PZC
Ratsma tekent weer mensen
Maandelijkse vertoningen1
Film by the Sea uitgebreids
Actie voor opvoering
opera van De Pauw
in Zeeuws-Vlaanderen
Dans, Grozny Dans
van Axelse cineast in
Hulst en Middelburf
Einde grondverdeling Walcheren na 25 jaar in zicht
1
kunst
0800 - 0231 231 (GRATIS)
li
woensdag 5 november 2003
Netwerk voor
autisten in
regio Zeeland
in de maak
Onderzoek
Oplossing
Streep
Alternatieven
Cheque voor
Alzheimertuin
in Oostburg
Bekende acteurs
k
door Henk Postma
MIDDELBURG - De zorg voor
Zeeuwse autisten wordt sterk
verbeterd. De afgelopen jaren
kwam, met financiële steun van
het provinciebestuur, al een in
tegraal zorgcircuit tot stand
voor autisten (mensen die als
gevolg van een stoornis in de
hersenen volledig in zichzelf ge
keerd zijn).
Zorgverleners werken daarin
met elkaar en met de ouders sa
men. Dat wordt gezien als een
goede startpositie voor de tot
standkoming van een netwerk
dat zich niet alleen met zorg be
zighoudt, maar ook onderwijs,
arbeid, vrije tijd en huisvesting
in goede banen leidt.
Voor de oprichting van zo'n Re
gionaal Integraal Autisme Net
werk (RIAN) wil het Zeeuws
provinciebestuur bijna 60.000
euro op tafel leggen. Vijf zor
gaanbieders, AZZ, Emergis,
SPD, Tragel en Het Gors, gaan
de kar trekken. Zij hebben zich
garant verklaard voor het wel
slagen van het project. Er komt
daarnaast ook een onderzoek
naar de wijze waarop het onder
wij s aan autistische kinderen in
Zeeland het best kan worden
geregeld.
Dat onderwijs wordt gegeven op
scholen als De Sprienke, De
Kring en de Klimopschool.
Daar worden kinderen opge
vangen met lichamelijke of ver
standelijke handicaps. Een lan
delijke regeling echter eist dat
het onderwijs aan autistische
kinderen wordt verplaatst naar
de Middelburgse Korczak-
school. Die biedt opvang aan
kinderen met ernstige gedrags
stoornissen of psychiatrische
problematiek.
De Korczakschool heeft nog
geen deskundigheid, en ook
geen plaats voor een aparte au-
tisme-groep. De vier scholen
zoeken nu naar een oplossing
van het probleem. Daartoe
wordt een 'kwartiermaker' aan
getrokken. Het provinciebe
stuur legt daar nog eens 36.000
euro voor op tafel.
HHH HHlÉii
V 'M*.
^wm.% ".r- i:A0m
Een 'nieuw' bos bij Westkapelle, ontstaan door ruilverkaveling.
foto Ruben Oreel
Mijlpaal voor verkaveling
door Rinus Antonisse
SEROOSKERKE (W) - Ruim
twintig jaar na het officiële
begin van de ruilverkaveling
Walcheren kan binnenkort de
zogenaamde akte van toedeling
worden getekend. Daarin staat
aangegeven wie in de nieuwe si
tuatie eigenaren en pachters
van de gronden in het ruilverka-
velingsblok zijn. Dat zijn er
ruim 3600.
Het passeren van de akte van
toedeling betekent niet dat
hiermee de ruilverkaveling,
waarvoor de aanvraag al in
1979 werd ingediend, is afgeslo
ten. Een aantal werken - zoals
aanleg van wegen en fietspaden,
bos en natuurgebied - moet nog
worden uitgevoerd. Streven is
de ruilverkaveling eind 2006,
bijna 25 jaar na het installeren
van de plaatselijke ruilverkave
lingscommissie in 1982, te be
ëindigen.
Nu er is uitgemaakt wie welke
grond krijgt toebedeeld, kan
worden begonnen aan het op
stellen van de lijst van geldelij
ke regelingen, op basis waarvan
de ruilverkavelingsrente die el
ke betrokkene 26 jaar lang moet
gaan betalen, wordt berekend.
Bedoeling is deze lijst eind 2004
ter inzage te leggen. Daar kun
nen bezwaren tegen worden in
gediend, net als bij de acte van
toedeling het geval was.
