf worden opgelezen
De maatschappij moet zelf k vac
waarden onderhouden." for
Het hanteren en naleven va Soi
uiteenlopende normen hoort; var
een pluriforme maatschapp; De
„Dat was vroeger ook al a 0uc
Toen ging het alleen meertuss uit
katholieken en protestante gre
Verschillende normen leiden;! in
tijd tot conflicten, maardeove
heid moet er voor zorgen data
met praten worden opgeloste wil
niet met geweld."
De school speelt een belangrijk
rol bij het overbrengen vana
gezamenlijke normen en was
den, meent Schuyt- „Maank
moet niet gebeuren door eenv-i gei
'normen en waarden' op te na
men. Ze moeten gewoon hal
lessen aan de orde kunnen k
men. Laat de leerlingen eulsa-
ren zelf discussiëren over eg
gedragscode, bijvoorbeeld i
gen pesten. Normen die zen
elkaar afspreken worden
beste nageleefd." GPD
age
n
Bijna anderhalve maand geleden gingen ze weg uit Georgië. En
toen zij bij familie in Terneuzen zaten, rolde er een revolutie over het
land aan de Zwarte Zee. Ze zagen op de televisie hoe oppositieleider
Michail Saakashvili, hun man en vader, op de barricaden stond in
Tbilisi. Sandra Roelofs en haar zoontje Eduard gaan eindelijk terug
naar huis.
door Mark van Assen
Eduard is een jongetje van
acht, met grote, donkere
ogen. In het vliegtuig van Parijs
naar Tbilisi leest hij de Donald
Duck, en uitzijn rugzak steken
Bert en Ernie.'Hij zegt niet zo
veel, want hijiri» moe. De dag is
voor hem erg vroeg begonnen. In
Terneuzen ging de wekker om
Voor het eerst van zijn leven
reist hij business class, maar hij
heeft het waarschijnlijk niet in
de gaten. Zijn moeder wel, en ze
doet er een beetje besmuikt over.
„We hadden een gewoon ticket.
Maar toen ze zagen wie we wa
ren, was er geen discussie meer
mogelijk. Van mij hoefde het
niet." Sandra Roelofs is de
vrouw van Michail Saakashvili,
de leider van de Nationale Be
weging en zeer waarschijnlijk
de nieuwe president van Geor
gië.
Hij ging voorop in de geweldlo
ze 'rozenrevolutie' tegen het ge
hate bewind van Eduard Sje-
vardnadze, en bleef de mensen
aanvuren tot protest en verzet
totdat 'de oude vos' uiteindelijk
op 23 november zijn biezen pak
te.
Sandra en Eduard waren ver
weg toen het allemaal gebeurde.
Een gewone vakantie bij haar
ouders in Terneuzen werd onge
wild verlengd toen de ontwik
kelingen in Tbilisi een vlucht
namen. Ze zagen beelden van
vastbesloten mensen die met al
le macht verandering wilden,
maar ook van een president die
geen plaats wilde maken en van
tanks en soldaten. „Het was
angstig", zegt ze. „Maar we ble
ven hoop houden op een goede
afloop." De reis van Terneuzen
naar Tbilisi moest geheim blij
ven; weer een teken van een ver
anderd leven.
Niemand mocht tijd, datum en
plaats van vertrek weten. Van
wege een aanslag op een radio
station, een week geleden, was
het vertrek al een keer uitge
steld. „Dat is niet overdreven,
nee. Je weet gewoon niet wat er
kan gebeuren. Alleen een goede
vriendin in Tbilisi wist wanneer
we kwamen. In een soort ge
heimtaal heb ik het haar ver
teld. De kans dat de telefoon
Sandra Roelofs
wordt afgeluisterd is helaas zeer
reëel."
Wat haar te wachten staat bij
aankomst weet ze ook niet. Een
ontvangst met rozen, denkt ze.
„Het symbool van derevolutie."
Ze betwijfelt of haar man er zal
zijn. „Ik weet echt niet of hij
komt. Misschien wacht hij. op
ons in de auto, misschien staat
hij in de hal. En waar we van
nacht slapen, geen idee. Thuis,
bij mijn schoonouders, ergens
anders... Ik zie het wel."
In de aankomsthal van het
vliegveld van Tbilisi staan
breed lachende vrienden, met in
hun handen een rode roos. Een
tje voor Sandra, eentje voor
Eduard. Michail is nergens te
bekennen. Wel zijn er brede lijf
wachten met automatische pis
tolen. Buiten staan aanhangers
van de Nationale Beweging,
tientallen, weer met rode rozen.
Dan komen er vijf auto's voor
rijden, de deur van een grote,
zwarte Chevrolet zwaait open
en Sandra en haar zoon ver
dwijnen achter de geblindeerde
ramen. Wat volgt is een wilde rit
door een donker Tbilisi, alles en
iedereen moet aan de kant,
zwaailichten en sirenes, lijf
wachten steken dreigend hun
mitrailleurs uit het raam en pra
ten opgewonden in hun mobiel
tjes.
Sandra stapt weer uit in het cen
trum van de stad, vlakbij hun
huis. Ze grijnst. Michail was
toch gekomen, hij zat op de ach
terbank van de Chevrolet. GPD
Dagelijks houden tien boeren
ermee op. De volhouders kun
nen niet op de oude voet door
gaan. Willen ze overleven en
het platteland vitaal houden,
dan moeten ze verbreden,
vindt hoogleraar Van der
Ploeg
door Chris van Alem
Nederlandse boeren mogen
superspecialisten zijn op
het gebied van melkveehoude
rij en varkenshouderij, maar
willen ze overleven dan moe
ten ze hun bedrijf verbreden.
Dat betekent extra inkom
stenbronnen aanboren. Bij
voorbeeld uit natuurbeheer,
streekproducten of energie
productie.
„Zonder dat gaat het niet
meer. Puur gespecialiseerde
bedrijven zullen nog meer dan
nu al het geval is verdwijnen
naar Oost-Duitsland, Dene
marken of Rusland", zegt Jan
Douwe van der Ploeg, hoogle
raar sociologie van het platte
land aan de Universiteit van
Wageningen,
„Kijk naar de varkenshoude
rij. Europa met zijn hoge tol
muren was heel lang een on
neembare vesting. Maar boe
ren uit Taiwan en Brazilië met
hun lage prijzen zijn daar nu
overheen geklommen. Grond
en arbeid is nergens zo duur als
in Nederland. En het duurt ja
ren voordat je hier alles hebt
geregeld met milieuvergun
ningen."
Van der Ploeg staat te boek als
een 'dwarsdenker'. Boerenbe-
langenorganisaties als LTO en
coöperaties als Friesland Co-
berco staan vaak sceptisch te
genover zijn opvattingen, net
als sommige Wageningse
hoogleraren. LTO zet in op pu
re specialisatie op het Neder
landse boerenbedrijf; Fries
land Coberco spreekt smalend
van 'houthakkersmelk' als
melkveehouders zich ook met
natuurbeheer gaan bezighou
den.
Bewuster
Van der Ploeg; „In de industrie
wordt het slecht begrepen.
Consumenten kiezen' steeds
bewuster voor melk die bij
voorbeeld uit Friesland komt
en niet van een of andere
schimmige plek. De plaats van
herkomst van het product gaat
een veel grotere rol spelen in de
voedingsmiddelenindustrie.
Wie kon het voor de bse-crisis
Met alleen koeien is het moeilijk vol te houden.
schelen waar het vlees van
daan kwamAnonimiteit heeft
z'n prijs. Kijk maar naar het
Chiania- rundvlees uit Italië.
Dat zijn koeien die geen
krachtvoer krijgen, zoals bij
ons. Ze worden gehouden in
een kleinschalig productie
stelsel. Voor het bse-schan-
daal was Chiania-vlees vijf
tien procent duurder, sinds de
crisis vijftig procent."
Vakmanschap
Inmiddels is veertig procent
van de professionele boeren in
Nederland het pad van verbre
ding ingeslagen. „Vaak zijn
het de grotere bedrijven met
goed opgeleide jonge boeren
waar ook de vrouw een grote
rol heeft", aldus de Wagening
se hoogleraar. Ze verdienen
gemiddeld tienduizend euro
per jaar aan de nieuwe activi
teiten op hun bedrijf. „Inkom
sten die het mogelijk maken
om bijvoorbeeld door te gaan
met de melkproductie. Voor
veel mensen betekent verbre
ding ook betere benutting van
hun ondernemerschap en vak
manschap. Je hebt meer om
handen op je bedrijf. Je bent
niet meer alleen bezig met het
oogsten van graan, maar ook
met het vermalen en vermark
ten."
Feit is dat de verbreding elders
verder is voortgeschreden. In
Duitsland verdient zeventig
procent van de boeren geld aan
activiteiten als agro-toerisme;
ook Italië met zijn kleinschali
ge boerencoöperaties is verder
dan Nederland.
Van der Ploeg kent veel voor
beelden van verbreding in de
Nederlandse landbouw. „Kijk
naar de biologische coöperatie
Nautilus in de Flevopolder.
Dat is een echt goed voorbeeld
van de manier waarop je land
bouw opnieuw in de mankt
moet zetten. Neem Piet van IJ-
zendoorn in de buurt van Al-
mere. Hij verwerkt de melk
van zijn zestig koeien zelf. Hij
maalt zijn eigen graan en bele-
vert daarmee twee grote win
kelketens. Hij heeft er nog dui
zend hectare bosbeheer naast,
een manege, zorgwoningen.
Alles tezamen goed voor vijf
tien arbeidsplaatsen. Met zes
tig koeien alleen was het be
drijf te klein geweest voor een
volwaardige arbeidsplaats."
foto Camille Schelstraete
Brussel stelt, omwille van het
behoud van het platteland,
veel subsidie beschikbaar voor
boeren die hun bedrijf willen
verbreden. Van der Ploeg ziet
dat veel initiatieven stuklopen
op starre interpretatie van de
regels. Veel wordt van bovenaf
opgelegd. Zoals het onder-
houdsschema voor elzenwal-
len, dat door het ministerie
van Landbouw in Den Haag
wordt opgesteld. „Als boeren
in Friesland zich aan dat sche
ma zouden houden, was ze
ventig procent van de elzen-
wallen al weg geweest."
De manier waarop de politiek
naar de landbouw kijkt, is van
doorslaggevend belang voor
het welslagen van verbreding.
„Ons ministerie van Land
bouw heeft te laat begrepen
dat de wind in Europa anders
waait. Dat we netto-betaler
zijn komt omdat we zoveel
geld uit Brussel hebben laten
liggen. Er wordt met een onge
looflijke krenterigheid naar
gekeken in Nederland. We
moeten de Brusselse regels
voor dit soort vergoedingen
veel soepeler intex'preteren."
GPD
RASSENSCHEIDING - De
Amerikaanse x-egering heeft
het Hooggerechtshof ge
vraagd de rassenscheiding op
openbare scholen af te schaf
fen. Het ministerie van Justitie
vindt het onderscheid op
grond van ras onconstitutio
neel. Eerder op de dag hadden
advocaten van de staat Virgi
nia bij het gex-echtshof ge
vraagd de kwestie aan de
staten over te laten. Maar een
andere advocaat wierp tegen
dat de staten hondex'd jaar
lang niets aan de rassenschei
ding hebben gedaan.
VLASINDUSTRIE - De vlas
industrie kan waarschijnlijk
over vijf jaar overschakelen op
een andere -verwerk
thode. Dat zei dr. H.J. Schei-']
ling op een bijeenkomst van#
R.K. Zeeuws-Vlaamse
sersbond. Waai'schijifr
wordt in mei 1955 een proeöt
drijf in Delft in werkt--
gesteld en kan het nieuwepro-'
cëdé vijf jaar later wordenin-'J
gevoerd. De huidige produc
tiemethode is te duur en ka
niet concuxTex-en met katoens sei
producten.
BOTSING - Bij een ongelukbij Ij
Rilland zijn gisteren tv.ee
mensen om het leven gekomen
en drie ernstig gewond ge
raakt. Een autobus met land-
ax-beiders wex'd op cle Rijkswet P'
geramd door een veewagen
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 315500
Fax; (0113)315669
E-mall: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 264
4380 AG Vlissingen
Tel. (0118) 493000
Fax; (0118) 493009
E-mail: redwalch@pzc nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel, (0113) 315670
Fax. (0113)315669
E-mail. redgoes@pzc nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115)645742
E-mail. redtern@pzc nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114) 372771
E-mall- redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111) 454657
E-mail: redzzee@pzc nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst:
8 30-17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 12.00 uur
Abonnementen
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag)
per maand: 19,45
per kwartaal: 56,60
per jaar: 217,00
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail. Iezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voof
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag;€ 1,20
zaterdag: 1.70
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35 93.00
I
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentiev/ezen.
Overlijdensadvertenties: p
maandag t/m vrijdag: tijdens kantoonr?|_i
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113) 315555
Fax (0113) 315549
Personeelsadvertenties:
Tel. (0113) 315540
Fax (0113) 315549
Rubrieksadvertenties (kleïntjesl
Tel. (0113)315550
Fax: (0113) 315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0113)315520
Fax:(0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114) 372770
Fax: (0114) 372771
Internet.'www,pzc.nl/adverteren
:n onderdeel van het Wegener-
•concem.De^
i verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een besta nd dat wordt gebruikt voor t
ze(abonncmenten)adrmnistratieenom u te (laten) informeren over vooru relevantedten-.»»
producten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldige;-^;; i;
teerde dorden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk meldeno;
PZC. afdeling lezersservice. Postbus 3229,4800 MB Breda
Behoort tot ujegener
Dt
vc
