PZC
Meestal is het wachten, wachten en wachten
Bettine Vriesekoop overwint vele tegenslagen
De beveiligers van
rijk en beroemd
zaterdag 8 november 2003
Steeds gekker
Wapens
Geromantiseerd
Troost
Hoogtepunten
Het lijkt wel een golf. Twee
ontvoeringen (Lusanne van
der Gun en Reinier Terwindt) en
drie verijdelde pogingen (acteur
Johnny de Mol, voetballer Mateja
Kezman en een kunsthandelaar
uit Uithuizen) in drie maanden
tij d. En dan is van de week ook nog
eens de nieuwe Quote 500 uitge
komen, die door sommige rijken
in dé opwinding een 'hitlijst' voor
criminelen wordt genoemd. De
beveiligingsbranche vaart er wel
bij.
Mitrailleursalvo's knallen uit de
pc-boxen. Stoere mannen met
zonnebrillen en strakke smokings
staan als de personificatie van veilig
heid naast allerlei VIP's. Als je de in
ternetsites moet geloven van de vele
bedrijven gespecialiseerd in per
soonsbeveiliging loopt de welgestel
de in Nederland groot gevaar.
Interseco, adviesbureau in beveili
ging, daarentegen heeft een website
als van een notariskantoor. Interseco
is dan ook een volle dochter van Ernst
Young en staat in Nederland te boek
als dé beveiliger van rijk en beroemd.
En met hun onveiligheid, zegt alge
meen directeur Arjo de Jong, valt het
reuze mee. „Dit is Nederland, en Ne
derland is geen ontvoeringsland. Kid
napping komt buitengewoon weinig
voor. De kans is groter dat je van de
trap valt en je nek breekt."
Volgens De Jong zijn er sinds 1990
twintig 'min of meer serieuze dan wel
bijna geslaagde' ontvoeringen ge
weest. Bovendien is het oplospercen
tage honderd procent. Dat percentage
noemen beveiligers graag. Honderd
procent. Alle ontvoerders, die van
Maup Caransa, Toos van der Valk,
Freddy Heineken, Gerrit-Jan Heijn
tot die van Lusanne van der Gun en
Reinier Terwindt, zijn vroeg of laat
gepakt, allemaal. De Jong: „Van al het
losgeld dat ooit is betaald, is naar mijn
weten alleen nog die acht miljoen gul
den van Heineken spoorloos. Je moet
echt van bijzonder goede huize komen
om het hier te laten slagen."
Toch ziet John de Graaf, beveiligings
projectmanager van de Holkema
Group, het aantal 'ontvoeringsgevoe-
lige' burgers toenemen. „Vooral sinds
de moord op Pim Fortuyn krijgen we
jaarlijks steeds meer aanvragen bin
nen. Het is een kwestie van tijd. Bin
nen vijf, zes jaar is de markt voor per
soonsbeveiliging ook in Nederland
fors. De maatschappij wordt steeds
grimmiger, de mensen steeds gekker.
Kijk naar de ontvoerder van Ter
windt. Die had geen enkel plan. En zo
lopen er veel rond."
Ook De Jong maakt een onderscheid
tussen een ontvoering door echte cri
minelen, met een degelijke voorberei
ding die zich niet laten afschrikken
door-een niet bewapende bodyguard,
en doof de 'amateurs', simpele zielen
vaak, inet grote persoonlijke proble
men, zonder duidelijk plan, en dus
snel in paniek. „Daardoor vormen de
amateürs het echte risico."
En hoewel de ontvoerder van Lusanne
Beveiligingsbranche; geen werk voor Rambo 's
van der Gun de Quote 500 zeer waar
schijnlijk nooit heeft bekeken - hij
vermoedde alleen maar dat haar ou
ders vermogend waren - wordt de
jaarlijkse lijst van rijke Nederlanders
door De Graaf toch gezien als een
soort hitlijst voor de wanhopigen.
„Als criminelen plannen maken, zul
len ze ongetwijfeld die lijst nagaan. Ze
willen toch weten wie geld heeft. Zo
simpel is dat."
Dus is het zaak om het de ontvoerder
zo moeilijk mogelijk te maken. Door
degelijk hekwerk en camerabewa
king; een alarmsysteem dat verbon-
klanten door Interseco bijgestaan. De
J ong: „Als iemand bij ons komt omdat
hij zich onveilig voelt, is het eerste dat
we zeggen: 'Gaat u eerst eens rustig
zitten en denk er eens goed over na'.
