PZC
Actie voor opvoering
opera van De Pauw
in Zeeuws-Vlaanderen
Maandelijkse vertoningen
Film by the Sea uitgebreid
Dans, Grozny Dans
van Axelse cineast ir
Hulst en Middelburg
Ratsma tekent weer mensen
Einde grondv erdeling Walcheren na 25 jaar in zicht
0800 - 0231 231 (GRATIS)
kunst
14J
woensdag 5 november 2003
Netwerk voor
autisten in
regio Zeeland
in de maak
Onderzoek
Oplossing
Streep
Alternatieven
Cheque voor
Alzheimertuin
in Oostburg
Bekende acteurs
door Henk Postma
MIDDELBURG - De zorg voor
Zeeuwse autisten wordt sterk
verbeterd. De afgelopen jaren
kwam, met financiële steun van
het provinciebestuur, al een in
tegraal zorgcircuit tot stand
voor autisten (mensen die als
gevolg van een stoornis in de
hersenen volledig in zichzelf ge
keerd zijn).
Zorgverleners werken daarin
met elkaar en met de ouders sa
men. Dat wordt gezien als een
goede startpositie voor de tot
standkoming van een netwerk
dat zich niet alleen met zorg be
zighoudt, maar ook onderwijs,
arbeid, vrije tijd en huisvesting
in goede banen leidt.
Voor de oprichting van zo'n Re
gionaal Integraal Autisme Net
werk (RIAN) wil het Zeeuws
provinciebestuur bijna 60.000
euro op tafel leggen. Vijf zor
gaanbieders, AZZ, Emergis,
SPD, Tragel en Het Gors, gaan
de kar trekken. Zij hebben zich
garant verklaard voor het wel
slagen van het project. Er komt
daarnaast ook een onderzoek
naar de wijze waarop het onder
wijs aan autistische kinderen in
Zeeland het best kan worden
geregeld.
Dat onderwijs wordt gegeven op
scholen als De Sprienke, De
Kring en de Klimopschool.
Daar worden kinderen opge
vangen met lichamelijke of ver
standelijke handicaps. Een lan
delijke regeling echter eist dat
het onderwijs aan autistische
kinderen wordt verplaatst naar
de Middelburgse Korczak-
school. Die biedt opvang aan
kinderen met ernstige gedrags
stoornissen of psychiatrische
problematiek.
De Korczakschool heeft nog
geen deskundigheid, en ook
geen plaats voor een aparte au-
tisme-groep. De vier scholen
zoeken nu naar een oplossing
van het probleem. Daartoe
wordt een 'kwartiermaker' aan
getrokken. Het provinciebe
stuur legt daar nog eens 36.000
euro voor op tafel.
.- A
*"JT •■ï'-'XifcW
-
foto Ruben Oreel
Een 'nieuw' bos bij Westkapelle, ontstaan door ruilverkaveling.
Mijlpaal voor verkaveling
door Rinus Antonisse
SEROOSKERKE (W) - Ruim
twintig jaar na het officiële
begin van de ruilverkaveling
Walcheren kan binnenkort de
zogenaamde akte van toedeling
worden getekend. Daarin staat
aangegeven wie in de nieuwe si
tuatie eigenaren en pachters
van de gronden in het ruilverka-
velingsblok zijn. Dat zijn er
ruim 3600.
Het passeren van de akte van
toedeling betekent niet dat
hiermee de ruilverkaveling,
waarvoor de aanvraag al in
1979 werd ingediend, is afgeslo
ten. Een aantal werken - zoals
aanleg van wegen en fietspaden,
bos en natuurgebied - moet nog
worden uitgevoerd. Streven is
de ruilverkaveling eind 2006,
bijna 25 jaar na het installeren
van de plaatselijke ruilverkave
lingscommissie in 1982, te be
ëindigen.
Nu er is uitgemaakt wie welke
grond krijgt toebedeeld, kan
worden begonnen aan het op
stellen van de lijst van geldelij
ke regelingen, op basis waarvan
de ruilverkavelingsrente die el
ke betrokkene 26 jaar lang moet
gaan betalen, wordt berekend.
Bedoeling is deze lijst eind 2004
ter inzage te leggen. Daar kun
nen bezwaren tegen worden in
gediend, net als bij de acte van
toedeling het geval was.
De akte van toedeling, die de
landinrichtingscommissie als
een nieuwe mijlpaal beschouwt,
is gebaseerd op het plan van toe
deling dat in 1999 verscheen.
