PZC
Ach ja, balkenbrei van Eltink
Biografie Van Dale
scheidt fabels van feiten
WOORDENBOEKENDER
ÜEDERIAND5CHE TML
Gevecht om naam
Hans Warrenprijs
GELICHT
i:
ROC Zeeland
zwijgt over
interne ruzie
lezers schrijven
Eetgewoonten
kunst
J» t i
--e. -
groot
WOORDENBOEK
WÜt
v>,«
HB—IIBIIMII
Jazzgigante Roberta
Gambarini in Porgy Bess
0800 - 0231 231 (GRATIS)
vrijdag 31 oktober 2003
Protest
Kalkoenenziekte
Hoechst II
Reformatie
Moderniseren
Mythevorming
Ooggetuigen
Overleg
Cantatedienst
VLISSINGEN - De ruziënde
partijen binnen het ROC Zee
land gaan volgende week met
elkaar in overleg. Tot die tijd
wordt een 'radiostilte' in acht
genomen. Er worden geen me
dedelingen gedaan aan de pers.
Ook de personeelsbijeenkom
sten die voor gisteren op het
programma stonden, zijn ge
schrapt.
Begin deze week verzocht de
Raad van Toezicht van het ROC
topman A. Rikken zijn taken
neer te leggen. De voorzitter van
het college van bestuur weiger
de dat, omdat hij vond dat de
raad geen goede motivatie voor
zijn vertrek heeft gegeven. Die
motivatie volgt wellicht dins
dag, als Rikken en de Raad van
Toezicht met hun advocaten
overleg voeren. „Tot die tijd
zwijgen we", zegt J. Lilypaly,de
voorzitter van de Raad van Toe
zicht.
De radiostilte is ingesteld op ad
vies van de medezeggenschaps
raad. Die had de Raad van Toe
zicht maandag al geadviseerd
om niet te hard van stapel te lo
pen. Lilypaly stuurde vervol
gens toch een brief aan het per
soneel met de mededeling dat de
Raad van Toezicht Rikken had
verzocht op te stappen. H. van
Mens, de advocaat van Rikken,
noemt de laatste ontwikkelin
gen positief. „De indruk was
ontstaan dat er te veel rucht
baarheid aan de zaak was gege
ven. Dat zou het ROC kunnen
schaden. Dat heeft ertoe geleid
dat de partijen met een kop kof
fie om de tafel gaan zitten."
Het conflict tussen Rikken en de
Raad van Toezicht is ontstaan
omdat de reorganisatie van de
school volgens de Raad niet
goed verliep. Bovendien liet de
samenwerking tussen Rikken
en zijn medebestuurslid T. Ver-
hage- van der Ent te wensen
over. Ook zij moet weg van de
raad, maar kreeg tot begin 2005
respijt. Rikken is anderhalf jaar
geleden aangenomen om de
grootscheepse reorganisatie
van het ROC te leiden. Dit voor
jaar werd bekend dat er binnen
drie jaar honderd arbeidsplaat
sen moeten verdwijnen, vooral
onder het ondersteunend perso
neel en het management.
door Maurits Sep
Eetgewoonten veranderd? Nou en of.
Deze Brabantse aardappeleter heeft
inmiddels leren genieten van Zeeuwse
mosselen. Italiaanse pasta, Indiase cur
ry, Zuid-Afrikaanse bobotie hebben bij
mij de gekookte aardappel een flink eind
verdrongen. Nou en?Een andijviestamp-
pot is er alleen maar lekkerder door ge
worden. En de balkenbrei van slager El-
tink uit Boxtel, ik kijk er al weer weken
naar uit.
Ach ja, balkenbrei. Dikke grijze plakken
met stukjes spekvet erin. De koekenpan
goed heet laten worden, klein klontje bo
ter erin en op een hoog vuur de balken
brei van buiten snel krokant bakken, zo
dat de binnenkant zacht blijft. Zo heb ik
het van mijn moeder geleerd en zo doe ik
het ook nog wel eens. Serveren op een
snee brood en wat zout (naar smaak) er
overheen.