Vaak is die angst ongegrond. Schat
Interseco dat de gevaren reëel zijn,
dan geven zij het belangrijkste, en me
teen simpelste advies: doorbreek de
routine. De Jong: „Mensen worden
nooit uit hun kantoor en zelden uit
hun huis ontvoerd. Iemand die iedere
avond om acht uur met zijn hondje
gaat lopen, of precies op dezelfde tij
den van en naar kantoor gaat, is na-
den is met de plaatselijke politie; goed
hang- en sluitwerk; een tuinman, des
noods, die een busje met geblindeerde
ramen tegenover het huis signaleert;
in het extreme geval de badkamer la
ten ombouwen tot een panic-room,
een soort kluis waarin de bewoners
zich kunnen opsluiten, totdat de poli
tie arriveert.
Jaarlijks wordt 'een tiental' nieuwe
tuurlijk erg kwetsbaar. Die routine
moet je doorbreken. Gemiddeld gaat
aan een beetje ontvoering drie maan
den voorbereiding vooraf. Die voor
bereiding kun je verstoren met dit
soort trucjes."
Want 24-uursbewaking door body
guards werkt volgens De Jong en De
Graaf niet tegen een ontvoering. De
Jong: „Als je die bodyguard nodig
hebt, ben je eigenlijk al te laat. Dan
heb je alle preventieve mogelijkheden
verwaarloosd. Die cowboys op inter
net proberen de markt van de angst uit
te buiten. Maar ieder bedrijf dat ad
verteert dat de top van het bedrijfsle
ven niet meer veilig over straat kan
zonder gorilla, is geen serieuze part
ner om je door te laten beveiligen."
Alleen al de vraag: wie wordt be
schermd, en wie niet meer? De heer
des huizes, vanzelfsprekend. Zijn
vrouw en kinderen ook. Maar dan? De
ouders, de schoonouders? De kinde
ren uit een vorig huwelijk? Maar voor
zijn beste vriend betaalt de miljonair
ook miljoenen losgeld, als het moet.
De ontvoerder vindt altijd wel een
dierbare.
Laat daarom die dure persoonsbevei
liging maar helemaal achterwege, ad
viseren sommige
beveiligingsbureaus. Als dan iemand
ontvoerd wordt, is het tenminste de
miljonair zelf, en niet zijn moeder.
Maar daar gelooft De Graaf niets van.
„Dat zéggen ze. Maar laten we eerlijk
zijn: die beveiliging heeft een reden en
uiteindelijk kies je toch eieren voor je
geld. Dan kies je toch voor je eigen vei
ligheid."
Er is een belangrijker reden dat de rij
ken niet staan te springen om zich 24
uur per dag te laten beveiligen, zegt
De Graaf. „Het is een behoorlijke aan
foto Phil Nijhuis/GPD
tasting van je privacy. Niet iedereen is
ervan gecharmeerd om de hele dag ie
mand om zich heen te hebben, laat
staan drie of vier mensen
En dan zijn er nog de kosten De
Graaf: „We hebben eens een man,
vrouw en zijn kind in Spanje perma
nent beveiligd. Niemand verliet het
terrein zonder een bewaker bij zich,
ook het kind niet als het naar school
ging. Voor één maand kostte dat
25.000 euroEn dan heb ik ook nog he-
le redelijke prijzen."
Een kleine rondgang over het inter
net leert dat permanente persoonsbe
veiliging zo'n half miljoen euro per
jaar kost, voor elk beveiligd gezinslid.
De Jong gelooft daar niets van. „Als
er bedrijven zijn die voor een half mil
joen per persoon per jaar vierentwin
tig uur bewaking en begeleiding le
veren, dan zijn dat geen serieuze jon
gens. Een ploegendienst van 24 uur
per dag, zeven dagen per week - dat
red je niet met een half miljoen."
Interseco van De Jong biedt voor de
helft van dat geld een degelijke bevei
liging - zonder bodyguard. „Voor een
kwart miljoen euro aan vaste kosten,
zonder extra materiaal of systemen,
kun je een gezin van vier prima bevei
ligen. Dan heb je een gedegen risico
analyse, een persoonlijke preventie-
aanpak, en één professional in dienst,
die de signalen herkent wanneer het
echt gevaarlijk is. Dat is voldoende."