Hierin was de verdeling van de
kavels en de bijbehorende rech
ten van particulieren opgeno
men.
Na afhandeling van de bezwa
ren, stelde de Middelburgse
rechtbank het plan vast.
In de akte staan alle eigendoms
rechten en beperkte rechten
zoals erfpacht, opstal, vrucht
gebruik en hypotheek, erf
dienstbaarheden en belemme
ringen. Met het vaststellen van
de actie wordt in feite een streep
gezet door het verleden: vanaf
dat moment geldt in het Wal-
cherse buitengebied de nieuwe
situatie.
De aanvraag voor de ruilverka
veling Walcheren kwam van de
regionale standsorganisaties,
toen nog ZLM en CBTB. Een
nieuwe stap voor Zeeland bete
kende de benoeming van een
vertegenwoordiger namens de
natuurbescherming in de plaat
selijke commissie. De voorbe
reidingen vergden bijzonder
veel tijd, met name omdat de be
langen van natuur en landschap
nadrukkelijker mee moesten
wegen dan de boeren gewend
waren.Pas inl994,12jaarna de
installatie van de plaatselijke
commissie, werd over de verka
veling gestemd. Dat viel positief
uit. Vrij snel na de stemming kon
met de feitelijke uitvoering
worden begonnen.
De ruilverkaveling kost bijna 38
miljoen euro beslaat een opper
vlakte van ruim 14.000 hectare.
De geruilde oppervlakte is bijna
4600 hectare. Er zijn vijf boer
derijen verplaatst, 50 kilometer
wegen verbeterd, 17,5 kilometer
recreatieve fietspaden aange
legd, drie nieuwe gemalen ge
bouwd en 78 kilometer nieuwe
waterlopen gegraven.
Bos en natuur zijn, met name in
de kuststrook, uitgebreid: 202
hectare nieuw bos, 220 hectare
uitbreiding natuurgebieden. Er
werden 250 erf beplantingen
uitgevoerd, 6,5 kilometer dijken
beplant en 40 kilometer wegbe-
planting aangebracht.
De akte van toedeling wordt 14
november in De Zandput te Se-
rooskerke getekend. Na het offi
ciële gedeelte begint om 17.00
uur een informatiemarktwaar
op diensten en organisaties die
bij het landinrichtingsproject
betrokken zijn, zich presente
ren.
door Raymond de Frel
BRESKENS - Peter de Li jser uit
Breskens heeft een actie op po
ten gezet om de door Oostburger
Gustaaf Francies de Pauw
(1867-1943) geschreven opera
Bellida in Zeeuws-Vlaanderen
op de planken te krijgen. De op
richter van Zeeuws-Vlaamse
Musical en Operette Amateurs
(ZOMA) geeft zich tot en met za
terdag de tijd om zijn plan in
werkelijkheid om te zetten.
De door Frans Meeuwis geregis
seerde opera wordt door de Roe
meense Staatsopera van Ti-
misoara op 4 januari opgevoerd
in Maastricht. Op 10 januari
wordt Bergen op Zoom aange
daan, 30 januari is Weert aan de
beurt. Het bevreemdt De Lijser
dat het stuk niet in Zeeland
wordt opgevoerd en dus onder
neemt hij nu pogingen om de
Roemenen alsnog in de geboor
testreek van De Pauw te krijgen.
„De Pauws kleinzoon heeft zijn
enige opera gevonden op zolder.
Ik vind het een culturele mis
kleun, een misser van de eerste
orde, dat deze opera niet in Zee
land wordt opgevoerd. Dood
zonde. Er is in Oostburg zelfs
een straat naar De Pauw ver
noemd. Toen ik hoorde dat het
Scheldetheater geen interesse
had, werd ik giftig."
Regisseur Meeuwis toog meer
dere keren naar Terneuzen met
tapes van uitvoeringen. „Ex
ploitant F. Lievens heeft er niet
eens naar geluisterd en dan hoor
ik nu dat ze iets hebben gehaald
dat kwalitatief beter is. Heel
flauw, geen manier van doen",
reageert Meeuwis.