De akte van toedeling, die de
landinrichtingscommissie als
een nieuwe mijlpaal beschouwt,
is gebaseerd op het plan van toe
deling dat in 1999 verscheen.
Hierin was de verdeling van de
kavels en de bijbehorende rech
ten van particulieren opgeno
men.
Na afhandeling van de bezwa
ren, stelde de Middelburgse
rechtbank het plan vast.
In de akte staan alle eigendoms
rechten en beperkte rechten
zoals erfpacht, opstal, vrucht
gebruik en hypotheek, erf
dienstbaarheden en belemme
ringen. Met het vaststellen van
de actie wordt in feite een streep
gezet door het verleden: vanaf
dat moment geldt in het Wal-
cherse buitengebied de nieuwe
situatie.
De aanvraag voor de ruilverka
veling Walcheren kwam van de
regionale standsorganisaties,
toen nog ZLM en CBTB. Een
nieuwe stap voor Zeeland bete
kende de benoeming van een
vertegenwoordiger namens de
natuurbescherming in de plaat
selijke commissie. De voorbe
reidingen vergden bijzonder
veel tijd, met name omdat de be
langen van natuur en landschap
nadrukkelijker mee moesten
wegen dan de boeren gewend
waren. Pas in 1994,12 jaarna de
installatie van de plaatselijke
commissie, werd over de verka
veling gestemd. Dat viel positief
uit. Vrij snel na de stemming kon
met de feitelijke uitvoering
worden begonnen.
De ruilverkaveling kost bijna 38
miljoen euro beslaat een opper
vlakte van ruim 14.000 hectare.
De geruilde oppervlakte is bijna
4600 hectare. Er zijn vijf boer
derijen verplaatst, 50 kilometer
wegen verbeterd, 17,5 kilometer
recreatieve fietspaden aange
legd, drie nieuwe gemalen ge
bouwd en 78 kilometer nieuwe
waterlopen gegraven.
Bos en natuur zijn, met name in
de kuststrook, uitgebreid: 202
hectare nieuw bos, 220 hectare
uitbreiding natuurgebieden. Er
werden 250 erf beplantingen
uitgevoerd, 6,5 kilometer dijken
beplant en 40 kilometer wegbe-
planting aangebracht.
De akte van toedeling wordt 14
november in De Zandput te Se-
rooskerke getekend. Na het offi
ciële gedeelte begint om 17.00
uur een informatiemarkt, waar
op diensten en organisaties die
bij het landinrichtingsproject
betrokken zijn, zich presente
ren.
door Raymond de Frel
BRESKENS - Peter de Lijser uit
Breskens heeft een actie op po
ten gezet om de door Oostburger
Gustaaf Francies de Pauw
(1867-1943) geschreven opera
Bellida in Zeeuws-Vlaanderen
op de planken te krijgen. De op
richter van Zeeuws-Vlaamse
Musical en Operette Amateurs
(ZOMA) geeft zich tot en met za
terdag de tijd om zijn plan in
werkelijkheid om te zetten.
De door Frans Meeuwis geregis
seerde opera wordt door de Roe
meense Staatsopera van Ti-
misoara op 4 januari opgevoerd
in Maastricht. Op 10 januari
wordt Bergen op Zoom aange
daan, 30 januari is Weert aan de
beurt. Het bevreemdt De Lijser
dat het stuk niet in Zeeland
wordt opgevoerd en dus onder
neemt hij nu pogingen om de
Roemenen alsnog in de geboor
testreek van De Pauw te krijgen.
„De Pauws kleinzoon heeft zijn
enige opera gevonden op zolder.
Ik vind het een culturele mis
kleun, een misser van de eerste
orde, dat deze opera niet in Zee
land wordt opgevoerd. Dood
zonde. Er is in Oostburg zelfs
een straat naar De Pauw ver
noemd. Toen ik hoorde dat het
Scheldetheater geen interesse
had, werd ik giftig."
Regisseur Meeuwis toog meer
dere keren naar Terneuzen met
tapes van uitvoeringen. „Ex
ploitant F. Lievens heeft er niet
eens naar geluisterd en dan hoor
ik nu dat ze iets hebben gehaald
dat kwalitatief beter is. Heel
flauw, geen manier van doen",
reageert Meeuwis.
De Lijser zoekt nu naar alterna
tieven. Het Ledeltheater in
Oostburg was vanwege een te
klein podium in eerste instantie
geen optie. „Maar een concer
tante uitvoering - zonder decor,
alleen muziek en zang - moet
wel kunnen. Coördinator John
Bolsius van het Ledeltheater
heeft inmiddels het theater gra
tis beschikbaar gesteld. Nu ben
ik in de weer met agentschap
pen en sponsors. Ik denk aan een
voorstelling op zondagmidd;;
Heb ik het voor zaterdag ij
rond, dan is het jammer."
Lievens noemt het initiatief vj
De Lijser fantastisch. Hij ot
kent dat de opera van De Pan
om kwalitatieve redenen a
naar Terneuzen is gehaald. J
heb niets over de kwaliteit g
zegd, het heeft met een helebu
andere zaken te maken. Zoa
programmering. Op het t»
ment dat Bellida ons werd aai
geboden, hadden we al een a
dere opera vastgelegd.
kunnen gewoon niet een gr«
aantal opera's boeken, wa
daar hebben we het publiekm
voor. Wij maken een afwegi:
die is gebaseerd op allerlei a
ken. Derhalve kunnen we mot
lijk verantwoording gaan afles
gen voor alle vierhondes
voorstellingen die we niet k
len", aldus Lievens.
OOSTBURG - De Lions
Zeeuws-Vlaanderen hebkt i
een cheque van vijfduizenden
geschonken aan verpleeghE
De Stelle in Oostburg voor
aanleg van een Alzheimertuii
Het bedrag is afkomstig van
opbrengst van bingo-avond
die de Lions de afgelopen zon
op diverse campings hielden.
Een Alzheimertuin zorgt vo 1
een positieve beïnvloeding v
de klachten en het gedrag v 1
patiënten die aan de hersenaa I
doening Alzheimer lijden. El
vierkante meter is zorgvulc
ingericht, waardoor de patie
een gevoel van veiligheid krij
Ook wordt de wil om de omsl
ten wereld rondom te veria
nen, vergroot. Zo heeft een te
maar één ingang. Overal sta I
bankjes, niet giftige planten
op ooghoogte kleurrijke bl«
men en zachte bladeren, i
bankjes staan op enige afsta
van de bomen, zodat de schac
wen van de wuivende boomta
ken niet als bedreigend word
ervaren.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Ze noeint het
'vooruit naar. de basis'. Voor de
recente tekeningen die ze expo
seert in de Middelburgse ten
toonstellingsruimte De Zenkast
heeft kunstenares Jeltje Ratsma
teruggegrepen op het simpele
materiaal dat kinderen gebrui
ken: papier, (kleur)potlood,
viltstift en waterverf. Ook te
kent ze weer mensen, iets waar
ze dertig jaar geleden mee was
opgehouden. Haar onderwerp is
als altijd de interpretatie van
wat we om ons heen zien.
In De Zenkast zijn vijf reeksen
van ingelijste tekeningen te
zien.
De afbeeldingen zijn duidelijk
en toch ook weer niet. Op vijf te
keningen die bij elkaar hangen,
zijn telkens twee mensenhoof
den te zien. Het is niet duidelijk
wat de relatie tussen de twee is.
Hebben ze elkaar lief of willen
ze elkaar wurgen? Lachen ze el
kaar toe of lachen ze elkaar uit?
Vijf andere tekeningen tonen
soldaten.
Ze zijn zo ingepakt en behangen
door uniform en materieel dat
nauwelijks nog te zien is dat het
mensen zijn. In een serie van
drie tekeningen gaat het om het
dragen van mensen en de tegen
stelling horizontaal - verticaal.
Lopen deze mensen nu of liggen
ze? In vier andere tekeningen
zijn mensen van top tot teen te
zien. Het lijken er twee, maar
helemaal duidelijk is dat niet,
omdat de gestaltes in elkaar
overlopen. En dansen ze of
knokken ze? Tenslotte is nog een
serie te zien waarbij Ratsma te
kenend heeft ingezoomd op
ogen en monden. „Die tekenin
gen gaan over praten", zegt ze.
„Maar als je die monden be
kijkt, is het niet helemaal duide
lijk of deze mensen schreeuwen
of dat ze doofstom zijn."
In de jaren zeventig kapte Rats
ma met het tekenen van mensen.
„Ik raakte ervan doordrongen
dat we elkaar niet werkelijk
kennen. Op basis van gezichts
uitdrukkingen en bewegingen
interpreteren wat iemand doet
of denkt. Als je een mens dan
ook nog eens gaat tekenen,
maak je een interpretatie van
een interpretatie. Toen ik dat
besefte, liep ik vast."
Ze ging kunst maken waarbij de
drager zelf het beeld werd. Pa
pier, verf, glas en lijst waren
geen hulpmiddelen om een
kunstwerk te maken, ze waren
het kunstwerk zelf. Daarna
Ratsma heeft tekenend ingezoomd op ogen en monden en daarmee het thema praten verbeeld.
kwam het beeld toch weer terug,
omdat ze ansichtkaarten ging
gebruiken. En ze maakte teke
ningen van vloedlijnen en
scheidslijnen. „Eigenlijk ging
het allemaal over interpretatie.
De ansichtkaart is een drager
van een illusie. En met die lijnen
schiep ik onzekerheid over wat
boven en beneden was. Uitein
delijk heb ik besloten de illusie
weer op zijn ergst in mijn kunst
toe te laten. Ik ben weer mensen
gaan tekenen."
Als ze mensen tekent, zoekt ze
niet naar psychologisch inzicht.
Ze beseft juist dat mensen zich
zelf en anderen niet kunnen
kennen. Dat illustreert ze met
tekeningen die voor velerlei uit
leg vatbaar zijn. „Het gaat mij
om de onbestendigheid. Hou
dingen en gezichtsuitdrukkin
gen veranderen voortdurend.
Steeds zijn wij genoodzaakt
daar ons interpretatievermogen
op los te laten. Toch is dat zin
loos. Ik kan iemand heel goed
zien en toch weet ik niet wie hij
is. Zo wil ik dat mensen ook naar
deze tekeningen kijken. Het
beeld is heel duidelijk maar als
Advertentie
KRANT VOOR ZEELAND
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
foto Ruben Oreel
we het gaan interpreteren ko
men we er niet uit wat er precies
op staat. Mijn werk gaat niet
over het kennen van mensen
maar over het niet kennen van
mensen."
Dagelijks maakt Ratsma
schetsjes van mensen. Delen
daarvan heeft ze gebruikt voor
de tekeningen die ze in Middel
burg tentoonstelt. „Deze teke
ningen ogen spontaan en snel,
maar dat zijn ze niet. Aan elke
tekening is veel werk vooraf ge
gaan. Ik wil dat deze tekeningen
heel licht lijken, maar ze zijn be
paald niet één-twee-drie ge
maakt. Helemaal niet, zelfs."
Expositie: Jeltje Ratsma: recente
werken, tot en met 30 nov in: De
Zenkast, Verwerijstraat 28 in Mid
delburg, open do-za van 14-17 uur.
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Wegens succes
niet alleen geprolongeerd maar
ook uitgebreid. Net als vorig
jaar vertoont de organisatie van
het festival Film by the Sea door
het jaar heen elke eerste dinsdag
van de maand in Cine City in
Vlissingen een literatuurverfil
ming. Nieuw is de samenwer
king met de Alliance Franfaise
Walcheren, waardoor elke der
de dinsdag van de maand een
Franse film zal worden ver
toond.
De serie Franse films begint op
18 november met Bon voyage
van regisseur Jean Paul Rap-
peneau. De film, met hoofdrol
len voor Isabelle Adjani en Gé-
rard Depardieu, speelt zich in
1940 af in Bordeaux en is een
ode aan de grote, vooroorlogse
film. Dinsdag 16 december is de
beurt aan Les égarés, een film
van André Téchiné met Emma-
nuelle Béart. Ook deze film
speelt zich af in 1940, in Noord-
Frankrijk. Een moeder is met
haar twee kinderen op de vlucht
voor het oorlogsgeweld. Ze krij
gen hulp van een gewiekste
veertienjarige jongen.
Omdat het niet gelukt is om in
november met de literatuurver
filming te beginnen, worden er
in december twee vertoond. Op
2 december staat The human
stain met Anthony Hopkins en
Nicole Kidman gepland, een
film naar een boek van Philip
Roth die op het laatste moment
niet vertoond kon worden tij
dens het festival in september.
Een week later is als extraatje
De passievrucht te zien, naar de
bestseller van Karei Glastra van
Loon. Later die week gaat de
film in Nederland in première.
„Het zijn allemaal voorpremiè
res", zegt Leo Hannewijk. „Dat
betekent dat ze pas later in de
Nederlandse bioscoop komen
en mensen er zonder beïnvloe
ding door recensies naartoe
kunnen. Hetzelfde principe als
we tijdens het filmfestival han
teren. Met deze vertoningen van
Film by the Sea door het jaar
richten we ons niet op kleine ti
teltjes, maar op grote films met
bekende acteurs."
Vorig jaar is de serie succesvol
gebleken. De grote zaal van Ci
ne City (350 plaatsen) zat op een
gewone dinsdagavond om zeven
uur vol. Hannewijk: „Van som
mige films hebben we zelfs een
tweede vertoning ingelast. De
afgelopen weken zijn mensen al
naar ons gaan bellen met de
vraag wanneer we weer met de
ze speciale vertoningen begin
nen. Mensen wanen zich tijdens
deze avonden toch een beetje op
het festival. Dat komt door het
soort films, door de ontmoeting,
door het napraten."
De samenwerking met de Al
liance Fran9aise is niet per se
een vooruitwijzing naar het the-
maland voor het volgende film
festival. Hoewel eerder was
aangekondigd dat volgend jaar
september de focus gericht
wordt op de Franse film, geeft
Hannewijk nu aan dat dit nog
niet zeker is. „We weten nog niet
wat het thema wordt. Met deze
vertoningen kunnen we eens
kijken hoe de belangstelling
voor de Franse film is. Perso(( g
lijk vind ik Engeland ook ill si
ressant. Maar het is zelfs si
vraag of we wel een land alsti 'I
ma nemen. Het kan ook dat: d
een retrospectief van een 1 P
paalde filmmaker belangrijl H
vinden." n
Volgende week besluit het ij k
stuur van Film by the Sea we rr
neer het festival precies
plaatsvinden en dus ook of:
net als dit jaar tien dagen dun
Dit jaar trok Film by the Sea
totaal 32.000 bezoekers, wai M
van 3500 in Scheveningen. 1 k
festival heeft de gemeente D g'
Haag tot januari de tijd gegefl
te beslissen of het wil investef D
in een tweede editie van Film v<
the Sea in Vlissingen.
De vertoningen van 'Film by bi
Sea door het jaar' beginnen H
19 uur.
door Sheila van Doorsselaer
HULST - In het Reynaert film
huis in Hulst (bioscoop De Ko
ning van Engeland) gaat mor
genavond de film Dans, Grozny
Dans van de uit Axel afkomstige
regisseur Jos de Putter in pre
mière. De film, die dagelijks ook
te zien is bij de Stichting Kunst
uitleen in Middelburg, portret
teert de jeugddansgroep Day-
mokhk, die door het dansen de
ellende ontvlucht.
De Putter ontving de Prijs van
de Stad Utrecht (beste debuut
van het j aar) voor zij n film Het is
een schone dag geweest, uit
1993. Met Solo, de Wet van de
Favela (1994) won De Putter de
Joris Ivens Award op het Inter
national Documentary Filmfes
tival Amsterdam (IDFA). Naga
saki Stories (1996) en The
making of a New Empire (1999)
werden op vele filmfestivals
vertoond.
In Dans, Grozny Dans is te zien
dat danser Ramzan Akhmadov,
na een tien j aar durende burger
oorlog in de verwoeste Tsje
tsjeense hoofdstad, een groep
kinderen van zes tot zestien jaar
om zich heen verzamelt. Zij v
men de dansgroep Daymoi
en zien het dansen als een t
nier om hun uitzichtloze
staan te ontvluchten. De kiffi
ren oefenen letterlijk tusser
puinhopen van hun stad
Putter volgt de groep tijdi
hun reis per bus naar optrek
in Amsterdam, Londen, Krac
en Warschau. De optredensit
Europese concertzalen staat
scherp contrast met hun thuii
tuatie. Dans, Grozny DaK
Russisch gesproken, met Nee
landse ondertitels en duurt
minuten. De film beleeft 4
derdagavond 6 oktober i
Hulster première om 20.30
en zal een week lang, ieo
avond om 20.30 uur, in het ft
huis te zien zijn. De film ma
ook deel uit van de expositie
se est percipi die de Sticht
Kunstuitleen in Middelfe
heeft ingericht rond de Zeeifl
Vlaamse kunstenaar Hans
Ruijter (1959-1999). De Pu:
was een vriend van de Ruil
Op die expositie, die tot en ffl
december duurt, draait de t
Dans, Grozny dans vier keer
dag: ma t/m do om 9.30,11
13.30 en 15.30 uur.