De eetgewoonten van de Nederlanders
zijn veranderd, ontdekte onderzoeksbu
reau TNS Nipo. De aardappel wordt
steeds meer vervangen door rijst en pas
ta. En bloedworst, dat kent al bijna nie
mand meer.
Dat dacht Laurence Ginjaar ook toen zij
met haar man zeven jaar geleden restau
rant De Schouwse Pot in Westenschou-
wen overnam. Bloedworst, lever, suca-
devlees stonden op de menukaart. „Wij
dachten, dat halen we maar van de kaart
af. Nou, daar kwam toch een hoop pro
test tegen"herinnert ze zich.Wat bleek:
je kunt het al bijna nergens meer krijgen,
en veel vrouwen maken het thuis niet
meer klaar. Dus ja, als wij het dan ook
niet meer serveren."
Bloedworst wordt nog steeds een keer of
vijf in de week besteld, zegt Ginjaar. De
Schouwse Pot serveert het zoals het
hoort: met rode kool, ui en appel. „Men
sen komep er speciaal voor. Of als een fa
milie komt eten, dan bestelt opa of oma
de bloedworst, en de rest neemt een ge
woon gerecht."
Lever is in De Schouwse Pot trouwens
niet meer te krijgen. Om het in een res
taurant te presenteren, moet het natuur
lijk hele goede zijn en daar was steeds
lastiger aan te komen, merkte Ginjaar.
„Bloedworst is geen probleem. Wij halen
het bij een leverancier voor de horeca,
maar ook een ambachtelijke slager zal
het nog wel hebben hoor."
Dat de eetgewoonten zijn veranderd,
heeft onder meer te maken met de entree
van de man in de keuken. Hij kookt thuis
vaker, maar dan wil dan ook meteen in
druk maken met iets bijzonders. Dus niet
de ordinaire huis-tuin-en-keukenpotje
In de keuken van restaurant De Hollandse Pot in Goes worden oer-Hollandse maaltijden bereid.
met soep, aardappelen, lapje vlees, beet
je groenten en yoghurt.
„Dat merken wij hier ook", zegt Ginjaar.
„Mensen koken thuis op een hoger ni
veau. Vroeger gebeurde er thuis op culi
nair gebied niet veel bijzonders, maar nu
wel. En dat hoor je terug in de vragen van
gasten. Wat zit er in die saus? Hoe bind je
die?"
Was het ooit een traktatie om na weken
lang geprakte aardappels met een kuiltje
jus op zaterdag naar de afhaalchinees te
gaan, straks wordt een afhaalstamppot
misschien wel net zo'n feest. In Goes kan
het al vele jaren, bij, hoe kan het anders:
De Hollandse Pot. Elke dag twee afhaal-
menus, met altijd een ouderwets Hol
lands gerecht. Stamppot-zuurkool met
rookworst, bloemkool met sperciebonen,
elke dag wat anders. Vandaag - omdat
het vrijdag is en de katholieke traditie
dan vis voorschrijft - aardappelpuree
met wortels en vis.
De Hollandse Pot bestaat al achttien
jaar, zegt Ricardo de Marco - Italiaanse
grootouders, liefhebber van pasta, maar
blieft net zo graag een lekker stamppotje.
„De laatste jaren zijn er steeds meer af-
haalrestaurants bijgekomen. Er wordt
ook steeds meer bezorgd. Italiaans, Chi
nees, Grieks, noem maar op, je kunt alles
laten komen. En toch mogen wij niet kla
gen. Dagelijks gaan bij ons honderd tot
honderdvijftig maaltijden de deur uit.
Daarvan is 85 procent een dagmenu. De
rest komt van de gewone kaart. We heb
ben veel vaste klanten. Vooral alleen
staanden en ouderen."
De Schouwse Pot heeft ook een kook
club. Maar daar wordt niet geleerd een
degelijke stamppot te bereiden. „Het is
een kookclub voor mannen en die koken
geen gewone kost, die willen iets bijzon
ders maken", verklaart Ginjaar. „Daar
bij, in veel meer echtparen werken beide
partners. En het duurt veel langer om een
stamppot te maken, dan wat groenten in
de wok te doen, wat kip erbij en wat rijst.
