Zeeuwen mogen
meepraten over
toekomst Schelde
Sieraden als vrolijke schilderijen
Altvioliste Apituley speelt stuk
van Britten met Zeeuws Orkest
Idealen Roosevelt verkwanseld
kunst
0800 - 0231 231 (GRATIS)
Four Freedoms
Harm Verstraten
schildert natuur
vrijdag 14 november 2003
Ontmoeting over
handicaps
zonder grenzen
in Goes
Workshops
Bekendmaking
Voldoende
Kinderloos
Vrijheid
Parels
Eminent
Diepe kloof
Buitenspel
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - tiaar siera
den zijn kleine fiFhilderijen,
haar schilderijen noemt ze sie
raden voor het interieur. Met
exposities in Bergen op Zoom en
Middelburg toont kunstenares
Gerjanne Wiersum de twee kan
ten van haar kunstenaarschap.
Bij de Bergense galerie Govert
van Dijck doet ze mee aan een
groepstentoonstelling van sie-
radenmakers die parels een
nieuw onderkomen hebben ge
geven, in het Spiegeltheater in
haar woonplaats is vanaf zon
dag een kleurige dubbelexposi-
ZIERIKZEE - Galerie Bedde-
weeg in Zierikzee exposeert tot
9 januari schilderijen van Harm
Verstraten.
Het werk van deze kunstenaar is
vooral gebaseerd op organische
vormen, structuren en ritmiek.
Daartoe gebruikt hij verschil
lende materialen en technieken.
Zijn expressieve, abstracte en
intuïtieve werken stralen res
pect uit voor zowel de schoon
heid als voor de minder mooie
kanten van de natuur.
Verstratens schilderijen ont
staan meestal uit een paar sim
pele lijnen, die het vertrekpunt
vormen voor een natuurlijk ont-
wikkelings- en groeiproces. Hij
wil de toeschouwers meevoeren
op een ontdekkingsreis tussen
kleur, vorm en lijn die zich in be
paalde spanning tot elkaar ver
houden. Zijn grote passie voor
de natuur biedt hem een onuit
puttelijke bron voor nieuwe
ideeën en inspiratie.
Galerie Beddeweeg is geopend
van maandag tot en met zater
dagvan 11.00totl8.00uurenop
donderdag tijdens de koop
avond tot 20.00 uur.
tie te zien die ze heeft ingericht
met Fleur Riekwel uit Vlissin-
gen.
Vanaf 1973 maakt ze sieraden.
Het schilderen deed ze er altijd
bij. Dat veranderde enkele jaren
geleden, toen ze reuma kreeg. Ze
kon niet meer werken en kreeg
daardoor meer tijd voor de
kunst. In de zomer tenminste,
als ze zich goed voelt.
Wiersum: „Het schilderen en
sieraden maken wissel ik nu af.
De ene keer ben ik meer bezig
met het één, dan weer met het
ander. Ik maak mijn dingen on
middellijk vanuit het hoofd, lijf
en hart. De laatste jaren merk ik
dat ik bij het schilderen barriè
res ben kwijtgeraakt, die er
eerst wel waren. Misschien
heeft het ook met ouder worden
te maken. Dan krijg je lak aan
bepaalde dingen. Wat ik maak is
heel persoonlijk. Het was geen
schroom om dat op het doek te
zetten, het lukt me de laatste ja
ren gewoon beter. Ergens moet
je het sleuteltje vinden. Dat is
gebeurd."
Wie een foto ziet van Wiersums
sieraden zou zo kunnen denken
dat het om een schilderij gaat.
„Ik heb wel eens foto's van een
broche opgestuurd naar een ga
lerie en daar dachten ze dat het
een schilderij was." Zowel op
haar sieraden als schilderijen
zijn abstracte vormen te onder
scheiden die uitnodigen tot in
terpretatie. Wiersum houdt van
kleur en geeft haar werk vrijwel
alti j d reliëf, doordat ze verschil
lende materialen combineert.
„Ik hou van ongebondenheid.
Als ik opdrachten aanneem,
moet het niet verder gaan dan
vierkant of rond en welke kleur
het is. Ik wil namelijk op ont
dekkingstocht. Gevoelsmatig
weet ik wanneer een schilderij
of sieraad klaar is. Natuurlijk
wil ik er wel iets mee uitdruk
ken, maar ik laat een ander het
liefst vrij om te bepalen wat hij
erin ziet. Zelf hang ik geen diep
zinnige of theoretische verhalen
Advertentie
IÜM f 99. 9 f 9 f
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
GOES - Een 'Ontmoeting zon
der drempels', houdt de stich
ting voor geestelijke steun aan
verstandelijk gehandicapten
Geever, zaterdag 22 november
in Goes. De ontmoeting staat in
het teken van het Europees Jaar
van de Gehandicapten.