De Lijser zoekt nu naar alterna
tieven. Het Ledeltheater in
Oostburg was vanwege een te
klein podium in eerste instantie
geen optie. „Maar een concer
tante uitvoering - zonder decor,
alleen muziek en zang - moet
wel kunnen. Coördinator John
Bolsius van het Ledeltheater
heeft inmiddels het theater gra
tis beschikbaar gesteld. Nu ben
ik in de weer met agentschap
pen en sponsors. Ik denk aan een
voorstelling op zondagmiddai
Heb ik het voor zaterdag niï
rond, dan is het jammer."
Lievens noemt het initiatief va
De Lijser fantastisch. Hij or;
kent dat de opera van De Pan
om kwalitatieve redenen nii
naar Terneuzen is gehaald. J
heb niets over de kwaliteit
zegd, het heeft met een helebojs
andere zaken te maken. Zoj
programmering. Op het m
ment dat Bellida ons werd aai.
geboden, hadden we al eenai
dere opera vastgelegd. U'
kunnen gewoon niet een gr#
aantal opera's boeken, wai
daar hebben we het publiekni
voor. Wij maken een afwegii
die is gebaseerd op allerlei zs
ken. Derhalve kunnen we moë
lijk verantwoording gaan aflet
gen voor alle vierhondeJ
voorstellingen die we niet k
len", aldus Lievens. 1
F
OOSTBURG - De Lions We
Zeeuws-Vlaanderen hebbe
eencheque van vijfduizend etc
geschonken aan verpleeght k
De Stelle in Oostburg voort 1
aanleg van een Alzheimertuij
Het bedrag is afkomstig vans
opbrengst van bingo-avondi
die de Lions de afgelopen zon»
op diverse campings hielden.
Een Alzheimertuin zorgt vo
een positieve beïnvloeding w
de klachten en het gedrag w
patiënten die aan de hersenai
doening Alzheimer lijden. Et
vierkante meter is zorgvuld
ingericht, waardoor de patië
een gevoel van veiligheid krijj
Ook wordt de wil om de omsl
ten wereld rondom te verke
nen, vergroot. Zo heeft een te
maar één ingang. Overal sta?
bankjes, niet giftige planten^1
op ooghoogte kleurrijke blo
men en zachte bladeren. 1
bankjes staan op enige afsta: 1
van de bomen, zodat de schad: x
wen van de wuivende boomtai J
ken niet als bedreigend wordi
ervaren.
Ratsma heeft tekenend ingezoomd op ogen en monden en daarmee het thema praten verbeeld. foto Ruben Oreel
kwam het beeld toch weer terug,
omdat ze ansichtkaarten ging
gebruiken. En ze maakte teke
ningen van vloedlijnen en
scheidslijnen. „Eigenlijk ging
het allemaal over interpretatie.
De ansichtkaart is een drager
van een illusie. En met die lijnen
schiep ik onzekerheid over wat
boven en beneden was. Uitein
delijk heb ik besloten de illusie
weer op zijn ergst in mijn kunst
toe te laten. Ik ben weer mensen
gaan tekenen."
Als ze mensen tekent, zoekt ze
niet naar psychologisch inzicht.
Ze beseft juist dat mensen zich
zelf en anderen niet kunnen
kennen. Dat illustreert ze met
tekeningen die voor velerlei uit
leg vatbaar zijn. „Het gaat mij
om de onbestendigheid. Hou
dingen en gezichtsuitdrukkin
gen veranderen voortdurend.
Steeds zijn wij genoodzaakt
daar ons interpretatievermogen
op los te laten. Toch is dat zin
loos. Ik kan iemand heel goed
zien en toch weet ik niet wie hij
is. Zo wil ik dat mensen ook naar
deze tekeningen kijken. Het
beeld is heel duidelijk maar als
we het gaan interpreteren ko
men we er niet uit wat er precies
op staat. Mijn werk gaat niet
over het kennen van mensen
maar over het niet kennen van
mensen."
Dagelijks maakt Ratsma
schetsjes van mensen. Delen
daarvan heeft ze gebruikt voor
de tekeningen die ze in Middel
burg tentoonstelt. „Deze teke
ningen ogen spontaan en snel,
maar dat zijn ze niet. Aan elke
tekening is veel werk vooraf ge
gaan. Ik wil dat deze tekeningen
heel licht lijken, maar ze zijn be
paald niet één-twee-drie ge
maakt. Helemaal niet, zelfs."
Expositie: Jeltje Ratsma: recente
werken, tot en met 30 nov in: De
Zenkast, Verwerijstmat 28 in Mid
delburg, open do-za van 14-17 uur.
