Julian Spalding houdt lezing in Middelburg Een boek met feestelijke inhoud en verrassingen Ik heb altijd wel wat te vertellen met mijn muziek 27 De legende John Lennon Mercedes Sosa donderdag 20 november 2003 Zeeuws Museum Gastvrijheid Musea moetje ontdekken p uitnodiging van het Zeeuws Museum geeft Julian Spalding dinsdag een lezing in Middelburg. Hij is oud-museumdirecteur en auteur van The poetic museumeen prikkelend boek waarin wordt uiteengezet hoe musea hun historische collecties nieuw leven kunnen inblazen. Verplichte kost voor iedereen die betrokken is bij de vernieuwing van het Zeeuws Museum. Stel je voor: het Zeeuws Mu seum heropent in 2005 zijn deuren. Boven de nieuwe in gang aan het Middelburgse Ab dijplein hangt een banier. Daar op staat geschreven: 'Twijfel aan alles als u hier binnenkomt. Wat de Britse schrijver en oud museumdirecteur Julian Spal ding betreft, zou dat een goede zaak zijn. In zijn ogen doen de meeste musea ten onrechte alsof ze de wijsheid in pacht hebben. Wat geeft het als niet alles be kend is over een voorwerp dat wordt getoond? Wat geeft het als niet zeker is of een schilderij ge maakt is door Rembrandt al leen, door Rembrandt en zijn leerlingen of desnoods door een getalenteerd navolger? Spalding wil van het museum- bezoek een ontdekkingsreis ma ken. Het geeft niet als tijdens een rondgang niet alle vragen worden beantwoord. Raadsels fascineren immers en nodigen uit tot verder onderzoek. De voormalig directeur van de Glasgow Museums and Art Gal leries en oprichter van de Galle ry of Modern Art in Glasgow strooit in zijn vorig jaar ver schenen boek The poetic muse um met uitdagende voorbeel den. In het hoofdstuk over echt en onecht kapittelt hij niet al leen het prestigieuze Rem brandt Research Project, hij staat ook stil bij het uiterlijk van de Mona Lisa. Moet dat schilde rij wel of niet worden schoonge maakt? De vernislaag op het beroemdste schilderij in het Louvre is met de jaren vergeeld. Het schilderij zelf verkeert in een uitstekende staat. Zou de verkleurde vernislaag verwij derd en vervangen worden, dan zou de bezoeker van het Parijse museum kunnen zien hoe Leo nardo da Vinci de Mona Lisa echt heeft geschilderd. Ineens zou het mistige, blauwe land schap aan het licht komen dat Leonardo's tijdgenoten in ver voering bracht toen hij het schilderij in 1506 voltooide. Door de eeuwen heen is de ver nislaag van de Mcna Lisa her haaldelijk vernieuwd, maar de directie van het Louvre weigert dat. Het argument is dat het schilderij populair is in zijn hui dige staat. Maar volgens Spal ding heeft het aanzien van de Mona Lisa nu niets van doen met Leonardo. Door het schil derij niet te reinigen wordt niet alleen Leonardo, maar ook het hedendaagse publiek onrecht aangedaan, meent hij.Schil derijen uit de Renaissance zijn nooit bedoeld om eruit te zien als oude meesters, ze waren fris en sprankelend van tint." The poetic museum (het poëti sche museum) is omschreven als een controversieel boek. Spal ding neemt geen blad voor de mond. Als hij kritiek heeft, uit hij die. Aangezien hij een uitste kend stilist is met een scherpe pen en bovendien een autoriteit in de internationale museum wereld, komt zijn kritiek hard aan. Maar wie hoopt dat Spal ding in The poetic museum de vloer aanveegt met het complete museumbeleid van de laatste j a- ren, kan het boek beter ongele zen laten. De auteur heeft na melijk een missie. Hij wil niet afbreken maar opbouwen. Of misschien herbouwen. Spal ding betoogt dat musea zichzelf opnieuw moeten uitvinden. Als het ze lukt om de verbeelding op gang te brengen, als het besef doorbreekt dat aan de hand van een enkel voorwerp meerdere, interessante verhalen kunnen worden verteld, zullen musea hun publiek in de toekomst aan zienlijk kunnen uitbreiden. In The poetic museum heeft hij daarom niet alleen opgetekend hoe het niet moet, maar ook hoe het wel moet. Zonder aarzelen durft Spalding het Egyptische Museum in Turijn in te delen bij de slechtste musea ter wereld, maar hij betoogt net zo goed waarom het United States Ho locaust Memorial Museum in Washington 'zeker het beste museum ter wereld' is, ervan uitgaande dat je een museum niet beoordeelt op zijn collectie maar op wat het de bezoeker te bieden heeft: een onvergetelijke belevenis. Het boek heeft dus zijn scherpe kanten, maar als geheel is het niet controversieel.Spalding heeft actuele inzichten over mu sea tot een heldere visie heeft gebundeld. Het is verleidelijk om aan de hand van zijn boek het Zeeuws Museum door te lichten. Hopelijk waagt hij dinsdag in Middelburg een po ging. Dan zal duidelijk worden dat het museum gedeeltelijk al op de weg zit die Spalding uit stippelt. Een museum moet de voorwer pen die het bezit gebruiken om verhalen te vertellen. Dat vindt Spalding, maar dat was ook al te lezen in het advies dat het bu reau Twynstra Gudde twee jaar geleden over het Zeeuws Muse um uitbracht. Ook de huidige directeur Valentijn Byvanck be nadrukt dat keer op keer. In The poetic museum laat Spalding zien hoe simpel dat soms is. Hij neemt de muntencollectie van het British Museum als voor beeld. Je verzameling kan nog zomooizijn, wat heb j e eraan als je de bezoeker niet duidelijk kunt maken wat de waarde er van is? „Ik heb nog nooit een muntenverzameling gezien waarbij de spullen werden ten toongesteld die de mensen er mee konden kopen, terwijl dat toch vrij eenvoudig is om te doen", schrijft Spalding. In zijn boek staat hij uitgebreid stil bij de twee moeilijk verenig bare rollen die musea moeten vervullen. Enerzijds moeten ze wetenschappers van dienst zijn, anderzijds moeten ze entertain ment bieden aan een zo groot mogelijk publiek. Het museum is archivaris en verhalenvertel ler tegelijk, maar tussen bewa ren en tentoonstellen bestaan grote verschillen. De museum bezoeker wil voorwerpen zien die tot de verbeelding spreken, voor de wetenschapper is dat nauwelijks van belang. Spal ding houdt daarom een pleidooi voor de inrichting van een col lection centre, een centrale be waarplaats, waarvan meerdere musea gebruik kunnen maken. Daar kunnen ook wetenschap pers terecht, schoolklassen en zelfs bezoekers die een niet ten toongesteld voorwerp toch graag in handen willen hebben. Vertaald naar het Zeeuws Mu seum zou je kunnen denken aan een provinciale museumbe waarplaats (verbonden aan het Zeeuws Archief), maar even goed is voorstelbaar dat het Zeeuws Museum put uit een landelijke collectie. Afgezien van het voorstel voor een fysie ke plek, is het idee niet nieuw. De Collectie Nederland gaat van dit principe uit en ook een project als 'Collecties onder weg' waarin Zeeland proef- draait. Daarin is zelfs voorzien dat scholen museumobjecten kunnen lenen, precies zoals Spalding schrijft. Bij de recentie expositie 'Een vorstelijk sieraad' maakte het Zeeuws Museum gebruik van moderne audiovisuele middelen