PZ C
Bedrijfsleven en
overheden moeten
krachten bundelen
CJP YOUR CULT GUIDE
Ik ben vaak
benauwd.
Wie helpt mij
daarmee om
te gaan?
Astma
Fonds
Therapeuten en cliënten geven gastlessen op ROC's
donderdag 30 oktober 2003
Blokkade
Spel
Astma Fonds advieslijn
Bel: 0800-2272596 (gratis)
www.cjp.nI/uit:agenda
De meest uitgebreide uitgaansagenda
van Nederland voor alle informatie
over film, theater, expo of muziek.
KORTING INFORMATIE AANBIEDINGEN
Durven stotteren is eerste stap
door Marcel Modde
ZIER1KZEE - Hottentottenten-
tententoonstelling, de elfjarige
Leendert gooit de tien lettergre
pen er spontaan uit. Of wat te
denken van driedimensionaal,
ook zo'n tongbreker die de één
jaar oudere Martijn trots uit
spreekt. Woorden waar een
doorsnee volwassene al moeite
mee heeft, laat staan een kind
dat stottert.
Wanneer stottertherapeute Es
ther Verwoest uit Zierikzee ver
geet Martijn een fiche te geven
voor zijn goed uitgevoerde op
dracht, protesteert de jonge Ou-
de-Tongenaar terstond. Hij
koestert iedere mijlpaal. Een
paar jaar geleden was hij er een
stuk minder aan toe. Maar sinds
hij heeft geleerd hoe zijn
spraakprobleem het beste is op
te vangen, formuleert Martijn
vlotjes. En dat ze hem op school
wel eens Harry Stotter noemen,
hij lacht er om.
Deze week wordt nationaal ex
tra aandacht besteed aan het
stotteren. In Zeeland worden
door de therapeuten én cliënten
van de stottercentra in Zierik
zee, Goes en Middelburg gast
lessen gegeven op de ROC's.
Daarbij ligt de nadruk vooral op
herkenning van een probleem in
deze sfeer. Verwoest: „Wanneer
een kind vraagt: 'mag ik..., mag
ik..., mag ik een snoepje?' reke
nen wij dat tot de normale niet-
vloeiendheden in het taalge
bruik. Wordt een woord door
broken, 'mamamammag ik een
snoepje?', dan wordt het stotte
ren."
Tussen de hondervijftig- en
tweehonderdduizend Neder
landers stotteren. De meest
voorkomende vorm is de herha
ling van lettergrepen. Lastiger
wordt het al wanneer de woord
klank wordt verlengd. De ver
velendste is de volledige blok
kade. De spreker komt in dat ge
val heel moeilijk op gang. Stot
teren openbaart zich meestal
tussen het tweede en zesde le
vensjaar, de periode waarin het
kind leert spreken. In Neder
Therapeule Esther Verwoest speelt een bordspel met vlnr Patrick, Borrit, Martijn en Leendert.
land gaat het naar schatting om
zo'n vijf procent van de kinde
ren. Bij drie procent van die ca
tegorie lost zich dat vanzelf
weer op. Voor de overigen kan
een individueel gerichte thera
pie uitkomst bieden. „Niet dat
we iemand er helemaal van af
kunnen helpen", benadrukt
Verwoest, „maar we kunnen een
stotteraar wel leren hoe hij of zij
er het best mee kan omgaan."
De veel voorkomende angst van
ouders dat stotterende kinderen
later geen goede baan kunnen
krijgen, is volgens de Zierikzee-
se therapeute nergens op ge
stoeld. Ze weten zich in goed ge
zelschap van Marilyn Monroe,
Winston Churchill en Ed Nij-
pels. „Het enige beroep dat mis
schien écht moeilijk wordt, is
nieuwslezer. Dat moet in zo n
rap tempo... Verder kan eigen
lijk alles. Ik ken iemand die dol
graag piloot wilde worden maar
zichzelf bij voorbaat kansloos
achtte, omdat hij dan ook nog
eens hele stukken in het Engels
zou moeten spreken. Maar juist
dan stotter je niet. Een vreemde
taal is, anders dan het Neder
lands, niet geautomatiseerd in
ons spraaksysteem. Je moet na
denken over woorden en zins
bouw. Pas wanneer het een
tweede moedertaal wordt, kan
het stotteren weer een probleem
worden."
In het stotter klasje spelen Mar
tijn en Leendert een speciaal
bordspel met de twee druksten
van het stel, Borrit (10) en Pa
trick (10). Aan de hand van op
drachten moeten de kinderen
een klein verhaaltje vertellen.
Op sommige woorden moet ver
plicht worden gestotterd. Ver
woest leert hen zo hun probleem
niet te verstoppen. Patrick is net
nieuw in de groep, maar heeft in
korte tijd grote vooruitgang ge
maakt.
Omdat hij zich aanvankelijk
verzette tegen zijn gehakkel,
probeerde hij door wilde bewe
gingen met hoofd en mond de
stotter als het ware weg te du
wen. „Ik had er 's avonds ge
woon pijn in m'n nek van."