Bij serieus gevaar tenslotte wordt de
politie direct ingeschakeld. Want,
daar zij n de meeste beveiligers het wel
over eens, alleen de politie en de mare
chaussee zijn in staat burgers te be
schermen tegen zware criminelen. De
politie en de marechaussee zijn bewa
pend. De bodyguard is, welbe
schouwd, slechts een uit te kluiten
gewassen burger, zonder bevoegdhe
den.
Want bodyguards mogen, net als ge
wone burgers, geen wapens dragen.
Al gelooft niet iedereen dat de body
guards zich ook aan die wet houden.
„Ik heb het nooit gezien zegt Marvin
Irion van beveiligingsbureau To serve
and protect uit Mijdrecht, „maar ik
weet van sommige bedrijven honderd
procent zeker dat ze wapens dragen,
al zeggen ze natuurlijk van niet. Maar
dat kan ook niet anders. Je kunt een
topper uit de zakenwereld niet bewa
ken zonder wapen. Daarom is het
ook best wel hypocriet. Bepaalde
mensen zullen echt wel toestemming
krijgen voor bewapende beveiliging.
Het is toch een wereldje van ons kent
ons."
Maar volgens De Graaf dragen zijn
beveiligers - spijtig genoeg, dat wel -
echt geen wapens. „Als het echt drei
gend wordt, kom je niet ver zonder
wapens, maar dat is nu eenmaal de
Nederlandse wetgeving. Je mag in
Nederland alleen een scherpe zak
doek meenemen, meer niet. Dit is het
land van regeltjes. Al zijn ze nu wel
bezig een wet erdoor heen te krijgen
dat wij in ieder geval plastic hand
boeien mogen gebruiken.
Irion van To serve and protect wil nog
wel een misverstand uit de wereld hel
pen. Zo spannend is dat hele per
soonsbeveiligingswereldje niet. „Er is
meer water dan vis. Het wordt gero
mantiseerd. Het lijkt allemaal Miami
Vice of James Bond, maar je moet
maar net geluk hebben met wie je
moet beveiligen. Sommigen Hanten
zijn heel aardig. Die zeggen inder
daad: 'Ik ben hier, jij ook, doe alsof je
thuis bent'. Maar als je pech hebt, heb
je een pain in the ass en dan sta je de
hele dag buiten op de gang voor een
hotelkamer, of zit je uren alleen in de
auto."
Het mag duidelijk zijn - werk voor
'Rambo's' is het niet. Irion: „Er ge
beurt bijna nooit iets. Het is spannen
der om als beveiliger op een treinsta
tion te staan. Daar sta je elke dag bloot
aan gevaar. Dan kun je beter iedere
dag meerijden in een gepantserde au
to. Het komt ook bijna nooit voor dat
een persoonsbeveiliger gewond raakt,
of wordt aangevallen. Maar het is wel
geestelijk zwaar, juist omdat er zel
den iets gebeurt. Je moet wel alert
blijven, dag in dag uit."
Avonturiers, zegt ook De Graaf, wor
den dan ook niet gezocht voor het vak
van beveiligingsmedewerker. „Je
moet boven alles een beschermend
karakter hebben naar mensen toe.
Dat klinkt soft, maar zo werkt het wel.
De meeste tijd is het wachten, wach
ten, wachten."
Hans van der Beek en Jasper Rombout
Alje Kamphuis herinnert het zich als de
dag van gisteren. Het was 6 april 1999.
Hij had eindelijk weer eens een afspraak
kunnen maken met Bettine Vriesekoop. Hij
zou haar treffen in een restaurant in Am
sterdam. Er werd meer gesproken dan gege
ten. Bettine was onrustig en onzeker. Ze
maakte zich zorgen over de gezondheid van
haar vriendHans van Wissen. „Als hij dood
gaat, zal ik mijn vrienden heel hard nodig
hebben"zei ze met een mengeling van rea
lisme en cynisme Kamphuis probeerde
haar gerust te stellen en dat lukte. Bettine
pakte haar fiets en reed wat relaxter naar
huis dan ze naar het restaurant gekomen
was. De volgende dag overleed Hans van
Wissen, de eerste grote liefde in het leven
van Bettine Vriesekoop, aan een hartaan
val.
Hoewel de dood van Hans van Wissen alleen
aan het begin en het eind van het boek Betti
ne, overwinnen, overleven ter sprake komt,
loopt de gebeurtenis als een rode draad door
de pagina's. De lezer beseft vanaf het begin
dat die gebeurtenis het dieptepunt is van
reeks tegenslagen: de geringe aandacht in
een groot en arm gezin, de dood van haar va
der aan kanker toen ze tien jaar oud was, de
Spartaanse trainingen bij Gerard Bakker in
China, de op bevel van Bakker afgebroken
vriendschappen en familiecontacten, de
breuk met Bakker met alle consequenties
van dien, de conflicten met teamgenoten,
coaches en de bond, en de ruzie die Van Wis
sen heeft met Wouter Huibregtsen over een
interview in de Volkskrant, dat indirect de
dood van Van Wissen betekent.
Alje Kamphuis leert Bettine Vriesekoop
kennen als hij elf is.
Zoals hijna alle kinderen in Hazerswoude
zit ik op tafeltennis en kijk ik opzaterdag-
avond in een oud gymzaaltje naar de wed
strijden van het eerste damesteam, dat ere
klasse speelt. Ik heb van mijn zakgeld een
flesje chocomel gekocht en zit op een van de
gymtoestellen als een van de speelsters op
me afkomt en vraagt hoe oud ik ben. ,,Elf",
antwoord ik wat verlegen.Oh ",zegt ze la
chend. „Ik ben dertien, dan kunnen we nog
met elkaar trouwen.En weg is ze.
Ruim een jaar later trainen ze samen bij ta
feltennisclub Avanti, onder leiding van Ge
rard Bakker. Tijdens de urenlange sessies
wordt zelden een zinnig woord gewisseld.
Het enige zinvolle gesprek in al die jaren is
tussen het tweetal. Het gaat over de vroege
dood van hun vaders.Over de leegte en het
verdriet. Een bizar gesprek in dat zaaltje in
Hazerswoude, waar alleen de raak geslagen
ballen tellen.
Er ligt een wereld van verschil tussen
Vriesekoop en Kamphuis. Vriesekoop is
een toptalent, Kamphuis maar matig be
gaafd. Vriesekoop is katholiek, Kamphuis
protestant. Vriesekoop is heteroseksueel,
Kamphuis is homoseksueel. Maar er zijn
ook overeenkomsten. Zo zijn ze samen de
fanatieksten van het hele spul en worden ze
door Bakker regelmatig als voorbeeld ge
steld. Ze hebben gedeelde herinneringen en
verruilen later beiden het 'bekrompen' Ha
zerswoude voor het wereldse Amsterdam.
Als geen ander weet Kamphuis hoe
Vriesekoop door Bakker in een keurslijf
werd geperst, dat ze als een robot alles ac
cepteerde. Hij zag hoe ze in de kortste keren
naar de Europese top klom, maar door de
DDR-trainingsmethodes al snel de creativi
teit miste om in titels te grossieren. „Bettine
heeft natuurlijk veel gewonnen, maar ze
heeft maar twee écht grote prijzen gepakt:
twee keer de Europese titel enkelspel en
twee keer de ToptwaalfDat is voor een
speelster met die klasse veel te weinig."
Ook wanneer Kamphuis stopt bij Avanti,
blijft hij Bettine volgen.
Ik heb veel te weinig talent om met tafelten
nis mijn geld te kunnen verdienen. Omdat ik
niet alle tijd die ik in tafeltennis heb gesto
ken overboord wil gooien en omdat ik het ta-
feltenniscommentaar van Studio Sport
slecht vind, besluit ik in 1983 journalistiek
te gaan studeren. Mijn droom is om ooit
een wedstrijd van Bettine te mogen ver
slaan.
Die droom komt al snel uit, als stagiair bij
Avro Sportpanorama. Niet veel later volgt
hij haar beroepshalve en maakt hij van
dichtbij de breuk met Bakker mee. Maar
ook daarna, wanneer Kamphuis bij Net
werk werkt, volgt hij Bettine. Als vriend.
Hoewel Kamphuis als televisie-verslagge
ver en Vriesekoop als toptafeltennisster el
kaar weinig zienverliezen ze elkaar niet uit
het oog. Zo af en toe komen ze samen, zoals
op die 6e april 1999, de dag voor de dood
van Hans van Wissen. Een dag erna laat
Kamphuis zijn mobiele telefoon in zijn auto
Alje Kamphuis en Bettine Vriesekoop
liggen, 's Avonds laat ziet hij dat hij 32 op
roepen heeft gemist. Even later troost hij
Bettine, uit alle macht.
De dood van Van Wissen brengt Bettine
Vriesekoop en Alje Kamphuis dichterbij el
kaar dan ooit. Het is een van de redenen
waarom dit boek kon verschijnen, al kwam
het initiatief van René van Praag, de uitge
ver. Kamphuis over de inhoud van het boek:
„Natuurlijk ben ik journalist en wil ik
nieuws brengen. Maar in dit geval staat Bet
tine voorop. Dit boek mocht onze vriend
schap niet in gevaar brengen." Hij open
baart enkele opmerkelijke zaken, maar
houdt ook dingen achter. Kamphuis heeft
naast korte gedachtenwisselingen enkele
keren uitgebreid overleg met Bettine. De
eerste keer laat hij haar het eerste hoofdstuk
lezen.
Bettine houdt de grote zilveren beker hoog
boven haar hoofd. Een paar honderd men
sen juichen. Bettine lacht, maar vecht ook
tegen de tranen. Als ze ziet dat voorzitter
Hendrikus Velzing zijn emoties niet meer in
foto Roland de Bruin/GPD
bedwang heeft, begint Bettine ook te huilen.
Ze realiseert zich hoe bijzonder het is om dit
op veertigjarige leeftijd mee te maken en
denkt aanhaar vHend Hans van Wissen, die
in 1999 overleed. Hij zou dit moment ge
koesterd hebben. Van de thuiswedstrijden
maakten Bettine en Hans altijd een leuk
uitje. De eerste keer dat Bettine na zijn
overlijden in Klazinaveen kwam werd het
haar bijkans zwart voor de ogen. Hetzelfde
hotel, dezelfde kamer. Maar Hans was er
niet. En nu ook niet.
Als ze dat begin heeft gelezen, huilt Betl f
weer. Kamphuis beseft dat hij verder ka:
Als het boek bijna af is, hebben ze m
lang gesprek. Bettine vindt dat veel gebe
tenissen te weinig in hun verband gepte
zijn, waardoor ze niet best uit de verf ko:
Kamphuis schaaft en schaaft. Het boekt
donderdag tot ieders tevredenheid gepit
senteerd worden.
Dankzij de vriendschap heeft Kamphuis
meer kunnen schrijven dan tot voor kof
kend was. Over de liefdesrelatie tussen
Vriesekoop en Van Wissen bijvoorbeeld,
over het gebruik van doping in 1998, ove
het gesprek met Olga Nemes kort voord
beslissende partij op de Toptwaalf van!
in Ljubljanaen over de zogenaamde Jud
affaire.
Andere dingen blijven onbenoemd. Kan
huis: „We hebben veel over het Avanti-t
perk gepraat, ook met andere mensen dit
toen speelden. We wisten dat veel mense
nog last hebben van die tijd. Als zeeenpt
jaar geleden een Saab (de auto van E
zagen rijden, schrokken ze nog."
Tegenover alle tegenslagen staan maar«
paar echte hoogtepunten. De tweeEu»[»
titels en de twee eindzeges in de ToptVB»
en de te kort durende relatie met Hans.®
de geboorte van hun zoon Tymo HanskE
hij niet meer meemaken. Bettine overlef
en overwint, mede dankzij Kamphuis^
tafeltennis. In de nadagen van haarcp
bedrijft ze haar sport op therapeutische
sis. Tafeltennis helpt haar het verleden®
verwerken. Kamphuis: „Ze heeft natu®
meer meegemaakt dan andere vrouwen1
42. Ze heeft enorm veel klappen gekrege®
maar ze is er sterker uitgekomen. Zehtt
geleerd te kunnen afzien, te relativeren*
kan met tegenslagen omgaan. Ze heeft»'
een hekel aan middelmatigheid gekreg®
iets is goed of het is niks. Ze heeft eens®
van een zoon, heeft zich buiten het tafel®
nis kunnen ontwikkelen en heeft een*
trekkersrol gespeeld in de Nederlandse
sport. In de toptien van de sporter vanA
eeuw staat ze op zes. Dat is niet alleenop*
sis van haar sportieve prestaties.
Koen de®
Alje Kamphuis: Bettine, overwinnen,»1;
leven. Vanaf 17 november in de winkel-'
geverij Van Praag. Prijs 14,50.