Hoe je traditionele Nederlandse gerech
ten moet klaarmaken, dat leer je toch
vooral van je moeder."
Straks niet meer dus. Als jonge moeders
geen stamppot meer klaarmaken, zullen
hun kinderen niet meer weten hoe dat
moet. Oma maakte vroeger zelf balken
brei, mijn moeder niet meer en ik heb
geen idee wat er allemaal in zit. Gelukkig
is slager Eltink er nog.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versch»
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietij
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet date
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worde
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. Den
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Overgi
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
foto Willem Mieras
Twee berichten waren in de PZC
van 25-10 te lezen. Eén bio-in-
dustriebericht en een bericht
met een biologisch gehalte. De
bio-industrie schreeuwt moord
en brand want de sector zal dit
niet overleven. Ik hoop dat ik dit
nog een keer mag meemaken.
Maar zoals altijd, je zag het bij
de varkenspest, dioxine-kip-
pen, vogelpest en noem het hele
rijtje maar op, de bio-industrie
blijft ten koste van al die miljoe
nen dieren bestaan. Gertjan Op
laat (VVD), zelf een kippenboer
uiteraard, pleit ervoor zo snel
mogelijk, desnoods via een ver
korte procedure, het gebruik
van het geneesmiddel Nifursol
toe te staan. Dat dit voor men
sen kankerverwekkend zou
zijn, dat vergeet hij gemakshal
ve maar even. Er zou ook een
biologische houder getroffen
zijn. Welke, dat is onbekend,
ook bij biologische collega's zo
als Huis ter Mee. Stemmingma
kerij is het van de bio-industrie
naar mijn mening, om zo snel
mogelijk het medicijn te mogen
gebruiken. Als je dan ook weer
op tv ziet hoeveel dieren er in de
bio-industriestallen bij elkaar
opgepropt gehouden worden,
dan is dit ook vragen om proble
men. Bij het in de krant vermel
de bedrijf in Leveroy (Limburg)
gaat het om 25.000 kalkoenen.
Bij zo'n groot aantal is de infee-
tiedruk natuurlijk vele malen
groter en vraag je om proble
men. Zo is het ook in de gehele
bio-industrie. Daarom ook zal
de Partij voor de Dieren zich in
blijven zetten voor afschaffing
van de bio-industrie.
Rob Ossewaarde
Prins Bernhardstraat 25
Oud-Sabbinge
Hoechst Pensioenen, een zaak
van vertrouwen. Waar een groot
wereldconcern in zijn Neder
landse vestiging klein in kan
zijn: Hoechst Holland NV be
staat nog steeds en is verant
woordelijk voor de daden van
zijn directeur. Ik ben niet ongi
rust, maar boos, omdat één ma
onze pensioenen naar de kno[
pen helpt. Als oud-medewerki
is mij door de leiding va
Hoechst toegezegd dat er vo
doende geld bij verzekering
maatschappij Zwitserleven
gestort om de indexering vani
pensioenen te voldoen. B
Zwisterlevengevoel. Hoech
heeft één directeur in dienst d
als opdracht heeft Hoechst
korte termijn in Nederland tel
quideren. Deze directeur
Zwitserleven beheren de ii
dexeringspot van de pensioi
nen. Uit deze pot is een bedn
van 12,8 miljoen euro gehaa:
om het ouder worden (sterftet
bel 2001) te financieren. De:
aanpassing is onder veran
woordelijkheid van Hoechst i
Zwitserleven. Door de vrijer
serve totaal in aandelen te b
leggen is twintig miljoen eu
verdampt. Nu het fout is gega;
heeft de directeur een verer
ging opgericht (30-01-03) m
als naam Adviesraad Hoech
Verzekeringspool. Deze verer
ging moet indexeringen regele
De afspraken met de vakbond
en de ex-medewerkers moet
nagekomen worden. Als gepe
sioneerde verwacht je voor jei
zet beloond te worden. 'Hoech
denkt vooruit' was in de jan
negentig de slogan. Het is jui
dat de vakbonden naar de ree!
ter stappen om de greep uit i
indexeringspot van 12,8 mi
joen euro ongedaan te make
De waarnemer Meijer zegt z<
in uw artikel (PZC 22-10) datl
er alleen zit voor de aandef
houders.