Oogcontact zoeken, nadrukke
lijk de aandacht vragen, de keel
foto Dirk-Jan Gjeltema
ontspannen en doorgaan werkt
vaak het beste, legt Verwoest
uit. „Durven stotteren! Tachtig
procent van de stotters zit aan
het begin van de boodschap.
Wanneer die brug is genomen,
gaat de rest veelal vanzelf."
Op de internetsite www.stotte-
ren.nl is een controlelijst opge
nomen, op basis waarvan kan
worden nagegaan of er bij een
kind sprake is van stotteren. Le
vert dat problemen op, dan
wordt geadviseerd contact op te
nemen met een stottercentrum
in de omgeving.
door Wout Bareman
NIEUWDORP - De provinci
ale en gemeentelijke overhe
den moeten samen met het
Zeeuwse bedrijfsleven de
krachten bundelen. Alleen
op die manier kunnen de gro
te potenties van Zeeland op
het gebied van wonen, wer
ken en recreëren optimaal
worden uitgebuit. Burge
meester J. Lonink van Ter-
neuzen ziet de oprichting van
een Zeeuwse Ontwikkelings
maatschappij daarbij als hét
instrument.
Volgens Lonink komt - nu in
de provincie dankzij de Wes-
terscheldetunnel niet langer
sprake is van een natuurlijke
tweedeling - de oprichting
van zo'n ontwikkelings
maatschappij de daadkracht
van bestuurders én bedrijfs
leven ten goede. „Die daad
kracht is een voorwaarde
voor het aantrekken van
nieuwe bedrijvigheid, nieu
we bezoekers en nieuwe be
woners. Daarnaast moeten
de toekomstvisies op elkaar
worden afgestemd en is een
eensgezinde presentatie on
ontbeerlijk. Er is nog te vaak
sprake van versnippering en
een gebrek aan één gedeelde
visie", aldus Lonink.
Op economisch gebied ont
breekt het aan voldoende
commerciële kracht voor een
trefzekere promotie en ac
quisitie. Het heeft, volgens
Lonink, enerzijds te maken
met de schaalgrootte van
Zeeland, maar ook met de or
ganisatiestructuur. Het ha
venschap Zeeland Seaports,
maar ook de provincie en de
gemeenten zouden een nog
veel actievere rol kunnen
spelen op acquisitiegebied.
Een Zeeuwse Ontwikke
lingsmaatschappij zou hen
daarbij kunnen ondersteu
nen. „De kracht van een regio
ligt in het vertrouwen onder
ling. Dat vraagt openheid en
bereidheid de regio met el
kaar vorm te geven
Burgemeester Lonink zei dat
gisteren tijdens een lunchbij-
eenkomst van de Zeeuwse
Maatschappij voor Nijver
heid en Handel in Nieuw-
dorp. Hij belichtte onder
meer de effecten van de ope
ning van de tunnel voor zijn
gemeente, maar keek ook
verder en stelde vast dat de
tunnel écht twee gebieden
aan elkaar heeft gesmeed
„De tunnel heeft een brugge-
slagen tussen Noord- en Mid
den-Zeeland en Zeeuws-
Vlaanderen. Het aanvanke
lijke cynisme begint om te
slaan in enthousiasme over
de potenties, die de provincie
plotseling blijkt te hebben.
Er is meer dynamiek, het
marktgebied verruimt, de
concurrentie groeit en het
aantal activiteiten over en
weer neemt zienderogen toe.
Ook de arbeidsmarkt is dy
namischer geworden." Lo
nink bepleitte - niet voor het
eerst - een verdere samen
werking van de havens in de
Rijn-Scheldedelta, 'zonder
de concurrentie uit te scha
kelen'. Gent, Terneuzen en
Vlissingen zouden samen
kunnen opereren op de ar
beidsmarkt, op het gebied
van promotie en acquisitie,
bij de invulling van bedrijfs
terreinen en bij de verwezen
lijking van een (mogelijk) sa
men op te zetten project als
een binnenvaartterminal op
de Axelse Vlakte.
Lonink wees er wel op dat de
samenwerking tussen Zee
land Seaports en het Rotter
dams Havenbedrijf daarmee
niet op de tocht mag worden
gezet. „De eerste keuze van
Terneuzen is de Zeeuwse
keuze. Daarnaast zullen wij
als Terneuzen de goede con
tacten met Gent koesterenen
pogen samen zaken aan te
pakken. Er is wel een belang
rijke voorwaarde: de samen
werking met Gent moet ook
concreet resultaat opleveren,
Gent vraagt ons veel; daar
moet wel iets tegenover
staan."
Luchtwegklachten roepen vaak veel vragen op.
De medewerkers van de Astma Fonds advieslijn
kunnen u op weg helpen.
Met heldere informatie en praktische adviezen.
Zo nodig krijgt u extra steun van een telefonische coach.
Zodat u voldoende 'bagage' hebt om verder te kunnen.
informatie, coaching en adviezen op maat voor iedereen die te maken heeft
met astma of C0PD (chronische bronchitis en longemfyseem)
werkdagen 10-14 uur
advieslijn@astmafonds.nl
postbus 5, 3830 AA Leusden
www.astmafonds.nl
IS