Advertentie
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Wegens succes
niet alleen geprolongeerd maar
ook uitgebreid. Net als vorig
jaar vertoont de organisatie van
het festival Film by the Sea door
het jaar heen elke eerste dinsdag
van de maand in Cine City in
Vlissingen een literatuurverfil
ming. Nieuw is de samenwer
king met de Alliance Fran?aise
Walcheren, waardoor elke der
de dinsdag van de maand een
Franse film zal worden ver
toond.
De serie Franse films begint op
18 november met Bon voyage
van regisseur Jean Paul Rap-
peneau. De film, met hoofdrol
len voor Isabelle Adjani en Gé-
rard Depardieu, speelt zich in
1940 af in Bordeaux en is een
ode aan de grote, vooroorlogse
film. Dinsdag 16 december is de
beurt aan Les égarés, een film
van André Téchiné met Emma-
nuelle Béart. Ook deze film
speelt zich af in 1940, in Noord-
Frankrijk. Een moeder is met
haar twee kinderen op de vlucht
voor het oorlogsgeweldZe krij
gen hulp van een gewiekste
veertienjarige jongen.
Omdat het niet gelukt is om in
november met de literatuurver
filming te beginnen, worden er
in december twee vertoond. Op
2 december staat The human
stain met Anthony Hopkins en
Nicole Kidman gepland, een
film naar een boek van Philip
Roth die op het laatste moment
niet vertoond kon worden tij
dens het festival in september.
Een week later is als extraatje
De passievrucht te zien, naar de
bestseller van Karei Glastra van
Loon. Later die week gaat de
film in Nederland in première.
„Het zijn allemaal voorpremiè
res", zegt Leo Hannewijk. „Dat
betekent dat ze pas later in de
Nederlandse bioscoop komen
en mensen er zonder beïnvloe
ding door recensies naartoe
kunnen. Hetzelfde principe als
we tijdens het filmfestival han
teren. Met deze vertoningen van
Film by the Sea door het jaar
richten we ons niet op kleine ti
teltjes, maar op grote films met
bekende acteurs."
Vorig jaar is de serie succesvol
gebleken. De grote zaal van Ci
ne City (350 plaatsen) zat op een
gewone dinsdagavond om zeven
uur vol. Hannewijk: „Van som
mige films hebben we zelfs een
tweede vertoning ingelast. De
afgelopen weken zijn mensen al
naar ons gaan bellen met de
vraag wanneer we weer met de
ze speciale vertoningen begin
nen. Mensen wanen zich tijdens
deze avonden toch een beetje op
het festival. Dat komt door het
soort films, door de ontmoeting,
door het napraten."
De samenwerking met de Al
liance Franfaise is niet per se
een vooruitwijzing naar het the-
maland voor het volgende film
festival. Hoewel eerder was
aangekondigd dat volgend jaar
september de focus gericht
wordt op de Franse film, geeft
Hannewijk nu aan dat dit nog
niet zeker is.We weten nog niet
wat het thema wordt. Met deze
vertoningen kunnen we eens
kijken hoe de belangstelling
door Sheila van Doorsselaer
HULST - In het Reynaert film
huis in Hulst (bioscoop De Ko
ning van Engeland) gaat mor
genavond de film Dans, Grozny
Dans van de uit Axel afkomstige
regisseur Jos de Putter in pre
mière. De film, die dagelijks ook
te zien is bij de Stichting Kunst
uitleen in Middelburg, portret
teert de jeugddansgroep Day-
mokhk, die door het dansen de
ellende ontvlucht.
De Putter ontving de Prijs van
de Stad Utrecht (beste debuut
van het jaar) voor zijn film Het is
een schone dag geweest, uit
1993. Met Solo, de Wet van de
Favela (1994) won De Putter de
Joris Ivens Award op het Inter
national Documentary Filmfes
tival Amsterdam (IDFA). Naga
saki Stories (1996) en The
making of a New Empire (1999)
werden op vele filmfestivals
vertoond.
In Dans, Grozny Dans is te zien
dat danser Ramzan Akhmadov,
na een tien jaar durende burger
oorlog in de verwoeste Tsje
tsjeense hoofdstad, een groep
kinderen van zes tot zestien jaar
voor de Franse film is. Persoo
lijk vind ik Engeland ook ie'
ressant. Maar het is zelfs -
vraag of we wel een land alstl j
ma nemen. Het kan ook datt
een retrospectief van een F
paalde filmmaker belangrijk
vinden."