Hans Be ij
oud-voorzitter CC
Prinses Irenestraat
Wemeldin
MIDDELBURG - In de Ga
huiskerk aan de Lange Delft
in Middelburg is vanavond e
herdenkingsbijeenkomst van
Reformatie. De bijeenkoi
begint om 19 uur.
Lo van DrielEen leven in woorden.
J.H. van Dale, schoolmeester
archivaris-taalkundige.
doorErnstJan Rozendaal
Woordenboekmakers zijn
overschrijvers. Niet voor
niets heeft Lo van Driel in zijn
vorige week verschenen biogra
fie over J.H. van Dale een van de
hoofdstukken de titel 'Plagiaat
in alfabetische volgorde' mee
gegeven.
Maar ook wetenschappers, en
cyclopedieschrijvers en journa
listen hebben er een handje van.
De één baseert zich op de ander,
met vooral aandacht voor de
smeuïge details. Zo kan in de
loop der tijden een breed gedra
gen beeld ontstaan, dat totaal
niet op feiten is gebaseerd. Pre
cies dat is de 'overschrijver' Van
Dale ook overkomen. De grote
verdienste van Van Driels bio
grafie is dat hij ruim honderd
dertig jaar na het overlijden van
de schoolmeester en archivaris
van Sluis feiten van fabels on
derscheidt.
„De Dikke van Dale heeft Van
Dale in zekere zin aan het oog
onttrokken", schrijft Van Driel
in het laatste en verreweg inte
ressantste hoofdstuk van de
biografie Een leven in woorden.
Ten onrechte wordt Van Dale
vereenzelvigd met het veelge
prezen woordenboek waarvan
in bijna elke Nederlandse boe
kenkast wel een editie is te vin
den. „Goed beschouwd is de
hoofdonderwijzer bekend ge
worden door een woordenboek
dat in oorsprong niet van hem is
en waarvan hij de matige be
werking niet voltooid heeft",
schrijft Van Driel
„Na hem is zijn uitgave in de
loop van de tijd zo grondig aan
gepast dat er nauwelijks een in
houdelijke of formele reden is
zijn naam aan dit woordenboek
te hechten."
Zeer gedetailleerd wordt in Een
leven in woorden uit de doeken
gedaan hoe Van Dale het woor
denboek van Calisch Calisch
bewerkte, onder meer door de
spelling te moderniseren. Van
Driel vertelt nauwgezet wat hij
deed en naliet, wat goed en wat
verkeerd uitpakte, waar de
dood Van Dale's werk onder
brak en hoe zijn assistent Jan
Manhave de klus uiteindelijk
klaarde.
Zeker zo grondig informeert
Van Driel zijn lezers over de
overige bezigheden van Van
Dale. Hij komt uit de biografie
niet alleen naar voren als een
'toevallige lexicograaf', maar
als een ware workaholic op tal
van gebieden. Uiterst leerzaam
is wat Van Driel vertelt in de
marge van Van Dale's bezighe
den als onderwijzer, archivaris
en selfmade taalkundige, onder
meer hoe het onderwijs in de ne
gentiende eeuw er uitzag en
welke salarissen werden be
taald; welke relaties bestonden
tussen Vlaanderen en Zeeuws-
Vlaanderen; dat twee of meer
negentiende-eeuwers die een
gezamenlijk ideaal hadden me
teen een genootschap opricht
ten; hoe, wat en door wie er werd
gelezen;.hoe de kennissenkring
van Van Dale eruitzag en wat de
betekenis van die figuren was.
Van Driel reconstrueert ook hoe
Van Dale na zijn dood veel be
roemder werd dan hij bij leven
was. Er ontstond een enorme
mythevorming. Hij zou bijvoor
beeld zijn leven lang bang zijn
geweest voor de pokken, de
ziekte waaraan hij uiteindelijk
overleed. Zijn voorouders zou
den Eeklo zijn ontvlucht voor de
pokken: niet waar. Als Van Dale
langs een huis kwam waar ie
mand besmet was, stak hij als
bescherming zijn paraplu op:
niet waar. Zo ontzenuwt Van
Driel allerlei verhalen die in
krantenarchieven en naslag
werken liggen te wachten om
overgeschreven te worden, zo
als de afgelopen Boekenweek
nog (door mij) in de PZC werd
gedaan.