om voorwerpen op een aantrekkelijke manier te presenteren. foto Lex de Meester In The poetic museum wordt ge hamerd op de gastvrijheid die musea moeten betonen. Spal- dings betoog dat een gratis toe gankelijk museum zoveel meer publiek trekt dat de overheid per bezoeker minder subsidie kwijt is, klinkt overtuigend. Simpel is ook zijn alternatief voor de verduisterde kabinetten waarin bijvoorbeeld lichtge voelige prenten worden ge toond. Onvriendelijk voor (slechtziende) bezoekers, vindt Spalding. Aangezien het gaat om de hoeveelheid licht waar aan prenten worden blootge steld, zou je ze permanent in het donker kunnen bewaren. De tectoren kunnen dan de ruimte laten oplichten zodra een be zoeker nadert. Die kan de wer ken in het volle licht aanschou wen en niet in de schemering. Per saldo staat het kunstwerk aan evenveel licht bloot, maar het voordeel voor de bezoeker is enorm. Zelfs een vitrine met een gordijntje dat de bezoeker kan wegschuiven, is vriendelijker dan een verduisterde zaal die het onmogelijk maakt kunst werken goed te bekijken, aldus Spalding. Hij hamert verder op de be schikbaarheid van informatie in verschillende talen en het af stemmen van verhalen op de in dividuele bezoeker. Allemaal mogelijk door gebruik te maken van de mogelijkheden van de hedendaagse technologie. Die moet door musea niet als een be dreiging worden gezien maar als een hulpmiddel. Internet, vi deoanimaties en hypermoderne schaalmodellen zullen bij goed gebruik unieke museumvoor- werpen niet overbodig maar juist begerenswaardig maken. Want daarvan blijft Spalding overtuigd: wie oog in oog staat met een uniek voorwerp of kunstwerk kan daadwerkelijk een andere wereld betreden. Ernst Jan Rozendaal Julian Spalding, The poetic muse um. Reviving historic collections. Uitgeverij Prestel, München, New York, Londen, isbn 3-7913-2678-3. Prijs: 43.30 euro. Spalding treedt dinsdag op in het derde cultuurde bat van het Zeeuws Museum in De Drukkerij in Middelburg. Aanvang: 20 uur. Info: 0118-653000 of info@zeeuws- museum.nl. Popster John Lennon (1940- 1980) herleeft in een boek vol memorabilia: Lennon Le gend. Een nostalgietrip voor veertigers en vijftigers. Lennon Legend is vooral een feestelijk verzorgd kijk- en luis terhoek. De gewezen Rolling Stone-journalist James Henke voegt een cd met interviews en een live-versie van het liedje Imagine toe. Plus, en daar gaat het werkelijk om, een groot aan tal memorabilia, weggestopt in gleuven en achter doorzichtig papier; nauwgezette kopieën van officiële documenten. Zoals daar zijn een visitekaartje van pre-Beatleband The Quarry Men, een lidmaatschapskaart van The Cavern Club in Liver pool waar het allemaal begon met The Beatles, pentekeningen van de kunstenaar Lennon, een eigenhandig gemaakt school krantje boordevol flauwekul en de liedjesteksten van Day trip per, Lucy in the sky with dia monds en Instant karma. Je kunt het allemaal tussen je vin gers nemen en bekijken. En dan weer voorzichtig opbergen. Zo ook een witte zakdoek die in 1973 diende als nationale vlag van het door Lennon en zijn vrouw Yoko Ono geproclameer de land van vrede Nutopia. En twee schoolrapporten van de middelbare school. Je ziet Len non al helemaal voor je: een intelligente, bravourachtige jongen. Hij heeft volgens de cij ferlijst interesse voor kunst ('zeer goed') en geschiedenis ('goed'), maar niet voor wiskun de ('slecht'), Frans ('teleurstel lend') en godsdienst ('laag niveau'). Niettemin, het beste rapport sinds lange tijd, oor deelt hoofdmeester Taylor in 1956. Een jaar later laat diezelf de Taylor geen spaan heel van zijn puberleerling. 'He has too many wrong ambitions and his energy is too often misplaced.' Met die ambities komt het trou wens wel goed, beter zelfs dan meneer Taylor ooit heeft kun nen bevroeden. Niet dat het zo geweldig ging met The (Silver) Beetles in het begin, helemaal niet. Een contract uit 1960 laat zien dat John Lennon, Paul Mc Cartney, George Harrison en Pete West (Ringo Starr volgde hem op) tien pond kregen voor twee keer één uur muziek ma ken in de Grosvenor Ballroom in het dorp Wallasey. Kort daarna waren de vier Beatles sterren, die met hun koppen op kauw gomplaatjes stonden en op pos ters in Japan van de komische speelfilm Hard day's night. Op 9 februari 1964 maakten ze hun debuut op de Amerikaanse tele visie bij The Ed Sullivan Show. Het zijn de leukste momenten uit dit pittig geprijsde multime- diaboek, dat bij veertigers en vijftigers ongetwijfeld jeugd herinneringen zal oproepen, mits ze hiervoor de beurs willen trekken natuurlijk. Alleen jam mer dat Yoko Ono, die persoon lijk toestemming gaf voor de positief getoonzette multime- diabiografie, documenten afstond en het nawoord ver zorgde, al zo vroeg zo nadrukke- lij k in beeld komt en daarmee de droom verstoort. Maar dat ge beurde destijds bij The Beatles ook. Bart Ebisch James Henke - Lennon Legend, het leven van John Lennon in beeld. Prijs: €39,99. Kosmos-Z&K Uitge vers. Fotocollage van het nieuwe fotoboek over John Lennon. foto Wim Pletzers/GPD 'j-Wgt: „Ik ben niet blond, heb geen «lauwe ogen, ik ben kort en dik, maar ;jwel ik me een geluksvogel. Het leven namelijk alles gegeven wat ik maar Jwensen." De Argentijnse zangeres Mer- Sosa slaat haar reuzenponcho wat 'Jromhaar schouders. De 68-jarige -e'te uit Buenos Aires is neergestreken in Peperduur hotel in Hamburg en mijmert Je hoogte- en dieptepunten in haar le- - Het ene moment barst ze spontaan uit Olieden het volgende vullen haar ogen na met tranen. Want Mercedes Sosa "emotioneel mens en schaamt zich niet gevoelens aan een wildvreemde te to- .'Veek staat ze weer in Nederland op de Jen en bij de gedachte daaraan kan ze Jjmlachniet onderdrukken. „Tweeën- llg jaar geleden stond ik in Amsterdam j??diso en een paar j aar later in het Con- b°uw. Dat vind ik nog altijd een mooi Kt. In Paradiso droegen de mensen in een spijkerbroek en in het Concert- •Wwhadden ze een pak aan. En toch wa- jjbeel veel dezelfde gezichten bij." Sosa leidt een leven dat rijk is aan Prangen. Het is de grote verdienste ,J.,e Jjgöhijnse zangeres dat ze het mu- eerfgoed van haar vaderland op de we- aart heeft gezet. Ze werkte zich op van straatarme arbeidersdochter tot steenrijke muzikale ambassadrice van Argentinië, maar dat heeft niet altijd voor bijval en er kenning gezorgd. In haar liedjes verzette ze zich ooit fel tegen de militaire dictatuur in haar vaderland en dat leverde haar van het toenmalige militaire regime een verbod op om op te treden. In 1978 moest ze gedwon gen haar vaderland verlaten en de volgende drie jaar leefde ze als banneling in Spanje en Frankrijk. Een tijd die blijvende sporen in haar leven Mercedes Sosa, de Bob Dylan van Argentinië. foto G PD heeft achtergelaten. „Ik heb door die ver banning jarenlang aan een verschrikkelijke depressie geleden en werd daar zelfs licha melijk ziek van. Ik kon niet meer slapen en deed niets anders dan overgeven. Ik begon zelfs aan anorexia te lijden. Uiteindelijk ben ik uit die put gekomen, maar het heeft er wel voor gezorgd dat ik vandaag de dag nog steeds heel weinig eet. Die verbanning heeft een diepe en blijvende wond in mij geslagen. Op het diepst van mijn ellende schreeuwde ik het uit: 'God, mijn God, waarom heeft u mij laten verbannen?' En toen gaf Hij me plotseling weer mijn vertrouwen terug en kon ik weer op Hem steunen. Er was zelfs al kanker bij mij geconstateerd, maar toen ik God terugvond, verdween die ziekte als bij toverslag. Dat was het duidelijkste teken dat ik ooit van Hem gehad heb." Mercedes Sosa zal altijd een boodschap in haar muziek blijven verpakken. Zelfs al is er allang geen dictatuur meer om zich tegen te verzetten. „Ik heb altijd wel wat te vertellen in mijn muziek", zegt Sosa bijna plechtig. „In de ziel van ieder mens schuilt schoon heid en met mijn liedjes probeer ik mensen daarvan bewust te maken. Ook na alles wat ik heb meegemaakt kan ik nog altijd de schoonheid van de dingen zien. Want ik ben een vrouw die positief denkt. Dat heb ik van mijn ouders meegekregen. Mijn vader en moeder stonden zo onbevangen in het leven. Ik zie nog voor me hoe ze in mijn jeugd wa ren. Een beeld blijft me altijd bij: mijn moe der die de planten staat te besproeien, terwijl mijn vader haar een liefdeslied toe zingt. Een herinnering om te koesteren, want het zegt hoeveel die twee van elkaar hielden. En uit die liefde ben ik geboren." De zangeres heeft inmiddels zelf een zoon en twee kleinkinderen en wil daar maar wat graag over vertellen.,Mijn zoon werd al va der toen hij nog maar zeventien was en ik was op mijn 41ste al oma. Maar dat heeft ook weer z'n mooie kanten. Zowel mijn zoon als mijn kleinkinderen zijn nu op een leef tijd dat we als drie generaties over alles in dit leven kunnen praten en discussiëren. Muziek, kunst, politiek, alles. Mijn klein dochter zal het nog ver schoppen, let maar op. Ze studeert muziektherapie aan de uni versiteit van Buenos Aires. Maar de toe komst is dan ook voor vrouwen als zij, niet voor mij, ik ben te oud." Mercedes Sosa groeide op in het gehucht Tucaman, een doorgangskamp voor arme arbeiders. Met honderden tegelijk kwamen mannen en vrouwen in de oogsttijd naar de rietvelden en daar wisselden ze al zwoegend de volksliedjes van hun streek uit. Mercedes beschikte dan ook over een schat aan liedjes toen ze later naar Buenos Aires trok en deel uit ging maken van de zogenaamde Movi- miento Des Nuevo Cancionero. Een stro ming artiesten die van mening was dat volksmuziek niet alleen simpel vermaak moest zijn, maar mensen ook wakker moest schudden om hen te wijzen op wantoestan den in hun land. En zo werd Mercedes Sosa langzamerhand de 'Bob Dylan van Argenti nië'. ,Ik was stomverbaasd dat er in het bui tenland zoveel belangstelling voor mijn muziek bestond", zegt ze jaren later nog steeds met oprechte verbazing. „Overal werden mijn platen uitgebracht en ik kon over de hele wereld op tournee. Die dingen overkwamen me gewoon, ik heb er niet naar gestreefd. Eigenlijk heb ik in dit leven nooit ergens om gevraagd, maar is alles me zo door God gegeven." Harry de Jong Mercedes Sosa speelt nog op de volgende plaat sen: vrijdag 21 november: Vredenburg, Utrecht; zater dag 22 november: Martiniplaza, Groningen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 27