Nederland krijgt inferieure JSF
Minder deernis met
hulpbehoevenden
trfcaj*! kerst
Veel twijfels over
effect en kosten
identificatieplicht
le dubbeldikke
- nummer
Milieubeschermers stichten omroep Nütopia
Nederlander verdacht van schietpartij op de Dam
4
Amerikanen laten geheime vindingen weg uit exportversie
Politie vindt
lijk vermiste
Sittardenaar
Eleven wint Grote Prijs van Nederland
Meer overlevingskans borstkanker
Afgetreden om steun radicalisme
Friese milieuclub wil het licht uit
Patiënten Nijmegen ondervoed
Rotterdamse beste zangeres Afrika
1 van Margriet
Nu in de winkel!
maandag 8 december 2003
yarionze redactie binnenland
DELFT - Dieren-, natuur- en
milieubeschermers hebben de
handen ineen geslagen voor de
oprichting van een nieuwe pu-
jblieke omroep. Nütopia is de
naam en per 1 maart 2004 willen
de initiatiefnemers vijftigdui
zendleden hebben. Als dat lukt,
dan wil de omroepvereniging de
status van aspirant omroep
aanvragen, meldde zij gisteren.
Het heeft er alle schijn van dat
Nütopia op een omvangrijke
achterban kan rekenen. Organi
saties als de Dierenbescher
ming, de partij voor de Dieren,
Stichting Wakker Dier, de Fau
nabescherming en de SP zijn bij
de oprichting betrokken. In het
comité van aanbeveling hebben
onder anderen schrijver/-
journalist Karei Glastra van
Loon en Bob Fosko (zanger/pre
sentator) zitting genomen. De
oprichters van Nütopia maken
zich grote zorgen over de naar
hun mening beperkte aandacht
die dierenwelzijn, natuur en mi
lieu in het huidige omroepbe
stel, de overige media en de poli
tieke besluitvorming krijgen.
De omroep stelt dat hij een
maatschappelijke stroming
vertegenwoordigt die zich er
voor inzet, dat mensen dieren en
hun leefomgeving op een res
pectvolle manier benaderen.
Nütopia wil programma's ma
ken over thema's als natuur en
milieu, biologische landbouw,
plantaardige voeding, dieren
leed, dier- en milieuvriendelijke
mode, en stimulering van jonge
kunstenaars in hun keuze voor
duurzaamheid. Ook wil de om
roep een actualiteitenprogram
ma op het gebied van dierenwel
zijn uitzenden. ANP
HnorMenno Stekete
AMSTERDAM - De Verenigde
Staten ontwikkelen een inferi
eure versie van de Joint Strike
Fighter (JSF) voor de export.
Wanneer Nederland overgaat
de aanschaf van de JSF,
heeft de versie van de Ko
ninklijke Luchtmacht boven
het slagveld minder overle
vingskansen dan de Ameri
kaanse typen.
iDatblijkt uit contractspecifica
ties van het Amerikaanse
ministerie van Defensie, het
Pentagon. Militaire analisten
bevestigen dat de export-JSF
waarschijnlijk minder waard is
dan de Amerikaanse vex-sie.
Het Pentagon gaf JSF-produ-
cent Lockheed-Martin vorige
maand de opdracht om de ex
portversie van de JSF 'zo gelijk
mogelijk te maken, voorzover
de National Disclosure Policy
dit toestaat'. Met deze richtlijn
wil het Pentagon verhinderen
dat buitenlandse mogendheden
de hand weten te leggen op
Amerikaanse militaire gehei
men.
Volgens de in de Verenigde Sta
ten werkende Britse luchtvaart-
analist Bill Sweetman komt dit
erop neer dat 'een Nederlandse
JSF sneller opvalt op de vijan
delijke radar dan de Ameri
kaanse JSF'. Aan het afwaarde
ren van de niet-Amerikaanse
JSF besteedt het Pentagon, bin
nenliet 'JSF International Part
ner Version Delta Systems'-pro-
gramma, meer dan 600 miljoen
dollar. Dat geld krijgt Lock-
heed-Martin om het toestel in
ferieur aan de Amerikaanse
versie te maken.
i Siveetman zegt dat de Ameri
kaanse voorzichtigheid vooral
de stealth-technologie betreft
die vliegtuigen moeilijk waar
neembaar maakt voor radar en
andere detectie-middelen.
„Sinds het bestaan van die tech
nologie begin jaren tachtig we
reldkundig is gemaakt, heb ik
me afgevraagd hoe het Penta
gon zou voorkomen dat de wer
kingsprincipes geheim zouden
blijven. De opdracht aan Lock-
heed-Martin heeft daar direct
mee te maken", zegt de analist.
Weglaten
Sweetman denkt dat gevoelige
technologieën, zoals bepaalde
software, radarstraling absor
berende verf en lastig te trace
ren radarsystemen, niet in de
export-JSF worden gemon
teerd. Dat dit liefst 600 miljoen
dollar kost, vindt hij niet
vreemd. ,,Er moet nieuwe com
puterprogrammatuur worden
geschreven en sommige onder
delen krijgen een andere plaats.
Het gaat om complexe aanpas
singen aan het technische ont
werp."
Volgens PvdA-Kamerlid Tim
mermans is er sprake van 'de to
tale omkering van het JSF-
principe', waarbij buitenlandse
partners volledig zouden wor
den betx-okkenbij het ontwikke
len van nieuwe technologie ten
behoeve van dit toestel.
De Nedex-landse overheid heeft
zich voor 800 nxiljoen dollar in
gekocht in de ontwikkelingsfa
se van het JSF-program. In ruil
hiervoor mag de Koninklijke
Luchtmacht eisen stellen aan de
eindversie van de JSF en wordt
de Nederlandse industi-ie be
trokken bij cle ontwikkeling en
px-oductie.
Timmermans: „De Amerikaan
se opstelling maakt dat alle echt
interessante contracten naar
Amerikaanse bedrijven gaan."
Hij heeft Kamervragen gesteld
over de zaak. GPD
LIMBRICHT - De politie
heeft gistereix in de bossen
bij het Zuid-Limburgse
Limbricht het stoffelijk
overschot van Robert Ste
ve Tjong Kim Sang opge
graven. De Sittardenaar
werd sinds eind augustus
vermist.
Vorigeweek dinsdag hield
de politie een man aan die
vlak daarna bekende dat
hij Tjong Kim Sang om
het leven had gebracht en
in de bossen had begra
ven. Hij wees de politie
ook de plek aan waar hij
zijn slachtoffer had be
graven. De verdachte uit
Nijmegen is de zakenpart
ner van de Sittardenaar.
ANP
Op de Dam in Amsterdam ligt het ontzielde lichaam van de Bulgaar Constantin Diraitrov.
foto Marcel Antorxisse/ANP
van onze redactie binnenland
AMSTERDAM - De verdachte van de
schietpartij op de Dam in Amsterdam,
die zaterdag kort na het incident werd
aangehouden, is een 37-jarige Nederlan
der. Dit maakte de Amsterdamse politie
gisteren bekend. Bij de schietpartij
kwam een 33-jarige Bulgaar om het le
ven.
De verdachte is een bekende van de
politie, aldus een woordvoerder. De
politie gaat uit van een afrekening
'in kringen van de verdovende midde
len'.
Uit Bulgaarse politiekringen is verno
men dat het om Constantin Dimitrov
gaat, één van de belangrijkste drugshan
delaren van Bulgarije. Hij werd in het
hoofd geschoten.
Dimitrov gold als opvolger van de drugs
baron Poli Pantev, die in maart 2001 op
Aruba werd vermoord. Volgens de Bul
gaarse regering zijn de afgelopen vijftien
maanden al ongeveer dertig Bulgaren uit
het criminele circuit omgebracht in de
strijd om de drugshandel.
Een 23-jarige Bulgaarse vrouw, de man
nequin Tstesi Krassimirova, i-aakte ge
wond bij het schietincident. Zij werd
overgebracht naar een ziekenhuis. Vol
gens een politiewoordvoex-der moest ze
wox-den geopereex-d, maar over haar
exacte toestand bestond geen duidelijk
heid. De slachtoffei's wilden om ongeveer
15.45 uur na een bezoek aan een diaman
thandel op de Dam in een taxi stappen
toen de schutter op hen afkwam en de
twee gericht beschoot. Hij maakte zich
vervolgens uit de voeten in de richting
van de Damsti-aat. Getuigen achtervolg
den hem.
De getuigen zagen onder meer dat de
man op de Oudezijds Voorburgwal een
vooxwerp in het water gooide. Duikers
van de brandweer haalden er later een
vuistvuuxwapen naar boven. Of het om
het moordwapen gaat, onderzoekt de po
litie nog.
De schutter vervolgde zijn vlucht tot de
van onze redactie binnenland
AMSTERDAM - Nederlanders
zijn zich in het bijna afgelopen
jaar harder tegen elkaar gaan
opstellen. Mensen hebben min-
dermededogen met de kwetsba
re groepen in de samenleving,
zoals daklozen, gehandicapten,
verslaafden, criminelen en
nensen met weinig geld. Van de
Nederlanders vindt 69 procent
lat iedereen die dat wil en nodig
oceft hulp kan krijgen. Een jaar
geleden was dat 74 procent.
„Je
gewoon. Plet is afschuwelijk."
Nederlanders denken vooral
aan etnische mindex-heden als
uitgesloten gx'oep. en minder
aan anderen. In 2001 vond 24
procent van de bevolking dak
lozen een kwetsbare gi'oep, nu is
dat nog slechts 12 procent. Twee
jaar geleden wei'd de groep ver
slaafden door 22 procent spon
taan genoemd, nu is dat 9 pro
cent. Daklozen worden steeds
meer gezien als mensen die
overlast veroorzaken, alcoho
list zijn, vex'slaafd zijn aan
drugs en px-ofitex-en van de sa
menleving.
Het 'niet in mijn achtertuin'-
syndroom neemt volgens de on-
dex-zoekers toe. Nederlanders
vinden dat er wel zoi-g moet zijn
en dat de samenleving vervlakt,
maar meer dan de helft heeft
problemen met een opvanghuis
voor daklozen in hun eigen
buux-t. Ook een psychatrische
voorziening in de buurt ziet 42
procent niet zitten. In 2001 had
den mensen er minder proble
men mee.
De Nederlandse bevolking wijt
het afnemende mededogen aan
individualisme, zelfgexicht-
heid, onverdx-aagzaamheid en
agressie. Burgers noemen dit als
de belangrijkste problemen in
de manier waax-op mensen met
elkaar omgaan. De meerderheid
denkt dat cle maatschappij hier
aan ten onder gaat en dat deze
problemen leiden tot toenemen
de eenzaamheid.
Eenzaamheid
Uit het ondex-zoek blijkt dat
ruim één miljoen mensen geen
vx-i enden heeft en dat 600.000
mensen zich vaak eenzaam voe
len. Het aantal mensen dat
kampt met financiële proble
men is in 2003 verdubbeld naar
15 procent. Ruim 600.000 Ne
derlanders hebben schulden die
zij niet op eigen kracht kunnen
aflossen.
Meer dan de helft van de bevol
king vindt dat mensen die niet
met geld om kunnen gaan, daar
zelf schuldig aan zijn. Neder
landers zijn wel milder gaan
oordelen over tieners die onge
wenst zwanger zijn. In 2003
vindt 69 procent dat de pubers
hier zelf schuldig aan zijn, ter
wijl dat een jaar eerder nog 77
pi'ocent was.
In2003is43procent van de bur
gers geheel tevreden met hun le
ven. Een jaar geleden was dat 48
procent. Veextig procent vindt
zinvol leven een moeilijke op-
dx-acht en eenderde heeft be
hoefte aan iets dat het leven zin-
voller maakt. ANP
Marike de Jager heeft gewonnen in de categorie Singer/Songwriter.
door Louis du Moulin
AMSTERDAM - Eleven heeft
zaterdagavond in Paradiso de
Grote Prijs van Nederland in de
categorie Pop/Rock gewonnen.
De jury loofde de Utrechtse
band om haar gedurfde live per
formance, goede zanger, hitpo
tentie en mooie songs. De zege is
goed voor een geldprijs van
5000 euro en festivaloptredens.
Antonie Fountain, zanger/gita
rist van Eleven, won ook nog
eens de Ntb Beste Muzikant-
prijs (1000 euro). Playi'oll sleep
te de Samsonic Publiekspx-ijs
(1000 euro) in de wacht.
Zatex-dagmiddag triomfeerde
Marike de Jager in de categorie
Singer/Songwritei'. Haar uit
verkiezing dankte zij aan haar
ontwapenende persoonlijkheid
op het podium, sterke zeggings-
LEIDEN - Een nieuwe therapie voor box-stkanker geeft pati
ënten 30 procent meer overlevingskans dan de methode die nu
algemeen wordt toegepast. Het risico dat de kanker weer te
rugkomt is 28 pi-ocent kleiner, zo blijkt uit onderzoek naar de
werking van het middel taxotere. Oncoloog H. Nortier uit het
Leids Univex*sitair Medisch Centrum (LUMC), die meewerkte
aan het onderzoek, zei dat zatex'dag nadat de i-esultaten op een
symposixxm in de Verenigde Staten wai-en gepresenteerd.
Taxotere is ook succesvol bij de behandeling van eierstok- en
longkanker. Noi-tier verwacht dat middel het over twee jaar
standaard is. Wel krijgt één op de vier patiënten last van bij
werkingen, zoals koorts. ANP
UTRECHT - De coöxxlinator van de jongerenorganisatie
Dwars van GroenLinks, heeft zijn functie neergelegd. R. van
den Dool lag onder vuur wegens uitlatingen in NRC Handels
blad, waarin hij zei achter de inhoud van radicale acties van
dierenactivisten te staan. Hij is opgestapt in het belang van
Dwars, aldus de organisatie zaterdag in een verklaring.
Van den Dool zegt in de verklaxing de suggestie te betreuren
dat hij het gebruik van geweld bij dierenacties goedkeurt.
„De indruk had nooit mogen ontstaan dat ik namens Dwars
spx-ak." De GroenLinks'-top nam vrijdag al afstand van de
woorden van Van den Dool. ANP
LEEUWARDEN - De nachten in Friesland moeten volgens de
Friese Milieu Federatie (FMF) zo donker mogelijk zijn, omdat
anders het nachtritme van mens en dier verstoord raakt. Om
lichthinder te beperken en te voorkomen biedt de organisatie
de 31 Friese gemeentes een brochure aan met aanbevelingen.
De verlichting neemt volgens de FMF met 5 a 6 procent per
jaar toe. De vei'stedelijking, de toename van het autoverkeer
en de glastuinbouw en de groeiende behoefte aan buitensport
bedx-eigen de duisternis. De FMF laakt ook de vexTichting van
bedx*ijfspanden en historische gebouwen. ANP
NIJMEGEN - Van de patiënten in het Nijmeegse ziekenhuis
UMC Sint Radboud die zijn aangewezen op sondevoeding
wordt 40 procent niet gevoed volgens de voorschriften. Dat
komt door een onjuiste afstelling van de sonde. Dit blijkt uit
onderzoek van een pax-amedicus van het hospitaal.
De resultaten van het onderzoek zijn zaterdag gepubliceerd
in het ziekenhuisblad Radbode. De instelling neemt de resul
taten van het onderzoek hoog op en onderzoekt de zaak. ANP
ROTTERDAM - De Rottex-damse zangex-es van Kaapvex-di-
aanse afkomst Suzanna Lubrano is uitgeroepen tot beste
zangeres van Afrika. Lubrano kreeg de prijs zaterdag in Jo
hannesburg waar de Kora All African Music Awards werden
uitgereikt. Deze pan-Afrikaanse muziekpx-ijzen zijn de te
genhanger van de Amexikaanse Grammy Awards.
Suzanna Lubrano (28) won aan het begin van de avond eerst
de prijs voor Beste West-Afi'ikaanse zangeres. Later op de
avond na een systeem waarbij tv-kijkers hun stem mocliten
uitbrengen, kwam daar de meest prestigieuze prijs van beste
Afrikaanse zangeres bij. Het evenement werd rechtstx-eeks
uitgezonden in 76, meest Afrikaanse landen. De organisatie,
schat dat er 625 miljoen mensen naar keken. ANP
Ceintuui'baan in de Pijp. Op aanwijzin
gen van getuigen arresteex-de de politie
hem daar in of bij een café.
Op het moment van de schietpartij was
het druk op de Dam. Het lijk van de man
lag ux-enlang duidelijk zichtbaar voor het
winkelend publiek op de stoeprand voor
het Amsterdam Diamond Center. Het
was afgedekt met een deken, maar de be
nen staken eronderuit. Op straat lagen
plassen bloed.
Burgemeester Cohen noemde het giste-
ren 'verschrikkelijk' dat een dergelijk in
cident zich op klaarlichte dag voox-doet.
Hij wees ex-op dat het om een gerichte ac
tie ging. De schutter heeft niet in het wil
de weg geschoten. ANP/AFP
door Yvonne Brethonière
DEN HAAG - Het ziet ernaar uit
dat over een jaar, vanaf 1 janua
ri 2005, iedereen vanaf veertien
jaar altijd een identiteitsbewijs
op zak moet hebben. Na twintig
jaar publieke discussie krijgen
de politie en bijvoorbeeld bank-,
employees meer mogelijkheden
iemands identiteit te controle-
ren. Is iemand niet in staat zich
te legitimeren of weigert hij dat
te doen, dan riskeert die persoon
een boete van 2250 euro.
De Tweede Kamer praat van
daag over de wetswijziging die
minister Donner van Justitie
voorstelt. Een grote Kamer
meerderheid zal instemmen.
Toch hebben veel fx-acties twij
fels over de meerwaai-de, de uit
voering en de kosten van de
maatregel. Want iedereen, van
jong tot oud, moet een identi
teitskaart, rijbewijs of paspoort
hebben of alsnog aanschaffen.
Aanvankelijk wilde het kabinet
dat de politie op eigen gezag bij
iedex-een vanaf twaalf jaar op
straat de identiteit kon contro
leren. De CDA-fractie wil dat
nog steeds het liefst. Na veel kri
tiek van talrijke organisaties
pasten Donner en zijn collega
Remkes van Binnenlandse Za
ken het voorstel echter aan. De
leeftijdsgrens werd veertien.
Bovendien mag de politie alleen
om een identiteitsbewijs vra
gen, als dat nodig is voor de
taakuitoefening: opsporing van
strafbare feiten, handhaving
van de openbare orde en hulp
verlening.
PvdA, SP, GroenLinks, D66,
Christenunie en de SGP willen
vex-der weten wanneer de politie
precies mag controleren. Vooral
de handhaving van de openbare
orde is een wijd begrip. Zij wij
zen erop dat de politie nu al de
identiteit kan contx-oleren in si
tuaties waarbij de orde mogelijk
wordt verstoord, zoals bij voet
balrellen. Daarnaast bestaat er
al een identificatieplicht op het
werk, in de auto en in het open
baar vervoer-.
Deze partijen vrager zi ch af wat
de meerwaarde van d< maa-
gel is. Immers, iemand die iets
kwaads in de zin heeft zal zich
niet laten weerhouden door een
identificatieplicht. Verder wij
zen ze op de risico's, zoals discri
minatie door de politie van
gx-oepenmensen, zoals allochto
nen. De PvdA en GroenLinks
stellen voor alle gevallen te regi
streren waarin de politie van de
controlebevoegdheid gebx-uik
heeft gemaakt. Op die manier
kunnen mensen achteraf klagen
of bezwaar maken tegen de be
handeling door de politie.
Ook stelt de PvdA voor om jon
geren en senioren identiteits
kaarten, die bij gemeenten zijn
te verkx-ijgen, gratis te verstx-ek-
ken. GroenLinks en D66 willen
gratis identiteitskaarten voor
iedereen. Verder vinden de
PvdA en de SP dat de boete,
vooral voor kindex-en, buiten
proportie is. De VVD wil niet
tornen aan de boete. ANP
Advertentie
(advertentie)
foto Paul Bergen/ANP
kracht en potentie. De Ntb Bes
te Muzikantprijs ging naar Sop
hie, met haar px-achtige zuivere
stem. A balladeer werd beloond
met de Samsonic Publieksprijs.
De Grote Prijs in de sector
Dance ging in naar Nobody
Beats the Drum. 'Gevarieerd,
meest ovex*tuigend, meeste po
tentie, veelzijdig, gedurfd, goe
de styling en heel creatief', al
dus de jury. GPD