Deze biograaf blijkt geen over
schrijver, hij is bij nul begon
nen, wat bepaald niet voor de
hand lag omdat vrijwel het com
plete Van Dale-archief in de
Tweede Wereldoorlog verloren
is gegaan. Door grondig speur
werk heeft Van Driel veel verlo
ren gewaand materiaal van en
over Van Dale her en der weten
op te diepen.
Betekent dit dat de biografie
van de Zeeuw van de negentien
de eeuw de vergelijking kan
doorstaan met die van Annie
M.G. Schmidt, de Zeeuw van de
twintigste eeuw? Nee. Van
Driels boek is niet zo'n leesfeest
als dat van Annejet van der Zijl.
Dat ligt niet aan hem, al had hij
zijn boek wat spannender kun
nen opbouwen, had hij zich van
een iets minder oubollige stijl
kunnen bedienen (een overtollig
gebruik van constructies als
'Hieruit moeten we wel conclu
deren...' en 'Het raadsel zal ons
nog bezighouden') en gebruikt
hij iets te vaak verschillende
werkwoordstijden door elkaar.
De vergelijking met Van der Zijl
is oneerlijk, omdat zij beschikte
over een karrenvracht aan ma
teriaal en een bataljon oogge
tuigen. Van Driel miste die mo
gelijkheden om vragen over
persoon, karakter en motieven
van Van Dale te beantwoorden.
Hij schrijft zelf: „Voor een echte
biografie van Van Dale ontbre
ken te veel gegevens. Zijn leven
in woorden kan in zekere zin
niet tot leven komen." Het is be
wonderenswaardig dat Van
Driel desondanks een boek
heeft weten te schrijven dat tal
van naslagwerken en kranten
archieven naar de prullenbak
verwijst.
Lo van Driel: Een leven in woorden.
J.H. van Dale, schoolmeester-archi
varis-taalkundige, Uitegerbij Wal
burg Pers Zutphen, isbn
90.5730.257.8, prijs: 29,50 euro.
Volgens Leo van Driel wordt
Van Dale ten onrechte vereen
zelvigd met het veelgeprezen
woordenboek waarvan in bijna
elke Nederlandse boekenkast
wel een editie is te vinden.
illustratie uit
'Een leven in woorden'.
mmtLTML
door Raymond de Frel
TERNEUZEN - De Italiaanse
jazz-zangeres Roberta Gam-
barini geeft zaterdag 15 no
vember op uitnodiging van de
Stichting Porgy Jazz een
concert in de Terneuzense
jazzclub. Zij wordt begeleid
door pianist David Gazarov,
bassist Jimmy Woode en
drummer Willy Jones III.
Vorig jaar trad de in New York
woonachtige Italiaanse ook al
op in Terneuzen. Gambarini's
stijl kenmerkt zich door een
prima stembeheersing, timing
en frasering. Haar specialiteit
is het scatten, waarbij ze met
haar stem instrumentale solo
partijen improviseert. Gam
barini speelt geregeld samen
met namen als Slide Hampton,
Billy Higgins, Ron Carter, Ha
rold Land én muzikanten uit
de stal van Roy Hargrove. On
langs dook ze de studio in met
Hank Jones en Georges Mraz
voor opnames van een cd. Vas
te prik in een concert van
Gambarini is een gezongen
versie van On The Sunny Side
Of The Street van Sonny Stitt,
Sonny Rollins en Dizzy Gille
spie uit de jaren vijftig.