Centraal staat het overschrij
den van begrenzingen die
handicaps voortbrengen. De
ontmoeting spreekt die begren
zingen breed aan, in zowel
praktische als kerkelijke en re
dactionele zaken. Stichting
Geever organiseerde de bijeen
komst in oecumenische samen
werking met de kerken. De be
vindingen van de Europese
oecumenische consultatie van
mensen met een handicap te
Lunteren worden er gepresen
teerd. De Goudse beeldend kun
stenaar Jannie Slingerland ver
beeldt de levensveranderingen
die een meervoudig gehandi
capt kind teweegbrengt.
Daarnaast zijn er workshops
over het meedoen inde samenle
ving door mensen met een be
perking. Vanuit Stichting Het
Klaverblad komt informatie
over toegankelijkheid van ge
bouwen en bouwkundige aan
passingen. Beeldend kunste
naar Marinus Leijte geeft een
workshop over geschilderde
emotie. Dovenpastoraat Zee
land gaat in op ontmoeten en
verbeelden. Vereniging Phila
delphia en Landelijke Federatie
van Belangenverenigingen On
derling Sterk gaan in op de rol
van verstandelijk gehandicap
ten in de kerk. Een werkgroep
Theologie en Handicap be
spreekt de bijbelse genezings-
verhalen. Onder leiding van
Peter Koelemaij wordt muziek
gemaakt.
Verder is er een informatie
markt met moderne hulpmidde
len en een hindernisparcours
voor rolstoelen en tandemfiet-
sen. Tot slot is er een Oecume
nisch Vesper met begeleiding
van het combo De Zeeuwse Mu
zikanten.
De vrij toegankelijke bijeen
komst in het Groen College in
Goes duurt van 13.30 tot 17.00
door Rinus Antonisse
GOES - De Zeeuwse burgers
kunnen meepraten over de Ont-
wikkelingsschets 2010 voor het
Scheldebekken. Het bureau
Proses, verantwoordelijk voor
het maken van de schets en
bijbehorende stapel rapporten,
organiseert een aantal informa
tie- en inspraakavonden. Daar
aan zijn officiële hoorzittingen
gekoppeld, waar mensen be
zwaren en meningen naar voren
kunnen brengen.
Tot nu toe hebben de voorberei
dingen voor de Ontwikkelings-
schets - een gezamenlijk project
van Nederland en Vlaanderen -
zich vooral in achterkamertjes
afgespeeld. Er zijn besloten
'consultatiesessies' gehouden,
allerlei voorstudies uitgebracht
en er is een Overleg Adviserende
Partijen opgetuigd (met verte
genwoordigers van overheden
en belangenorganisaties), dat
niet-openbaar is.
Voor de uitgebreide en ingewik
kelde procedure die tot de Ont-
wikkelingsschets moet leiden,
zijn Nederlandse en Vlaamse re
gels ineen geschoven. Die regels
schrijven overigens voor dat
burgers inspraak moeten krij
gen. Zover is het bureau Proses
(bemand door ambtenaren uit
beide landen) nu.
Vanaf maandag tot en met 17
december ligt bij de Wester-
schelde-gemeenten en de bi
bliotheken in die gemeenten de
zogeheten Kennisgeving Stra
tegisch milieu-effectenrapport
Ontwikkelingsschets Schelde-
estuarium 2010 (kortweg S-
MER) ter inzage. Deze kennis
geving (in Nederland doorgaans
'startnotitie' genaamd) is in fei
te de bekendmaking door de be
trokken ministers van Neder
land en Vlaanderen dat er een
Ontwikkelingsschets zit aan te
komen.
De achtergronden en uitgangs
punten - zeg maar: het hoe en
waarom - van de schets worden
uiteengezet. Voor Vlaanderen
gaat het er vooral om verdere
verdieping van de Westerschel-
de veilig te stellen, bij
land speelt het in stand hoi»
en verbeteren van een natur
ke zeearm een grote rol. Be
landen willen bovendien aap.
ven hoe ze de veiligheid
Scheldebekken in de
op peil houden.
Burgers kunnen in de inspin
duidelijk maken of ze vijj
dat voldoende onderzoek we
gedaan om tot een verantwat
milieu-effectenrapport te i
men. Anders gezegd: komenij
(milieu-)onderwerpen die
de Ontwikkelingsschets vat)
lang zijn, wel aan bod? Der®
ties worden beoordeeld dooit
speciale commissie voor dec
lieu-effectrapportage
bineerd Nederlands-Vlaams)
Volgende stap na de kennis?
ving en bijbehorende inspra
is het opstellen van Richtlijs
voor het Strategisch MER.Q
hierover is te zijner tijd weer
spraak mogelijk. Naast heti
lieu-effectenrapport komt
ook een maatschappelijket
ten-batenanalyse en een s
tuurontwikkelingsplan. Heti
heel wordt aaneengesmeed:
de Ontwikkelingsschets, di;
de loop van 2004 moet uiti
men.
Er worden zes informatie-!
spraakavonden gehouden,
lijk verdeeld over Vlaande
en Nederland. De
sten in Zeeland zijn: 20 now
ber, dorpshuis Rilland; 2t
vember, Arionhotel Vlissict
1 december, paviljoen Westi
Terneuzen. Aanvang ink
tiedeel 19.00 uur, aam;
hoorzitting 21.15 uur.
BREDA - Het regiobureau;
FIOM in Breda begint eet!
spreksgroep voor mensen
ongewenst kinderloos zijp.
die geen medische mogelijk
den meer hebben. De gn
komt acht maal bijeen op
dagavonden vanaf 2 decei
in het kantoor aan het Nom
veld in Breda.
door Ernst Jan Rozendaal
Een halsketting van Gerjanne Wiersum.
TERNEUZEN - Het Zeeuws
Orkest heeft de Amsterdamse
altvioliste Esther Apituley ge
vraagd volgende week de com
positie Lachrymae van Benja
min Britten (1913-1976) mee uit
te voeren. Het is een van haar fa
voriete muziekstukken. Ze
heeft het, zowel met piano als
met een compleet orkest, vaak
uitgevoerd en is van het plan het
op te nemen voor haar volgende
cd. „Het is een vreselijk mooi
stuk."
Apituley is niet alleen docent
aan het Sweelinck Conservato
rium in Amsterdam, ze timmert
ook aan de weg als soliste. Ze
speelde onder meer met het Na
tionaal Ballet Orkest, het
Noord-Hollands Philharmo-
nisch Orkest en het Metropole
Orkest. Volgende week soleert
ze voor het eerst bij Het Zeeuws
Orkest, achtereenvolgens in
Terneuzen, Middelburg en
Goes.
Dirigent Joan Berkhemer heeft
lange tijd met Apituley in een
strijktrio gespeeld. „Ik ken hem
vrij goed", vertelt Apituley.
„Helaas hebben we het allebei
te druk om vaak samen te spe
len. Ik vind het heel spannend
om hem eens in een andere rol
mee te maken. Hij is een gewel
dige dirigent en een rasmusi
cus."
De altvioliste vertrouwt erop
dat Berkhemer als geen ander
kan aanvoelen hoe zij Lachry
mae wil vertolken. „Bij dat stuk
neem ik heel veel vrijheid. Als je
met een pianist samenspeelt,
kan dat goed, omdat je vrij di
rect kunt communiceren. Een
orkest is veel logger. Dat is nu
eenmaal een gegeven. De diri
gent is dan de tussenpersoon die
reageert op wat de solist doet.
Hij brengt dat over op het or
kest, maar dat kost meer tijd
dan wanneer dat direct met een
pianist gebeurt. Dus kan ik met
een orkest niet zo vrij spelen.
Maar van nature ben ik een vio
liste die zich niet al te streng
houdt aan de maatstreepjes. Ik
breng graag dynamiek in een
stuk. De dirigent moet dus heel
actief meeluisteren. Overigens
valt het stuk van Britten niet in
de categorie van 'Kijk eens wat
ik allemaal kan'. De solist en het
orkest hebben een even belang
rijke stem."
De ondertitel van Lachrymae
Esther Apituley: „Ik houd me niet al te streng aan de maatstref
ik breng graag dynamiek in een stuk."
luidt Reflections on a song of
John Dowland. Apituley: „Brit
ten heeft variaties geschreven
op een zeventiende-eeuws lied
van John Dowland. Dat was
voor zangstem en klavecimbel,
dit is voor altviool. De sonore,
melancholische klank van de
altviool komt heel mooi uit in
dit stuk. Elke variatie heeft zijn
eigen sfeer. Er is een abstract ge
deelte, een walsje, wat kerkach-
tige klanken. De luisteraar
wordt van de ene sfeer naar de
andere geleid en komt uiteinde
lijk uit bij het thema van Dow
land. Voor wie het stuk nooit
heeft gehoord, is het misschien
wat moeilijk om naar te luiste
ren. Eigenlijk zou het stuk van
Dowland ook op het program
ma moeten staan. Als je dat
eerst hebt gehoord, krijg je een
goed idee van wat Britten ermee
heeft gedaan. Misschien sfc
dat nog wel voor."
Zeker is dat Lachrymal
Britten wordt gecombn
met de Suite nr 3 van J.S-
en de vierde symfonie van v
ton Bruckner. „Bach, Bi»
Bruckner en Berkhemer,
het programma van
concludeert Apituley. „B
Britten gaan goed samen,®18)
de compositie van Britten <1
bewerking is van een
een tij dgenoot van Bach.B®3
ner is een heel ander ven#
Dat is een overdadige syi®#®
Het is maar goed dat er
ze tussen zit."
Winterserie Zeeuws Orkest
in het Scheldetheater in
vri 21 nov in de Concertzaal it*
delburg en za 22 nov in i1"'"
Kerk in Goes. Aanvang: ZO^'
op over mijn werk. Je mag het
mooi vinden of niet. Ik hoor
vaak: 'Hé, het lijkt net een vogel
of een bloem.De mooiste verge-
lijkingen zijn altijd van ande
ren. Zo zei Govert van Dijck
over de sieraden die ik voor zijn
expositie heb gemaakt: 'Het lij
ken wel krokodillenogen.' Zelf
heb ik die associaties nooit.'
Onder het motto 'Verhuisd'
heeft Van Dijck vijfentwintig
kunstenaars, onder wie ook Ine
ke Otte uit Goes en Barbara Voit
uit Middelburg, gevraagd een
nieuw onderkomen voor een pa
rel te maken. Wiersum heeft pa
rels met draad bevestigd in een
halfopen holte, zodat ze kunnen
bewegen. In Bergen op Zoom
toont ze een halsketting, een
broche en een ring. In het Spie
geltheater zijn tien kleurige
schilderijen in passé partout en
lijst gecombineerd met de even
eens kleurrijke tulpendoeken
van Riekwel.
„Het belangrijkste van mijn
kunst vind ik dat het plezier en
blijdschap uitstraalt", besluit
Wiersum. „Ik zal nooit iets ma
ken wat verdrietig of naargees
tig is, ook al heeft de reuma mij
de laatste vijf jaar in mijn bewe
gingsvrijheid beperkt. De es
sentie van het werk is dat je je er
prettig bij kunt voelen."
Expositie Verhuisd, t/m 20 dec in ga
lerie Govert van Dijck in Bergen op
Zoom, open do t/m za van 12-17 uur.
En: Fleur Riekwel en Gerjanne
Wiersum in het Spiegeltheater in
Middelburg, van zondag t/m 16 febr,
open dagelijks van 11-17 uur
Wiersum maakt kleurrijke schilderijen. „Het belangrijkste van
mijn kunst vind ik dat het plezier en blijdschap uitstraalt."
door Maurits Sep
Wonderlijk, meent meester
A. C. (Arend) de Ru. De uitreiking
van de Four Freedoms Awards in Mid
delburg is een ceremonie waar politiek
wordt gerelativeerd. Maar als dezelfde
onderscheidingen in New York worden
uitgereikt, krijgt de bijeenkomst wel
degelijk een politieke lading. Morgen
meer nog dan voorheen, verwacht De
Ru. „Het gevoelen is sterk dat het erf
goed van Roosevelt wordt verkwanseld
door de regering-Bush."
De Four Freedoms Awards worden
morgen uitgereikt aan twee Democra
tische senatoren (George J. Mitchell en
Robert C. Byrd), een journalist/schrij
ver (Louis 'Studs' Terkei), een priester
(Robert F. Drinan) en een vakbonds
leidster (Dolores C. Huerta). Een Ame
rikaans onderonsje dus, zoals immer
het geval is bij de ceremonie in New
York. En zoals in Middelburg wereld
burgers worden gelauwerd.
Arend de Ru is sedert 1982 betrokken
bij de uitreiking van de onderscheidin
gen. Als (voormalig) kabinetschef van
de commissaris van de koningin orga
niseert hij de bijeenkomst in Middel
burg, onder auspiciën van het Franklin
and Eleanor Roosevelt Institute. Dat
verzorgt de eigen ceremonie in New
York. De Ru: „Er is wel Amerikaanse
invloed op de uitreiking in Middelburg,
maar omgekeerd volstrekt niet. Geeft
ook niks, het is tenslotte hün onder
scheiding."
Dat neemt niet weg dat de Four Free
doms Awards voor De Ru zijn uitge
groeid tot 'een levenstaak'. Toen hij
zich in 1980 in Zeeland vestigde, hij
geeft het ronduit toe, waren de Awards
een hem onbekend fenomeen. „Ze zijn
op mijn weg gekomen, als een wals. Al
vrij snel nadat ik hier werkte, ontstond
de gedachte om behalve in New York
ook in Middelburg een uitreiking te or
ganiseren. Het klinkt misschien raar,
maar mijn gedachte was meteen: 'Als
we dat voor Zeeland kunnen binnenha
Arend de Ru verwacht dat de Democratische senatoren die morgen in New York de Four Freedoms Award krijgen uitgereikt,
fel van leer trekken tegen de huidige regering-Bush. foto Lex de Meester
len...' Zo voelt het nog steeds. Het is een
belangwekkende gebeurtenis."
Aanvankelijk kreeg hij de namen van
de laureaten, ook die in Middelburg, ge
dicteerd vanuit de VS. De laatste tien
jaar is hem de gelegenheid gegund zelf
mensen voor te dragen. De Ru laat zich
daarin bijstaan door 'wijze mannen'.
Zij behoeden hem voor al te vluchtige
voordrachten. „Ze zeggen me soms:
'Wacht nu nog eens even, hij of zij kan
volgende week wel diep gevallen zijn."
De standaard om in aanmerking te ko
men voor een Four Freedoms Award is
hoog. De Ru vindt dat tot op heden al
tijd 'eminente mensen' gevonden zijn.
De laureaten van morgen zijn daarop
geen uitzondering. Ook al waren zij
hem tot voor kort vrijwel onbekend. Op
de senatoren Mitchell en Byrd na dan,
van wie hij tijdens de plechtigheid ste
vige woorden verwacht. „Ik denk dat er
gefulmineerd zal worden tegen het be
leid van president Bush."
De Ru: „Het zal een spannende bijeen
komst worden. Er heerst namelijk grote
zorg bij de mensen die het erfgoed van
Franklin Delano Roosevelt levend
trachten te houden. Mensen als Arthur
Schlesinger jr en William vanden Heu
vel van het Roosevelt Institute. Maar
ook bij senatoren als Mitchell en Byrd.
Met name Byrd zal fel van leer trekken.
Hij heeft zich de laatste tijd vaker in
felle bewoordingen uitgelaten in de me
dia."
Deze zorgen kunnen en mogen niet ach
terwege blijven, vindt De Ru. „Het is
niet niks wat er gebeurd is. De Verenig
de Staten hebben de Verenigde Naties
laten stikken. Dat is een proces van ja
ren. Het staat haaks op de lijn die
Franklin Roosevelt heeft uitgezet. Net
als Bush nu, verkeerde Roosevelt in
1944 op het toppunt van de macht. Toch
besefte Roosevelt wel dat wereldvrede
alleen in gezamenlijkheid met alle lan
den bewaard kan worden."
Er zit, constateert De Ru, een 'hele die
pe kloof tussen het denken van Roose
velt en Bush'„Wat Bush doet is daarom
zo erg, omdat als zelfs het economisch
en militair machtigste land van de we
reld al niet in de VN gelooft, dan krijg je
een levensgevaarlijke wereld. Je ziet
het nu ook gebeuren. Europa drijft weg
bij de VS. En het terrorisme bloeit.
Denk toch niet dat je terrorisme kunt
bestrijden door een land te bezetten en
zijn dictator te verwijderen."
De route via de VN, met hulp van de
door hem zeer bewonderde secretaris
generaal Kofi Annan, noemt De Ru veel
verstandiger. „Dat is alleen veel minder
spectaculair. Het is ook een moeizame
re weg, maar de wereld zit nu eenmaal
ingewikkeld in elkaar. Het lijkt alsof de
regering-Bush dat miskent. Het lijkt
ook wel alsof Bush junior de memoires
van zijn Bush senior niet heeft gelezen.
De vader heeft destijds niet gedaan wat
de zoon nu wel heeft gedaan: doorsto
ten in Irak. Juist uit vrees voor een situ
atie waarin de VS zich nu bevinden."
Denk niet dat hij zich daar vrolijk over
maakt, integendeel. De VN is buiten
spel gezet en dat tast de grondvesten
aan van de idealen van Roosevelt, zegt
De Ru. „Daarom moeten we blijven
tamboereren op die idealen. De bijeen
komsten in New York en Middelburg
krijgen beperkte aandacht. En veel
mensen weten niet wat de Four Free
doms Awards zijn. Maar door herhaling
van de uitreikingen blijven de idealen
van Roosevelt levend. Laten we hopen
dat ze uiteindelijk zullen triomferen."