Volgende week besluit het!
stuur van Film by the Sea wa.
neer het festival precies
plaatsvinden en dus ook oft
net als dit j aar tien dagen duit
Dit jaar trok Film by the Sea
totaal 32.000 bezoekers, wai
van 3500 in Scheveningen. ft
festival heeft de gemeente ft
Haag tot januari de tijd gegev
te beslissen of het wil invester
in een tweede editie van Film
the Sea in Vlissingen.
De vertoningen van 'Film byf
Sea door het jaar' beginnen:
19 uur.
om zich heen verzamelt. Zij vc
men de dansgroep Day molt
en zien het dansen als een
nier om hun uitzichtloze t
staan te ontvluchten. De kind
ren oefenen letterlijk tussen
puinhopen van hun stad. 1
Putter volgt de groep tijde
hun reis per bus naar optrede
in Amsterdam, Londen, Krak
en Warschau. De optredens»
Europese concertzalen staan
scherp contrast met hun thuis
tuatie. Dans, Grozny Dans
Russisch gesproken, met Neö
landse ondertitels en duurt
minuten. De film beleeft de
derdagavond 6 oktober i
Hulster première om 20.301
en zal een week lang, iec
avond om 20.30 uur, in hetfil
huis te zien zijn. De film mat
ook deel uit van de expositiel
se est percipi die de Sticht
Kunstuitleen in Middelt:
heeft ingericht rond de Zeem
Vlaamse kunstenaar Hans
Ruijter (1959-1999). De Put
was een vriend van de Ruijt
Op die expositie, die tot en mi
december duurt, draait de f
Dans, Grozny dans vier keer;
dag: ma t/m do om 9.30, H
13.30 en 15.30 uur.
door Ernst Jan Rozendaal
- MIDDELBURG - Ze noemt het
'vooruit naar dé'hasis'. Voor de
recente tekeningen die ze expo
seert in de Middelburgse ten
toonstellingsruimte De Zenkast
heeft kunstenares Jeltje Ratsma
teruggegrepen op het simpele
materiaal dat kinderen gebrui
ken: papier, (kleur)potlood,
viltstift en waterverf. Ook te
kent ze weer mensen, iets waar
ze dertig jaar geleden mee was
opgehouden. Haar onderwerp is
als altijd de interpretatie van
wat we om ons heen zien.
In De Zenkast zijn vijf reeksen
van ingelijste tekeningen te
zien.
De afbeeldingen zijn duidelijk
en toch ook weer niet. Op vijf te
keningen die bij elkaar hangen,
zijn telkens twee mensenhoof
den te zien. Het is niet duidelijk
wat de relatie tussen de twee is.
Hebben ze elkaar lief of willen
ze elkaar wurgen? Lachen ze el
kaar toe of lachen ze elkaar uit?
Vijf andere tekeningen tonen
soldaten.
Ze zijn zo ingepakt en behangen
door uniform en materieel dat
nauwelijks nog te zien is dat het
mensen zijn. In een serie van
drie tekeningen gaat het om het
dragen van mensen en de tegen
stelling horizontaal - verticaal.
Lopen deze mensen nu of liggen
ze? In vier andere tekeningen
zijn mensen van top tot teen te
zien. Het lijken er twee, maar
helemaal duidelijk is dat niet,
omdat de gestaltes in elkaar
overlopen. En dansen ze of
knokken ze? Tenslotte is nog een
serie te zien waarbij Ratsma te
kenend heeft ingezoomd op
ogen en monden. „Die tekenin
gen gaan over praten", zegt ze.
„Maar als je die monden be
kijkt, is het niet helemaal duide
lijk of deze mensen schreeuwen
of dat ze doofstom zijn."
In de jaren zeventig kapte Rats
ma met het tekenen van mensen.
„Ik raakte ervan doordrongen
dat we elkaar niet werkelijk
kennen. Op basis van gezichts
uitdrukkingen en bewegingen
interpreteren wat iemand doet
of denkt. Als je een mens dan
ook nog eens gaat tekenen,
maak je een interpretatie van
een interpretatie. Toen ik dat
besefte, liep ik vast."
Ze ging kunst maken waarbij de
drager zelf het beeld werd. Pa
pier, verf, glas en lijst waren
geen hulpmiddelen om een
kunstwerk te maken, ze waren
het kunstwerk zelf. Daarna