In Terneuzen wordt ze bege
leid door bassist Jimmy
Woode, die een halve eeuw ge
leden vaste kracht was in de
band van Ella Fitzgerald en
Sarah Vaughan. Van 1955 tot
1960 maakte hij deel uit van de
band van Duke Ellington. Zo
was hij ook van de partij bij
een legendarisch concert in
Newport (1956), waarmee El
lington zijn comeback maak
te. Drummer Willie Jones III is
de kleinzoon van de beroemde
Count Basie-drummer Jo Jo
nes. Hij trad met de band van
Roy Hargrove al meerdere ke
ren op in Porgy Bess. Het
concert begint om 21.00 uur.
door Inqrid Huibers
MIDDDELBURG - Als ze bij de
provincie niet uitkijken is de ge
meente Borsele er straks met de
naam Hans Warrenprijs van
door. Pakken de provinciebe
stuurders wel door, dan vissen
de Borselse cultuurminnaars
achter het net. Zowel in Middel
burg als in Heinkenszand leeft
het idee om de naam van de twee
jaar geleden overleden schrijver
en criticus Hans Warren aan een
culturele prijs te verbinden.
Eén telefoontje naar de erven
Hans Warren, ofwel Warrens le
vensgezel Mario Molegraaf, had
veel verwarring kunnen voor
komen, maar noch de Borselse
werkgroep, noch de Raad voor
de Cultuur Zeeland nam de
moeite om even te bellen. Secre
taris Rinus Knuit van de Cultu
rele Raad Borsele betreurt dat
wel. Knuit is lid van een werk
groep die zich afgelopen zomer
over een nieuwe Borselse cul
tuurprijs boog. Toen is ook de
suggestie gedaan de prijs naar
de in het dorpje Borssele gebo
ren Hans Warren te noemen.
„Een meerderheid van de werk
groep vond het logischer om
eerst het Algemeen Bestuur van
de Culturele Raad Borsele te
vragen hoe er over een Hans
Warrenprijs gedacht wordt,
voordat er met de erven wordt
overlegd. Zelf vind ik dat niet
kies. Zo'n suggestie wordt toch
openbaar en dan vind ik dat de
erven daarvan op de hoogte
moeten zijn", aldus Knuit.
„Er moet wel eens met Mario
Molegraaf overlegd worden",
geeft voorzitter Tjeu Strous van
De Raad voor de Cultuur Zee
land toe. De raad adviseerde
cultuurgedeputeerde Harry van
Waveren een kleine twee weken
terug om de enigszins stoffige
Zeeuwse prijs voor de Kunst
en Wetenschappen om te dop
tot de Hans Warrenprijs, e
tweejaarlijkse prestigieu
kunstprijs. „Zeeland heeft n
geen grote culturele prijs. I
naam Hans Warren geeft z(
prijs meteen prestige", aid
Strous.
Hoewel Strous het 'niet verwo
derlijk' vindt dat anderen o
op het idee van een Hans Wc
renprijs zijn gekomen, is
vooralsnog geen actie onderi
men om de naam voor de pi
vinciale prijs veilig te stellf
Desalniettemin is Strous erv-
overtuigd dat de provincie en<
gemeente Borsele er samen u
uitkomen. Knuit zegt desg
vraagd dat hij het belangrijk
vindt om de naam Warren ai
een provinciale dan aan e
Borselse prijs te verbinden.
Molegraaf, tenslotte, vindt 1
een 'schitterende gedachte'i
een 'enorme eer voor Hans' o
een prijs naar hem te verno
men. De provinciale kunstpii
dan wel. Molegraaf: „Dat is ei
zeldzame en eervolle onde
scheiding". Het stoort hems
lerminst dat hij niet gebeld!
„Het was nog maar een opri
ping", zegt hij. „Alsdeprovinc
het idee wil doorzetten dan ha
ik het wel."
VEERE - In de kleine ka
(SOW) in Veere wordt zondaj
november een cantatedienst^
houden.
Op het programma staan on
meer cantates van Bach en
Kyrie van Mozart. Het Bad
koor werkt mee aan de die»
Solisten zijn Nel van denBrt
ke, sporaan en Lieven De»
bas. Dirigent is de Middelt»
ger Christian Blaha en voorga
geris dominee Hans Noordffl
De dienst begint om 16.30 uU
Advertentie
KRANT
PZC
ZEELAND
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementeij
